"Gaandeweg het onderzoek", schrijft Jeroen Jansen tegen het eind van zijn indrukwekkende studie Literair vermaak in de zeventiende eeuw, "ben ik er steeds meer van overtuigd geraakt dat mijn historische verkenning van literair vermaak relevantie heeft voor wat er nu al in het voortgezet onderwijs gebeurt en waar nog winst te behalen valt." Dat kan de lezer op dat moment alleen … [Lees meer...] overZoveel verschilde de zeventiende-eeuwer niet van een moderne scholier
Laat de Taalunie saai zijn
Aan sommige politicidingen zal ik nooit wennen. Het idee bijvoorbeeld om 'verklaringen' af te geven. Er is een evenement in Antwerpen, en je schrijft een volkomen nietszeggende tekst en noemt deze 'de verklaring van Antwerpen': Als Comité van Ministers willen we daarom onze 100e vergadering aangrijpen om de Taalunie klaar te maken voor de toekomst. We bekrachtigen vandaag … [Lees meer...] overLaat de Taalunie saai zijn
‘Fuck’ zeggen met een Nederlands accent
Engelstaligen schijnen soms hun oren niet te kunnen geloven als ze in Nederland komen, vanwege al het ge-fuck dat ze overal om zich heen horen. Die mensen moet je uitleggen dat fuck voor de gemiddelde Nederlander misschien wat minder zwaar klinkt dan voor de gemiddelde Engelsman. Maar uit nieuw onderzoek van enkele van mijn Nijmeegse collega's kun je ook concluderen dat het … [Lees meer...] over‘Fuck’ zeggen met een Nederlands accent
Limburgers in het centrum
Veel alledaags denken over aardrijkskunde is gebaseerd op de begrippen centrum-periferie. Er valt bijna niet aan te ontkomen: een landschap waarin mensen voorkomen zien wij bijna automatisch georganiseerd als een centraal punt waaromheen wat perifere punten gegroepeerd zijn, die op hun beurt ook weer kleine centra's zijn voor nog perifeerdere punten. Maar ook die punten zijn … [Lees meer...] overLimburgers in het centrum
Wij zullen niets nalaten
Het is al opmerkelijk als de ene politicus aangifte doet tegen een andere politicus – je zou hopen dat men zijn onenigheid kan uitspreken in de Tweede Kamer. Maar de aangifte die Geert Wilders gisteren deed tegen zijn collega Frans Timmermans is wel heel vreemd. De laatste had dit weekeinde in een toespraak voor zijn partij gezegd: Mensen onze taak is helder. Wij zullen … [Lees meer...] overWij zullen niets nalaten
De wetenschap zakt langzaam weg
De wetenschap is een kasteel gemaakt van artikelen en boeken. Ieder artikel en ieder boek is in het ideale geval een steentje in het kasteel, dat op allerlei andere steentjes ligt en waarop nieuwe steentjes kunnen komen te liggen. Wie precies wil weten hoe het zit, kan steeds dieper graven, controleren wat de bronnen zijn van een artikel, en wat de bronnen zijn van die bronnen, … [Lees meer...] overDe wetenschap zakt langzaam weg
Het eerste kwart: Mustafa Kör, De lammeren
Er zit een belangrijke zin verstopt in de roman De lammeren van Mustafa Kör: Zelfmoord is egoïstisch noch wanhopig, het is een definitieve vorm van zuivering en onderscheidt ons van andere soorten. Het is menselijk. Aan de zelfmoord van zijn broer, Ilyas, wijdt Umut, de hoofdpersoon, helemaal niet zoveel gedachten. Als hij thuiskomt nadat het gebeurd is, maakt hij eerst … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Mustafa Kör, De lammeren
Kunstmatige consentelligentie
Ik geef momenteel een cursus morfologie voor eerstejaars studenten in Nijmegen, en ik probeer daarbij iedere week een nieuw woord te vinden om te bespreken. Vorige week gebruikte ik daarvoor de website Taalbank waarop Ton den Boon om de paar dagen een opvallend nieuw woord plaatst, maar deze week kon ik gebruik maken van Jong Neerlandistiek. Die lieten de Amsterdamse student … [Lees meer...] overKunstmatige consentelligentie
Het einde van het generatieconflict
11 onder 35 is een curieus boekje: een keuze van 11 Nederlandse schrijvers die in 2024 jonger zijn dan 35 en die volgens Marja Pruis de moeite waard zijn. Overi iedere schrijver schrijft Pruis een korte inleiding en van iedere auteur is een – wat langer, maar nog steeds kort – stuk proza opgenomen (schrijvers onder de 35 zijn prozaschrijvers). Curieus zijn de getallen die … [Lees meer...] overHet einde van het generatieconflict
