Jeugdverhalen over joden (67) Door Ewoud Sanders Door Karl Gustav Nieritz (1795-1876)Uit het Duits vertaald door Pieter Beets Pz. (1827-1900) Karl Gustav Nieritz, de auteur van ‘Een Kersavond’ [1], groeide op in de arbeidersklasse in Dresden in Duitsland. Zijn vader leidde een armenschool, zijn moeder was dochter van een bakker. … [Lees meer...] over‘Een Kersavond’ (1873)

Jeugdverhalen over joden (66) Door Ewoud Sanders Auteur: Cornelis van Schaick (1808-1874) Kennelijk werden volle, lange baarden lange tijd geassocieerd met joden. Dat kon tot pijnlijke misverstanden leiden. Het boek Sint Nikolaas-vertellingen voor de jeugd (1849) van Cornelis van Schaick (1808-1874) bevat een verhaal over de jonge freule Jeannette de Wit. Ondanks … [Lees meer...] over‘Die oude Jood met zijn hooge slaapmuts op’ (1849)

Jeugdverhalen over joden (65) Door Ewoud Sanders Auteur: Gijsbertus van Sandwijk (1794-1871) Het gedicht ‘De chinaasappelen jood’ is te vinden in Lees- en prentgeschenk voor lieve kinderen van Gijsbertus van Sandwijk. Dit boekje verscheen in 1833 bij uitgeverij Broedelet en Rykenberg in Purmerend. Van Sandwijk was hoofdonderwijzer op de stadsburgerschool in … [Lees meer...] over‘De chinaasappelen jood’ (1833)

Jeugdverhalen over joden (64) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend In 1830 gaf de Amsterdamse boekhandelaar Hendrik Moolenijzer een reeks van vier kleine boekjes uit onder de titel Prentenkamer voor de jeugd, waarin het nuttige met het aangename is vereenigd. Het eerste deeltje bevat, naast een handgekleurde gravure van ‘De appelen jood’, een korte tekst die begint … [Lees meer...] over‘De appelen jood’ (1830)

Jeugdverhalen over joden (63) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend ‘Kersen heb ik bruin en zoet, Groot en frisch, ook zwart en goed, Regte zomerkrieken! ’k Geef een goed gewigt daarbij, Holla, kindren! koop bij mij Zwarte zomerkrieken.’ Dus roept mousje langs de straat, Waar de jeugd naar school toe gaat, Vent zijn zomervruchten. Ieder koopt, wie koopen kan; Want men … [Lees meer...] over‘De koopman met kersen’ (1822)

Jeugdverhalen over joden (62) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend.Vertaald uit het Engels Herkomst en drukgeschiedenis ‘Eene dochter Israels. Schets uit het Leven eener Diacones’ verscheen in 1911 in zes afleveringen als feuilleton in De Volksvriend, een Nederlandstalige krant die werd uitgegeven in Orange City, Iowa. De krant was gericht op Nederlandse emigranten … [Lees meer...] overEene dochter Israels, Schets uit het Leven eener Diacones (1911)

Jeugdverhalen over joden (60) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend Halverwege de 19de eeuw kwamen miniatuurpoppenspelen in de mode die gebruikmaakten van schaduw- of lichteffecten. We kennen dergelijke spelen nu onder de naam Wajang, maar toen werden ze schaduwbeelden of Chinese schimmen genoemd. Bij deze voorstellingen verschenen ook tekstboekjes, met kluchten, kleine … [Lees meer...] over‘De roovers in het bosch’ (1852)

Jeugdverhalen over joden (58) Door Ewoud Sanders Auteur: Mary Howitt (1799-1888)Vertaald uit het Engels, waarschijnlijk door J.H. Laarman Herkomst en drukgeschiedenis Het verhaal ‘De diamanten ring’ is in 1842 gepubliceerd in Philarete, tijdschrift voor de jeugd. Dit weekblad werd uitgegeven door J.H. Laarman in Amsterdam. Het gaat om een vertaling van ‘The Little … [Lees meer...] over‘De diamanten ring’ (1842)

