Oude Folklore in het Oudfries, deel 6 Het Oudfries is een Noordzee-Germaanse taal. Daardoor is het ook een Germaanse taal. Nog beter: het is zelfs een Indo-Europese taal. Verscheidene (zeg maar een heleboel) talen in Europa en Azië hebben structurele overeenkomsten. Zo structureel, dat men vanaf het eind van de 18e eeuw deze vrij serieus is gaan nemen. Het idee is dat er … [Lees meer...] overDe Indo-Europese Adam
Vertelcultuur
Economie als geesteswetenschap
Sommige boeken moet je kennelijk niet te snel lezen. Ik had Narrative Economics van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar Robert J. Shiller al een half jaar op mijn nachtkastje liggen, ongeveer sinds het verscheen. Het leest nu heel anders dan als ik er wel meteen aan begonnen was. … [Lees meer...] overEconomie als geesteswetenschap
De Vijftien Tekenen van de Eindtijd
Oude Folklore in het Oudfries, deel 5 De wereld staat in brand. Een paar maanden geleden was dat nog letterlijk zo, toen Australië kampte met één van de hevigste bosbranden sinds de opgetekende geschiedenis. Eerder in 2020 dreigde de Derde Wereldoorlog, en vanaf maart raast er een nieuwe pest over de wereld. Ondertussen dreigen nieuwe economische recessies, en ook de … [Lees meer...] overDe Vijftien Tekenen van de Eindtijd
De wetten van Mozes
Oude Folklore in het Oudfries, deel 4 Zodra je werkt met oude rechtsbronnen, dan kan je ervan uitgaan dat de meeste folklore betrekking heeft tot recht. In de eerste en tweede aflevering van deze reeks hebben we al kunnen zien hoe het recht op eigen wetten van Karel de Grote afstamt, althans volgens de Friezen zelf. Deze verwijzing naar het historische figuur Karel de … [Lees meer...] overDe wetten van Mozes
Wilda witzinges flod
Oude Folklore in het Oudfries, deel 3 De vorige keer hebben we koning Redbad (Radboud) van Denemarken ontmoet, de heidense koning die de Friezen van het christendom afhield. Velen van u hebben zich de vorige keer waarschijnlijk al afgevraagd: ‘hoezo koning Redbad van Denemarken? Was hij geen koning van de Friezen?’ Dat klopt, buiten de Oudfriese bronnen staat Redbad … [Lees meer...] overWilda witzinges flod
Koning Redbad en het Riepster Licht
Oude Folklore in het Oudfries Deel 2 Bij de Magnuslegende, die we de vorige keer hebben bekeken, lijkt op het eerste gezicht mogelijk te zijn dat het een historische gebeurtenis betreft. Deze wijdverspreide Oudfriese legende lijkt te zijn ontdaan van allerlei elementen die we tegenwoordig als fantasie zouden afdoen. Dit gaat niet altijd op, zoals bij de tekst die we … [Lees meer...] overKoning Redbad en het Riepster Licht
Oude Folklore in het Oudfries
Deel 1: het privilege van Karel de Grote Als je een onderwerp lang genoeg bestudeert, dan kom je het overal tegen. Een wiskundige gaat de wereld waarnemen in getalsmatige verhoudingen en algoritmes. Een bioloog vindt de rijkste ecosystemen onder een steen in het park. En ik, hij die zich vooral met mythologie en volksverhalen bezighoudt, vindt narratieven op de vreemdste … [Lees meer...] overOude Folklore in het Oudfries
Emoties rond de Passie
Het is inmiddels een traditie geworden dat het Meertens Instituut elk jaar een nieuwjaarsboekje uitbrengt, afwisselend over een etnologisch of linguïstisch onderwerp. Voor 2019 is daar van afgeweken, omdat het boekje wel heel erg aansluit bij Goede Vrijdag en Pasen. Het is dus een Paasboekje geworden met de titel Passie voor de Passie. De Matthäus, The Passion en andere … [Lees meer...] overEmoties rond de Passie
Hoe een ridderroman eindigt in een sprookje
Ferguut vollec danen voer, Want sine herte hem sere swoer Dat hi sijn lief hadde verloren; Hi hads pine ende groten toren. (vs. 2593-2596) [Vertaling: Ferguut ging daar snel vandaan, want hij had erg veel hartzeer omdat hij zijn geliefde had verloren; het deed hem veel verdriet.] … [Lees meer...] overHoe een ridderroman eindigt in een sprookje
Niet te dicht bij het water!
