Onder de hashtag #woordvandedag plaatsen gebruikers van Twitter woorden die opvallen in het nieuws en op 19 juli jl. noemde Houtvast misdienette. In allerlei reacties schrijven volgers dat ze het woord al kennen en Houtvast vertelt daarop dat het om een merkwaardig, opvallend woord gaat in plaats van het meer logische misdienares. Hierop plaatst Eric van de Berg een verwijzing … [Lees meer...] overMeiden in zwarte, rode en groene pijen
Artikel
Dwars door de aarde, naar de plek waar de struiken groeien
Een zomer met Manon Uphoff (29) In een interessante lezing over Vallen is als vliegen – de zomer is nog lang, ik kom er vast nog op terug – wijst de Groningse hoogleraar Mathijs Sanders op zeker moment op de huidige wetenschappelijke interesse voor het mogelijke therapeutische effect van literatuur. Zou het niet interessant zijn te onderzoeken, zegt hij dan, hoe een boek … [Lees meer...] overDwars door de aarde, naar de plek waar de struiken groeien
strategie / tactiek
Verwarwoordenboek vervolg (278) In het Verwarwoordenboek zijn 600 woordparen behandeld met vaak onduidelijke verschillen: afgunst-jaloezie, bloot-naakt, geliefd-populair, plaats-plek, enz. Nog steeds worden woordparen aangedragen met het verzoek om ook die te behandelen. Vandaar deze wekelijkse rubriek. De aanvullingen worden ook opgenomen in de … [Lees meer...] overstrategie / tactiek
Spellingcontrole in de dertiende eeuw
Parthonopeus: editiewerk in uitvoering - deel 17 Aan het einde van aflevering 16 kondigde ik een ‘wat langere pauze’ in de serie aan, maar dat is achteraf bezien het understatement van het jaar geworden. Meer dan verwacht raakte mijn tijd gevuld met (freelance) werk, en het was al lastig genoeg om ruimte te blijven maken voor de laatste onderdelen van het proefschrift die … [Lees meer...] overSpellingcontrole in de dertiende eeuw
Elke rivier van bloed vormde een stroom van inkt en taal
Een zomer met Manon Uphoff (28) Een tekst waar ik nog wel eens de hand op zou willen leggen: de scriptie die Manon Uphoff schreef voor haar studie Algemene Literatuurwetenschap in Utrecht, en die handelde over Lewis Carroll en Markies de Sade. Ik kan wel ongeveer bedenken wat de overeenkomsten zijn tussen die twee schrijvers en waarom de jonge Uphoff in die overeenkomsten … [Lees meer...] overElke rivier van bloed vormde een stroom van inkt en taal
Gerrit Komrij
Anagramcomplexiteit van namen
Voornamendrift 97 Het is moeilijker om te zien dat de familienamen Gietermans en Meestringa een anagram vormen, dan de familienamen Zwieserijn en Swiezerijn. Dat komt omdat in de eerste twee namen bijna alle letters een andere plaats hebben gekregen, terwijl in de laatste namen alleen de z en de s omgewisseld zijn. Ik zou graag een getal hebben dat aangeeft hoeveel er … [Lees meer...] overAnagramcomplexiteit van namen
De vader en de moeder
Een zomer met Manon Uphoff (27) Hoe personages precies worden aangeduid speelt een belangrijke rol in het oeuvre van Manon Uphoff; Peter Altena schreef daar vorige week al over. Namen hebben altijd betekenis – personages die iets gemeen hebben met de schrijfster hebben doorgaans een tweelettergrepige naam die met een M begint of op non eindigt – en als personages geen naam … [Lees meer...] overDe vader en de moeder
Surgens venit ad patrem
De schrijver Hugo Claus (1929-2008) had, zoals zoveel van zijn collega’s en tijdgenoten, geen gemakkelijke verhouding met de ooit in Vlaanderen zo machtige en invloedrijke rooms-katholieke kerk. Hij was van zijn tweede tot zijn tiende opgevoed in een internaat, grotendeels bij de zusters in Aalbeke. In Het verdriet van België (1983), een van de meesterwerken van Claus, heeft … [Lees meer...] overSurgens venit ad patrem
Etymologica: IJsvogel