Lotte Jensen over rampen
Mijn collega bij Nederlands in Nijmegen, Lotte Jensen, schreef een boek Rampen. Wat kunnen we leren over Nederland aan de hand van rampen en de menselijke reacties daarop? … [Lees meer...] overLotte Jensen over rampen
Postkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Ik heb nu wel zo'n beetje gezegd wat ik te zeggen heb over de boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Eén aspect wil ik er nog wel uitlichten, dat niet zozeer te relateren is aan een individueel artikel, maar aan de samenstelling van deze bundels als geheel. En dat is dat de blik op het leven zo Amerikaans is. Als de hele wereld nu maar één groot Amerika … [Lees meer...] overPostkoloniale taalkunde buiten de Verenigde Staten
Discriminatie, taalkunde en de ‘gemeenschap’
Ik ben nu al een eind gevorderd in het tweetal boeken Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Bij mijn bespreking van het eerste hoofdstuk benoemde ik al iets dat me behoorlijk dwars is gaan zitten: het grote geloof in de community. De mensen waarom het gaat als je streeft naar meer inclusiviteit in de wetenschap, bevinden zich in de visies van de auteurs allemaal … [Lees meer...] overDiscriminatie, taalkunde en de ‘gemeenschap’
Kreupeltaalkunde
Er is in de taalkunde, en in veel menswetenschappen, de laatste decennia betrekkelijk veel aandacht voor het feit dat mensen een lichaam hebben. Mensen verzetten zich tegen de gedachte dat ons denken zich in een platoonse abstracte wereld bevindt, ver weg van ons vlees en bloed. Toch heeft in ieder geval in wat ik allemaal gelezen heb, het idee van embodied cognition (denken in … [Lees meer...] overKreupeltaalkunde
Het eerste kwart: Clark Accord, Bingo!
Het ging daarbij dan ook nog eens over mensen waarover je niet zo vaak leest. Wie kent de bingosubcultuur waarin vooral sommige Surinaamse vrouwen zich aan het begin van deze eeuw onderdompelden? De vrouwen over wie Accord schrijft hebben hun leven op geen enkele manier onder controle. Ze worstelen met schulden, ze worstelen met onbetrouwbare mannen, ze worstelen met elkaars … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Clark Accord, Bingo!
Het smerige schip van de taalwetenschap
Ik heb het boek Decolonizing linguistics nu uitgelezen. Ik heb over een aantal hoofdstukken apart geschreven - de hoofdstukken die ik oversloeg waren naar mijn smaak over het algemeen te Amerikaans, bijvoorbeeld omdat ze allerlei suggesties deden over het onderwijs die alleen in een Amerikaans systeem passen, naar ijn idee. Wat me alles bij elkaar opvalt is dat het … [Lees meer...] overHet smerige schip van de taalwetenschap
Johan Derksen als Groot Schrijver
Ik heb net Sander Bax' interessante literatuurgeschiedenis Schrijversmythen gelezen waarin hij onder andere uiteenzet hoe het beeld van de Grote Schrijver die geheel en al autonome literatuur bedrijft – literatuur die op zichzelf staat, een ding is, en waarbij de Grote Schrijver alleen verantwoordelijk is voor de kwaliteit van het gebodene, niet voor de inhoud ervan. Zodat … [Lees meer...] overJohan Derksen als Groot Schrijver
Historische taalkunde en syntaxis na het kolonialisme
Stel dat we ervan overtuigd zijn dat het belangrijk is om het vak te 'dekoloniseren', dat wil zeggen minder vanzelfsprekend alleen te laten gaan over witte mensen met hun witte taal, wat betekent dat dan in de collegezaal? Ook daarop proberen hoofdstukken in het boek Decolonizing linguistics een antwoord te geven. Twee van die hoofdstukken gaan over deeldisciplines waaraan … [Lees meer...] overHistorische taalkunde en syntaxis na het kolonialisme
Waarom zoveel taalkundestudenten wit zijn
Een van de problemen van de taalwetenschap is dat het een heel erg witte wetenschap is. Dat geldt trouwens ook voor de neerlandistiek: het lukt nauwelijks om mensen te trekken die een andere kleur hebben dan wit. Wat eraan te doen? Daarover gaat (niet voor de neerlandistiek, wel voor de taalkunde) een hoofdstuk van de Amerikaanse taalkundige Lynette Arnold aan het boek … [Lees meer...] overWaarom zoveel taalkundestudenten wit zijn
Hoe reëel is de taalkloof?
