De docenten van MediterraNed zijn voor de zeventiende keer bijeengekomen, ditmaal in Barcelona, waar ze te gast waren op de Escola Oficial d’Idiomes Barcelona-Drassanes. 

De organisatie was in handen van Astrid van Winden en Anne Baude, respectievelijk hoofd van de afdeling Nederlands en algemeen pedagogisch coördinator. De afdeling Neerlandistiek op de EOI bestaat sinds 1997 (voor meer informatie, zie ook deze tekst). 

Aangezien MediterraNed een klein platform is met veel eenpersoonsposten en gezien ook de vele uitdagingen waar de mondiale neerlandistiek voor staat, is er tijdens de bijeenkomst van Barcelona naast traditionele programmaonderdelen zoals onderzoek en didactiek de nodige aandacht besteed aan beleidskwesties en mogelijkheden en noodzaak van samenwerken. Het thema van de bijeenkomst was: Afstand.

De neerlandici van het Middellandse Zeegebied werden welkom geheten door Anne en Astrid alsook door de directrice van de EOI, waarna het woord werd gevoerd door de Nederlandse ambassade (in de persoon van Hannah Schildt), de consul-generaal van België Pierre Brusselmans en de kersverse algemeen secretaris van de Taalunie, Gunther van Neste. Voor Van Neste was het de eerste kennismaking met het veld. 

Na de officiële opening werd het publiek de Nederlandstalige cultuur binnengetrokken door Bart Moeyaert die in een magnetische performance zijn wereld en schrijverscarrière uitbeeldde. Boeken zijn burchten, zo luidde één van zijn pakkende uitspraken.

Vervolgens begon het “serieuze werk”. De eerste sessie was gewijd aan lopend onderzoek van Italiaanse neerlandici. Het middagprogramma stond in het teken van beleid. Een belangrijk onderdeel daarvan was de presentatie van de gegevens van het alumniproject van MediterraNed – het eerste alumniproject van de mondiale neerlandistiek – en de bekendmaking van de nieuwe superalumnus: Gema Piquero García is benoemd tot alumnus van MediterraNed 2024-2026. Zij was voorgedragen door Arthur Verbiest, van de talenschool EOI van Madrid. Gema mocht een speciale oorkonde in ontvangst nemen en zal zich samen met het bestuur bezinnen over verdere invulling van deze titel om meer zichtbaarheid aan de neerlandistiek in de regio te geven. 

Franco Paris hoogleraar

De dag werd afgesloten met een prikkelend gesprek tussen Bart Moeyaert en zijn Spaanse vertaalster María Lerma. Dit riep de nodige reacties uit het publiek op, aangezien diverse MediterraNed-docenten zich ook bezighouden met literair vertalen. Eén van onze collega’s die twee petten op heeft, is Franco Paris, docent en gerenommeerd literair vertaler. Tijdens de beleidsmiddag werd het mooie nieuws verspreid dat Franco per 1 oktober 2024 bij de universiteit van Napels (Orientale) aantreedt als hoogleraar neerlandistiek. Hij wordt zo de tweede hoogleraar neerlandistiek in de Italiaanse geschiedenis. Zijn voorganger was Hendrik Meter (Rome), die in 2006 met pensioen was gegaan. Voor Franco is deze benoeming een schitterende kroon op zijn intense carrière. Voor de Italiaanse en mediterrane neerlandistiek is het een enorme boost.

Nederlands voetbal en ons nieuwe bestuur

Na de openingslezing van de tweede dag van Mieke van Herreweghe (Universiteit Gent) over Nederlandse en Vlaamse gebarentaal volgde een programma met lezingen over taalonderwijs, al dan niet op afstand, literair en taalkundig onderzoek, en netwerken. De dag werd afgesloten met een humoristisch verhaal van schrijver-journalist Edwin Winkels over zijn ervaringen met Nederlandse topvoetballers die Barcelona als thuisbasis hebben gehad. 

Tijdens de avond werd het nieuwe bestuur van MediterraNed voorgesteld. Afgetreden zijn Franco Paris (Napels) als voorzitter van MediterraNed, Maria José Calvo González (Madrid) als penningmeester en Paola Gentile (Trieste) als vicevoorzitter en secretaris. Antoinet Brink (gewoon lid) gaat door, samen met drie jonge collega´s: Annaclaudia Giordano (Napels) als voorzitter, Suzanne Verkade (Rome) als penningmeester en Elisabeth Braem (Trieste) als vicevoorzitter en secretaris. 

De bijeenkomst is financieel ondersteund door de Taalunie, primus inter pares van onze geldschieters, de Nederlandse ambassade in Madrid, het Consulaat-Generaal van België in Barcelona, Flanders Literature en Erasmus+.

Zon- en schaduwzijden van MediterraNed

MediterraNed is een mini-platform en de meeste afdelingen neerlandistiek zijn niche-groepen binnen hun instellingen. De tweejaarlijkse docentenbijeenkomsten zijn in 1992 in Trieste opgestart als bijeenkomsten van docenten neerlandistiek in Zuid-Europa. Toen Israël, Turkije en ten slotte ook Griekenland zich bij de club aansloten is het platform MediterraNed opgericht om inclusiviteit te waarborgen. Door allerlei problemen – afkalving van posten, interne stroomlijningen binnen de departementen/faculteiten, posten die bij pensionering van de betreffende docent zijn opgeheven, en zelfs oorlogssituaties – is de groep sterk ingekrompen. In Italië is de academische positie traditioneel het sterkst. In Spanje bestaan naast universitaire afdelingen ook officiële openbare talenscholen met afdelingen Nederlands. In Portugal is de neerlandistiek sterk teruggedrongen en wordt in feite alleen nog in Coimbra Nederlands  binnen de universiteit aangeboden. In Turkije zijn er naar het schijnt nog twee afdelingen Nederlands actief. 

Het is dan ook niet verwonderlijk dat MediterraNed de grenzen probeert op te rekken. Onze bijeenkomsten zijn allang niet meer alleen van docenten, maar streven naar een veel ruimere gemeenschap, waar studenten en oud-studenten/alumni steeds actiever deel van gaan uitmaken. Met de soepele organisatie van deze zeventiende bijeenkomst hebben Astrid en Anne een enorm belangrijke bijdrage geleverd aan de sfeer en dynamiek binnen de MediterraNed-gemeenschap. Daarvoor danken wij hen heel hartelijk. Met mensen als Astrid en Anne houden we MediterraNed groot.