| Subject: | Neder-L, no. 9503.a |
| From: | Ben Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Sat, 11 Mar 1995 01:10:42 MET |
| Content-Type: | text/plain |
********************* *-------------------------- Neder-L, no. 9503.a -----------ISSN-0929-6514-* | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Col: 9503.01: Column Coppen: Linguistisch Miniatuurtje XXI: | | "De dood van een uitdrukking" | | (2) Lit: 9503.02: Nieuw op de markt: Tydskrif vir Nederlands en | | Afrikaans | | (3) Med: 9503.03: KNAW-congres 'Van boeken naar Bytes - wetenschap- | | pelijke informatie: de gebruiker centraal' op 18 mei | | 1995 te Amsterdam | | (4) Lit: 9503.04: Nieuwe reeks: Cahiers voor Nederlandse Letterkunde | | (5) Med: 9503.05: STDH studiedag 'Van corpusontwikkeling tot | | corpusexploratie: problemen en oplossingen', | | 12 april 1995, INL Leiden | | (6) Lit: 9503.06: Pas verschenen: 'Voor rede vatbaar' (studie over en | | uitgave van tien voorredes van taalkundige werken uit | | periode 1700-1730) | | (7) Med: 9503.07: Aankondiging WWW-service van de STDH | | http://www.let.vu.nl/extern/stdh | | (8) Vra: 9503.08: Article wanted: Rev. W.A. Poort, 'The Silent Cannon | | of Takapoto', Zeeuws Tijdschrift, 1991 - 92 | | (9) Lit: 9503.09: Pas verschenen: 'Fragment 31. Vertalingen van | | fragment 31 van Sappho.' Samenst. en comm. Marianne | | Peereboom, A D & L 1995 | |(10) Rec: 9503.10: Bespreking van 'Tesselschade Roemers: De gedichten.' | | Uitgeg. en toegel. door A. Sneller en O. van Marion. | | Hilversum (Verloren) 1994 | | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Gopher-toegang tot Neder-L: alle oude en nieuwe Neder-L-bulletins zijn | | via Gopher in te zien op gopher.nic.surfnet.nl, in de directory | | SURFnet informatie/LISTSERV archieven (nic.surfnet.nl)/NEDER-L | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet newsgroup bit.lang.neder-l | | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | (dit geldt ook voor Internet-gebruikers die bijdragen willen leveren) | *-------------------------- --------------------------* *********************
Neder-L heeft sinds vandaag meer dan 500 ‘listserv’-abonnees! Ben Salemans.
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 24 Feb 1995 16:29:43 +0100 (MET)
From: Peter-Arno Coppen <U250005@VM.UCI.KUN.NL>
Subject: Col: 9503.01: Column Coppen: Linguistisch Miniatuurtje XXI: "De dood van een uitdrukking"
LINGUISTISCH MINIATUURTJE XXI: “De dood van een uitdrukking”
Er zijn uitdrukkingen in de Nederlandse taal die ten dode opgeschreven zijn. Er kunnen reddingspogingen worden ondernomen ter bescherming van het bedreigde cultuurgoed en met een beetje geluk kan het fatale moment een paar jaar uitgesteld worden, maar de voortdurende veranderingen in het lingualogisch evenwicht brengen nu eenmaal met zich mee dat de noodzakelijke overlevingscondities voor sommige constructies langzaam verdwijnen. “Survival of the fittest”. Niets aan te doen.
Zo is daar bijvoorbeeld de idiomatische uitdrukking “iets op prijs stellen”. Mooie uitdrukking, daar niet van, maar mijns inziens volslagen kansloos.
In de Volkskrant van 22 februari 1995 lees ik in een advertentie: “Aldi stelt prijs op kritische klanten”. Nu ben ik wel geen klant van de Aldi, maar dat kritische spreekt me wel aan. En om dat maar meteen in de praktijk te brengen: moet dat niet zijn “Aldi stelt kritische klanten op prijs”? Zo ja, dan is het natuurlijk een voorzet voor open doel voor onze taalbewakers, die onmiddellijk gevat kunnen repliceren: “Stelden ze correct taalgebruik maar op prijs!”.