Je vindt het al een jaar of dertig in wetenschapscommunicatie: het verhaal dat er tussen arme en rijke kinderen een 'taalkloof' bestaat van ongeveer 30 miljoen woorden. Als ze een jaar of vier zijn zouden kinderen van rijke ouders ongeveer 30 miljoen meer woorden gehoord hebben dan kinderen van arme ouders. Die observatie, en de term 'taalkloof' (language gap) komen uit een … [Lees meer...] overHoe reëel is de taalkloof?
Bestaat er politiek neutrale taalwetenschap?
Het is een interessant punt, dat de Amerikaanse geleerde Aris M. Clemons maakt in de bundel Decolonizing linguistics: Apolitieke taalkunde bestaat niet, en moet ook niet bestaan. Dat is ook meteen (in het Engels) de titel van haar artikel, dat ze zelf als volgt samenvat: Dit hoofdstuk stelt dat wetenschappelijke objectiviteit, en de idealisering ervan, zelf een ideologie is … [Lees meer...] overBestaat er politiek neutrale taalwetenschap?
Het eerste kwart: Ruth Lasters, Poolijs
De ene keer in mijn leven dat ik in een literaire jury was beland, leerde ik de term dichtersroman. Degene die het woord, achteloos alsof iedereen het altijd over dat soort dingen heeft, gebruikte, bedoelde het geloof ik niet als compliment. Maar ik houd wel van het genre: een prozagedicht van ruim 150 pagina's, waarin het vooral gaat om sfeer en taal. Poolijs, het … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ruth Lasters, Poolijs
Voor een caraïbische taalkunde
Het is een confronterend stuk, dat Ben Braithwaite en Kristian Ali schreven voor het boek Decolonizing Linguistics: een hoofdstuk waarin ze laten zien hoe centralistisch het academisch bedrijf nog altijd is – een bedrijf waarin er bepaalde centra van onderzoek zijn waar zogeheten excellent onderzoek wordt gedaan en waar de onderzoekers eigenlijk geen kennis hoeven te nemen van … [Lees meer...] overVoor een caraïbische taalkunde
De erfenis van Paul Broca
Iedere student taalwetenschap komt minstens één keer tijdens haar studie de naam tegen van Pierre Paul Broca (1824–1880), vooral vanwege het hersengebiedje dat naar hem genoemd is en waar in ieder geval een deel van het menselijk spraakvermogen geconcentreerd lijkt te zijn. Broca werd in zijn onderzoek gedreven door racistische motieven, en hij deed bovendien heel slecht … [Lees meer...] overDe erfenis van Paul Broca
De taalkunde dekoloniseren
Twee boeken staan momenteel – in ieder geval in mijn hoekje van deze grote wereld – hoog op de taalkundige agenda: Decolonizing linguistics en Inclusion in linguistics. Beide zijn uitgegeven door Oxford University Press en geredigeerd door Anne H. Charity Hudley, Christine Mallinson en Mary Bucholtz, drie taalwetenschappers in de Verenigde Staten. De boeken zijn ook open … [Lees meer...] overDe taalkunde dekoloniseren
Leve de internationalisering
Een van de mooiere dingen die de Nederlandse universiteiten de afgelopen decennia is overkomen, is de internationalisering – de toevloed van buitenlanders, vooral studenten, naar onze collegezalen. De lof ervan is al vaker gezongen: de mogelijkheden die het allen die in zo'n zaal geeft tot een bredere blik, een andere kijk op de aangeboden inhoud én op het leven. Als ik in … [Lees meer...] overLeve de internationalisering