Achter het achtervoegsel 13 Kleed ik mezelf modieus? Niet echt. Als mijn kleding schoon is, geen ongewenste scheuren vertoont en comfortabel zit, ben ik meer dan tevreden. Voor mode heb ik niet zoveel belangstelling, maar voor damesondermode des te meer. Begrijp me niet verkeerd. Mijn belangstelling hiervoor is louter taalkundig van aard. Nergens vind je zoveel … [Lees meer...] overOnderwonder
“Mijn woordspelen is leeren”
Té vrij naar Hieronymus van Alphen De slogan “Mijn ballen wegen 130 gram” van Benny’s Vleesservice uit Nijmegen is dit jaar de winnaar geworden van de Verkiezing van de Slechtste Slogan. De tekst heeft eigenaar Benny van Es zelf verzonnen. Eerst had hij als slogan “Mijn gehaktballen wegen 130 gram” bedacht, maar die feitelijke mededeling heeft hij later veranderd in de … [Lees meer...] over“Mijn woordspelen is leeren”
Etymologica: Bilderdijks bedenksels
In een eerdere bijdrage aan deze rubriek heb ik stilgestaan bij woorden waarvan de bedenker bekend lijkt te zijn. Uit het Middelnederlandsch Woordenboek noemde ik één voorbeeld uit het werk van Lodewijk van Velthem en drie van Jan van Ruusbroec. Deze aantallen vallen totaal in het niet bij het aantal nieuwe woorden dat ontsproten is aan het vernuft van Willem Bilderdijk … [Lees meer...] overEtymologica: Bilderdijks bedenksels
Neerlandistiek ín de klas
Een paar weken geleden bezocht ik samen met mijn jongste dochter – ze heet Tesselschade – de Radboud Universiteit, mijn alma mater. Hoewel de online voorlichtingen van de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit haar zeker een beter beeld hebben gegeven van de door haar geselecteerde studies, voegde dit bezoek aan een gebouw van een universiteit in een andere stad met … [Lees meer...] overNeerlandistiek ín de klas
Mobylette
Achter het achtervoegsel (11) Piaggio’s en Vespa’s waren er nog niet toen ik schoolging. Gemotoriseerde medeleerlingen reden op Zündapps en Kreidlers en later ook op de door mij begeerde Honda MT5. Het is er nooit van gekomen. Ik heb braaf elke dag 15 kilometer heen en weer gefietst tussen ouderlijk huis en middelbare school. Zou ik wel een brommer hebben aangeschaft als … [Lees meer...] overMobylette
22e Taalkundeolympiade
Dit jaar wordt alweer de 22e Taalkundeolympiade georganiseerd voor leerlingen van de bovenbouw van het VWO. De Taalkundeolympiade bestaat uit uitdagende puzzels over de meest uiteenlopende oude en moderne talen en schriftsoorten. Het biedt leerlingen de gelegenheid om op een speelse manier kennis te maken met voor hen vaak onbekende aspecten van taalkunde. Alle … [Lees meer...] over22e Taalkundeolympiade
Op reis in Delpher
Excursies, werkweken en buitenlandreizen zijn voor het leeuwendeel van de leerlingen uit het voortgezet onderwijs de meest memorabele momenten uit hun schoolcarrière. En juist die hebben in de afgelopen jaren geen of slechts in afgeslankte vorm doorgang kunnen vinden. Gelukkig vertrekken leerlingen inmiddels weer in groten getale richting Berlijn, Parijs, Londen en Rome. Daar … [Lees meer...] overOp reis in Delpher
Etymologica: het hora van de waarheid
Zo’n twintig jaar geleden – in het studiejaar 2002-2003 om precies te zijn – is aan Nederlandse universiteiten en hogescholen de bachelor-masterstructuur ingevoerd. Het voornaamste voordeel daarvan was dat een groot aantal Europese landen in het hoger onderwijs een vergelijkbaar systeem hanteerde. Als je na een vierjarige opleiding in het hbo of na een driejarige opleiding … [Lees meer...] overEtymologica: het hora van de waarheid
“De u doet int uyt spreken de lippen voor uyt puilen”