Een snelle duik in de bibliotheek leert het volgende: Van Dale vermeldt alleen de uitdrukking “iets op prijs stellen”. Het WNT echter geeft beide varianten, en nog wel met eeuwenoude bronnen voor allebei. Betekent dat nu dat er met beide uitdrukkingen niets aan de hand is? Jammer, dan maar geen miniatuurtje?
Buiten het feit dat ik al een heel eind op streek ben, blijft natuurlijk mijn eigen raadselachtige intuitie dat er iets mis is met de Aldi-variant. Een intuitie die door Van Dale ondersteund wordt. Is deze variant volgens de taalkundige norm in diskrediet geraakt? En waarom duikt hij dan toch op?
Laten we eens aannemen dat beide uitdrukkingen, “prijs stellen op iets” en “iets op prijs stellen”, ooit gangbaar zijn geweest. Beide uitdrukkingen worden geassocieerd met de betekenis “waarderen”. Zo’n uitbreiding van de betekenis leidt vanzelf tot “idiomatisering”, waarbij de oorspronkelijke, letterlijke betekenis verloren gaat. Nu lijkt het me waarschijnlijker dat die letterlijke betekenis bij de tweede variant (“iets op prijs stellen”) verloren gaat, dan dat dit bij de eerste variant gebeurt. Het WNT geeft voor de betekenis “waarderen” bij de eerste variant als voorbeeld “de inboorlingen stelden een hoogere prijs op kralen…”. Bovendien is de letterlijke betekenis bij deze variant nog gefossiliseerd aanwezig in de uitdrukking “een prijs op iemands hoofd stellen”.
Als de letterlijke betekenis van de uitdrukking uit het zicht verdwijnt, hebben we te maken met een idioom. Nu bestaan er ten minste twee soorten idiomen, “compositionele” en “niet-compositionele” idiomen. Compositionele idiomen zijn uitdrukkingen waarvan de betekenis gecomponeerd kan worden uit de deelbetekenissen van z’n samenstellende delen. Bijvoorbeeld, “het ijs breken”, hoewel niet letterlijk, kan gecomponeerd worden uit de betekenissen van “het ijs” (“een kille toestand”) en “breken” (“beeindigen”). Ook al klopt het etymologisch niet, de mensheid is nu eenmaal geneigd tot compositionaliteit, en zal streven naar compositionele idiomen.
Het idioom “iets op prijs stellen” lijkt me volslagen niet-compositioneel. Ik kan geen twee betekenissen vinden, die in de constructie “op iets dingesen” de betekenis “waarderen” zouden opleveren. De gedachte dat “prijs op iets stellen” compositioneel is en “iets op prijs stellen” niet, kan worden onderbouwd met observaties rond graadbepalingen. De eerste variant zou ik bij voorkeur bepalen met een bijvoeglijke bepaling “hoge prijs op iets stellen”, en de tweede met een bijwoordelijke: “iets ten zeerste op prijs stellen”. Met andere woorden: in “iets op prijs stellen” heeft de NP “prijs” weinig zelfstandigheidswaarde meer.
De meeste niet-compositionele idiomen kunnen zich redden door vereenvoudiging. De niet-compositionele delen kunnen bijvoorbeeld in het werkwoord worden geincorporeerd. In dit geval echter lijkt dat onmogelijk, omdat de enige daarvoor in aanmerking komende constituent een PP is: “op iets stellen” kan niet tot een werkwoord samensmelten. Andere idiomen overleven door een archaische vorm: “iets te berde brengen”. Maar ook daarvan is hier geen sprake. De conclusie: “iets op prijs stellen” is ten dode opgeschreven.
Waarom is “prijs op iets stellen” dan zoveel makkelijker? Ook hier is immers de PP adjacent aan het werkwoord? En ook hier kunnen we de betekenis “waarderen” toch niet compositioneel afleiden? Echter, bij deze variant kun je via “prijs stellen op iets” via incorporatie een complex predikaat “prijs-stellen” maken, waardoor de constructie een simpele structuur wordt met voorzetselvoorwerp “op iets”. Vergelijk “kritiek hebben op iemand”.