De kinderschrik in Nederlandse sagen De Nederlandse vertelcultuur is vele sagen rijk. Sagen zijn korte volksverhalen die zich afspelen in een bestaande leefomgeving (voor vertellers en toehoorders vaak de eigen streek) en waarin bovennatuurlijke wezens zoals geesten, heksen en weerwolven een belangrijke rol spelen. Een ander kenmerk van sagen is dat ze vroeger door zowel … [Lees meer...] overNiet te dicht bij het water!
Het kabouter-manuscript van Jan Eldermans
Met een geheimzinnig Nederlandstalig handschrift vol prachtige tekeningen en notities over kabouters, magie en verborgen schatten ben je verzekerd van mijn aandacht. De vele aantekeningen zijn regelmatig voorzien van jaartallen die suggereren dat de maker, J.H.W. Eldermans (1904-1985), zijn leven lang aan het verzamelen en optekenen geweest is. Belangstelling voor kabouters, … [Lees meer...] overHet kabouter-manuscript van Jan Eldermans
Verhalen Vertellen als Nederlands Erfgoed
Op zaterdag 25 januari 2020 is in de Gelderlandfabriek in Culemborg het “Verhalen Vertellen” bijgeschreven op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland van KIEN (het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland). Het document werd getekend door initiator Raymond den Boestert (verteller, verteldocent en voorzitter van de Federatie Nederlandse Vertelorganisaties), Peter van … [Lees meer...] overVerhalen Vertellen als Nederlands Erfgoed
Verhalen maken denken makkelijker
De Nijmeegse bibliotheek van Jerome Bruner Vorige week woensdag werd op het Max Planck Instituut in Nijmegen de Jerome Bruner bibliotheek geopend. Bruner was een Amerikaanse psycholoog met een heel divers wetenschappelijk oeuvre. Na zijn overlijden (in 2016 als 100-jarige) werd zijn persoonlijke bibliotheek (+- 3300 boeken) vanuit New York naar Nijmegen verscheept. Het … [Lees meer...] overVerhalen maken denken makkelijker
Imaginaries of the Future City: Envisioning Climate Change through Contemporary Narratives
Call for proposals – International workshop 25-26 June 2020 in Utrecht, The Netherlands and a subsequent special issue on Narratives & Climate Change. … [Lees meer...] overImaginaries of the Future City: Envisioning Climate Change through Contemporary Narratives
Van moderne vrouw tot dom blondje: de mop als reactie op vrouwenemancipatie
Waarom krijgt een dom blondje maar maximaal vijf minuten pauze? Anders moet ze opnieuw ingewerkt worden. (Nederlandse Volksverhalenbank) Zeg Mabel, toe zou je niet kunnen proberen een beetje van me te leren houden? – Nee, Dick, ik leer al Mah Jong bridge, een nieuwe Jazz-step en ik denk er over, of ik m’n haar zal laten kort-knippen. Ik zie niet in, waar ik nog tijd voor … [Lees meer...] overVan moderne vrouw tot dom blondje: de mop als reactie op vrouwenemancipatie
Een heldenleven na een schurkendood
De romantisering van rovers in folklore en literatuur uit Nederland Terwijl de kronkelende landweg langzaam vorm krijgt in het licht van de opkomende zon, komt de koets stukje bij beetje dichterbij. Door de vele gaten in de weg hebben de paarden moeite om de koets vooruit te trekken. Toch zal het niet lang meer duren voordat de koets al schommelend de bocht bereikt waar de … [Lees meer...] overEen heldenleven na een schurkendood
“Do har et dår ouk so gruwelik spoked”
Twentse volksverhalen uit de collectie Engelbertink Veel volkskundigen hebben last van verzamelwoede. Of, beter gezegd, ik in elk geval. Maar hoe goed ik ook mijn best doe, mijn collectie zal nooit kunnen tippen aan de verzameling van het Meertens Instituut, waarnaar ik hongerig verlang en deze zelf wil bezitten. Voskuil, die een tijd lang het hoofd van de afdeling … [Lees meer...] over“Do har et dår ouk so gruwelik spoked”
11-12 november 2019, Amsterdam: Publiekssymposium De boerderij
