Als iemand op het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) zich jarenlang vol enthousiasme heeft ingespannen om de studie van het Middelnederlands te vergemakkelijken, dan is dat Dirk Geirnaert geweest. Dozen vol met diskettes en alfa- en betaversies van de Cd-rom Middelnederlands die hij achterliet toen hij in oktober 2021 met pensioen ging, zijn daar de stille getuigen van. … [Lees meer...] overVan Cd-Rom Middelnederlands naar Corpus Middelnederlands
Voyant Tools: snel (eigen) teksten analyseren
En weer gooide corona roet in het eten. Slechts een paar dagen voordat op 19 en 20 november 2021 de 35eeditie van de HSN Conferentie zou plaatsvinden, moest het evenement toch nog worden afgeblazen. Frustrerend en teleurstellend voor organisatie, sprekers en deelnemers die zich verheugd hadden om hun kennis en kunde van het onderwijs Nederlands uit te dragen respectievelijk bij … [Lees meer...] overVoyant Tools: snel (eigen) teksten analyseren
Nieuw in Trefwoord
In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, is het volgende artikel verschenen: Noordegraaf, Jan, Een woordenlijst van het Jersey Dutch. Over James B.H. Storms en zijn Jersey Dutch vocabulary Nieuwe bijdragen voor Trefwoord over lexicografische onderwerpen zijn welkom. U kunt uw artikel opsturen naar het redactieadres: Rob Tempelaars … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
Het ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk
Voor de uitgave van tien voorredes bij taalkundige werken uit het begin van de achttiende eeuw heb ik ontelbare uren doorgebracht in de Nijmeegse universiteitsbibliotheek. Daar bevond zich namelijk een exemplaar van het indertijd nog niet geheel affe Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Het zoeken in de papieren versie van dit grootste woordenboek ter wereld was … [Lees meer...] overHet ‘modern lemma’ maakt het verleden toegankelijk
Twee Taalportalen, voor onderwijs en onderzoek
Onderwijs aan iedereen, voor jongens en meisjes en voor kinderen uit alle rangen en standen. Daarvoor pleitte pedagoog en onderwijshervormer Jan Amos Komensky (Moravië, 1592–Amsterdam, 1670), beter bekend onder zijn gelatiniseerde achternaam Comenius. Middelbare scholen in Capelle aan den IJssel, Hilversum, Leeuwarden, Naarden, Stadskanaal en Amsterdam-Slotervaart eren zijn … [Lees meer...] overTwee Taalportalen, voor onderwijs en onderzoek
Van Ensignette tot Haponette
Achter het achtervoegsel 17 Dat Cefas van Rossem en ik niet de enige twee zijn die gecharmeerd zijn van het achtervoegsel -ette, zal na de voorgaande zestien afleveringen van deze rubriek inmiddels wel duidelijk zijn. Vooral commerciële naamgevers hadden en hebben een duidelijke voorliefde voor dit palindromische suffix, dat verkleint, vertedert en verleidt. Zo maakten we … [Lees meer...] overVan Ensignette tot Haponette
Het juiste, andere woord
Schrijfvaardigheid is een onderdeel dat in elke lesmethode Nederlands te vinden is. Vaak wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen wat je en hoe je iets moet schrijven. Bij het wat gaat het dan om de wijze waarop je van een bouwplan tot een tekst komt. Welk onderwerp kies je, wat is de hoofdgedachte van je tekst, wat bespreek je in de inleiding, de kern en het slot, welke … [Lees meer...] overHet juiste, andere woord
Etymologica: Er zijn meer hondjes die Luna heten
Een van de lastigste opgaven voor aankomende ouders is het bedenken van een naam voor hun kind. Als het geslacht al bekend is, valt ongeveer de helft van de namen af, maar daarmee zijn de keuzemogelijkheden nog steeds zeer aanzienlijk. Kies je voor een lange of korte naam, een traditionele of hippe naam, een Nederlandse of buitenlandse naam? Vernoem je je kind naar een … [Lees meer...] overEtymologica: Er zijn meer hondjes die Luna heten
Van retinette naar flexilette
Achter het achtervoegsel 16 In 2012 las Nederland massaal de oorlogsroman De donkere kamer van Damokles (1958) van Willem Frederik Hermans. Leden van de openbare bibliotheek kregen van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) een exemplaar van het boek cadeau. Met allerlei activiteiten probeerde de CPNB zowel jonge als oude … [Lees meer...] overVan retinette naar flexilette
Ich hauo “Oudnederlands” gescriuen!