Samenvattend: er bestaan aanvankelijk twee constructies die vanuit de letterlijke betekenis idiomatiseren. Aangezien de ene (de Aldi-variant) langer met de letterlijke betekenis geassocieerd wordt, wordt de andere door de linguistische norm gecanoniseerd tot het idioom. Maar toch blijkt de Aldi-variant door z’n incorporatiemogelijkheden beter bestand tegen idiomatisering. De voorspelling is: over vijftig jaar bestaat alleen de Aldi-variant nog.
Peter-Arno Coppen
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 27 Feb 1995 07:49:15 +0200
From: Marian Brink <brinkm@libarts.up.ac.za> of <BRINKJA@alpha.unisa.ac.za>
Subject: Lit: 9503.02: Nieuw op de markt: Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans
In Zuid-Afrika verschijnt vanaf verleden jaar het Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans. Dit tijdschrift is een voortzetting van de Nederlandstalige publicatie die tot 1985 door prof. H. Vekeman vanuit Keulen werd uitgegeven. Het tijdschrift wordt nu uitgegeven door de Suider-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek, met financiele steun van de Nederlandse Taalunie.
Exemplaren van het (historische) eerste nummer zijn nog beschikbaar. Intekening bedraagt R80 per jaar, waarvoor de abonnee twee exemplaren per jaar ontvangt, plus de Nieuwsbrief van de Suider-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek, die ook twee maal per jaar verschijnt. Artikelen in het Afrikaans, Nederlands, Duits en Engels worden opgenomen. Elk artikel wordt voorafgegaan door een excerpt in een van de talen waarin het artikel zelf niet is geschreven.
In het eerste nummer verschijnen de volgende artikelen:
Odile Heynders: “Eenling in een groot verband: Paul Rodenko en Leo Sjestow”
Gerrit Olivier: “Aantekeninge by die barokke gedigte van Paul van Ostaijen”
Henriette Roos: “Hella Haasse: Die ‘koloniale roman'”
M.A. Schenkeveld-van der Dussen: “Nederlandse literatuur: een geschiedenis (1993)”
Piet Swanepoel: “Die oordrag van Nederlandse name op Afrikaanse plante en diere: ou data in ’n nuwe baadjie”
Sonja Vanderlinden: “Het genealogisch schrijven van de Vlaamse tachtigers”
Jan van Luxemburg: “Zwarte slaven in Couperus’ antieke romans”
Rolf Wolfswinkel: “De schuld van de onschuld: Publicaties van kinderen van ‘foute’ Nederlanders”
Een gevarieerd menu, dat in het tweede nummer voortgezet zal worden. Het ligt in de bedoeling dat dit nummer in mei 1995 zal verschijnen. Als u zich nu abonneert, ontvangt u nog een exemplaar van het eerste nummer gratis – zolang de voorraad strekt!
Eventuele bijdragen zijn bijzonder welkom. Als u een bijdrage wilt sturen, of als u zich op dit blad wilt abonneren, kunt u schrijven aan Marian Brink, Departement Afrikaans, Universiteit van Pretoria, 0001, Zuid-Afrika. Het e-postnummer is brinkm@libarts.up.ac.za. Per fax ben ik te bereiken by 09 31 27 420-2349; het telefoonnummer op kantoor is idem, thuis is het 09 31 27 991-2659. Van 8 april tot 31 ben ik op reis in Europa, waar ik in Nederland per fax bereikbaar ben: 05947 – 1-3325.
Marian Brink
Universiteit van Pretoria
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 27 Feb 1995 11:39:01 +0100 (MET)
From: Frank Peeters <f.peeters@PICAMAIL.PICA.NL>
Subject: Med: 9503.03: KNAW-congres 'Van boeken naar Bytes - wetenschappelijke informatie: de gebruiker centraal' op 18 mei 1995 te Amsterdam
*-------------------------------------*
| |
| KNAW-congres |
| |
| VAN BOEKEN NAAR BYTES - |
| WETENSCHAPPELIJKE INFORMATIE: |
| DE GEBRUIKER CENTRAAL |
| |
| in het |
| |
| Trippenhuis van de KNAW, |
| Kloveniersburgwal 29, |
| Amsterdam |
| |
| op |
| |
| 18 mei 1995 |
| |
*-------------------------------------*Om onderzoekers zelf aan het woord te laten over hun toekomstverwachtingen, hun wensen en problemen met betrekking tot de informatierevolutie, organiseert een aantal KNAW-instituten op 18 mei 1995 een congres met de titel: ‘Van Boeken naar Bytes – wetenschappe- lijke informatie: de gebruiker centraal’.
