Excursies, werkweken en buitenlandreizen zijn voor het leeuwendeel van de leerlingen uit het voortgezet onderwijs de meest memorabele momenten uit hun schoolcarrière. En juist die hebben in de afgelopen jaren geen of slechts in afgeslankte vorm doorgang kunnen vinden. Gelukkig vertrekken leerlingen inmiddels weer in groten getale richting Berlijn, Parijs, Londen en Rome. Daar … [Lees meer...] overOp reis in Delpher
Etymologica: het hora van de waarheid
Zo’n twintig jaar geleden – in het studiejaar 2002-2003 om precies te zijn – is aan Nederlandse universiteiten en hogescholen de bachelor-masterstructuur ingevoerd. Het voornaamste voordeel daarvan was dat een groot aantal Europese landen in het hoger onderwijs een vergelijkbaar systeem hanteerde. Als je na een vierjarige opleiding in het hbo of na een driejarige opleiding … [Lees meer...] overEtymologica: het hora van de waarheid
“De u doet int uyt spreken de lippen voor uyt puilen”
Het is me gelukt! Ik heb de cursus Zweeds van Duolingo voltooid. Om mijn ‘streak’ veilig te stellen – een uitstekende manier om taallezers te motiveren – besteedde ik elke dag een paar minuten aan het vervolledigen van gatenzinnen, het zoeken van bij elkaar horende woorden en het vertalen van Zweedse zinnen naar het Engels en vice versa. Mijn woordenschat en grammaticale kennis … [Lees meer...] over“De u doet int uyt spreken de lippen voor uyt puilen”
Willem Frederik Hermans en het WNT
Zelfs schrijvers die tijdens hun leven grote bekendheid genoten, raken na verloop van tijd in de vergetelheid. Hun romans worden minder gedrukt, minder verkocht en minder gelezen. Om een nieuwe generatie lezers kennis te laten maken met hun werk bieden geboorte- en sterftedagen een goede gelegenheid. Zo herdachten we op 1 september 2021 dat Willem Frederik Hermans … [Lees meer...] overWillem Frederik Hermans en het WNT
Antwoorden en uitslag van de Etymologica zomervakantiequiz
Nu alle basisschoolleerlingen en middelbare scholieren in Nederland en - vanaf 1 september - in België weer naar school gaan, is de zomervakantie echt voorbij. Velen hebben genoten van een vakantie in eigen land, maar er is ook het nodige gemopperd. Tal van evenementen gingen niet door en bij publiekstrekkende tentoonstellingen mochten musea slechts een beperkt aantal bezoekers … [Lees meer...] overAntwoorden en uitslag van de Etymologica zomervakantiequiz
Een moordette in de kitchenette
Achter het achtervoegsel (9) Wie denkt dat het achtervoegsel -ette zich pas vanaf het midden van de twintigste eeuw als een virus heeft verspreid over het Nederlandse taalgebied, heeft het mis. In de jaren dertig was er al een journalist die op 11 juni 1932 in Dagblad De Locomotief – uitgegeven in Semarang, Nederlands-Indië – de draak steekt met de neiging … [Lees meer...] overEen moordette in de kitchenette
Etymologica – zomervakantiequiz
De zomervakantie is een ideale periode om de zinnen te verzetten. Voor de een is dat een bezoek brengen aan een museum, voor de ander het lezen van een goed boek en voor weer een ander het maken van puzzels. De laatste groep komt aan zijn trekken in deze speciaal voor Etymologica gemaakte quiz waarin ik de herkomst van woorden centraal stel. Een belangrijke rol is … [Lees meer...] overEtymologica – zomervakantiequiz
Nederlandsch hertaelt junior – De uitslag
Op 19 april 2021 schreef ik voor Neerlandistiek een bijdrage onder de titel Nederlandsch hertaelt junior. Het was een vertaalwedstrijd – beter gezegd een hertaalwedstrijd – voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Voor deze eerste editie moesten middelbare scholieren een 21e-eeuws gedicht van de huidige Dichter des Vaderlands – Lieke Marsman – herspellen en … [Lees meer...] overNederlandsch hertaelt junior – De uitslag
