Een blik op de opleiding in Zagreb

De vakgroep Nederlandse taal- en cultuurkunde aan de Faculteit voor Geestes- en Sociale wetenschappen van de Universiteit van Zagreb, Kroatië, werd in 2008 opgericht. Dat was toen een logische verderzetting van het reeds bestaande lectoraat Nederlands. Binnen dat lectoraat kon Nederlands als keuzevak gevolgd worden waarbij de nadruk voornamelijk lag op taalverwerving. Met de stichting van de vakgroep werd het aanbod verder uitgebreid dan alleen taalonderwijs. De focus ligt nu op de filologische tweevuldigheid, taalkunde en letterkunde. We zijn een onderdeel binnen de afdeling Germanistiek waarbinnen we voldoende vrijheid hebben maar waardoor we ons ook ondersteund voelen.

Doublemajor-studie

We zijn een volwaardige masteropleiding wat betekent dat onze studenten na drie jaar een bachelordiploma kunnen behalen en dan na nog eens twee jaar hun masterdiploma. Aan onze faculteit zijn de meeste opleidingen georganiseerd binnen het doublemajor-systeem. Naast neerlandistiek volgen onze studenten dus ook nog een andere masteropleiding binnen onze faculteit. De combinaties zijn eindeloos maar de vaakst voorkomende andere opleidingen zijn germanistiek (Duits), anglistiek (Engels) en kunstgeschiedenis maar er zijn ook exotischere combinaties. Op dit moment volgt een student sinologie en een andere Russisch. Natuurlijk zien veel mensen neerlandistiek als een exotische studie. Deze zienswijze wordt trouwens niet alleen door Kroaten uitgesproken maar wordt ook gedeeld door bezoekende Nederlandstaligen die allen verbaasd zijn dat er überhaupt een studie neerlandistiek in Kroatië bestaat en dat er effectief interesse is bij studenten. Waarschijnlijk is dit een sentiment dat veel andere opleidingen neerlandistiek extra muros herkennen.

De redenen om voor een studie neerlandistiek te kiezen, zijn heel uiteenlopend. Sommige studenten zien het als een opstap voor de arbeidsmarkt, anderen houden gewoon veel van talen en willen zoveel mogelijk talen leren. Voor nog andere studenten is de kennismaking met de Nederlandse cultuur (en sport!) een belangrijke reden geweest om te kiezen voor de studie. De laatste jaren zien we echter meer en meer een sterk verlangen om te emigreren, en dat in eerste plaats naar Nederland. Uit onze ervaringen heeft Nederland internationaal toch een sterker profiel dan Vlaanderen.

Inschrijvingen

Bij de oprichting werd er gekozen voor het systeem van cyclische inschrijvingen. Dat betekent dat we tot nu toe nooit met alle vijf studiejaren tegelijk werkten maar slechts met twee of drie opeenvolgende jaren. Zo hebben we dit academiejaar studenten die colleges volgen in het eerste jaar en studenten die lessen volgen in het laatste jaar. Het aantal studenten dat we per inschrijfronde inschrijven, fluctueert maar is tot nu toe altijd tussen de tien en de twintig studenten geweest. Dit academiejaar hebben we besloten om niet meer cyclisch in te schrijven, maar om elk jaar nieuwe studenten toe te laten.