Het is me gelukt! Ik heb de cursus Zweeds van Duolingo voltooid. Om mijn ‘streak’ veilig te stellen – een uitstekende manier om taallezers te motiveren – besteedde ik elke dag een paar minuten aan het vervolledigen van gatenzinnen, het zoeken van bij elkaar horende woorden en het vertalen van Zweedse zinnen naar het Engels en vice versa. Mijn woordenschat en grammaticale kennis … [Lees meer...] over“De u doet int uyt spreken de lippen voor uyt puilen”
Willem Frederik Hermans en het WNT
Zelfs schrijvers die tijdens hun leven grote bekendheid genoten, raken na verloop van tijd in de vergetelheid. Hun romans worden minder gedrukt, minder verkocht en minder gelezen. Om een nieuwe generatie lezers kennis te laten maken met hun werk bieden geboorte- en sterftedagen een goede gelegenheid. Zo herdachten we op 1 september 2021 dat Willem Frederik Hermans … [Lees meer...] overWillem Frederik Hermans en het WNT
Antwoorden en uitslag van de Etymologica zomervakantiequiz
Nu alle basisschoolleerlingen en middelbare scholieren in Nederland en - vanaf 1 september - in België weer naar school gaan, is de zomervakantie echt voorbij. Velen hebben genoten van een vakantie in eigen land, maar er is ook het nodige gemopperd. Tal van evenementen gingen niet door en bij publiekstrekkende tentoonstellingen mochten musea slechts een beperkt aantal bezoekers … [Lees meer...] overAntwoorden en uitslag van de Etymologica zomervakantiequiz
Een moordette in de kitchenette
Achter het achtervoegsel (9) Wie denkt dat het achtervoegsel -ette zich pas vanaf het midden van de twintigste eeuw als een virus heeft verspreid over het Nederlandse taalgebied, heeft het mis. In de jaren dertig was er al een journalist die op 11 juni 1932 in Dagblad De Locomotief – uitgegeven in Semarang, Nederlands-Indië – de draak steekt met de neiging … [Lees meer...] overEen moordette in de kitchenette
Etymologica – zomervakantiequiz
De zomervakantie is een ideale periode om de zinnen te verzetten. Voor de een is dat een bezoek brengen aan een museum, voor de ander het lezen van een goed boek en voor weer een ander het maken van puzzels. De laatste groep komt aan zijn trekken in deze speciaal voor Etymologica gemaakte quiz waarin ik de herkomst van woorden centraal stel. Een belangrijke rol is … [Lees meer...] overEtymologica – zomervakantiequiz
Nederlandsch hertaelt junior – De uitslag
Op 19 april 2021 schreef ik voor Neerlandistiek een bijdrage onder de titel Nederlandsch hertaelt junior. Het was een vertaalwedstrijd – beter gezegd een hertaalwedstrijd – voor leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Voor deze eerste editie moesten middelbare scholieren een 21e-eeuws gedicht van de huidige Dichter des Vaderlands – Lieke Marsman – herspellen en … [Lees meer...] overNederlandsch hertaelt junior – De uitslag
“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Achter het achtervoegsel (7) Voor mij klinkt elk woord dat eindigt op -ette als muziek in de oren. Maar ook als je minder geobsedeerd bent door afleidingen die met dat achtervoegsel gevormd zijn, word je vervuld van positieve gevoelens. Dat is niet zo gek: een van de redenen om een woord te voorzien van het suffix -ette is welluidendheid. Dat wij de nodige … [Lees meer...] over“Geen Huisgezin meer zonder muziek”
Etymologica: bedenkers van woorden
Het Etymologisch Woordenboek van het Nederlands omschrijft etymologie als de ‘studie van de herkomst der woorden’. Waar een woord vandaan komt, is lang niet altijd met zekerheid vast te stellen. Dat geldt ook voor etymologie zelf. Misschien is het woord in het Nederlands terechtgekomen via het Oudfrans ethimologie, maar waarschijnlijker is het volgens etymologen dat het direct … [Lees meer...] overEtymologica: bedenkers van woorden
Jozef en zijn jas
De Bijbel is zonder enige twijfel het meest vertaalde boek ter wereld. Van de volledige tekst zijn vertalingen in ongeveer 700 talen bekend. Verwonderlijk is dat niet. De meeste mensen zullen het Hebreeuws, Aramees en Grieks onvoldoende machtig zijn om de Bijbel in die grondtalen te lezen. De Hernse Bijbel uit 1361 was de eerste tamelijk complete vertaling in de volkstaal. … [Lees meer...] overJozef en zijn jas