Op dit congres zullen prominente onderzoekers afkomstig uit diverse wetenschappelijke disciplines hun visie geven op het onderwerp. Het congres wil wetenschapsbeoefenaren en informatiespecialisten de gelegenheid bieden met elkaar een gesprek aan te gaan. De huidige ontwikkelingen vragen om een intensieve dialoog tussen beide groepen, om de kansen en mogelijkheden van het informatietijdperk ten volle te benutten.
Het congres wordt georganiseerd door het KNAW-informatiecluster, een platform van negen instituten op het terrein van wetenschappelijke informatievoorziening. Binnen een typische onderzoekomgeving als de KNAW leeft sterk het besef dat informatievoorziening, in al zijn aspecten, een belangrijke factor is voor succesvolle en efficiente research.
Programma:
Dagvoorzitter: Prof. dr. J. de Vuijst – directeur Nederlands Bureau voor Bibliotheekwezen en Informatie-voorziening, hoogleraar Informatiewetenschappen Katholieke Universiteit Brabant
09.30 – 10.00 ontvangst met koffie
10.00 – 10.05 opening – Prof. dr. P.J.D. Drenth, president Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
10.05 – 10.35 Prof. B.R. Coles, FRS, Imperial College of Science, Technology and Medicine, London UK Presentatie van de reslutaten van het onderzoek onder wetenschappers m.b.t. informatievoorziening in de UK, Royal Society
Sprekers uit de wetenschap over informatievoorziening
10.35 – 11.00 Prof. dr. A.C. Zijderveld, hoogleraar Sociologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
11.00 – 11.15 koffiepauze
11.15 – 11.40 Dr. P.J. Verkruijsse, universitair docent Historische Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam
11.40 – 12.05 Prof. dr. W.PN.M van Leeuwen, hoogleraar Anorganische Chemie aan de Universiteit van Amsterdam
12.05 – 12.30 Prof. dr. H. Galjaard, hoogleraar Celbiologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
12.35 – 13.35 Lunch
Sprekers uit de informatiewereld
13.35 – 14.00 Dr. A. Pearce, Managing Director Institute of Physics Publishing, Bristol UK
14.00 – 14.25 Mr. H.P.J. Geleynse, bibliothecaris Katholieke Universiteit Brabant
14.25 – 14.45 Pauze
14.45 – 15.10 Prof. dr. ir. J.H. van Bemmel, hoogleraar Medische Informatica aan de Erasmus Universiteit Rotterdam informatievoorziening
15.10 – 15.35 A. de Kemp, Director of Corporate Development Springer-Verlag, Heidelberg
15.35 – 16.35 Forumdiscussie
16.35 – 17.30 Receptie
Kosten deelname
De toegangsprijs voor het congres bedraagt
- bij registratie en betaling voor 1 april 1995: f 100,-
- bij registratie en betaling na 1 april: f 125,-
Bij deze prijzen zijn inbegrepen: congresbundel, lunch, koffie/thee enn receptie.
Informatie en aanmelding
Voor informatie kunt u contact opnemen met:
Drs. H. Sanders IISG: tel.: 020-6685866
Drs. M.A.V. Klein-Meijer SWIDOC: tel.: 020-6225061
U kunt zich schriftelijk of telefonisch aanmelden voor het congres bij: P.J. Meertens-Instituut, dhr. H.J. in ’t Veld, Postbus 19888 1000 GW Amsterdam tel.: 020-6234698, fax: 020-6240639
Inschrijfgeld kan worden overgemaakt op
Postbanknr.: 167415 of
ABN/AMRO: 43.64.65.310
t.n.v. P.J. Meertens-Instituut met vermelding van ‘Van Boeken tot Bytes’ en deelnemersnaam.