De mensen achter de studie

In het begin van de studie hadden we met Željana Pancirov Cornelisse in de pioniersrol slechts één vaste medewerkster op de vakgroep. Zij werd in haar werkzaamheden bijgestaan door Gioia-Ana Ulrich Knežević en door buitenlandse lectoren zoals Nathalie Vandeperre en Myriam Dam die naar Zagreb konden komen dankzij de subsidies van de Taalunie. Vanaf 2016 begon de vakgroep ook in haar personeelsbezetting te groeien met de komst van de moedertaalspreker Maarten Rombouts, eerst als buitenlands lector en sinds 2019 als vastbenoemd lector. Naast de taalverwerving is hij ook verantwoordelijk voor het historische luik van de opleiding en ondersteunt hij de taalkundige aspecten zo veel mogelijk. In 2017 arriveerde Toni Bandov die zich ontfermt over de geschiedenis van de Nederlandstalige literatuur. Tevens brengt hij zijn interesse voor het Afrikaans over op onze studenten. In het academiejaar 2024 – 2025 kwam met Lorena Andonov eindelijk de lang verwachte opvolging van Željana Pancirov Cornelisse die een paar jaar eerder de vakgroep had verlaten. Haar specialisatie is fonologie en fonetiek. De vakgroep wordt ondertussen al meer dan tien jaar voorgezeten door Slađan Turković die als germanist de neerlandistiek in Zagreb passioneel heeft ondersteund.

Nieuw curriculum

Naast een nieuwe collega bracht het academiejaar 2024 – 2025 nog grote veranderingen voor onze vakgroep. Dit jaar zijn we eindelijk, na jaren voorbereiding, kunnen beginnen met een nieuw lesplan. Bij het opstellen van dit nieuwe curriculum hebben we steeds geprobeerd onze studenten centraal te stellen vanuit de vraag wat zij nodig hebben om een succesvolle carrière in de neerlandistiek te kunnen hebben. Daarbij is de focus meer verschoven van cultuurkunde naar taalkunde en is de taalverwerving in de eerste jaren iets intensiever met het nieuwe vak “uitspraakoefeningen” en wordt er op masterniveau gediversifieerder gewerkt. Aangezien de overgrote meerderheid van onze studenten in het eerste jaar nog niet echt in contact zijn gekomen met het Nederlands als taal, worden de colleges in het eerste jaar in het Kroatisch gedoceerd, met uitzondering van de taalverwerving natuurlijk. Vanaf het tweede jaar is het hele curriculum in het Nederlands.

Samenwerkingen

Als lid van Comenius nemen we altijd deel aan de tweejaarlijkse congressen van de organisatie voor neerlandistiek in Centraal-Europa en motiveren we onze studenten om deel te nemen aan de Comenius zomercursus. Ons tienjarige jubileum hebben we in de zomer van 2019 gevierd met de organisatie van de Comenius zomercursus waarbij veertig studenten uit de regio elk jaar de kans krijgen om twee weken een intensieve cursus te volgen. Voor ons was dit tot nu toe een van de hoogtepunten van onze werking en iets wat we graag herhalen. Sinds een aantal jaren werken we ook intensief samen met de Orde van den Prince, Heerlickheyt Mechelen. Maandelijks organiseren zij een lezing voor hun leden die wordt gelivestreamd voor onze studenten. Daarnaast is er tevens maandelijks een babbelbox waarbij onze studenten hun communicatieve vaardigheden kunnen oefenen met moedertaalsprekers. En als kers op de taart heeft een groepje studenten in 2024 een studiereis naar België kunnen maken waarbij bezoeken aan Mechelen, Gent, Brussel en Antwerpen, met een boottocht door de Antwerpse haven, op de agenda stonden. Voor de deelnemende studenten was het een ervaring om nooit te vergeten en het begin van het uitwerken van een professioneel netwerk.

De toekomst

Hoewel we onze ogen niet kunnen sluiten voor de realiteit dat in heel Europa de humane wetenschappen onder druk staan, zien we als jong team de toekomst voor de neerlandistiek in Zagreb rooskleurig. Naast de inhoudelijke lessen bieden we onze studenten ook een resem sociale en culturele activiteiten aan. Regelmatig gaan we samen iets drinken om in een informele context Nederlands te oefenen. Daarnaast is er de eerder vermelde samenwerking met de Orde van den Prince, maken de studenten kennis met de werking van de Nederlandse en Belgische ambassades in Zagreb (met de mogelijkheid voor de studenten om stage te lopen bij de Belgische ambassade). Ook organiseren we een barbecue, filmavonden, Sinterklaasfeest, …