Vorig jaar besloten de samenwerkende postbedrijven in Europa om voor 2022 een serie postzegels uit te geven rond het thema ‘volksverhalen en mythen’. Op zichzelf is dat een wat vreemd thema want mythen zijn ook volksverhalen – het klinkt voor mij althans een beetje als het thema ‘voertuigen en fietsen’ of ‘huisdieren en katten’. Maar afijn, elk land moest uitkomen met zijn … [Lees meer...] overDe postzegels van het Vrouwtje van Stavoren (2022)
Vertelcultuur
Een en al agency
Dappere discursieve meisjes in de sprookjes van Pim Lammers Waar blijft de feministische progressieve prins? vraagt Celeste van Veenen in haar tweede artikel over sprookjesbewerkingen (Neerlandistiek, 15 mei 2022). In de pas verschenen sprookjes over Roa van Pim Lammers wil de prinses helemaal geen prins, ze wil een prinses. Zelf is ze trouwens veel liever een ridder dan … [Lees meer...] overEen en al agency
Gezocht: moderne, progressieve, feministische prins
Female agency in moderne sprookjes In het eerste deel van dit artikel is er een onderzoek gedaan naar de hoeveelheid agency die vrouwen hebben in de traditionele sprookjes. Er kon geconcludeerd worden dat over het algemeen vrouwen in die sprookjes maar weinig agency hebben, hoewel er zeker uitzonderingen te vinden zijn. Vrouwen kunnen vaak niet zelf hun echtgenoot kiezen, … [Lees meer...] overGezocht: moderne, progressieve, feministische prins
Van karikatuur tot hoofdfiguur
Over de portrettering van de zwarte mens in kinderliteratuur Jammer, dat de blanke mensen niet op ons eiland komen, anders…’ ‘Anders aten we ze op!’, roepen de nikkers, die rond de hut van het opperhoofd zitten. ‘Blanke mensen smaken fijn’, zegt het opperhoofd. Hij likt zijn lippen eens af. Deze passage komt uit het kinderboek Oki en Doki bij de nikkers (1957), waarin … [Lees meer...] overVan karikatuur tot hoofdfiguur
Aangeboden: mooie, jonge, gehoorzame prinses
De koning van ons land is zeer om geld verlegen. Hij heeft laten bekend maken: wie hem een kamer vol geld kan bezorgen, mag met zijn eenige dochter trouwen. (Het wonderpaardje) Het is een van de meest stereotype motieven in sprookjes: de koning die zijn dochter uithuwelijkt. Af en toe heeft de prinses zelf nog iets in te brengen, maar meestal besluit de koning wie de hand … [Lees meer...] overAangeboden: mooie, jonge, gehoorzame prinses
Mag het een wondertje meer zijn?
Regionale identiteiten in het toneelwerk van Anjoël Valo Vroom en vrijgevochten Een heel enkele Limburger zal haar nog kennen, Anjoël Valo. Ze was een twintigste-eeuwse toneelschrijfster, die zich toelegde op het Limburgse dilettantentoneel. Anjoël Valo was haar pseudoniem, dat ze construeerde van de eerste twee letters van haar echte naam Anny Jozina Elizabeth van … [Lees meer...] overMag het een wondertje meer zijn?