Volgens het WNT vertoont de ijsvogel (Alcedo ispida L.), die inheems is, zich ’s winters veel meer dan ’s zomers en houdt hij zich dan veelal bij wakken of bijten in het ijs op. Daarmee wordt dus gesuggereerd dat dat de reden is waarom hij zo heet. In de vogelgids van Elphick en Woodward wordt echter opgemerkt dat de ijsvogel helemaal niet tegen ijs kan: “Als het … [Lees meer...] overEtymologica: IJsvogel
Van alle heerlijkheden was dit het heerlijkste
Een zomer met Manon Uphoff (26) Het moet in 1998, toen De fluwelen machine verscheen, een betrekkelijk onopvallend verhaal zijn geweest: 'De vazal', een verhaal dat handelt over een man die zijn vrouw, zijn tweede vrouw, zo vereert dat het benauwt en zij bij hem weg wil. Maar achteraf was het voor de schrijfster misschien wel een van de lastigste verhalen om te schrijven. … [Lees meer...] overVan alle heerlijkheden was dit het heerlijkste
De ogen van de slaaf
Over Wie schön weiß ich bin, Slaaf kindje slaaf en Hoe mooi wit ik ben van Dolf Verroen In Hoe mooi wit ik ben van Dolf Verroen krijgt Maria een tot slaaf gemaakte jongen cadeau voor haar twaalfde verjaardag. Zij wordt de eigenaar van de zevenjarige Koko, een jongen die zijn ouders niet kent en alleen weet dat hij ‘van de markt’ komt. Het hele verhaal, dat veertig korte … [Lees meer...] overDe ogen van de slaaf
Een romantisch verlangen naar een organisch, plantaardig bestaan
Een zomer met Manon Uphoff (25) "Fascinerend, wat er allemaal gebeurt als je niet ingrijpt". Zo begon Manon Uphoff twee jaar geleden het 'quarantaineverhaal' dat ze schreef voor Mondo, een toenmalige tv-programma over cultuur. Ze hernam daarmee een stukje dat ook in Hij zegt dat ik niet dansen kan (2000) staat, en dat 'verloedering' heet. Het is interessant dat ze bijna 25 … [Lees meer...] overEen romantisch verlangen naar een organisch, plantaardig bestaan
In Memoriam Erika Dedinszky (1942-2022)
Ze is nu definitief weggegaan. Erika Dedinszky (26 januari 1942 - 26 juli 2022) begon met het afscheid nemen al in het voorjaar van 1985 toen ze weer naar Boedapest moest om een of ander literair festival te organiseren. Bij het János ziekenhuis werd ze aangereden door een bromfiets. Tussen leven en dood, maar ze kon alsnog in leven blijven. Ze werd echter zo zwaar gewond … [Lees meer...] overIn Memoriam Erika Dedinszky (1942-2022)
Taalverandering en taalergernis
In mijn bijdrage van 26 juli jl. in Neerlandistiek heb ik laten zien hoe de regel ‘Spel nooit een t in de imperatiefvorm’ voor het hedendaags Nederlands te beargumenteren is. Een van de lezers grijpt het stuk aan om een aantal ergernissen over taalgebruik te uiten. Aan het eind van de reactie klinkt dreigend: ‘Er zijn natuurlijk nog veel andere ergernissen, maar ik wil het kort … [Lees meer...] overTaalverandering en taalergernis
Het afgescheiden zijn zit de mens niet in het bloed
Een zomer met Manon Uphoff (24) Een van de klassiekers onder Manon Uphoffs verhalen is 'Eén' in De fluwelen machine. Het is het verhaal van een Siamese tweeling, twee meisjes. Hoe ze in eerste instantie profiteren van de freakshow die de moderne kunst is ('Over de hele wereld zijn er filmregisseurs die ons, buitengewone, opvallende, misvormde of afwijkende mensen, … [Lees meer...] overHet afgescheiden zijn zit de mens niet in het bloed
Kinderboekenspecial: Wie heeft er een jonkie meer?
Deze zomer publiceren we op Neerlandistiek iedere vrijdag een bespreking van een kinderboek door Eline Zenner. De recensies verschenen eerder op https://www.lees-wijzer.be/boeken/ Wie heeft er een jonkie meer? Een telboek dat je tot tien leert tellen. Mweih. Een flapjesboek met flapjes in alle geuren en kleuren, en een zoekopdrachtje verstopt op het einde. Mweih. Een … [Lees meer...] overKinderboekenspecial: Wie heeft er een jonkie meer?
