Mijn leeslogboek: januari
Ja, dan kun je wel je voornemen om een jaar vast te leggen wat je allemaal leest, maar dan begint het gedonder meteen. Want wat verstaan we dan zoal onder lezen? Ik reis bijvoorbeeld bijna iedere dag met de trein, en als ik vertrek valt op het station mijn oog op het bord waarop staat ‘Utrecht’ en een tijdsaanduiding – de vertrektijd, weet ik uit ervaring –, en eenmaal in Utrecht zie ik een bord waarop staat ‘Nijmegen’, en dan een andere tijd.
Dat is informatie die ik gretig consumeer, ik doe er ook echt iets mee in mijn dagelijks leven, het is zou je zeggen lezen in optima forma, maar om dat soort dingen allemaal bij te houden, daar is geen beginnen aan. Zo lees ik ook allerlei stukken en stukjes op allerlei websites zoals Neerlandistiek, kijk ik in de supermarkt soms wat voor ingrediënten er op verpakkingen worden vermeld staan. Deze maand was tentamenmaand dus ik heb de handschriften van allerlei late tieners mogen ontcijferen. En de hele dag gaat mijn oog langs reclameborden waarvan de inhoud slechts heel vagelijk tot me doordringt – als er ineens iets heel raars zou staan, zou het me opvallen, maar meestal ben ik in een halve seconde vergeten wat er stond.
Maar dat rekenen we dus allemaal niet mee in dit leeslogboek. Ik leg de grens bij: boeken.
Wat is een boek? Daarvoor plaats ik me in de traditie van Potter Stewart: wat zich aandient als boek.
Avontuur
Ik lees meestal ongeveer 3 of 4 boeken tegelijk, en dat via verschillende media: een papieren boek,voor in de trein, een boek op mijn telefoon voor als ik ergens moet wachten, en een boek op een e-reader voor in bed. Normaliter lees ik het meeste elektronisch, maar op de een of andere manier heb ik ook behoefte aan afwisseling.
En soms vordert het via een bepaald medium niet Ik ben deze maand de hele maand bezig geweest met Eenzaam avontuur van Anna Blaman, dat ik had gedownload van de DBNL. Ondertussen heb ik 19 andere boeken gelezen, op papier of op mijn telefoon, maar in Anna Blaman kwam ik maar niet verder. Dat ligt niet aan Blaman, want Eenzaam avontuur heb ik eerder met veel plezier gelezen, maar aan de vorm die de DBNL aan elektronische boeken geeft.
Ik geef het overigens niet op, ik geef een boek zo snel niet op. Op een bepaald moment lees ik weer verder en heb ik Eenzaam avontuur uit.De stap om dan maar een ander boek op mijn e-reader te lezen is te groot. Misschien moet ik ergens een papieren exemplaar opdiepen, maar ik kan het nergens vinden. Over het totale gebrek aan organisatie van mijn bibliotheek, die zich ook nog eens op 4 verschillende plaatsen bevindt (omdat ik twee werkgevers heb, een huis, en een vast adres voor in de zomer).
Lekkere aardbeien
Een effect waarover je weinig hoort is hoe boeken die je tegelijkertijd of vlak na elkaar leest, elkaar beïnvloeden. Ik las deze maand bijvoorbeeld door een toeval drie boeken over de levens van vrouwen die in de jaren veertig geboren zijn: Les années van Annie Ernaux, Vom Aufstehen van Helga Schubert en Ann d’Angleterre van Julia Deck. Onwillekeurig ga je zulke boeken dan toch met elkaar vergelijken. Helga Schubert en Annie Ernaux beschrijven (min of meer) hun eigen leven, Julia Deck dat van haar moeder.
Schubert heeft waarschijnlijk het interessantste leven gehad, want ze groeide op in de DDR en niet in Frankrijk of Engeland, en wie wil er niet weten hoe het is om uit een land te komen dat niet meer bestaat, maar haar boek is het minst interessant. Ik geloof dat zij in Duitsland een vrij beroemde schrijver is en haar boek lijkt geschreven onder de aanname dat lezers het aan het eind van haar leven weleens interessant zouden kunnen vinden nog wat herinneringen van deze beroemde schrijver te lezen. Maar als je helemaal niet deelneemt aan de Duitse cultuur, zoals ik, dan blijven er niet meer over dan wat herinneringen aan het feit dat het in de DDR repressief was, maar dat men ook best een gewoon leven leidde en af en toe lekkere aardbeien at.
