Wat nieuw is moet weg Mensen vertellen verhalen om de wereld te begrijpen. Bovenstaand verhaal is mijn poging om een reactie te begrijpen die op Neerlandistiek kwam op een blog van Ronny Boogaart. Hij schreef over een interview met Connie Palmen, waarin ze een infinitief in de verleden tijd gebruikte (een vorm die Henk Wolf óók was opgevallen). Een heel … [Lees meer...] overDe parabel van de onbekende kikker
Artikel
Hosanna: Aarde, Zon, Bomen en Planeten!
Het herstel van de wederkerige relatie tussen de aarde en de mens in de dichtbundel 'Broze aarde' (2020) van Antjie Krog ‘[H]oe kan ons die planeet versorg as ons nie mekaar versorg nie / hoe kan ons mekaar versorg as ons nie die planeet versorg nie?’. Met deze versregels opent Zuid-Afrikaanse dichter Antjie Krog de dichtbundel Broze aarde (2020) of, beter gezegd, met deze … [Lees meer...] overHosanna: Aarde, Zon, Bomen en Planeten!
Epi: bijnaam, voornaam, roepnaam
Als er één club was waar hard wordt gewerkt om de punten binnen te harken, dan is het wel Heracles Almelo. Er heerste een echt "wij-gevoel". Ik kwam in een groep waar ik al veel jongens kende, zoals Bas Sibum en Ramon Zomer. Daarnaast hadden we bijvoorbeeld met Wout Weghorst en Oussama Tannane gewoon een sterke selectie. Omdat ik na Wout Weghorst de tweede Wout was in de … [Lees meer...] overEpi: bijnaam, voornaam, roepnaam
Het systeem van wetenschappelijk publiceren is kapot
Maar liefst twee voorbeelden kreeg ik deze week aangereikt: gevallen waarin een 'peer reviewed' wetenschappelijk artikel in een prestigieus tijdschrift duidelijk door kunstmatige intelligentie geschreven was. Het eerste was dit artikel in het tijdschrift Radiology Case Reports. Op het oog is het wat het tijdschrift belooft: een beschrijving van een radiologisch kennelijk … [Lees meer...] overHet systeem van wetenschappelijk publiceren is kapot
Ik wou graag een liedje zingen
Soms, vaak, beginnen mijn kindergedichten te lang en blijven ze heel lang te lang voordat ik het licht zie en ze drastisch of minder drastisch inkort. Soms, vaak, heb ik al heel lang een idee om ergens iets mee te doen en dat komt er niet van omdat ik niet weet hoe je moet beginnen. Dan helpt het soms, niet vaak, niet altijd, om toch gewoon te beginnen en te zien waar je … [Lees meer...] overIk wou graag een liedje zingen
Niederlandistik in Deutschland: nicht ganz schlecht
Kleine Fächer is een Duitse website met aandacht voor 'kleine vakken' aan de Duitse universiteiten. Onlangs publiceerde de website een interview met Prof. Dr. Ralf Grüttemeier, van het Institut für Niederlandistik aan de Carl von Ossietzky Universität Oldenburg, dat we hier met toestemming van de redactie graag overnemen. Ihr Fach gehört zu den sogenannten kleinen Fächern. … [Lees meer...] overNiederlandistik in Deutschland: nicht ganz schlecht
Etymologica: Ogen en oren open houden
Het had niet veel gescheeld of ons woord oog was aag geweest. In een vroege vorm van het Protogermaans, de gereconstrueerde voorouder van alle Germaanse talen, moet het woord voor 'oog' *agōn zijn geweest. Zoals *magōn ons woord maag is geworden, zo zou *agōn in aag zijn veranderd. Maar zo is het niet gegaan: oog en zijn equivalenten in de Germaanse zustertalen wijzen er … [Lees meer...] overEtymologica: Ogen en oren open houden
Gevatheidsstudies
Er bestaat een vakgebied van humorstudies, dat weet ik. Volgens Wikipedia is het een terrein waar taalkunde, geschiedenis en letterkunde elkaar overlappen. Ik heb alleen niet kunnen vinden of er binnen dat vakgebied ook expliciete aandacht is voor het fenomeen ad rem. Ik hoop het wel, want het lijkt mij een sleutel tot het begrijpen van het verschijnsel. Het is wat lastiger te … [Lees meer...] overGevatheidsstudies
Een infinitief in de verleden tijd?