Jeugdverhalen over joden (57) Door Ewoud Sanders Auteur: George markies de Thouars (1807-1850) Herkomst en drukgeschiedenis Het gedicht ‘Brief van Leonard aan zijn zusje’ staat in het Dichtbundeltje voor de jeugd. Hoewel de titelpagina geen auteursnaam vermeldt, onthulde E.J. Potgieter in een bespreking in De Gids (zie hieronder) al snel wie de auteur was: … [Lees meer...] overGefopt door een jood en een aap (1838)

Jeugdverhalen over joden (56) Door Ewoud Sanders ‘Het vragend Koosje’ (1810) Auteur: Petronella Cornelia van Alphen (1763-1833) ’t Knaapje met dat zwart gezigt, ’t Welk mij niet verstaat; Vader! Zou het zonde zijn Als ik ’t Moortje haat? ’t Is zoo lelijk in mijn oog Met een apensnoet: Is dat Joodje ook al een mensch Met dat schoenengoed? De vader: Gij stelt … [Lees meer...] over‘Het vragend Koosje’ (1810)

Jeugdverhalen over joden (55) Door Ewoud Sanders Auteur: ‘Oom Wim’ Herkomst en drukgeschiedenis ‘Het Jodinnetje. Een oorspronkelijk Kerstverhaal’ is geschreven door ‘Oom Wim’. Wie zich van dit pseudoniem bediende, is niet bekend. Het verhaal verscheen tussen 21 december 1929 en 15 februari 1930 in zes afleveringen als feuilleton in Het Centrum, een katholiek … [Lees meer...] overHet Jodinnetje. Een oorspronkelijk Kerstverhaal (1929)

Jeugdverhalen over joden (54) Door Ewoud Sanders Uit het Duits vertaald door A.H. Schlüter (1877-1946) Herkomst en drukgeschiedenis Het jodinnetje is vertaald/bewerkt door Alberdina Hermanna Schlüter, onder haar schrijversnaam AHS/Hermanna. De oorspronkelijke titel en de naam van de orginele schrijver is niet … [Lees meer...] overHet jodinnetje (1929)

Jeugdverhalen over joden (53) Door Ewoud Sanders Auteur: George van Aalst (1897-1925)Oorspronkelijk Nederlands Herkomst en drukgeschiedenis George van Aalst groeide op in Den Haag. Hij wilde dominee worden maar het lukte hem niet om de juiste vooropleiding te behalen. Tijdens zijn korte leven (hij stierf op zijn 28ste aan tuberculose) schreef hij enkele Pietje … [Lees meer...] overHet Kerstjoodje (1924)

Jeugdverhalen over joden (52) Door Ewoud Sanders Auteur: onbekend Herkomst en drukgeschiedenis Verscheidenheden voor kinderen, een boekje dat in 1825 werd uitgegeven door J. de Lange in Deventer, bevat een zedenles die is gekoppeld aan de afbeelding van een jood die citroenen en ‘appelen-China’s’ verkoopt – een oude benaming voor sinaasappel, een vrucht die … [Lees meer...] over‘De Citroen- en Appelen China’s Jood’ (1825)

Jeugdverhalen over joden (51) Door Ewoud Sanders Auteur: Roelf Gerrit Rijkens (1795-1855) Roelf Gerrit Rijkens was de derde zoon van een onderwijzer uit Garmerwolde in Groningen. Op zijn veertiende ging hij zelf lesgeven, op een dorpsschooltje in Ommen. Een bezoekende schoolinspecteur adviseerde hem een ander beroep te kiezen: als onderwijzer zou hij het nooit ver … [Lees meer...] over‘De Jood Lévi met augurkjes’ (1822) en ‘De koopman in hoeden’ (1824)

Jeugdverhalen over joden (50) Door Ewoud Sanders ‘De goede vrijdag’ (1821)Auteur: Jan Antonie Oostkamp (1778-1845) Herkomst en drukgeschiedenis ‘De goede vrijdag’ is een verhaal in de bundel Feestgeschenkje voor de christelijke jeugd. De auteur, Jan Antonie Oostkamp, was godsdienstonderwijzer in Zwolle. Tussen 1814 en 1836 schreef hij zo’n dertig lesboeken, vooral … [Lees meer...] over‘De goede vrijdag’ (1821)

