Door Lucas Seuren Vorige week was ik voor een sollicitatiegesprek een dagje op en neer naar Potsdam – dat ligt vlakbij Berlijn, voor wie net als ik enige topografische beperkingen heeft. In de vacature stond een fulltime positie, maar, zo bleek, de functie zou eventueel ook opgesplitst kunnen worden in twee parttime posities van ieder 50%. Het was een plezierig gesprek en de … [Lees meer...] overDuitsers zijn pas echt wetenschappers
columns Lucas Seuren
Leren over taal is leren over gesprekken
Door Lucas Seuren Wetenschap, elke wetenschap, begint met observatie. Wil je iets begrijpen, wil je ideeën, hypotheses, en theorieën kunnen vormen, dan moet je eerst je studieobject uitgebreid observeren. Pas als je na uren, dagen, weken, en misschien maanden denkt te begrijpen hoe je object werkt, dan pas kun je je ideeën gaan toetsen. Zo werkte Darwin, en zo zouden … [Lees meer...] overLeren over taal is leren over gesprekken
Verhalen zijn een wonderlijke prestatie
Door Lucas Seuren Stel je de volgende alledaagse situatie voor. Je zit met een vriend of vriendin in een koffietentje te genieten van een soja latte met een stukje worteltaart, terwijl je elkaar bij praat over jullie belevenissen van de laatste weken. Dit gesprek verloopt vrij gestructureerd, waarbij jullie veelal om de beurt zullen praten. Maar niet alle beurten zijn even … [Lees meer...] overVerhalen zijn een wonderlijke prestatie
Engels als lingua franca van de wetenschap
Door Lucas Seuren Over krap twee maanden verdedig ik mijn proefschrift; een bundel van artikelen en analyses waarvoor ik de afgelopen vier jaar me heb verdiept in Nederlandse gespreksvoering. Maar ondanks die focus op het Nederlands is het proefschrift in het Engels, een praktijk die geldt voor vrijwel alle taalonderzoekers in Nederland. De reden daarvoor is vrij evident: het … [Lees meer...] overEngels als lingua franca van de wetenschap
Expliciet instemmen met seks
Door Lucas Seuren Wie, net als ik, af en toe moeite heeft met het lezen van signalen en hints van de andere sekse (of dezelfde natuurlijk) is het wellicht een goed idee om over een tijdje naar Zweden te verhuizen. Als het aan de premier ligt komt er namelijk een wet waarin geregeld wordt dat er expliciet, wederzijdse instemming moet zijn voor seks. Vragen of iemand je Wifi wil … [Lees meer...] overExpliciet instemmen met seks
Betekenis is gebruik
Door Lucas Seuren Momenteel vermaak (verveel?) ik samen met een paar collega’s een flinke groep studenten Communicatie en Nederlands met Pragmatiek; een vak waarin we ingaan op hoe mensen taal gebruiken om betekenis over te dragen, of anders gezegd, hoe mensen betekenis geven aan taal. Daarbij komen veel, en veelal inmiddels overleden, filosofen aan bod: van Betrand Russell … [Lees meer...] overBetekenis is gebruik
Hij zat goed vast? of Zat ie goed vast?
Door Lucas Seuren Onlangs kwam Enexis een nieuwe energiemeter bij mij installeren. Dat had blijkbaar nogal wat voeten in de aarde, want de monteur was lang bezig met het verwijderen van de oude meter. Toen het kreng—de energiemeter, niet de monteur—eindelijk van zijn plek was slaakte hij—de monteur, niet de energiemeter—dan ook een zucht van verlichting. Ik vroeg vervolgens of … [Lees meer...] overHij zat goed vast? of Zat ie goed vast?
