Aansluiting vo-wo: een kijkje in de klas

Op 16 januari organiseerden de Teachers in Residence van de letterenfaculteit van de Radboud Universiteit voor de vierde keer een uitwisseling tussen het vo en wo. Hierbij gingen ruim twintig docenten en medewerkers van de universiteit op bezoek bij vaklessen in het voortgezet onderwijs in de regio. Zo bezochten zij lessen Nederlands en Engels op het Citadel College, Frans op het Karel de Grote College, Spaans en een debat op de NSG, Grieks en geschiedenis op het Canisius College en CKV en geschiedenis op de SSGN, waar ook nog enkele collega’s van biologie en informatica aanhaakten bij de uitwisseling.

Het is elk jaar weer ontzettend fijn dat docenten hun deuren openzetten voor dit bezoek. Na de lessen werd er al druk overlegd met de docenten op de scholen. Terug op de universiteit was de nabespreking om de inzichten uit het bezoek in kaart te brengen, onder leiding van de Teachers in Residence. Enkele interessante inzichten over de aansluiting tussen vo en wo zijn hieruit voortgekomen.

Aantekeningen

Vwo is voorbereidend wetenschappelijk onderwijs. Het lesbezoek is maar een momentopname, maar het viel op dat het voorbereidend wetenschappelijke in de bezochte lessen vaak niet zichtbaar was. Wel werd het eindexamen herhaaldelijk genoemd. Omdat er in het huidige onderwijssysteem vaak een focus ligt op resultaten en zeker het eindexamen, is er in de praktijk soms minder ruimte voor de gewenste diepgang, kritische reflectie en aandacht voor het leren leren (Visser, 2023). Dit viel op, omdat dit zaken zijn die cruciaal zijn voor een goede voorbereiding op vervolgonderwijs.

In deze editie van de uitwisseling stond naast de algemene bevindingen het onderwerp ‘huiswerk’ centraal. Teachers in Residence Birgit Koolen en Carolien Trieschnigg openden de nabespreking met enkele wetenschappelijke inzichten over de zin en onzin van huiswerk. Ook de vragen die TeacherTapp hierover stelde aan docenten werden gepresenteerd. Daarna werd er door de aanwezigen in groepen gediscussieerd. Wat kunnen we op de universiteit met wat we hebben gezien op de scholen en wat we hebben gehoord van docenten uit het voortgezet onderwijs?

Voor de universiteit was het om te beginnen inzichtelijk om te zien dat de nieuwe studenten vaak helemaal geen ervaring hebben met het voorbereiden van colleges. Huiswerk wordt op middelbare scholen voornamelijk opgegeven als verwerking van de lesstof (Figuur 1), terwijl er op de universiteit van hen verwacht wordt de colleges voor te bereiden. Ook hebben leerlingen vaak nog geen ervaring opgedaan met het maken van aantekeningen tijdens een college. De vakgroepen gaan bekijken in hoeverre ze de eerstejaars hier in de eerste weken beter en concreter in kunnen adviseren.

Huiswerk

Uit de resultaten van TeacherTapp bleek daarnaast dat huiswerk in de bovenbouw minder vaak wordt gecontroleerd (Figuur 2), terwijl onderzoek uitwijst dat huiswerk, samen met controle en feedback, in de bovenbouw zelfs effectiever is dan in de onderbouw. Dan gaat het niet alleen om studievaardigheden die met de jaren door een leerling ontwikkeld worden, maar ook om een cognitieve functie als concentratie die bij jongere kinderen nog minder ontwikkeld is (De Jong & Schuurman, 2022).

Wij als Teachers in Residence nemen deze inzichten weer mee terug richting het voortgezet onderwijs. Hoewel het deze middag om grote, ingewikkelde vraagstukken ging, waar niet een-twee-drie antwoorden op te formuleren zijn, stellen we onszelf na de uitwisseling toch enkele interessante vragen: in hoeverre kunnen en moeten we meer focussen op leren leren en formatief handelen; en welke rol heeft (peer)feedback daarin? En op welke manier zouden we een academische leerlijn kunnen implementeren om de aansluiting van het vo op het wo te bevorderen? Bij deze laatste vraag is het bijvoorbeeld interessant om te kijken hoe we onze leerlingen beter kunnen voorbereiden op academische vaardigheden als kritische reflectie en of we leerlingen niet al kunnen laten wennen aan voorbereidende opdrachten. Dat is dan ons huiswerk.