Op maandag en dinsdag 11 en 12 november organiseert Leonie Cornips een feestelijk publieksymposium voor iedereen die het Meertens Instituut een warm hart toedraagt. Onderzoekers van het Meertens Instituut – de taalkundigen, etnologen, antropologen, orale-cultuuronderzoekers en dialectologen – buigen zich tijdens deze middagen over het thema 'de boerderij in het verleden, heden … [Lees meer...] over11-12 november 2019, Amsterdam: Publiekssymposium De boerderij
Een zeemens in Leiden
Bespreking van de zogenaamde zeemens die in het 17e-eeuwse Leiden is ontleed Het is ergens in het midden van de 17e eeuw, zo rond het jaar 1635, dat een van meerdere handelsschepen van de West-Indische Compagnie zich voor de kust van Brazilië bevindt. Plotseling ziet een van de kooplieden een vreemd wezen langs het schip zwemmen. Hij roept de andere mannen erbij en … [Lees meer...] overEen zeemens in Leiden
Groenkapje en de bekeerde wolf: hoe sprookjesfiguren zich weten te emanciperen
‘De mensenrechtenjurist in mij zei: eis je rechten op, hier is vrijheid, breek los uit de gemeenschap. Ik verwachtte dat de meeste moslimvrouwen zich zouden aanpassen aan de dominante groep in het Westen. Dat ze als individuen voor hun eigen keuzes zouden gaan en bijvoorbeeld de hoofddoek minder zouden dragen en zouden breken met tradities als het gearrangeerde … [Lees meer...] overGroenkapje en de bekeerde wolf: hoe sprookjesfiguren zich weten te emanciperen
Hoe een computer broodjeaapverhalen leert categoriseren
Een onderzoeksproject naar het automatisch met de computer indelen van broodjeaapverhalen, hoe gaat dat eigenlijk? Voor mijn onderzoeksstage met de Volksverhalenbank van het Meertens Instituut heb ik geprobeerd de computer te leren broodjeaapverhalen in verschillende typen in te delen. Broodjeaapverhalen zijn de oorspronkelijke ‘virale verhalen’. Spannende, vaak enge of … [Lees meer...] overHoe een computer broodjeaapverhalen leert categoriseren
De baard van de mop meten
Wie een verhaal meerdere keren vertelt, vertelt geen twee keer precies hetzelfde verhaal. Het raakt gestroomlijnd doordat details die er niet zoveel toe doen gaandeweg verdwijnen, je past het bewust of onbewust aan je gesprekspartners aan, de veranderde omstandigheden doen een bepaald detail pregnanter naar voren komen. En na verloop van tijd kent je publiek het verhaal en … [Lees meer...] overDe baard van de mop meten
Fantasie en maatschappijkritiek
Soms krijg je als onderzoeker een, op het eerste gezicht, eigenaardig boek ter recensie aangeboden. Het overkwam mij met de wetenschappelijke bundel Phantastik und Gesellschaftskritik im deutschen, niederländischen und nordischen Kulturraum, met als tweede titel Fantastique et approches critiques de la société; Espaces germanique, néerlandophone et nordique. De editeurs zijn … [Lees meer...] overFantasie en maatschappijkritiek
Waarom Indo-Europese mythen niet altijd alleen Indo-Europees zijn
Cultuur wordt niet alleen verticaal of genetisch verspreid, maar ook horizontaal of in contact. ‘Gòh, zou het?’ kan men sarcastisch denken. Nou, ja, ik denk van wel, maar niet elke onderzoeker houdt dit idee in het achterhoofd. Neem nou mensen die zich bezighouden met Indo-Europese culturen, en dan voornamelijk de vergelijkende tak. Deze mensen houden zich met een zeer … [Lees meer...] overWaarom Indo-Europese mythen niet altijd alleen Indo-Europees zijn
Eén Pendek is geen Pendek
Naamsverwarring bij de Orang Pendek uit Indonesië Nederland en Indonesië delen samen een lange geschiedenis. Het moment dat de Hollandse koopvaardijschepen eind 16e eeuw voor het eerst aankwamen bij de Indische Archipel markeert het begin van de (opgedrongen) relatie tussen onze landen. De Westerlingen kwamen zeker al sinds de 17e eeuw thuis met de mooiste verhalen over de … [Lees meer...] overEén Pendek is geen Pendek
