Schrijver en columnist Nicolien Mizee is vanaf najaar 2023 de nieuwe gastschrijver van de Universiteit Leiden.

Het (jaarlijkse) gastschrijverschap van de Universiteit Leiden biedt studenten en docenten de mogelijkheid om in aanraking te komen met een schrijver of schrijfster van naam. Met iemand die zelf literatuur maakt en die gewend is op een andere manier om zich heen te kijken en te formuleren dan aan de universiteit gebruikelijk is. De duur van het gastschrijverschap is in de regel drie maanden per (academisch) jaar.

De nieuwe gastschrijver van de universiteit, Nicolien Mizee (1965), brak bij het grote publiek door met de thriller Moord op de Moestuin, maar gold al sinds haar debuut Voor God en de Sociale Dienst (2000) en En toen kwam moeder met een mes (2003, nominatie Libris Literatuurprijs) als geheimtip voor literatuurliefhebbers. Naast romans, een columnbundel, een eigenhandig geïllustreerd vogelboek en een kleurboek voor volwassenen schreef ze het kinderboek De Wereld van Wollebrandt (2016). De laatste jaren oogstte ze lof met haar autobiografische reeks Faxen aan Ger waarvan vijf delen tussen 2018 en 2022 verschenen. Voor de delen De Kennismaking en De porseleinkast kreeg ze in 2020 de Henriette Roland Holst-prijs.

Zelfcensuur voorkomen

Het is dit jaar de 40e keer dat het jaarlijkse gastschrijverschap aan de Leidse universiteit wordt georganiseerd. In haar collegeserie onderzoekt Nicolien Mizee hoe we in deze tijd van sensitivity readers en (online) bedreigingen, zelfcensuur kunnen voorkomen.
Culturele gevoeligheden zijn van alle tijden. Boeken zijn verboden, verbrand, en schrijvers verbannen of vermoord. Ook muziek kon ‘entartet’ zijn. Kortgeleden werd, hier in Leiden, gevraagd een schilderij met sigarenrokende heren uit de openbare ruimte te verwijderen.

Vaagpraat vermijden

Het grootste gevaar van censuur schuilt volgens Mizee in zelfcensuur: niet meer durven denken wat je denkt. Hoe ontkomen we daaraan? Door vaagpraat te vermijden en zo exact mogelijk te formuleren. Een schrijver die zich daarop toelegt, zonder zich te bekommeren om het effect van zijn woorden, zal vanzelf proza schrijven dat verrast, shockeert of als humoristisch wordt ervaren. 
Eerlijkheid tegenover onszelf is noodzakelijk om te ontstijgen aan de eenheidsworst der algemeen geaccepteerde meningen, aldus Mizee. Dat betekent allerminst dat alles wat wordt geschreven ‘echt gebeurd’ moet zijn: volgens haar adagium ‘echt gebeurd is een begin’ leren we particuliere ervaringen zowel van nabij als van een afstand te beschouwen.    

Er is geen betere manier om te leren kijken naar literatuur dan door je zelf in het ambacht te bekwamen. In de cursus Gastschrijver 2023-2024 wordt dus vooral door de studenten zelf geschreven, zowel thuis als in de colleges.

Albert Verweylezing

Vast onderdeel van het gastschrijverschap is ook een publiekslezing, de Albert Verwey-lezing, die de schrijver in november 2023 zal geven – houd voor meer informatie hierover de agenda van de universiteit in de gaten. 

Gastschrijverschap

Het gastschrijverschap is sinds 1985 aan de Leidse universiteit gevestigd. Het is een samenwerkingsverband van de universiteit met NRC.
De eerste gastschrijver was Gerard Reve. Daarna volgden onder meer Judith Herzberg, Frans Kellendonk, Adriaan van Dis, Joost Zwagerman, Anna Enquist, Renate Dorrestein, Arnon Grunberg, P.F. Thomése, Joke van Leeuwen, Tom Lanoye, Karin Amatmoekrim, Bibi Dumon Tak, Antjie Krog en Christiaan Weijts.