Beauty in Darkness
A comparative study of Juraj Herz’s The Virgin and the Monster and its literary sources “Je suis votre miroir, la Belle.Réfléchissez pour moi.Je réfléchirai pour vous.” “I am your mirror, Beauty.Reflect for me.I will reflect for you.”Jean Cocteau, La Belle et la Bête (1970, 134-35) A thick, grey fog drifting through a leafless, dark forest.A caravan of horse-drawn … [Lees meer...] overBeauty in Darkness
Het verzonken Oud-Staavren van Piet Paaltjens
In het jaar 1867 schreef de Nederlandse dichter Piet Paaltjens, een pseudoniem (of zelfs alter ego) van François Haverschmidt, zijn beroemde en melancholische dichtbundel Snikken en Grimlachjes. In deze bundel zit een zestal gedichten dat bij elkaar hoort: de Friesche poëet, geschreven in 1852. Daarin lezen we hoe een diepbedroefde dichter in een vlaag van depressie van de … [Lees meer...] overHet verzonken Oud-Staavren van Piet Paaltjens
‘Sy drincken bloet; dat seit die jeeste’
WikiLeaks wekte al de schijn, dat ze kinderen bestelden net als bij de pizzalijnEen pedonetwerk wereldwijd, vraag niet hoeVia Hillary Clinton tot de Oranjes aan toeWelkom op het allerleipste festivalJe hebt geen kaartje nodig, want je bent er alDit is de val van de cabalWhere we go one, we go all Aldus rapt Lange Frans in het vorig jaar uitgebrachte nummer ‘Lockdown’. … [Lees meer...] over‘Sy drincken bloet; dat seit die jeeste’
De sage en het Veluwse landschap
Sagen kunnen zich aan bepaalde plekken en landschappen hechten. Ze bezielen als het ware de geografie. Het vertellen over dit immaterieel erfgoed legt een onzichtbare landschapsdimensie bloot – die van de lokale verbeelding en plekherinnering. Björn Broekert, student Bos- en Natuurbeheer bij Van Hall Larenstein in Velp, deed in opdracht van netwerkorganisatie Veluwe-op-1 … [Lees meer...] overDe sage en het Veluwse landschap
Terug dankzij QAnon: de moderne sage van de Soevereine Mens en de Geboortetrust
Laten we hem An Dré noemen. Ik ontmoette hem voor het eerst in het antikraakpand in het Hoge Noorden waar ik in 2011 terecht kwam. Een parmantig mannetje van 27 met een stevig accent, die bij ons was komen wonen om aan de verplichte tewerkstelling in eigen woonplaats te ontkomen. Na een mislukte carrière als bouwvakker, militair en pakketbezorger stortte hij zich op middelbare … [Lees meer...] overTerug dankzij QAnon: de moderne sage van de Soevereine Mens en de Geboortetrust
Van heksenprocessen en onttoveringsdeskundigen
“Is de eigentijdse toverij hetzelfde verschijnsel als de Bijbelse toverij? En zo ja, hoe moet de rechtsgang dan zijn?” Met deze vroegmoderne vragen begint Jan Stronks zijn boek over toverij in Nederland. Zij kaderen het werk in, te meer omdat het vragen waren die meest door theologen werden gesteld. Van deze groep geleerden kan men allerminst verwachten dat zij de eerste vraag … [Lees meer...] overVan heksenprocessen en onttoveringsdeskundigen
Actanten in Middelnederlandse Stichtelijke Exempelen
In het boek Structural Semantics beschrijft Algirdas Greimas een algemeen structuralistisch model waarmee karaktertypen in fictieve verhalen kunnen worden bepaald (Greimas, 1983, 207). Greimas noemt deze karaktertypen actanten. In zijn actantenmodel gaat hij uit van zes actanten. Hij zet deze zes actanten met elkaar in verbinding door de binaire tegenstelling 'subject - object' … [Lees meer...] overActanten in Middelnederlandse Stichtelijke Exempelen
Over kannibalen verhalen
Het fenomeen kannibalisme kan teruggevonden worden in alle soorten volksverhalen: sprookjes, sagen, legenden, moppen en broodjeaapverhalen. Het onderwerp kannibalisme maakt indruk, maar in een grote database als de Nederlandse Volksverhalenbank met ruim 48.000 vertellingen, worden er uiteindelijk maar 61 gevonden – dat is 0,1%. Wat hebben de verhalen te vertellen over … [Lees meer...] overOver kannibalen verhalen
Hoe een schilderij in taal tot leven kan komen
Als ik één recent taalkundig proefschrift zou moeten aanraden aan een neerlandicus die eigenlijk meer geïnteresseerd is in literatuur, zou het Bringing Stories to Life zijn, dat Thijs Trompenaars vorige week in Nijmegen verdedigde – nota bene niet eens bij Nederlands, maar bij Taalwetenschap (zijn promotor was Helen de Hoop). Zoals uit de titel al een beetje blijkt, gaat het … [Lees meer...] overHoe een schilderij in taal tot leven kan komen
Vluchtelingen in de Liederenbank, deel 3, Joseph Schmidt