Het congres vindt plaats in het Trippenhuis van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) Kloveniersburgwal 29, Amsterdam.
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 02 Mar 1995 15:55:52 +0100
From: "J.M.J. Sicking" <SICKING@let.rug.nl>
Subject: Lit: 9503.04: Nieuwe reeks: Cahiers voor Nederlandse Letterkunde
In mei 1995 gaat er een reeks ‘Cahiers voor Nederlandse Letterkunde’ van start, die uitsluitend bestemd is voor langere artikelen van 20 tot 30 of 50 tot 60 pagina’s; daarbij kunnen alle hoofdperioden aan bod komen. Een raad van gespecialiseerde adviseurs houdt toezicht op dit Groningse initiatief, waarbij de oplage van ieder afzonderlijk cahier bepaald wordt door het aantal intekenaren. De redactie berust bij mevr. dr. Erica van Boven en dr. J.M.J. Sicking, Postbus 716, 9700 AS Groningen.
Nummer 1 van deze nieuwe reeks heeft betrekking op de negentiende eeuw. Het bevat de volgende twee artikelen:
- Rob van der Schoor en Cathalijne Boland, ‘Jong Holland’ (1881) van Marcellus Emants;
- J.M.J. Sicking, Literaire dromen in historisch perspectief.
Men kan dit nummer bestellen door florin 25,- over te maken op postbanknummer 3808367, t.n.v. Uitgeverij Passage te Groningen. Vermelden: Cahier nr. 1.
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 08 Mar 1995 12:37:43 +0100 (MET)
From: "Kruyt, INL, POBox 9515, 2300 RA Leiden, Netherlands" <KRUYT@rulxho.LEIDENUNIV.NL>
Subject: Med: 9503.05: STDH studiedag 'Van corpusontwikkeling tot corpusexploratie: problemen en oplossingen', 12 april 1995, INL Leiden
****************************************************************** * * * Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora (STDH) * * * * * * Studiedag: * * * * Van corpusontwikkeling tot corpusexploratie: * * problemen en oplossingen * * * * * * 12 april 1995 * * * * Instituut voor Nederlandse Lexicologie INL, Leiden * * * ******************************************************************
Op woensdag 12 april 1995 organiseert de Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora een landelijke studiedag met het thema “Van corpusontwikkeling tot corpusexploratie: problemen en oplossingen”. Zoals het thema al aangeeft, ligt het accent op die dag niet zozeer op de “glamour” maar op “sweat and tears (followed by a laugh)”, voor het hele traject van de aanleg tot en met het gebruik van corpora. Daarnaast komen natuurlijk ook de wetenschappelijke aspecten aan de orde. De gedachte die aan de keuze van dit thema ten grondslag ligt, is dat praktijkervaringen, mede door hun vaak wat algemenere aard, zinvol zijn voor veel anderen, zowel met als zonder ervaring op het gebied van tekstcorpora. Het programma is dus gericht op een brede doelgroep van taal- en literatuurwetenschappers, historici en anderen die zich bezighouden met tekstcorpora.
Sprekers op die dag zijn:
D. Visser (RUL) over “Auteursrechten en elektronische teksten”.
Mw. T. Dutilh en R. van Strien (INL) over “Het 5 miljoen Woorden Corpus 1994: corpussamenstelling en toegankelijkheid via Internet”.
L. Jocque (Corpus Christianorum, Brugge) over “De ontsluiting van christelijk latijnse teksten: een lang en avontuurlijk proces”.
Mw. A. van Kemenade (VU) over “Opzet en uitvoering van een verrijkt corpus Oud-Engels”.
J. Reitsma (Fryske Akademy) over “De database, de statistiek, de woorden en de soorten”.
J. Hoeksema (RUG) over “Patronen in taal: corpusgebruik in een Gronings Pionierproject”.
In het programma zal ook tijd worden ingeruimd voor computer-demonstraties.
De kosten bedragen Fl. 15,00 per persoon. Hiervoor ontvangt U koffie, thee, een eenvoudige lunch en een samenvatting van de voordrachten. Een borrel wordt U aangeboden door het INL.
