Achter het achtervoegsel 55 Kent u Melinda, Sunflower en Otika? Tot voor kort had ik nog nooit van hen gehoord. Het blijken drie vooraanstaande centaurettes te zijn, zo lees ik op de Engelstalige Disney Wiki (en ook daarvan had ik tot voor kort nog nooit eerder gehoord). Degene die het lemma over de centaurettes heeft geschreven, blijkt een bijzonder groot fan te … [Lees meer...] overEr staat een centaurette in de gang
Etymologica: toetje
Een driegangendiner in een restaurant bestaat doorgaans uit een voorgerecht, een hoofdgerecht en een nagerecht. Andere woorden voor de laatste gang zijn toespijs en – vooral bekend in het zuiden van ons taalgebied – toemaatje. Gangbaarder varianten tegenwoordig zijn dessert en toetje. Om dat laatste woord is het mij hier te doen. Van bijwoord naar zelfstandig naamwoord In … [Lees meer...] overEtymologica: toetje
Teweerstellen met tankette
Achter het Achtervoegsel 54 Eind april 2025 haalde koning Willem-Alexander het nieuws met een uitspraak tijdens een bezoek aan de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel (Limburg). Naar zijn mening zou Nederland zich tot de tanden toe moeten bewapenen, want vrede en veiligheid zijn niet langer een vanzelfsprekendheid meer. Dat zal wel een enorme investering vergen want … [Lees meer...] overTeweerstellen met tankette
De vorstin der dranken: Ronette
Achter het Achtervoegsel 53 Heb je ze wel eens gehoord op de radio? De reclamespotjes voor AnaMel? Bij die naam denk je misschien aan een nieuw drankje op basis van melk, geïnspireerd op Chocomel, de beroemde chocolademelk van Nutricia in de gele pakken met chocoladebruine letters. Maar als je AnaMel oraal inneemt – ik zou het niet aanraden – kom je bedrogen uit. Het is … [Lees meer...] overDe vorstin der dranken: Ronette
Historical Corpus of Dutch staat online
Vorige week donderdag is het Historical Corpus of Dutch (HCD) online gekomen. Het wil een belangrijke leemte opvullen in de onderzoeksinfrastructuur voor historisch Nederlands, dat lange tijd geen evenwichtig corpus heeft gehad met gegevens uit alle eeuwen en uit verschillende regio's en genres. De HCD is gebouwd door onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel en de … [Lees meer...] overHistorical Corpus of Dutch staat online
En we noemen haar *ette
Achter het Achtervoegsel 52 In de vijftigste aflevering van Achter het Achtervoegsel stonden vrouwelijke voornamen op -ette centraal. Omdat de Nederlandse Voornamenbank van het Meertens Instituut gegevens bevat uit de periode tussen 1790 en 2018, hoopte ik via enkele historische corpora – het Corpus Gysseling, het Corpus … [Lees meer...] overEn we noemen haar *ette
Nieuw – en Oud – in Trefwoord
Nieuw in Trefwoord In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Oud in Trefwoord Trefwoord is een digitaal tijdschrift voor lexicografie. Het tijdschrift is in 1992 in het leven geroepen door het Matthias de Vriesgenootschap, een genootschap voor Nederlandse lexicografen en … [Lees meer...] overNieuw – en Oud – in Trefwoord
Babette moet hangen!
Achter het Achtervoegsel 51 Multatuli’s beroemde roman Max Havelaar (1860) opent met een ‘Onuitgegeven Tooneelspel’ als motto. Daarin wijst een gerechtsdienaar Lothario aan als de man die zijn vrouw Barbertje vermoord, in kleine stukjes gesneden en ingezouten zou hebben. Vanzelfsprekend kan een dergelijke gruweldaad niet zonder gevolgen blijven en de rechter besluit dan … [Lees meer...] overBabette moet hangen!