De redactie van Neerlandistiek kreeg de afgelopen dagen twee bijdragen binnen over dezelfde constructie. Omdat de bijdragen elkaar aanvullen plaatsen we ze allebei. Hieronder het artikel van Ronny Boogaart. Dat van Henk Wolf staat hier. Vorige week zaterdag vertelde Connie Palmen in een interview met De Volkskrant over de ‘wond’ die ze herkende in haar twee grootste liefdes. … [Lees meer...] overEen infinitief in de verleden tijd?
Het ergens bij hadden willen horen
De redactie van Neerlandistiek kreeg de afgelopen dagen twee bijdragen binnen over dezelfde constructie. Omdat de bijdragen elkaar aanvullen plaatsen we ze allebei. Hieronder het artikel van Henk Wolf. Dat van Ronny Boogaart staat hier. Op 9 maart stond er in de Volkskrant de weergave van een lang gesprek tussen de journaliste Sara Berkeljon en schrijfster Connie Palmen. … [Lees meer...] overHet ergens bij hadden willen horen
’t Is al moeilijk genoeg zo
De verenglishing van het Nederlands in Vlaanderen (4.5) In deze reeks vertellen onderzoeker Eline Zenner en taalliefhebber Jan Hautekiet het verhaal van de ‘verenglishing’ van het Nederlands in Vlaanderen. Een overzicht van de afleveringen in de aangroeiende reeks vind je hier. In dit stukje bekijken ze een tweede set argumenten in het debat over de positie van het … [Lees meer...] over’t Is al moeilijk genoeg zo
Het eerste kwart: Stefan Brijs, De engelenmaker
Af en toe doet iemand een grote gooi. Victor Hoppe, de hoofdpersoon van De engelenmaker is zo iemand. Hij besluit dat hij 'God het nakijken wil geven' door zelf nieuw leven te maken: eerst muizen te klonen en daarna zichzelf. Het loopt allemaal niet zo goed af. Andere onderzoekers kunnen zijn experimenten met muizen niet herhalen en de drie jongetjes die klonen zijn van Victor … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Stefan Brijs, De engelenmaker
Het Friese klinkersysteem versimpelt
De klinkers van het Fries zijn aan het verschuiven. Het is het de doorgewinterde Fries geheid opgevallen dat de jongerei woorden als wiet ‘nat’ en wiid ‘wijd’ hetzelfde uitspreekt. Ook setjes als hûd ‘huid’ en hoed ‘hoed’ klinken hetzelfde. De lange klinkers, die van wiid en hûd, worden steeds vaker vervangen door een tweeklank die eindigt op schwa (dus: [iˑə] en [uˑə]). Op … [Lees meer...] overHet Friese klinkersysteem versimpelt
Wat een versmalling van ons universum
Over Erik Vlaminck gaat het verhaal dat hij een kast met exact duizend boeken bezit. Daarin staat wat hij het allermooiste vindt – zijn privé-canon. Consequentie is dat zijn verzameling verandert. Want anders dan zijn personage Dikke Freddy heeft Vlaminck geld om nieuwe boeken te kopen. Ze kunnen hem voortschrijdend inzicht brengen. Het dierbare dat hij dan met volle … [Lees meer...] overWat een versmalling van ons universum
‘Weerzien op zolder’ : Zutphen, 2000
Geen daglicht valt naar binnen, er is geen venster. Slechts een kale tl-buis verlicht de duistere zolder van het archief. Via nauwe keldergangetjes, een lift, stalen kluisdeuren en trappen ben ik hier door een bewaker heen gebracht. Doodse stilte heerst. Ik sta alleen tussen twee rijen rekken waarin boeken, dozen, koffers en kisten staan opgeslagen. Twee-en–negentig jaren Ida … [Lees meer...] over‘Weerzien op zolder’ : Zutphen, 2000
De keefse
Met de verschijning van het tweede deel van Dune op het witte doek betreedt het begrip ‘bijzit’ wederom het wijdere bewustzijn. Nu wordt daar vaak het leenwoord concubine voor gebruikt, vroeger het raadselachtige erfwoord keefse. Een oude verhouding Streng genomen is een bijzit een vrouw die in buitenechtelijke gemeenschap met een man leeft. … [Lees meer...] overDe keefse
Er liep een man op straat
Wat is Het Uur U toch een onsterfelijk gedicht. Bloedstollend ook. En dat begint meteen al. Het was zomerdag. De doodstille straat lag te blakeren in de zon. En dan komt er een man de hoek om. Ik vind dit al uitermate spannend en die spanning wordt het hele gedicht volgehouden. De man, hij loopt en dat is alles. De man, hij is voorbijganger, zoals wij allen voorbijganger zijn. … [Lees meer...] overEr liep een man op straat
