Subject:	Neder-L, no. 9311.c
From:	Ben Salemans
Reply-To:	Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek
Date:	Tue, 23 Nov 1993 00:15:25 MET
Content-Type:	text/plain

                           *********************
*-------------------------- Neder-L, no. 9311.c -----------ISSN-0929-6514-*
| Onderwerpen:                                                            |
| ============                                                            |
| (1) Rea: 9311.15: Beste boek neerlandistiek 1993: M.A. Schenkeveld      |
|                   van der Dussen (hoofdred.). Nederlandse literatuur,   |
|                   een geschiedenis.                                     |
| (2) Rea: 9311.16: Beste boek neerlandistiek 1993: Ewoud Sanders. De     |
|                   W lijkt ons niet zo'n heksentoer. De geschiedenis     |
|                   van de Prisma Woordenboeken. 1952-1993.               |
| (3) Rea: 9311.17: Beste boek neerlandistiek 1993: Van de Aiol tot de    |
|                   tot de Zwaanridder. Onder red. van W.P. Gerritsen en  |
|                   A.M. van Melle.                                       |
| (4) Col: 9311.18: Column Willem Kuiper II                               |
| (5) Vra: 9311.19: Informatie gewenst over hekserij in Nederland/        |
|                   Duitsland van 1500-1700                               |
| (6) Vra: 9311.20: Referenties gewenst i.v.m. onderzoek naar causatieve  |
|                   constructies ('doen' en 'laten')                      |
| (7) Vra: 9311.21: Hoe kan ik Nederlands leren, hier in Rusland?         |
|                                                                         |
| Neder-L-tips:                                                           |
| =============                                                           |
| Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar              |
|   listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO     |
| Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl    |
|   met als boodschap: SUB Neder-L                                        |
| Oude Neder-L-berichten opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl|
|   met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206                     |
|   (resultaat: logboek met Neder-L-berichten van juni '92 wordt gestuurd)|
| Gopher-toegang tot Neder-L: alle oude en nieuwe Neder-L-bulletins zijn  |
|   via Gopher in te zien op gopher.nic.surfnet.nl, in de directory       |
|   SURFnet informatie/LISTSERV archieven (nic.surfnet.nl)/NEDER-L        |
| Neder-L wordt ook verspreid via de Internet newsgroup bit.lang.neder-l  |
| Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl  |
|   (dit geldt ook voor Internet-gebruikers die bijdragen willen leveren) |
*--------------------------                     --------------------------*
                           *********************

(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 15 Nov 1993 09:22:25 +0100 (MET)
From: "P. Wackers" <Wackers@lett.kun.nl>
Subject: Rea: 9311.15: Beste boek neerlandistiek 1993: M.A. Schenkeveld van der Dussen (hoofdred.). Nederlandse literatuur, een geschiedenis.

M.A. Schenkeveld van der Dussen (hoofdred.). Nederlandse literatuur, een geschiedenis. Groningen, Nijhoff, 1993. isbn 90 6890 393 4. Ca. 100 gulden.

Dit is de eerste wetenschappelijke literatuurgeschiedenis sinds de vijde druk van Knuvelder. Alleen daarom is het boek al de moeite waard. Bovendien is de opzet opmerkelijk. Het geloof in de mogelijkheid om historische ontwikkelingen oorzakelijk te verklaren is verlaten. Het boek is dus alleen op een chronologische ordening gebouwd. Het bestaat uit ruim 150 korte beschouwingen die zijn gerelateerd aan een jaartal of een datum. De gebeurtenis die op dat moment plaats had is uitgangspunt voor een ruimere beschouwing.

Er is veel aandacht voor de sociale context van literatuur en de stilistische kwaliteit van de meeste bijdragen is verbazingwekkend hoog. Het is geen boek om van voor naar achter te lezen, maar als je regelmatig een of meer bijdragen leest, bezorg je jezelf een lange reeks aangename en leerzame avonden.

Er is een nadeel: door deze opzet vallen sommige auteurs of verschijnselen uit de boot of worden ze slechts zijdelings belicht. Als je een fan bent van een beperkt aantal auteurs, is het verstandig eerst in het voortreffelijke register te kijken of je het boek wel moet aanschaffen. Mensen met een brede belangstelling moeten niet aarzelen.