De studiedag wordt gehouden op nader te bepalen locaties binnen het Witte Singel / Doelencomplex te Leiden. Tijd: 12 april 1995, 10.00 uur precies; registratie en koffie vanaf 9.15 uur.
Voor deelname aan de studiedag dient men zich in te schrijven voor 1 april, bij Truus Kruyt, INL, Postbus 9515, 2300 RA Leiden, tel. 071-272270, fax 071-272115, e-mail: Kruyt@Rulxho.Leidenuniv.nl. Daar kunt U tevens terecht voor aanvullende informatie.
(6)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 02 Mar 1995 08:38:06 +0100 (MET)
From: Roland de Bonth <deBonth@LET.KUN.NL>
Subject: Lit: 9405.06: Pas verschenen: 'Voor rede vatbaar' (studie over en uitgave van tien voorredes van taalkundige werken uit 1700-1730)
Voor de geschiedenis van de taalwetenschap vormen voorredes een belangrijke bron. Ze behelzen een uiteenzetting over de bedoelingen, de (taalkundige) inzichten en werkwijze van de auteur. Verder bieden ze informatie omtrent de ontstaansgeschiedenis van het boek, de bronnen die gebruikt zijn, en het publiek waarvoor het bedoeld is. Bovendien laten ze dikwijls iets zien van de ‘wetenschappelijke netwerken’ die er hebben bestaan.
Tien voorredes van taalkundige werken uit de eerste drie decennia van de achttiende eeuw zijn onlangs door drs. R.J.G. de Bonth en dr. G.R.W. Dibbets ingeleid, van commentaar voorzien en uitgegeven in het boek: Voor rede vatbaar. Tien voorredes uit het grammaticale werk van Van Hoogstraten, Nyloe, Moonen, Sewel, Ten Kate, Huydecoper (1700-1730) [Stichting Neerlandistiek VU Amsterdam; Nodus Publikationen Munster, 1995] ISBN 90-72365-40-2
Na een korte algemene inleiding komen de volgende voorredes aan bod:
- ‘Berecht’ uit D. van Hoogstraten, Aenmerkingen over de geslachten der zelfstandige naemwoorden (1700)
- ‘Voorrede aan den lezer’ uit J. Nyloe, Aanleiding tot de Nederduitsche taal (1703)
- ‘Aenspraek tot de Nederduitsche leezers, liefhebbers onzer moederspraeke’ uit A. Moonen, Nederduitsche spraekkunst (1706)
- ‘Voorrede aan den lezer’ uit J. Nyloe, Aanleiding tot de Nederduitsche taal (1707)
- ‘Voorreede aan den leezer’ uit W. Sewel, Nederduytsche spraakkonst (1708)
- ‘Aenspraek tot den Nederduitschen lezer’ uit D. van Hoogstraten, Aenmerkingen over de geslachten der zelfstandige naemwoorden (1710 / 1711)
- ‘Voorreede aan den leezer’, uit W. Sewel, Nederduytsche spraakkonst (1712)
- ‘Aen den lezer’ uit D. van Hoogstraten, Lyst der gebruikelykste zelfstandige naemwoorden (1723)
- ‘Voorreden tot den lezer’ uit L. ten Kate, Aenleiding tot de kennisse van het verhevene deel der Nederduitsche sprake (1723)
- ‘Voorrede tot den bescheiden leezer’ uit B. Huydecoper, Proeve van taal- en dichtkunde (1730)
Elk – volledig opgenomen – voorwoord is beknopt ingeleid, waarbij (recente) literatuur over het onderwerp is vermeld. Woorden zijn verklaard en woordgroepen zijn soms in hun geheel vertaald. Ook zijn de teksten door middel van andere dan taalkundige toelichtingen verduidelijkt. De meeste persoonsnamen die in de teksten voorkwamen zijn achterin deze editie vermeld en toegelicht met informatie die binnen deze teksten relevant mag worden geacht. Het boek bevat een register van persoonsnamen.