Zij was het vreemdste meisje dat hier was komen wonen
Een zomer met Manon Uphoff (23) Als er één boek is waarover Manon Uphoff zelf het minst tevreden is, dan het haar derde, de verhalenbundel De fluwelen machine (1998) Dat boek was, zei ze een paar jaar geleden in een interview, "te haastig neergelegd". "De verhalen zijn niet goed met elkaar verweven en liggen nu dus als eenzame stukken naast elkaar. Hierdoor gaan ze veel … [Lees meer...] overZij was het vreemdste meisje dat hier was komen wonen
(Alweer) het einde van de literatuurkritiek?
Ook op mijn vakantiestapeltje ligt Wormmaan van Mariken Heitman, omdat ik alom hoorde, van tal van lieden die weten waarover ze het hebben, dat het een prachtboek moet zijn. En ik hád het ook meteen na verschijning, in september 2021, al kunnen weten, want in vier van de bladen waarvan ik de boekenbijlage wekelijks lees, NRC, de Groene, de Volkskrant en Trouw verschenen kort na … [Lees meer...] over(Alweer) het einde van de literatuurkritiek?
De hand van het ene poppetje is ook de hand van het andere
Een zomer met Manon Uphoff (22) In een toespraakje dat Manon Uphoff in 2014 hield bij de presentatie van een nieuwe verhalenbundel van Sanneke van Hassel deed ze een interessante uitspraak die volgens mij minstens evenveel over Uphoff zelf zegt als over het boek van Van Hassel: De losse teksten [...] haken naar elkaar, nee, haken is een veel te kil woord, strekken hun … [Lees meer...] overDe hand van het ene poppetje is ook de hand van het andere
‘Nog één keer mijn naam’.
Namen en betekenissen achteraf in De fluwelen machine van Manon Uphoff De fluwelen machine, de tweede verhalenbundel van Manon Uphoff, kwam uit in 1998, drie jaar na haar debuutbundel Begeerte. In die nieuwe bundel, met elf verhalen één verhaal rijker dan de voorganger, krijgt een paard het laatste woord. In het slotverhaal onder de titel ‘De minnares Of: een kleine … [Lees meer...] over‘Nog één keer mijn naam’.
Het is duidelijk dat ze bijna de hele dag in bed zijn gebleven
Een zomer met Manon Uphoff (21) Een hedendaagse journalistieke en politieke hobby: kloven in de samenleving opsporen en benoemen. Er worden de laatste tijd al grapjes over gemaakt, over al die kloofzucht, en vooral: die angst voor kloven. Wie kloven wil begrijpen – die tussen sociale klassen, tussen mensen met verschillende opleidingen, tussen mannen en vrouwen – kan … [Lees meer...] overHet is duidelijk dat ze bijna de hele dag in bed zijn gebleven
Een zin met acht woorden? Of zijn het er toch negen?
NOS-redacteur Joost Smedema begint zijn artikel 'Van gele Rabo-droom naar Tourzege van Jumbo-Visma' van vandaag, 26 juli 2022, met de volgende alinea: De architect van het succes heeft eigenlijk maar acht woorden nodig. Acht woorden waarin ontlading en trots vechten om voorrang. ‘Dit is waar we jarenlang naartoe hebben gewerkt.’ Was getekend, Merijn Zeeman. Die zin van … [Lees meer...] overEen zin met acht woorden? Of zijn het er toch negen?
Spelling en taalverandering
Op mijn bijdrage van 20 juli jl. in Neerlandistiek reageerde een van de lezers als volgt. Regel of niet in het hedendaags Nederlands, er is niets raars met “word(t) geen naprater” (bond tegen het vloeken) en “wees(t) waakzaam (bijbeltekst). Over de reactie zelf Er is met deze reactie zelf om verschillende redenen iets ‘raars’ aan de hand. In de eerste plaats … [Lees meer...] overSpelling en taalverandering
Eerherstel van een ‘ongeletterd mens’
Een zomer met Manon Uphoff (20) De blauwe muze is een verkwikkend tussendoortje voor de binge-lezer van Manon Uphoffs verzameld werk. De schrijfster beleeft in dit essay uit 2014 haar coming out als kijker naar tv-series als The Sopranos en Mad Men. Dat zo'n coming out nodig was voor een dergelijke activiteit, is een beetje overdreven. Waar Uphoff zelf schrijft "Nog … [Lees meer...] overEerherstel van een ‘ongeletterd mens’