Vrouwen kunnen beter gedachten lezen
Door Lucas Seuren In een hoofdstuk over taalgebruik uit 2013 stelde de beroemde Britse taalkundige Stephen Levinson dat het een wonder is dat sociale interactie zo soepel verloopt. Aan de basis van ons talig en niet-talig handelen liggen allerlei intenties, intenties die natuurlijk niet direct toegankelijk zijn voor onze gesprekspartners. En toch kunnen we veelal vrij … [Lees meer...] overVrouwen kunnen beter gedachten lezen
Ollongren zegt (niet) wat ze bedoelt
Door Lucas Seuren Het zit Kajsa Ollongren niet mee: ze is net drie weken minister en krijgt nu al voor de tweede keer te horen dat ze niet in het kabinet thuishoort. Sterker nog, ze zou volgens PVV-kamerlid Bosma zelfs geen vrij burger mogen zijn, maar in de gevangenis moeten zitten omdat ze plannen zou hebben om Amsterdam af te scheiden van het Koninkrijk der Nederlanden. … [Lees meer...] overOllongren zegt (niet) wat ze bedoelt
Het kleinste onderwerp in de taal
Door Lucas Seuren Recent gaf Peter-Arno Coppen in zijn column in Trouw een korte analyse van het kleinste onderwerp in het Nederlands: het lidwoord. Hoewel ik niet wil betwisten dat het lidwoord als onderwerp voor een taalkundige analyse zeer klein is, wilde ik de gelegenheid aangrijpen om een nog kleiner aspect van de taal te bespreken, het woordje oh. Wie nu denkt dat oh … [Lees meer...] overHet kleinste onderwerp in de taal
Een redelijke politieagent is geen redelijke gespreksdeelnemer
Door Lucas Seuren Als een verdachte tijdens een ondervraging tegen een politieagent zegt “why don’t you just give me a lawyer, dawg” (‘waarom geef je me geen advocaat, gast’), verzoekt de verdachte dan om een advocaat? Het lijkt een simpele kwestie—wat zou de verdachte anders met die uitspraak doen?—maar daar denkt het Hooggerechtshof in de Verenigde Staten anders over. Het … [Lees meer...] overEen redelijke politieagent is geen redelijke gespreksdeelnemer
Pretonderzoekjes schaden ons allemaal
Door Lucas Seuren Onlangs publiceerden een aantal onderzoekers uit Maastricht, Liverpool, en Londen een artikel over de invloed van het nuttigen van een kleine hoeveelheid alcohol op de taalvaardigheid in een vreemde taal. De resultaten wezen uit dat als je een beetje gedronken hebt, je uitspraak in een vreemde taal iets beter wordt. Het is concreet en toegankelijk onderzoek … [Lees meer...] overPretonderzoekjes schaden ons allemaal
Het Nederlands heeft al genoeg woorden
Door Lucas Seuren In het Dagblad van het Noorden zag ik een ingezonden brief met daarin een veelgehoorde klacht: er worden te veel Engelse woorden gebruikt waardoor je als lezer de tekst vaak niet kunt begrijpen. De schrijver maakte zich boos over termen als Get Hooked, Expat, Hoodie, Rip off, Infill Material, en eTwinning. Het Nederlands heeft genoeg woorden, dus waarom … [Lees meer...] overHet Nederlands heeft al genoeg woorden
Genderneutraal of geslachtsneutraal
Door Lucas Seuren Eind juli kwam de NS onder vuur te liggen, nadat de treindienst had aangekondigd haar reizigers voortaan genderneutraal te gaan aanspreken. In en rond de trein gaan we voortaan “Beste reizigers” horen in plaats van “Dames en heren.” Niet iedereen was daar blij mee: het beleid was “D66-gedram” voor een kleine minderheid. Vervolgens ontstond een maand … [Lees meer...] overGenderneutraal of geslachtsneutraal
Zagen aan de stoelpoten van de Nederlandse taalkunde
Door Lucas Seuren Nederland geniet al decennia veel aanzien in de wereld van de taalkunde. Mijn co-promotor merkt regelmatig op dat Nederland het land is met de hoogste concentratie taalkundigen per vierkante kilometer, en het onderzoek dat zij doen behoort tot de mondiale top. Wie taalkundig onderzoek doet kan niet om Nederland heen. Dat ligt deels aan de historie van het … [Lees meer...] overZagen aan de stoelpoten van de Nederlandse taalkunde
Vegetarische spe(c)kjes
Door Lucas Seuren Wie wel eens bij de vleesvervangers in de supermarkt kijkt zal daar een aardig aantal producten zien liggen met vleesachtige namen die niet van vlees gemaakt zijn: speckjes, kipstuckjes, gehackt, enz. Maar daar gaat een einde aan komen, want de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit is van mening dat die namen verwarrend kunnen zijn. Een argeloze koper zou … [Lees meer...] overVegetarische spe(c)kjes