Teksten verrijken met tags van TDN
Vroeger kon je letterlijk uren zoet zijn met het zoeken naar één specifiek woord in één papieren boek, krant of tijdschrift. Tegenwoordig levert één simpele zoekopdracht in digitale bestanden – vaak in minder dan een seconde – tientallen, honderden, ja zelfs duizenden treffers op. De keerzijde daarvan is dat je nu uren zoet bent om te beoordelen of de gevonden resultaten … [Lees meer...] overTeksten verrijken met tags van TDN
“Met de Y van Ysco”
In ‘joodse namen in ons telefoonalfabet’ geeft Ewoud Sanders een mooi overzicht van verschillende telefoonalfabetten die in de loop der jaren in Nederland gebruikt zijn. Opmerkelijk vindt hij het dat in een spelalfabet uit 1948 bij de Y het woord Ysco gekozen is. Er zullen dus – zo schrijft Sanders – mensen zijn geweest die “met de Y van Ysco” hebben gezegd. … [Lees meer...] over“Met de Y van Ysco”
Met betrekking tot de E-ANS
Tijdens mijn studie Nederlands kocht ik de eerste druk van de Algemene Nederlandse Spraakkunst uit 1984 (ANS1). Later vonden ook de twee delen van de tweede druk uit 1997 (ANS2) hun weg naar mijn boekenkast. De recent verschenen derde druk (ANS3) draag ik zelfs altijd bij me en sleep ik echt overal mee naartoe. Niet zo moeilijk, want deze volledig digitale versie heb … [Lees meer...] overMet betrekking tot de E-ANS
Achter het achtervoegsel (5): Opelette
Er zijn pas vier afleveringen verschenen van de rubriek Achter het achtervoegsel en het verheugt ons dat de R-factor inmiddels ruim boven de 1 ligt. Verschillende mensen hebben de moeite genomen om ons – in het commentaar bij het stuk zelf of in afzonderlijke e-mails – bijzondere of minder courante ette-woorden toe te sturen. Enkele weken geleden ontving ik een mail van een … [Lees meer...] overAchter het achtervoegsel (5): Opelette
Nederlandsch hertaelt junior
Google Translate is een snelle en eenvoudige manier om een zakelijke tekst te vertalen. Vergeleken met een aantal jaren geleden is de kwaliteit van de geleverde vertalingen sterk toegenomen. Maar voor een soepele literaire vertaling is dat programma – vooralsnog – ontoereikend. Om het belang van goed vertalen te benadrukken en onder de aandacht van een breed publiek te brengen … [Lees meer...] overNederlandsch hertaelt junior
De populairste voornamen uit de middeleeuwen
Walewein, Ferguut, Esmoreit. Drie namen die onlosmakelijk verbonden zijn met de Middelnederlandse letterkunde. Hoewel ik hen nog niet ben tegengekomen, lopen er in Nederland klaarblijkelijk mannen rond die bij hun geboorte een van deze voornamen als eerste naam hebben gekregen. Wel zijn ze letterlijk op de vingers van één hand te tellen, zoals de Nederlandse … [Lees meer...] overDe populairste voornamen uit de middeleeuwen
Uitslag Vragen over Vestdijk – een Vestdijkquiz
Door Roland de Bonth Nu Vestdijks 50e sterfdag enkele dagen achter ons ligt en daarmee de inlevertermijn voor de Vestdijkquiz is verstreken, wordt het tijd om de uitslag en de antwoorden van de Vestdijkquiz bekend te maken. Kennelijk was deze quiz iets lastiger te maken dan mijn eerdere Neerlandistiek-quizzen. Voor het eerst was er geen enkele inzender die het antwoord op álle … [Lees meer...] overUitslag Vragen over Vestdijk – een Vestdijkquiz
Verba van Vestdijk, een gelegenheidswoordenboekje
Op 23 maart 2021 is het 50 jaar geleden dat Simon Vestdijk (1898-1971) op 72-jarige leeftijd overleed. Om Vestdijks vijftigste sterfdag te gedenken heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal een online gelegenheidswoordenboekje gemaakt: Verba van Vestdijk. … [Lees meer...] overVerba van Vestdijk, een gelegenheidswoordenboekje