Paul Wackers

(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 17 Nov 1993 10:24:29 +0100 (MET)
From: Roland de Bonth <deBonth@lett.kun.nl>
Subject: Rea: 9311.16: Beste boek neerlandistiek 1993: Ewoud Sanders. De W lijkt ons niet zo'n heksentoer. De geschiedenis van de Prisma Woordenboeken. 1952-1993.

Wat is het beste boek op het brede terrein van de neerlandistiek uit 1993, vraagt Ben Salemans in het Neder-l-bericht 9311b. Een lastige vraag. Qua moeilijkheidsgraad te vergelijken met de vraag naar de beste film of de beste CD van het afgelopen jaar. Hoewel 1993 nog niet ten einde is en ik niet kan bevroeden wat de uitgevers in december (Sint-Nicolaas en Kerstmis!) nog voor ons in petto hebben, wil ik hieronder toch alvast mijn voorlopige keus bekend maken.

Als winnaar kwam een jubileumboek van uitgeverij Het Spectrum uit de bus met de rare titel: “De W lijkt ons niet zo’n heksentoer”, en de veel verhelderende ondertitel: “De geschiedenis van de Prisma Woordenboeken. 1952-1993”. Het is geschreven door Ewoud Sanders, historicus, jounalist (o.a. N.R.C.) en lexicograaf (hij heeft onder meer “Het eponiemenwoordenboek” op zijn naam staan). Daarnaast is hij een van de stuwende krachten achter het in oktober 1991 opgerichte Matthias-de-Vriesgenootschap, een gezelschap van personen met een meer dan normale (abnormale?) belangstelling voor woordenboeken en naslagwerken.

In het woord vooraf van “De W lijkt ons niet zo’n heksentoer” schrijft de auteur dat er tot op heden weinig tot geen studie verricht is naar de geschiedenis van de Prisma-woordenboeken. Verwonderlijk vind ik dat niet. Je schaft deze goedkope Prisma-pockets aan op de middelbare school, gebruikt ze een aantal jaren intensief en gooit ze na het behalen van je eindexamen weg. Als je dat tenminste niet al eerder gedaan hebt, want door de slecht gelijmde ruggen lieten na het opzoeken van pakweg dertig woorden al bladzijden en vaak zelfs hele blokken papier los. De spaarzame exemplaren die je voor een grijpstuiver in antiquariaten aantreft tonen meestal sporen van intensief gebruik (soms knabbelsporen van huisdieren). Wat bijna nooit ontbreekt op de titelpagina zijn iemands voor- en achternaam, door een kinderhand geschreven. Goed ogende Prisma’s zul je zelden tegenkomen.

Maar genoeg daarover. Het is tijd voor Sanders’ studie over deze woordenboeken. Waarom vind ik dit boekje van 138 pagina’s zo aardig? Vanaf het moment van verschijnen (1955) tot op heden zijn er tussen de 25 en 30 miljoen exemplaren van de diverse Prisma-woordenboeken verkocht (Sanders behandelt uitsluitend de woordenboeken Nederlands, Vreemde woorden, Engels, Frans, Duits en Spaans). Zij hebben volgens Sanders – en ik geloof dat hij daar enigszins gelijk in heeft – dan ook bijgedragen tot de democratisering van het onderwijs, omdat ze de moderne talen binnen ieders handbereik brachten. Prisma-woordenboeken zijn nog steeds een begrip en dat alleen al vormt voldoende aanleiding om aandacht te vragen voor de geschiedenis ervan.

Bij gebrek aan voorstudies heeft Sanders nagenoeg al zijn gegevens moeten opdiepen uit archieven. Voornaamste bron daarbij vormde het archief van uitgeverij Het Spectrum dat bewaard wordt in het Katholiek Documentatiecentrum (KDC), nota bene gehuisvest in het gebouw van ‘mijn’ Nijmeegse universiteitsbibliotheek. Maar Sanders heeft ook informatie geput uit persoonlijke archieven van vier auteurs en interviews afgenomen. De resultaten van zijn speurwerk heeft hij om weten te vormen tot een verzorgd boekje met tal van nostalgische foto’s van eerdere drukken van Prisma-woordenboeken.

In prettige stijl gaat Sanders in 14 hoofdstukken onder meer in op de voorgeschiedenis, vormgeving, propaganda, ontvangst door de pers, kritiek van de gebruikers en speciale edities.