“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Achter het achtervoegsel (7) Voor mij klinkt elk woord dat eindigt op -ette als muziek in de oren. Maar ook als je minder geobsedeerd bent door afleidingen die met dat achtervoegsel gevormd zijn, word je vervuld van positieve gevoelens. Dat is niet zo gek: een van de redenen om een woord te voorzien van het suffix -ette is welluidendheid. Dat wij de nodige … [Lees meer...] over“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Etymologica: bedenkers van woorden
Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands omschrijft etymologie als de ‘studie van de herkomst der woorden’. Waar een woord vandaan komt, is lang niet altijd met zekerheid vast te stellen. Dat geldt ook voor etymologie zelf. Misschien is het woord in het Nederlands terechtgekomen via het Oudfrans ethimologie, maar waarschijnlijker is het volgens etymologen dat het direct … [Lees meer...] overEtymologica: bedenkers van woorden
Jozef en zijn jas
De Bijbel is zonder enige twijfel het meest vertaalde boek ter wereld. Van de volledige tekst zijn vertalingen in ongeveer 700 talen bekend. Verwonderlijk is dat niet. De meeste mensen zullen het Hebreeuws, Aramees en Grieks onvoldoende machtig zijn om de Bijbel in die grondtalen te lezen. De Hernse Bijbel uit 1361 was de eerste tamelijk complete vertaling in de volkstaal. … [Lees meer...] overJozef en zijn jas
Teksten verrijken met tags van TDN
Vroeger kon je letterlijk uren zoet zijn met het zoeken naar één specifiek woord in één papieren boek, krant of tijdschrift. Tegenwoordig levert één simpele zoekopdracht in digitale bestanden – vaak in minder dan een seconde – tientallen, honderden, ja zelfs duizenden treffers op. De keerzijde daarvan is dat je nu uren zoet bent om te beoordelen of de gevonden resultaten … [Lees meer...] overTeksten verrijken met tags van TDN
“Met de Y van Ysco”
In ‘joodse namen in ons telefoonalfabet’ geeft Ewoud Sanders een mooi overzicht van verschillende telefoonalfabetten die in de loop der jaren in Nederland gebruikt zijn. Opmerkelijk vindt hij het dat in een spelalfabet uit 1948 bij de Y het woord Ysco gekozen is. Er zullen dus – zo schrijft Sanders – mensen zijn geweest die “met de Y van Ysco” hebben gezegd. … [Lees meer...] over“Met de Y van Ysco”
Met betrekking tot de E-ANS
Tijdens mijn studie Nederlands kocht ik de eerste druk van de Algemene Nederlandse Spraakkunst uit 1984 (ANS1). Later vonden ook de twee delen van de tweede druk uit 1997 (ANS2) hun weg naar mijn boekenkast. De recent verschenen derde druk (ANS3) draag ik zelfs altijd bij me en sleep ik echt overal mee naartoe. Niet zo moeilijk, want deze volledig digitale versie heb … [Lees meer...] overMet betrekking tot de E-ANS
Achter het achtervoegsel (5): Opelette
Er zijn pas vier afleveringen verschenen van de rubriek Achter het achtervoegsel en het verheugt ons dat de R-factor inmiddels ruim boven de 1 ligt. Verschillende mensen hebben de moeite genomen om ons – in het commentaar bij het stuk zelf of in afzonderlijke e-mails – bijzondere of minder courante ette-woorden toe te sturen. Enkele weken geleden ontving ik een mail van een … [Lees meer...] overAchter het achtervoegsel (5): Opelette
Nederlandsch hertaelt junior
Google Translate is een snelle en eenvoudige manier om een zakelijke tekst te vertalen. Vergeleken met een aantal jaren geleden is de kwaliteit van de geleverde vertalingen sterk toegenomen. Maar voor een soepele literaire vertaling is dat programma – vooralsnog – ontoereikend. Om het belang van goed vertalen te benadrukken en onder de aandacht van een breed publiek te brengen … [Lees meer...] overNederlandsch hertaelt junior
De populairste voornamen uit de middeleeuwen