Wat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
Als je voor een onderzoek historische bronnen – handschriften of oude drukken – raadpleegt, kom je vroeg of laat een tekst tegen die zijn inhoud niet geheel prijsgeeft: er is een stuk van een bladzijde afgescheurd, papiervisjes en ander gespuis hebben zich tegoed gedaan aan het papier of iemand heeft een vieze vlek gemaakt. Een kleine beschadiging leidt over het algemeen niet … [Lees meer...] overWat stond daar? Het woordenboek als leeshulp
ETTElijke vrouwennamen
Achter het Achtervoegsel 50 Sinds 2018 heeft Gerrit Bloothooft ons in meer dan 100 afleveringen van zijn rubriek Voornamendrift vergast op allerhande wetenswaardigheden over de keuzes die ouders maken bij het kiezen van een voornaam voor hun pasgeboren zoon of dochter. In die interessante en lezenswaardige bijdragen zijn talloze korte, lange, doodgewone, vreemde en … [Lees meer...] overETTElijke vrouwennamen
Croquetterette
Achter het achtervoegsel 49 De tijd van oliebollen en appelbeignets ligt nog maar net achter ons en daarom leek het me een goed idee om dit nieuwe jaar te starten met een minstens zo vet woord: de croquetterette. Het werd me toegestuurd door een lezer van deze rubriek. Hij had het gezien in de Volkskrant van 30 november, waar Paul Faassen een kleine ode brengt aan de voor … [Lees meer...] overCroquetterette
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Een overzicht van alle eerder verschenen artikelen uit Trefwoord (en De Woordenaar) staat op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over woordenboeken, woordenboekmakers en andere … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Schilderen met -ette
Achter het achtervoegsel 48 Ik heb geen twee linkerhanden. Eenvoudige klusjes in huis kan ik zelf oplossen en voor het timmeren van een uitloopren voor onze kippen draai ik mijn handen ook niet om. Maar het scheppen van beeldende kunst is mij niet gegeven: beeldhouwen, tekenen en schilderen kan ik niet. Het is voor ons ouders dan ook bijzonder dat onze oudste dochter … [Lees meer...] overSchilderen met -ette
‘Voert dezen man niet ad bestias’
De uitleveringskwestie-De Vreese Onlangs verscheen in Trefwoord, online tijdschrift voor lexicografie een bijdrage van mijn hand over Willem de Vreese (1869-1938). Met dat stuk wilde ik laten zien dat het mogelijk is om met behulp van krantenberichten uit Delpher een interessante collectie feitenmateriaal bij elkaar te brengen waarvan bepaalde concrete elementen de … [Lees meer...] over‘Voert dezen man niet ad bestias’
Een kansspel met -ette
Achter het achtervoegsel 47 Letters. Daar kun je niet omheen in de sinterklaastijd. Chocomel komt met decemberletters. In de enige echte chocomelboot staan talloze gele pakken met een bruine letter als opdruk. Creatievelingen die verschillende pakken kopen, kunnen daarmee namen en woorden vormen. Traditioneler en populairder dan deze verpakkingsletters zijn de … [Lees meer...] overEen kansspel met -ette
Ach en wee. Een gelegenheidswoordenboekje voor Rhijnvis Feith
Op 8 februari 2024 was het precies 200 jaar geleden dat Rhijnvis Feith (1753-1824) overleed. Deze Nederlandse jurist, vrijmetselaar en politicus schreef poëzie, romans en publiceerde brieven over uiteenlopende onderwerpen, reisverslagen en columns. Tot zijn bekendste werken behoren Julia (1783), Ferdinand en Constantia (1785) en Het graf (1792). Voor Peter Altena was die … [Lees meer...] overAch en wee. Een gelegenheidswoordenboekje voor Rhijnvis Feith
Een achtervoegselestafette
Achter het Achtervoegsel 46 Bestaan er ‘gewone’ ette-woorden? Nee, natuurlijk niet. Alle woorden met het achtervoegsel -ette zijn bijzonder. Zelfs een ogenschijnlijk normaal woord als estafette blijkt bij nadere beschouwing een interessante geschiedenis te kennen. Wedstrijd De huidige betekenis van estafette is genoegzaam bekend: een … [Lees meer...] overEen achtervoegselestafette