Ik kocht Sanders boekje in februari van dit jaar omdat het me wel aardig leek – aan de lage prijs van f14,90 kon ik me moeilijk een buil vallen. Na lezing vond ik het meer dan aardig, ja boeiend van kaft tot kaft. Zo lees je met rode oortjes dat het voor de uitgeverij een levensgroot geluk was dat het project enige maanden vertraging opliep. Zoals bekend werd in 1954 een spellingwijziging ingevoerd (het “Groene Boekje”!). Doordat het drukken noodgedwongen enige maanden uitgesteld werd bleef de uitgeverij, die zich voor het eerst inliet met de lexicografie, niet zitten met 400.000 onverkoopbare woordenboeken (geen prettig vooruitzicht), maar kon zij Nederland voorzien van de eerste woordenboeken in de nieuwe spelling, die dan ook als warme broodjes over de toonbank gingen.

Een van de ontroerendste hoofdstukken is het vierde dat als titel “Een behoeftige banketbakker” meekreeg. Het bevat de wordingsgeschiedenis van het deeltje Nederlands-Frans dat bewerkt werd door de heer Gudde, die de zieke heer Maas verving. Na een volledige dagtaak als leraar Frans werkte Gudde nog uren aan het woordenboek, zelfs op zon- en feestdagen. Tijd voor zijn vrouw en kinderen schoot er amper over. Toen hij slechts zeven (!) dagen te laat de kopij met de letter z inleverde schreef hij in een begeleidend briefje: “Tot mijn spijt heb ik de contracttermijn overschreden. Het is me onmogelijk gebleken het voorgenomen schema in overeenstemming te brengen met mijn gewone werkzaamheden”. Uitgeverij Het Spectrum was kennelijk geroerd en stuurde Gudde daarop een enorme taart, die door zijn gezin met gejuich ontvangen werd. Dit is slechts een van de vele aardige anecdoten en feiten die Sanders boven water heeft gebracht.

Het moge duidelijk zijn dat ik dit werkje van harte kan aanbevelen aan eenieder die naarstig op zoek is naar een cadeau dat zowel in een schoen als in een sok past. Natuurlijk kun je het ook voor jezelf kopen, als het tenminste nog verkrijgbaar is. Anders wordt het nog een hele heksentoer om dat boekje te pakken te krijgen.

Roland de Bonth
Vakgroep Nederlands, KUN

(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 22 Nov 1993 16:28 +0100 (MET)
From: WILLEM KUIPER <KUIPER@ALF.LET.UVA.NL>
Subject: Rea: 9311.17: Beste boek neerlandistiek 1993: Van de Aiol tot de Zwaanridder. Onder red. van W.P. Gerritsen en A.M. van Melle.

Div. auteurs. Van de Aiol tot de Zwaanridder. Personages uit de middeleeuwse verhaalkunst en hun voortleven in literatuur, theater en beeldende kunst. Onder red. van W.P. Gerritsen en A.M. van Melle. Nijmegen, SUN, 1993. ISBN 90616838223; prijs f 49,50.

Het hoogtepunt van het boekjaar 1993 was voor mij het verschijnen van VAN DE AIOL TOT DE ZWAANRIDDER, een nieuw fameus van A tot Z boek van de Nijmeegse uitgeverij SUN. Na boeken over het Oude en Nieuwe Testament en de Griekse en Romeinse mythologie nu een dwarsdoorsnede van de hoogmiddeleeuwse verhaalcultuur vanuit Westeuropees perspectief. Artikelen barstensvol informatie over de personages die de twaalfde- en dertiende-eeuwse roman een gezicht geven. Met namen en rugnummers, jaartallen en titels, edities en literatuuropgave. Zo’n boek dat andere boeken overbodig maakt. Kun je het niet kopen, zorg dat je het cadeau krijgt, en lees het om Kees Fens te citeren ‘verkeerd’, d.w.z. gebruik het niet om iets op te zoeken, maar lees het integraal als een alternatieve geschiedenis van de middeleeuwse westeuropese verhaalcultuur.

BS Kom op, Neder-L-abonnees, beschrijf ook uw ‘beste boek neerlandistiek 1993’ voor het Neder-L-publiek! Ben Salemans.