Jeugdverhalen over joden (49) Door Ewoud Sanders ‘De gevolgen van een slecht gedrag’ (1800)Auteur: Daniël Willem Stoopendaal (1776-1829) Herkomst en drukgeschiedenis Daniël Willem Stoopendaal, de auteur van dit verhaal, was de zoon van de Amsterdamse graveur Daniël Stoopendaal en diens vrouw Maria Schmidt, toneelspeelster van beroep. Daniël Willem, die zijn werk … [Lees meer...] over‘De gevolgen van een slecht gedrag’ (1800)

Jeugdverhalen over joden (48) Door Ewoud Sanders ‘God is omtrent het leeven van een Jood niet onverschillig’ (1793)Auteur: Cornelis Müller (†1793) Herkomst en drukgeschiedenis Cornelis Müller, de auteur van deze verhalen, was tussen 1791 en 1793 predikant in Zijderveld, een klein dorp in de provincie Utrecht. Aan het eind van de 18de eeuw schreef hij … [Lees meer...] over‘God is omtrent het leeven van een Jood niet onverschillig’ (1793)

Jeugdverhalen over joden (47) Door Ewoud Sanders Mozes de marskramer (1829)Auteur: J.H. Du Sart (1783-1867) Herkomst en drukgeschiedenis Over Jan Hendrik Du Sart, de schrijver van dit jeugdboek, is vrijwel niets bekend. Tussen 1807 en 1840 publiceerde hij zeker tien jeugdboeken. Voor zover ze werden besproken, werden ze positief ontvangen.         Lees-geschenk, … [Lees meer...] overMozes de marskramer (1829)

Jeugdverhalen over joden (46) Door Ewoud Sanders ‘De jood’ (1785)Auteur: Christian Gotthilf Salzmann (1744-1811) Herkomst en drukgeschiedenis Salzmann was een Duitse predikant en pedagoog. In 1784 stichtte hij op landgoed Schnepfenthal in Waltershausen (Thüringen) een eigen opvoedingsinstituut. Salzmann behoorde tot de laat-achttiende-eeuwse Duitse pedagogen die … [Lees meer...] over‘De jood’ (1785)

Jeugdverhalen over joden (45) Door Ewoud Sanders De Kleeren maken den Man (1848)Auteur: onbekend Herkomst en drukgeschiedenis De Kleeren maken den Man verscheen begin 1848 als nummer 21 in een reeks prentenboekjes van uitgeverij G.B. van Goor in Gouda. Auteur en tekenaar ervan zijn onbekend. Het boekje bevat veertien afbeeldingen – handgekleurde houtsneden – van … [Lees meer...] overDe Kleeren maken den Man (1848)

Jeugdverhalen over joden (44) Door Ewoud Sanders ‘Pietje en zijne moeder’ (1784)Auteur: waarschijnlijk Augustus Sterk (1748-1815) Herkomst en drukgeschiedenis ‘Pietje en zijne moeder’ verscheen op 11 november 1784 in het Weekblad voor Neêrlands jongelingschap. Dit tijdschrift werd samengesteld door de Lutherse predikant Augustus Sterk, toen werkzaam in Amsterdam. … [Lees meer...] over‘Pietje en zijne moeder’ (1784)

Jeugdverhalen over joden (43) Door Ewoud Sanders Herkomst en drukgeschiedenis Eereprijs voor leerzame en gehoorzame kinderen, een prijsboek dat in 1819 werd samengesteld door Jean Baptiste Didier Wibmer (1792-1836), bevat twee verhalen waarin diverse joodse straathandelaren voorkomen: ‘De voordeelige koop’ en ‘Het zware loterijbriefje’. Beide verhalen zijn van … [Lees meer...] over‘De voordeelige koop’ (1819)