Enkele weken geleden was ik in de Rotterdamse Doelen aanwezig bij een heel bijzonder concert. Het jazzfolktrio Under the surface bracht daar integraal het album Miin triuwa ten gehore. Optredens in het buitenland waren door corona niet mogelijk en dat bracht de zangeres en tekstschrijver van het gezelschap – Sanne Rambags – ertoe op zoek te gaan naar de wortels van het … [Lees meer...] overIch hauo “Oudnederlands” gescriuen!
Past u precies!
Achter het achtervoegsel 15 Het is geen toeval dat juist bij benamingen voor bustehouders het achtervoegsel -ette zo populair is geweest. Geen enkel ander in het Nederlands gebruikt suffix drukt zo goed het verfijnde – of beter gezegd het geraffineerde – karakter ervan uit. In januari-aflevering van deze rubriek kondigde ik al aan dat het overvloedige materiaal mij noopte … [Lees meer...] overPast u precies!
Corpus Oudnederlands Online!
Wie na de recente publicaties over het Oudnederlands op Neerlandistiek (zie hier en hier) nog meer te weten wil komen over de oudste fase van onze taal, kan zijn hart ophalen. Deze week heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal het Corpus Oudnederlands online heeft gezet. Daarmee hebben liefhebbers van het Oudnederlands naast het Oudnederlands Woordenboek (ONW) de Inleiding … [Lees meer...] overCorpus Oudnederlands Online!
Alle hens aloud?
Etymologica Ludo Permentier is een van de twee vaste columnisten van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Hij schrijft over woorden en uitdrukkingen die hem in het leven van alledag opvallen. Op 25 november 2021 luidde de titel van zijn bijdrage Alle hens aan dek. Aanleiding voor dat stuk was een uitspraak van de Belgische premier Alexander De Croo dat het in de … [Lees meer...] overAlle hens aloud?
Podcasts over taal
Eindexamenkandidaten moeten in woord en geschrift kunnen aantonen dat ze de Nederlandse taal passief (lezen en luisteren) en actief (schrijven en spreken) in voldoende mate beheersen. Als we op examenblad.nl de Syllabus Centraal Examen 2022 voor het vwo en voor de havo raadplegen, dan is duidelijk dat aan leesvaardigheid (Domein A) veruit het meeste gewicht … [Lees meer...] overPodcasts over taal
Terug naar de bron: verwijzen naar het WNT
Controleerbaar en herhaalbaar. Dat zijn zonder twijfel de twee voornaamste eisen waaraan wetenschappelijke publicaties moeten voldoen. Citaten, noten en literatuurverwijzingen wijzen een lezer de weg naar bronnen waar een schrijver tijdens zijn onderzoek gebruik van heeft gemaakt. Een onontbeerlijke bron voor het bestuderen van zowel literaire als non-literaire historische … [Lees meer...] overTerug naar de bron: verwijzen naar het WNT
Plofklas en preteaching
Een paar dagen geleden besteedde Wouter van der Land hier op Neerlandistiek aandacht aan de talloze nieuwe woorden die Kees van Kooten gedurende zijn decennialange carrière als schrijver en satiricus heeft gemunt. Sommige ervan hebben het zelfs geschopt tot woordenboeklemma in de Dikke Van Dale, zoals regelneef en doemdenken. Nieuwe woorden in … [Lees meer...] overPlofklas en preteaching
Onderwonder
Achter het achtervoegsel 13 Kleed ik mezelf modieus? Niet echt. Als mijn kleding schoon is, geen ongewenste scheuren vertoont en comfortabel zit, ben ik meer dan tevreden. Voor mode heb ik niet zoveel belangstelling, maar voor damesondermode des te meer. Begrijp me niet verkeerd. Mijn belangstelling hiervoor is louter taalkundig van aard. Nergens vind je zoveel … [Lees meer...] overOnderwonder
“Mijn woordspelen is leeren”