(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 17 Nov 1993 15:48 +0100 (MET)
From: WILLEM KUIPER <KUIPER@ALF.LET.UVA.NL>
Subject: Col: 9311.18: Column Willem Kuiper II

Nu ik dankzij twee donoren – zij rusten in vrede – weer kan lezen kom ik ook weer in de handschriftenkamer, het heilige der heiligen van elke bibliotheek. Na mijn studie Nederlands, hoofdvak Middelnederlandse Letterkunde en Tekstinterpretatie, nam ik een uitspraak van Willem de Vreese, de bij verstek ter dood veroordeelde Gentse bibliothecaris en peetvader van de Middelnederlandse handschriftenkunde, ter harte: “Hoe wil men inderdaad den rechten kijk op onzen ouden taal en letterkunde verkrijgen als men nooit die onwraakbare getuigenissen van wat onze voorvaderen gedacht en gelezen hebben onder de oogen heeft gehad?” En dus ging ik met in mijn tas de catalogus van Deschamps en in mijn hoofd de colleges paleografie van Van der Gouw en codicologie van Hellinga van handschriftenkamer naar handschriftenkamer: Amsterdam, Brugge, Brussel, Chantilly, Den Haag, Gent, Kopenhagen, Leiden, London, Oxford, Parijs, Wolfenbuettel, ik heb er wat bezocht. In Gent vroeg men mij eens: “Awel, zijde gij ‘nen verwant van Gennie Kuiper?” En toen bleek dat ik behalve verstand van wielrennen ook nog over voetbal kon praten – wat deze suppoost vele malen belangrijker vond dan dat gedoe met die oude boeken – toen mocht ik bij wijze van privilege (normaal sloot de handschriftenkamer van 12:00 tot 14:00) om 13:30 naar binnen. Om over voetbal te praten.

Maar goed ik frequenteer weer ZKW (Zeer Kostbare Werken) zoals dat hier in Amsterdam heet. Onder signatuur VI B 14-15 bevindt zich in de UBA een papieren handschrift, geschreven te Utrecht in het jaar 1438 en bestemd voor de Regulieren (Franciscanen) te Amersfoort: een Middelnederlandse redactie van de fameuze Legenda aurea van de aartsbisschop van Genua, Jacobus de Voragine (ca 1228-1296). Deze verzameling heiligenlevens (heiligendodens zou een betere benaming zijn) was uitzonderlijk populair gedurende de Middeleeuwen. Rond 1360 werd deze tekst in het Middelnederlands vertaald en bewerkt, maar helaas bestaat er geen editie van deze curieuze verzameling horrorstories. Om daar iets aan te veranderen heb ik het handschrift laten fotograferen en de afdrukken verspreid onder een werkgroep studenten. Die zetten de tekst op flop, ik keek dat na en zij controleerden mij weer. Maar omdat je niet zonder autopsie kunt, zit ik elke dinsdagmiddag met een student(e) in de handschriftenkamer. Zij leest voor en ik controleer en breng de rubricatie aan. Om u een indruk te geven, dit las ik gisteren uit de legende over Franciscus van Assisi (ook een ooglijder, omdat hij zo veel en zo vaak huilde; uiteindelijk heeft een arts zijn traanklieren dichtgeschroeid). Het gaat over een man die geheel onschuldig het slachtoffer wordt van een wraakactie:

IN een ander lant was een man die Sunte franciscus seer deuoet was. Dese ginc tot enen tyde te completen Ende men scoot op hem om hem te slaen om eens anders mans doot des hi ontsculdich was. <+mer> me[-r]<+n> hadt gewaent Ende hi <+wert> daer zwaerlic gewont totter doot Daer na quam een ende stac een zweert in sijn kele Ende om dat hi tzweert niet wt trecken en mochte so ginc hi wech Ende dat volk liep omme al roepende Ende vonden desen man bina doot Ende ter middernacht doe die minre brueders te metten luden so began sijn wijf te roepen. Here mijn stant op want die clocke roept di Ende thant hief hi sijn hande op ende het sceen of hijt yemant wijsde dat hijt zweert wt soude trecken Ende siet daer sijt alle sagen daer wert dat zweert wtgetogen ende verre geworpen recht oft een sterc man geworpen hadde Ende thant wert hi volmaectelic genesen Ende hi op rechte hem ende seide Sunte franciscus quam tot mi ende leide [185va] sijn heilige teikene an mijn wonden ende besalfdese mitter sueticheit van sinen teikenen ende also genas hi mi wonderlic Dese man had stadelic Sunte franciscus aengeroepen in sijnre noot vanden beginne dat hi eerst geslagen wert. totten eynde Ende ouermits den groten geloue ende betruwen dat hi tot hem had verdiende hi geholpen te werden tegen allen menscheliken raet ouermits der verdienten des heiligen mans ende crachte sijnre saliger wonden. van welken ontellike mirakulen van gode geschiet sijn.