Nonsens
Geen kopzorgDe vader van Bram Jammerdanvond vreemde beestjes in zijn kam.Hij hield ze tegen ’t licht en zei:‘Daar kan mijn arme hoofd niet bij.’ Bram Jammerdan zijn vroom verstandwees Pa’s repulsie van de hand,want zelfs de minste neet mag hopenop Gods almacht’ge microscopen. Van de oer-Vijftigers, de dichters die deel uitmaakten van de zogenoemde Experimentele Groep in … [Lees meer...] overNonsens
Een processie van curieuze bibliografen, bibliofielen en bibliomanen
Tijdens een zomerse vakantiedag in 1993 kocht de ‘boekenjutter’ Garrelt Verhoeven op een kleine boekenmarkt in het dorp Lormes in de Franse Morvan een zeventiende-eeuws Latijns drukje van De navolging van Christus van Thomas van Kempen, gedrukt door Elsevier voor de Parijse boekverkoper Charles Angot. Het was bedoeld voor een katholiek lezerspubliek, want het bevatte ook het … [Lees meer...] overEen processie van curieuze bibliografen, bibliofielen en bibliomanen
Het beste van Boekwinkeltjes: Patricia de Martelaere, Nachtboek van een slapeloze (1988)
Helge Bonset schrijft iedere maand over Nederlandstalige boeken die je zou moeten (her)lezen Maandag 21 februari 1983, 02.35 uur Wat moet een mens in hemelsnaam beginnen in het midden van de nacht in een huis met vijf slapenden (om de hele dierentuin nog niet mee te rekenen) en een slechte geluidsisolatie? In geen geval een opera van Verdi beluisteren. (…..) Het … [Lees meer...] overHet beste van Boekwinkeltjes: Patricia de Martelaere, Nachtboek van een slapeloze (1988)
Ohhk
Anderhalf jaar voor een studiekeuze wordt het taalkundig genie nu ook voorbereid op een ander spreken. Ze ontving een pdf die beloofde deel 1 te zijn uit een reeks Woorden voor je toekomst. Die lijst heet een ‘academisch’ vocabulaire te bieden en pikt aan bij een idee, niet helemaal onbetwist, dat een vervolgopleiding – ooit ‘hoger’ genoemd, inmiddels … [Lees meer...] overOhhk
Hoe leg je klemtoon?
Een van de raadselen waar je tegenaan loopt als je aan de universiteit de klankstructuur van het Nederlands doceert: er zijn altijd wel een paar studenten die zeggen dat ze geen klemtoon kunnen horen. Waar ligt de hoofdklemtoon in apparaat? Ze weten het niet. Het is ook geen aanstellerij, want als ik een vraag stel tijdens een tentamen (dat deed ik vorige maand) waarbij het van … [Lees meer...] overHoe leg je klemtoon?
Muisgebruik en muizengebruik
Met de begrippen homonymie en polysemie wordt beschreven dat een enkele klankreeks een verscheidenheid aan betekenissen bezit. Het verschil tussen beide begrippen ligt in het aantal in je mentale lexicon opgeslagen woorden. Twee of meer gelijkluidende woorden zijn elkaars homoniemen, terwijl een enkel woord polyseem is als het betekenisschakeringen kent.Je kunt die begrippen … [Lees meer...] overMuisgebruik en muizengebruik
Provinciale verschillen in modenamen
Voornamendrift 112 Veel meer dan in regionale cultuur zijn het tegenwoordig sociale verhoudingen waardoor provincies zich onderscheiden. En alhoewel sociale groepen eigen voorkeuren voor voornamen hebben zijn de verschillen in het geven van modenamen tussen provincies niet zo heel groot. Ik zal dat voor een aantal populaire modenamen uit de afgelopen decennia laten zien. … [Lees meer...] overProvinciale verschillen in modenamen
Losse gemeenschappen en het bewaren van ridderromans
Kunnen we schatten wat we niet weten? Ja, zeiden Mike Kestemont en Folgert Karsdorp een aantal jaar geleden, en ze demonstreerden het aan de hand van middeleeuwse ridderromans. We weten zeker dat die niet allemaal zijn overgeleverd. Met een inventieve manier van schatten lieten ze zien dat er in het Middelnederlandse gebied ongeveer 150 ridderromans moeten zijn geweest, waarvan … [Lees meer...] overLosse gemeenschappen en het bewaren van ridderromans