Mooier
Nee, dan Annie Ernaux! Nu kun je zeggen, ja, maar die heeft dan ook niet voor niets de Nobelprijs gewonnen, een paar jaar geleden. Maar toch. Haar leven is helemaal niet zo opmerkelijk, geloof ik, maar ze heeft er in De jaren een meeslepende vorm voor gevonden, door vooral heel erg te beschrijven hoe Frankrijk veranderde tussen 1940 en 2006 – wat voor modes er waren, hoe de seksuele mores veranderde, over welke presidentskandidaten men zich druk maakten. Op de een of andere manier lukt het Ernaux om met dat soort details te laten zien hoe een mensenleven – hoe druk je je ook maakt over je eigen unieke zelf – gevormd wordt door de omstandigheden. Ja, we zijn allemaal ‘kinderen van onze tijd’, maar niemand heeft dat zo laten zien.
Het nadeel van het feit dat ik dat boek nu gelezen heb is dan weer wel dat ik daardoor geloof ik het boek Ann d’Angleterre van Julia Deck minder kan waarderen. Julia’s moeder Ann is een vrouw van dezelfde generatie als Annie. Ann is niet zoals Annie in Frankrijk geboren, maar in Engeland. De liefde voor Frankrijk en later voor een Franse man heeft haar naar Frankrijk gebracht, maar terwijl Julia Deck van alles over het leven van Ann vertelt, brengt ze haar niet op dezelfde manier tot leven. Als ik dit boek over een half jaar zou lezen, had ik het misschien mooier gevonden. Maar ik ga het ook niet terzijde leggen, want we moeten wel door.
De harde feiten
| Gelezen | Gekocht of gekregen | Nu aan het lezen |
| Ada D’Adamo, Come d’aria Djaili Amadou Amal, Les impatientes Anne Applebaum, Autocracy, Inc. Thomas Paul Bonfiglio, Linguistics and Psychoanalysis Annie Ernaux, Les annees Han Kang, Human acts Lale Gül, Ik ben vrij. Esther Jansma, We moeten ‘misschien’ blijven denken Sasja Janssen. Mijn vader zegt entropie, mijn moeder logica Gerrit Krol, De man achter het raam Jacob van Maerlant, Der naturen bloeme Alexei Navalny, Patriot Anne Provoost, Decem Helga Schubert. Vom Aufstehen Lize Spit, Autobiografie van mijn lichaam Wisława Szymborska. Mi inventas la mondon / Obmyślam świat Manon Uphoff, Laat me binnen Andrea Vaccari, La fonetiko de Esperanto | D.V.Coornhert, Die rijck Vol kaerßen zynde Annette van Dijk, In het spoor van Hadewijch Anne Louïse van den Dool, Ontbindende voorwaarden. Lale Gül, Ik ben vrij. Desiderius Erasmus. Lof der zotheid. Caroline Féry, German Phonology. Ingmar Heytze, Postkamer. Lieke Marsman, Op een andere planeet kunnen ze me redden Vonne van der Meer, Aan haar lippen Vonne van der Meer, Het limonadegevoel en andere verhalen Alexei Navalny, Patriot Jan Pekelder, Verboden Vlaams te spreken Saskia Pieterse en Janneke Stegeman, Uitverkoren Anne Provoost, Decem Manon Uphoff, Laat me binnen Gé Vaartjes, Vleugelman Belle van Zuylen/Benjamin Constant, Je bent een allerbeminnelijkste dwaas. Belle van Zuylen in briefwisseling met Benjamin Constant | Anna Blaman. Eenzaam avontuur. Kate Conger & Ryan Mac. Character Limit. How Elon Musk Destroyed Twitter Julia Deck. Ann d’Angleterre. Jenny Erpenbeck. Kairos |
Boeken die je tegelijk leest beïnvloeden elkaar, bewust en onbewust. Zelfs zoekt het binnenbrein naar zijn eigen leesgedrag en kom je tot een conclusie. Nu vandaag begon ik aan drie boeken tegelijk: Heerma van Voss is de oudere broer van schrijver Thomas Heerma van Voss en zoon van oud-omroepbestuurder Arend Jan Heerma van Voss en hoogleraar sociologie Christien Brinkgreve.
Alle drie schrijven over hún familie. Direct of indirect. Ze zijn het met elkaar eens dat dit moet kunnen en vanuit hún professionele opvattingen kan dit met Respect voor elkaar.
Deze drie schrijvers lezen nu elkaars visies: het leven met de vader. Wat mij opvalt is dat ze toch bang zijn hun achterste van hun tong te laten zien.
Wie spreekt er hier met vreemde tongen¿ is de vraag.
Ik heb het vreemde idee dat de schrijvers te lief voor elkaar zijn. En dat is nu typisch een Nederlandse stijl. Maar dat kan veranderen. De moeder heeft nu haar keerzijde laten zien en, wat voor moois er nog kan komen: ik ben een ander.