Veilig fietsen en stallen
Achter het achtervoegsel 45 Het kost me iets meer dan een kwartier om vanaf ons huis met de trein op Den Haag CS te geraken. Ideaal dus met rotweer en harde wind. Maar als de weersomstandigheden gunstiger zijn, dan geef ik er toch de voorkeur aan die 11 kilometer te overbruggen met mijn e-bike. Hoewel deze fiets inmiddels een jaar of tien oud is, durf ik hem toch niet … [Lees meer...] overVeilig fietsen en stallen
Mmm: mitraillette en matinette
Achter het Achtervoegsel 44 1985: net geslaagd voor het eindexamen maar nog niet voor het rijbewijs. Omdat we alle drie graag U2, headliner van popfestival Torhout/Werchter, wilden zien optreden, bood mijn vader aan om mij en twee schoolvrienden zondags naar Werchter te brengen en weer op te halen, twee keer een rit van ruim anderhalf uur. Er was maar één podium, dus … [Lees meer...] overMmm: mitraillette en matinette
Etymologica: het medezeggenschap
Het Nederlands kent drie woordgeslachten: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig. Onzijdige woorden zijn te herkennen aan het bepaald lidwoord het, terwijl de andere twee als bepaald lidwoord de hebben. Wie twijfelt of een de-woord mannelijk of vrouwelijk is, kan het woordgeslacht opzoeken op Woordenlijst.org, de uitgebreidere, online versie van het Groene Boekje. Kennis van het … [Lees meer...] overEtymologica: het medezeggenschap
Een zwak theorietje: de theorette
Achter het Achtervoegsel 43 Cefas van Rossem en bovengetekende zijn al lang niet meer de enigen die een lichte siddering voelen bij het lezen of horen van een -ette-woord. Zeker wanneer een -ette-woord in het nieuws komt, ontvangen we van verschillende zijden appjes en mailtjes met de vraag of we dit woord al kennen. Toen Sheila Sitalsing in haar column in de … [Lees meer...] overEen zwak theorietje: de theorette
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn onlangs de volgende artikelen verschenen: Een overzicht van alle eerder verschenen artikelen uit Trefwoord (en De Woordenaar) staat op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over lexicografische onderwerpen zijn welkom. U kunt uw … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Schreef Marten Toonder onzin?
Marten Toonder is bij velen vooral bekend als de geestelijk vader van Olivier B. Bommel en zijn trouwe en slimme vriend Tom Poes. Toonders verhalen spreken tot de verbeelding en het is dan ook geen toeval dat zowel letterkundigen als taalkundigen zich hebben laten verleiden tot het bestuderen van de avonturen van het tweetal. De belangstelling van taalkundigen gaat … [Lees meer...] overSchreef Marten Toonder onzin?
Stoppen met roken door -ette
Achter het achtervoegsel 42 Voorafgaand aan elke thuiswedstrijd van Feyenoord wijst stadionspeaker Peter Houtman het Legioen erop dat het in de Kuip nergens toegestaan is om te roken. Die regel geldt overigens ook voor de andere betaald voetbalclubs van de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie. Samen met de KNVB, de Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en het Longfonds … [Lees meer...] overStoppen met roken door -ette
Een wolf in de klas
Kranten vormen een bijzonder interessante bron voor taalkundig, letterkundig en historisch onderzoek. Al vanaf de zeventiende eeuw worden er in de Lage Landen kranten gedrukt waarin de lezers kennis konden nemen van belangrijke nationale en internationale politieke en militaire gebeurtenissen, zoals staatsbezoeken, veldslagen en vredesonderhandelingen. Daarnaast vormden kranten … [Lees meer...] overEen wolf in de klas
