Tijdstip: 23 juni 15u.
Plaats: Universiteit Antwerpen, Promotiezaal Klooster van de Grauwzusters, Lange Sint-Annastraat, 2000 Antwerpen

Hadewijch herinneren. De reizende herinnering van een middeleeuwse mystieke auteur in het moderne België / Remembering Hadewijch. The Travelling Memory of a Medieval Mystical Author in Modern Belgium

Tot op vandaag is de biografie van de middeleeuwse mystieke auteur Hadewijch (ca. 1240) zo goed als onbekend. Wellicht was ze actief in het midden van de dertiende eeuw in Brabant, waar ze een kring van volgelingen inwijdde in de minne of mystieke liefde. Daartoe schreef ze een complex mystiek oeuvre dat na de vijftiende eeuw van de radar verdween, om herontdekt te worden tijdens de Belgische revolutie van 1830. Belgische culturele actoren met uiteenlopende ideologische profielen, moedertalen, sociale achtergronden en confessionele opvattingen spanden zich in om een collectieve herdenkingscultus rond de gezichtsloze mystieke auteur te construeren, en vormden zo een beeld van de mystica dat mede bepaald werd door maatschappelijke discussies. Gehinderd én gestimuleerd door haar afwezige biografie en de raadselachtigheid van haar oeuvre doorkruiste Hadewijchs herinnering de Belgische samenleving. Zo ontstond een scala aan herinneringspraktijken in parallelle, maar bij momenten ook communicerende circuits en gemeenschappen. 

Op basis van inzichten uit cultural memory studies en cultural transfer studies onderzoekt dit proefschrift waarom en hoe Belgische culturele actoren Hadewijch memorabel trachtten te maken voor een breed publiek. Eerder dan het Nachleben van een stabiele herinneringsfiguur met vastomlijnde kenmerken te traceren, onderzoekt het de performatieve manieren waarop Hadewijchs herinnering werd gemobiliseerd terwijl die werd geconstrueerd. Daarbij wordt onderzocht hoe de mystica en haar teksten de confessionele, taalkundige en politieke breuklijnen van België overschreden, en hoe haar oeuvre in vertaling naar het buitenland geëxporteerd werd, om in nieuwe gedaanten naar ‘huis’ terug te keren. In het spoor van de ‘mnemonische routes’ die Hadewijchs herinnering in het moderne België heeft afgelegd, focust dit proefschrift op de transfersstrategieën die culturele bemiddelaars ontwikkelden om ‘hun’ Hadewijch in het culturele geheugen te verankeren. Op basis van diverse bronnen, gaande van wetenschappelijke edities en populariserende publicaties tot standbeelden, poëzie en encyclopedieën, van kranten en toespraken tot correspondentie van academici, vertalers en stadsbesturen, presenteert deze dissertatie de eerste studie van Hadewijchs reizende heinnering in België vanaf de ontdekking van haar oeuvre in 1830 – wanneer het land onafhankelijk werd – tot de late jaren 1970 – wanneer België een proces van federalisering en secularisering inging en Hadewijchs herinnering zich geleidelijk losmaakte van de Belgische context.

De dissertatie kwam tot stand in het kader van een BOF-project gefinancierd door de Universiteit Antwerpen. Promotoren: Veerle Fraeters (Universiteit Antwerpen, Onderzoeksinstituut Ruusbroecgenootschap), Marnix Beyen (Universiteit Antwerpen, Onderzoeksgroep Power in History).

De promotie heeft plaats in het Nederlands. Aanwezigheid graag bevestigen: tijl.nuyts@uantwerpen.be