Walewein, Ferguut, Esmoreit. Drie namen die onlosmakelijk verbonden zijn met de Middelnederlandse letterkunde. Hoewel ik hen nog niet ben tegengekomen, lopen er in Nederland klaarblijkelijk mannen rond die bij hun geboorte een van deze voornamen als eerste naam hebben gekregen. Wel zijn ze letterlijk op de vingers van één hand te tellen, zoals de Nederlandse … [Lees meer...] overDe populairste voornamen uit de middeleeuwen
Uitslag Vragen over Vestdijk – een Vestdijkquiz
Door Roland de Bonth Nu Vestdijks 50e sterfdag enkele dagen achter ons ligt en daarmee de inlevertermijn voor de Vestdijkquiz is verstreken, wordt het tijd om de uitslag en de antwoorden van de Vestdijkquiz bekend te maken. Kennelijk was deze quiz iets lastiger te maken dan mijn eerdere Neerlandistiek-quizzen. Voor het eerst was er geen enkele inzender die het antwoord op álle … [Lees meer...] overUitslag Vragen over Vestdijk – een Vestdijkquiz
Verba van Vestdijk, een gelegenheidswoordenboekje
Op 23 maart 2021 is het 50 jaar geleden dat Simon Vestdijk (1898-1971) op 72-jarige leeftijd overleed. Om Vestdijks vijftigste sterfdag te gedenken heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal een online gelegenheidswoordenboekje gemaakt: Verba van Vestdijk. … [Lees meer...] overVerba van Vestdijk, een gelegenheidswoordenboekje
Een andere methode
Door Roland de Bonth Een goede lesmethode Nederlands is een zegen voor een docent. De te behandelen stof voor een leerjaar staat - al dan niet digitaal - overzichtelijk bij elkaar, moeilijke termen worden helder uitgelegd en leerlingen kunnen uitgebreid oefenen met de vele opdrachten. Bovendien levert de bijbehorende docentenhandleiding antwoorden bij de … [Lees meer...] overEen andere methode
Vragen over Vestdijk – een Vestdijkquiz
Door Roland de Bonth Over zijn ontmoeting met Simon Vestdijk (1898-1971) schreef literair redacteur Hans van Straten in Het Vrije Volk van 16 oktober 1958 – een dag voor Vestdijks 60e verjaardag – dat dit de man is “die men, als een Nederlandse Goethe, in komende eeuwen ongetwijfeld met een jaarlijkse Vestdijkdag zal herdenken. Misschien zelfs in dit huis, het Vestdijkhuis, … [Lees meer...] overVragen over Vestdijk – een Vestdijkquiz
De populairste voornamen uit de 17e en 18e eeuw
Door Roland de Bonth Voornamen vormen een interessant onderzoeksobject. Dat heeft Gerrit Bloothooft de afgelopen jaren aangetoond in tientallen bijdragen op Neerlandistiek. Voor die column onder de titel Voornamendrift maakte Bloothooft gebruik van gegevens uit de Basisregistratie Personen (BRP) en - voor recentere namen - van gegevens van de Sociale … [Lees meer...] overDe populairste voornamen uit de 17e en 18e eeuw
Achter het achtervoegsel (3): kitchenette
Door Roland de Bonth Verrassend genoeg kun je voor de vorming en de betekenis van zelfstandige naamwoorden op -ette veel informatie vinden in het Woordenboek der Nederlandsche Taal. Het lemma -ETTEII geeft maar liefst zeven verschillende betekenissen bij op drie manieren gevormde -ette-woorden: met een zelfstandig naamwoord als naamwoord, met een werkwoord als … [Lees meer...] overAchter het achtervoegsel (3): kitchenette
Brieven als Buit-2 staat online
Door Roland de Bonth (Instituut voor de Nederlandse Taal) Eind januari meldde ik op Neerlandistiek dat er een nieuwe versie van het corpus Brieven als Buit (BAB) online was gekomen, deze maand kan ik meedelen dat vrijdag 26 februari ook het corpus Brieven als Buit-2 digitaal beschikbaar is gekomen voor onderzoekers en belangstellenden. … [Lees meer...] overBrieven als Buit-2 staat online
Nieuw in Trefwoord
Door redactie Trefwoord In Trefwoord, het digitale tijdschrift voor lexicografie en lexicologie, zijn twee nieuwe artikelen verschenen: Noordegraaf, Jan, Een vergeten lexicograaf. Over Herbert de JagerSijs, Nicoline van der, De Digitale Pallas, een 18e-eeuws meertalig Russisch woordenboek met 60.000 taaldata; verslag van lopend onderzoek … [Lees meer...] overNieuw in Trefwoord