Bitterballenelftal
Door Lucas Seuren Tijdens de recente Champions League-wedstrijd tussen Paris Saint-Germain en Bayern München merkte de commentator op dat Bayern het zwaar had, maar dat dat niet zo gek was, want Paris was nu eenmaal geen bitterballenelftal. Hij ging er duidelijk vanuit dat de kijkers wel zouden weten of begrijpen wat een bitterballenelftal is, maar mij was de term volslagen … [Lees meer...] overBitterballenelftal
We praten anders met collega’s dan met echtgenoten/-s
Door Lucas Seuren Marc stelde gisteren de vraag waarom mensen wel lange gesprekken voeren met collega’s of dates, maar niet met hun partner. Het is een vraag die, zoals hij terecht opmerkt, niet door de conversatieanalyse is onderzocht. Daar is een simpele reden voor, de methoden van de conversatieanalyse zijn ontwikkeld voor wat veelal microsociologie heet—in dit geval … [Lees meer...] overWe praten anders met collega’s dan met echtgenoten/-s
Taal en haar functie
Door Lucas Seuren Recent werd ik gewezen op een blogje van de Schotse taalkundige Geoffrey Pullum waarin hij probeert duidelijk te maken dat er een onderscheid is tussen de structuur van taal en de functie van taal. Pullum legt uit dat veel grammaticaboeken geen adequaat onderscheid maken tussen syntaxis en semantiek, en daardoor verwarring zaaien over termen als beweringen … [Lees meer...] overTaal en haar functie
Taal als verantwoordelijk gedrag
Door Lucas Seuren Het is al ruim zestig jaar geleden dat de Britse taalfilosoof J.L. Austin een revolutie ontketende in de taalwetenschap. Hij stapte af van het idee dat we taal louter gebruiken om de wereld te beschrijven, een idee dat ertoe leidde dat onderzoekers zich voornamelijk bezighielden met de waarheidswaarde van zinnen. In plaats daarvan doen we dingen met taal; … [Lees meer...] overTaal als verantwoordelijk gedrag
‘Nou nee’ betekent (misschien) ‘ja’
Door Lucas Seuren Vrouwen zijn helemaal geen onbegrijpelijke wezens, mannen moeten gewoon beter opletten. Dat is de boodschap van een meisje dat werd geïnterviewd door Trouw voor een artikel over gedrag van tieners in een zwembad. Het artikel verhaalde over de aandacht die meisjes krijgen in het zwembad van jongens, welk gedrag gewenst of ongewenst is, en hoe ze daarmee … [Lees meer...] over‘Nou nee’ betekent (misschien) ‘ja’
WhatsAppachtig taalgebruik
Door Lucas Seuren Onlangs kreeg ik een mailtje doorgestuurd waarin de zender, een docent van een hogeschool, de studenten waarschuwde dat ze zich in hun mailtjes moeten houden aan de ‘professionele omgangsvormen’. Gebeurt dat niet, dan krijgen ze het mailtje terug met het verzoek om het te herformuleren. Aanleiding voor deze waarschuwing was dat er ‘steeds vaker gebruik … [Lees meer...] overWhatsAppachtig taalgebruik
Complimenten zijn niet (alleen) psychologisch
Door Lucas Seuren Het is vandaag Nationale Complimentendag. Ik had er tot voor kort ook nog nooit van gehoord, maar het bestaat blijkbaar al vijftien jaar. Het zal vast een bijzondere dag zijn, want complimenten zijn een heel gek fenomeen. Er is niks mis met het laten blijken van je waardering, maar mensen lijken veelal niet te weten hoe je op een compliment moet reageren. Het … [Lees meer...] overComplimenten zijn niet (alleen) psychologisch
Wat ‘like’ en ‘eh’ gemeen hebben
Door Lucas Seuren Voor ik naar Los Angeles vertrok voor mijn promotieonderzoek maakte een kennis vaak grappen over het taalgebruik van Amerikanen, met name de hoge frequentie waarmee jongeren in Californië like zeggen. Het gebruik van dat woord is niet voorbehouden aan de jongeren aldaar – ik merkte tijdens een verblijf in York dat het ook in Brits-Engels voorkomt – maar de … [Lees meer...] overWat ‘like’ en ‘eh’ gemeen hebben
Het L-woord
Door Lucas Seuren Het presidentschap van Donald Trump is nog maar net begonnen, maar nu al is duidelijk dat de relatie tussen zijn bestuur en de pers niet beter zal zijn dan toen hij nog kandidaat was. Sean Spicer, de perschef van de kersverse president, haalde al op zijn eerste werkdag hard uit naar de pers vanwege de manier waarop ze verslag hadden gedaan van Trumps … [Lees meer...] overHet L-woord