In de jaren 30 van de 20e eeuw kwamen veel emigranten, op de vlucht voor het nationaal-socialisme, naar Nederland. Hier probeerden zij hun carrière voort te zetten. Dat gold in het bijzonder voor degenen die werkzaam waren in de amusementssector. Hun producties vonden gehoor bij het Nederlandse publiek. Ik onderzoek, mede aan de hand van de Nederlandse Liederenbank, wat hun … [Lees meer...] overVluchtelingen in de Liederenbank, deel 3, Joseph Schmidt
Vluchtelingen in de Liederenbank – Deel 2, Rudolf Nelson
In de jaren 30 van de 20e eeuw kwamen veel emigranten, op de vlucht voor het nationaal-socialisme, naar Nederland. Hier probeerden zij hun carrière voort te zetten. Dat gold in het bijzonder voor degenen die werkzaam waren in de amusementssector. Hun producties vonden gehoor bij het Nederlandse publiek. Ik onderzoek, mede aan de hand van de Nederlandse Liederenbank, wat hun … [Lees meer...] overVluchtelingen in de Liederenbank – Deel 2, Rudolf Nelson
Vluchtelingen in de Liederenbank – Deel 1, Willy Rosen
In de jaren 30 van de twintigste eeuw kwamen veel emigranten, op de vlucht voor het nationaal-socialisme, naar Nederland. Hier probeerden zij hun carrière voort te zetten. Dat gold in het bijzonder voor degenen die werkzaam waren in de amusementssector. Hun producties vonden gehoor bij het Nederlandse publiek. Ik onderzoek, mede aan de hand van de Nederlandse Liederenbank, wat … [Lees meer...] overVluchtelingen in de Liederenbank – Deel 1, Willy Rosen
De Os Frontis van Molyneux
Over het voorhoofdsbeen dat van een reusachtige Patagoniër zou zijn geweest In de 17e eeuw ontdekte een Ierse arts een reusachtig menselijk voorhoofdsbeen, of Os frontis, in de collectie van de Leidsche Hoogeschool. Hij meende dat dit het ultieme bewijs was van het bestaan van reuzen. Voordat we hier dieper op in kunnen gaan, moeten we eerst een krappe negentig jaar verder … [Lees meer...] overDe Os Frontis van Molyneux
Ook, maar niet alleen, voor kinderen
Het Vogeltje en andere Armeense sprookjes van Hovhannes Toemanjan (vertaald door Anna Maria Mattaar) Armenië ligt op grote afstand, op verschillende manieren. Het is geen populaire vakantiebestemming, noch een land waar men vaak geruchten over hoort via het nieuws. Ook voor veel Armeniërs ligt het land ver weg: veel Armeniërs wonen tegenwoordig in diasporagemeenschappen … [Lees meer...] overOok, maar niet alleen, voor kinderen
Redbad: het kruis als icoon
Een historische verbeelding van een hedendaagse boodschap: Deel 2 In deel 1 over de film Redbad ben ik vooral ingegaan op eigenaardigheden en anachronismen. In deel 2 wil ik ingaan op enkele inspiratiebronnen voor het scenario, en hoe (zoals wel vaker) hedendaagse ideeën en problemen worden teruggeprojecteerd in een historisch verleden. … [Lees meer...] overRedbad: het kruis als icoon
Antonio Gramsci en Frieslands volksleven
Na Karl Marx en Friedrich Engels is de Italiaanse filosoof Antonio Gramsci (1891-1937) waarschijnlijk de invloedrijkste marxist uit de hele West-Europese geschiedenis. Deze kleine, misvormde Sardijn werd in november 1926 door de fascisten van Mussolini gearresteerd en schreef in de gevangenis, in enigszins verhullende taal (want onder het toeziend oog van de censuur), reeksen … [Lees meer...] overAntonio Gramsci en Frieslands volksleven
Redbad: over het vuren van de pijl
Een historische verbeelding van een hedendaagse boodschap: Deel 1 In 2018 verscheen de Nederlandse film Redbad, naar een scenario van Alex van Galen, onder regie van Roel Reiné en productie van Klaas de Jong, en het kan met recht een on-Nederlandse speelfilm genoemd worden (trailer). Met een budget van acht miljoen euro kon men een waar spektakelstuk maken over de … [Lees meer...] overRedbad: over het vuren van de pijl
Nu heth Abba sinne hod
Oude Folklore in het Oudfries, deel 8 Beste mensen, vandaag komen we aan bij het laatste deel van onze trektocht door de Oudfriese folklore. We hebben kennisgemaakt met Magnus en Karel de Grote, de Vikingen, Mozes, het einde der tijden, het Indo-Europese Grote Friesland, en de raadselachtige drie broers. Soms ging het hierbij om volledige verhalen, soms gaat het om het bij … [Lees meer...] overNu heth Abba sinne hod
De Daver Op Je Lijf
Demonen van Marita de Sterck De Vlaamse antropologe Marita de Sterck is verzot op volksverhalen: niet op verkleuterde sprookjes, maar ongecensureerde vertellingen die je “de daver op het lijf” jagen. Bovendien gaat ze graag op zoek naar sprookjes en sagen waarin een heldenrol voor dappere meisjes en slimme vrouwen is weggelegd. Ze publiceerde reeds meerdere verantwoorde … [Lees meer...] overDe Daver Op Je Lijf