In dit tempo hoop ik over een tot anderhalf jaar het hele handschrift (Winterstuk 262 folia, Zomerstuk 282 folia, tezamen 544 folia, dat zijn 1088 bladzijden) doorgewerkt te hebben. Had ik van te voren geweten waar ik aan begonnen was dan had ik het waarschijnlijk niet gedaan, maar ik heb er geen spijt van. Hoe onzinnig de tekst ons twintigste eeuwers mag lijken, hij is buitengewoon onthullend over hoe er toen (binnen bepaalde kringen en door bepaalde mensen) gedacht werd. Waarover een andere keer.

Sinds afgelopen zaterdag heb ik mijn nieuwe machine, een wonder, maar daar mag ik van onze moderator niet over schrijven. Wie meer wil weten maile mij, Kuiper@Alf.Let.UvA.NL.

Over WordPerfect 6 het volgende. Mijn eerste indruk is boodschappen doen met een vrachtwagen. Het programma kan allerlei dingen waar ikzelf (nog) niet om verlegen ben, terwijl het omgekeerd iets niet (?) kan wat ik erg belangrijk vind: gele letters op een zwarte achtergrond. Zodat ik moest denken aan een reclamecampagne van Rolls Royce: wie de oudste, nog in bedrijf zijnde Rolls Royce bezat, kreeg een nieuwe! De gelukkige was een Australische schapenboer. Twee weken later vroeg hij zijn oude auto terug. Rolls Royce was verbijsterd. Wat was er mis? Hij kon de dooie schapen niet kwijt op de treeplanken.

Willem Kuiper

(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 17 Nov 1993 09:44:10 -0800 (PST)
From: "Jane P. Davidson" <jdhexen@unr.edu>
Subject: Vra: 9311.19: Informatie gewenst over hekserij in Nederland/Duitsland van 1500-1700

I would appreciate any current information concerning your current research interests in the area of Netherlandic or German witchcraft between 1500-1700. In addition I would be pleased to receive any information which you have concerning new publications or reviews of publications about this topic. Unfortunately, I do not have access to the interesting BNTL Online Retrieval System, described in Neder-L article 9311.02. Of course it would be very nice if someone would do some superficial bibliographical research for me (keywords: ‘heks(en)’ or ‘hekserij’?) in BNTL’s ORS and would send me the results of this research.

Thank you.

Professor Jane P. Davidson
Department of Art History
University of Nevada
Reno Nevada 89557 USA
e mail: jdhexen@unr.edu

P.S.: I am quite able to read Dutch, German, French.

(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 17 Nov 93 15:49:38 +0100
From: degand@exco.ucl.ac.be (Liesbeth Degand)
Subject: Vra: 9311.20: Referenties gewenst i.v.m. onderzoek naar causatieve constructies ('doen' en 'laten')

Beste Neder-L-lezers,

Ik doe onderzoek naar het gebruik van (verschillend) gebruik van causatieve constructies in het Nederlands. Voor het ogenblik, meer bepaald het verschil tussen doen en laten.

Wie stuurt mij referenties van taalkundige en/of cognitieve beschrijvingen (ook over de notie causaliteit in het algemeen – semantisch, syntactisch, functioneel, structureel, formeel of generatief – alles is welkom).

Hartelijk bedankt!

Liesbeth Degand
degand@exco.ucl.ac.be

(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 18 Nov 1993 11:10:26 +0300 (EET)
From: Natalia Mironova <NEVSKAYA@MAIN1.JINR.DUBNA.SU>
Subject: Vra: 9311.20: Hoe kan ik Nederlands leren hier in Rusland?

Hello all,

My name is Natalia Mironova. I’m 26 years old and I work as an engineer at a Laboratory of high energy at the Joint Institute for Nuclear Research. First, I’m interested in the Dutch language and all things connected with the Netherlands. I’ve been at Amsterdam, but only a few hours, as a transit passenger, and I liked it so much! Second, my husband will possibly work for a short time at the institute of Amsterdam (I hope we’ll be there….).
So, I want to study the Dutch language, but I don’t know how I can do this. I cannot find any books of Dutch language (dictionaries, etc.) here, in Russia. Does anybody have some ideas?

Thank you.

Natalia Mironova
NEVSKAYA@main1.jinr.dubna.su

-Einde-------------------- Neder-L, no. 9311.c --------------------------