Té vrij naar Hieronymus van Alphen De slogan “Mijn ballen wegen 130 gram” van Benny’s Vleesservice uit Nijmegen is dit jaar de winnaar geworden van de Verkiezing van de Slechtste Slogan. De tekst heeft eigenaar Benny van Es zelf verzonnen. Eerst had hij als slogan “Mijn gehaktballen wegen 130 gram” bedacht, maar die feitelijke mededeling heeft hij later veranderd in de … [Lees meer...] over“Mijn woordspelen is leeren”
Etymologica: Bilderdijks bedenksels
In een eerdere bijdrage aan deze rubriek heb ik stilgestaan bij woorden waarvan de bedenker bekend lijkt te zijn. Uit het Middelnederlandsch Woordenboek noemde ik één voorbeeld uit het werk van Lodewijk van Velthem en drie van Jan van Ruusbroec. Deze aantallen vallen totaal in het niet bij het aantal nieuwe woorden dat ontsproten is aan het vernuft van Willem Bilderdijk … [Lees meer...] overEtymologica: Bilderdijks bedenksels
Neerlandistiek ín de klas
Een paar weken geleden bezocht ik samen met mijn jongste dochter – ze heet Tesselschade – de Radboud Universiteit, mijn alma mater. Hoewel de online voorlichtingen van de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit haar zeker een beter beeld hebben gegeven van de door haar geselecteerde studies, voegde dit bezoek aan een gebouw van een universiteit in een andere stad met … [Lees meer...] overNeerlandistiek ín de klas
Mobylette
Achter het achtervoegsel (11) Piaggio’s en Vespa’s waren er nog niet toen ik schoolging. Gemotoriseerde medeleerlingen reden op Zündapps en Kreidlers en later ook op de door mij begeerde Honda MT5. Het is er nooit van gekomen. Ik heb braaf elke dag 15 kilometer heen en weer gefietst tussen ouderlijk huis en middelbare school. Zou ik wel een brommer hebben aangeschaft als … [Lees meer...] overMobylette
22e Taalkundeolympiade
Dit jaar wordt alweer de 22e Taalkundeolympiade georganiseerd voor leerlingen van de bovenbouw van het VWO. De Taalkundeolympiade bestaat uit uitdagende puzzels over de meest uiteenlopende oude en moderne talen en schriftsoorten. Het biedt leerlingen de gelegenheid om op een speelse manier kennis te maken met voor hen vaak onbekende aspecten van taalkunde. Alle … [Lees meer...] over22e Taalkundeolympiade
Op reis in Delpher
Excursies, werkweken en buitenlandreizen zijn voor het leeuwendeel van de leerlingen uit het voortgezet onderwijs de meest memorabele momenten uit hun schoolcarrière. En juist die hebben in de afgelopen jaren geen of slechts in afgeslankte vorm doorgang kunnen vinden. Gelukkig vertrekken leerlingen inmiddels weer in groten getale richting Berlijn, Parijs, Londen en Rome. Daar … [Lees meer...] overOp reis in Delpher
Etymologica: het hora van de waarheid
Zo’n twintig jaar geleden – in het studiejaar 2002-2003 om precies te zijn – is aan Nederlandse universiteiten en hogescholen de bachelor-masterstructuur ingevoerd. Het voornaamste voordeel daarvan was dat een groot aantal Europese landen in het hoger onderwijs een vergelijkbaar systeem hanteerde. Als je na een vierjarige opleiding in het hbo of na een driejarige opleiding … [Lees meer...] overEtymologica: het hora van de waarheid
“De u doet int uyt spreken de lippen voor uyt puilen”
Het is me gelukt! Ik heb de cursus Zweeds van Duolingo voltooid. Om mijn ‘streak’ veilig te stellen – een uitstekende manier om taallezers te motiveren – besteedde ik elke dag een paar minuten aan het vervolledigen van gatenzinnen, het zoeken van bij elkaar horende woorden en het vertalen van Zweedse zinnen naar het Engels en vice versa. Mijn woordenschat en grammaticale kennis … [Lees meer...] over“De u doet int uyt spreken de lippen voor uyt puilen”