Voor rede vatbaar telt 206 pp. en kost f 35,- (excl. verzendkosten). De uitgave kan besteld worden bij:
Stichting Neerlandistiek VU of bij: Nodus Publikationen
De Boelelaan 1105 Postfach 5725
1081 HV AMSTERDAM D-48031 Munster
(7)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 08 Mar 1995 12:37:43 +0100 (MET)
From: "Kruyt, INL, POBox 9515, 2300 RA Leiden, Netherlands" <KRUYT@rulxho.LEIDENUNIV.NL>
Subject: Med: 9503.07: Aankondiging WWW-service van de STDH http://www.let.vu.nl/extern/stdh
AANKONDIGING VAN WWW-service VAN DE STDH
STDH staat voor Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora.
Het doel van de Stichting wordt het best duidelijk gemaakt met het volgende citaat uit de Beleidsnota van de STDH:
<citaat>
De Stichting heeft het doel het onderzoek op het gebied van de tekstcorpora en databestanden in de humaniora te bevorderen en de kennis op dit gebied te verbreiden. Dit doel kan als volgt nader worden gespecificeerd:
* stimulering en coordinatie van aktiviteiten met betrekking tot
– het onderzoek aan tekstcorpora;
– onderzoek naar methoden en technieken ten behoeve van dit onderzoek;
– ontwikkeling van hulpmiddelen (m.n. software) voor een doelmatige aanleg, verrijking en exploratie van corpora;
– de aanleg, uitbreiding en verrijking van tekstcorpora;
* stimulering van initiatieven ten aanzien van bovengenoemde aktiviteiten;
* bundeling, verbreiding en vergroting van de deskundigheid m.b.t. het onderzoek aan tekstcorpora;
* vergroting van de bekendheid met dit gebied bij een breder belangstellend publiek.
</citaat>
De STDH geeft een Nieuwsbrief uit, die voortaan 2 a 3 maal per jaar zowel op papier als in een electronische editie zal verschijnen,. De redactie van de STDH Nieuwsbrief verzorgt ook “STDH On-line”, een on-line informatiedienst bereikbaar via het World Wide Web (WWW). Het electronisch adres (URL) van deze dienst is:
http://www.let.vu.nl/extern/stdh
U kunt hierin behalve de electronische editie van de STDH-Nieuwsbrief diverse andere documenten van de STDH vinden, en verder allerlei informatie die te omvangrijk is voor opname in de Nieuwsbrief.
Om een beeld te geven van het huidige aanbod, volgt hier de inhoudsopgave op het topniveau van STDH On-line:
- Algemene informatie over de STDH
- Beleidsnota van de STDH
- STDH-Nieuwsbrief
- Aankondigingen
- Het IMPACT project
- Informatie over STDH-studiedagen
- Informatie over in Nederland beschikbare corpora
- Text Encoding Initiative Guidelines
Dit is slechts een momentopname. Het ligt in onze bedoeling het aanbod regelmatig met nieuwe informatie uit te breiden.
Onno Huber,
Hans Voorbij.
STDH Nieuwsbrief,
Nieuwsbrief van de Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora
STDH On-line,
On-line Informatiedienst van de Stichting Tekstcorpora en Databestanden in de Humaniora
Redactie:
drs. O.C. Huber, Faculteit der Letteren, Vrije Universiteit Amsterdam
dr. J.B. Voorbij, Vakgroep Computer en Letteren, Universiteit Utrecht
e-mail: STDH-Nieuwsbrief@let.ruu.nl
(8)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 20 Feb 1995 08:43:37 +1200
From: Jan Tent <TENT_J@usp.ac.fj>
Subject: Vra: 9503.08: Article wanted: Rev. W.A. Poort, "The Silent Cannon of Takapoto", Zeeuws Tijdschrift, 1991 - 92
Dear NEDER-L subscribers,
In a recent edition of the journal ‘Rapanui’, I came across the following reference:
Rev. W.A. Poort, “The Silent Cannon of Takapoto”, Zeeuws Tijdschrift, 1991 – 92.
Now living in the South Pacific, as I do, has a lot of charms and advantages, but one great disadvantage is the difficulty of obtaining references.
Rev. Poort’s article looks like it would be extremely relevant to some research that I am doing. Would any of you have access to the Zeeuws Tijdschrift, and if so would you be able to photocopy Rev. Poort’s article and send it to me? Of course I will gladly reimburse you any costs involved.
My snail-mail address is:
Jan Tent
Department of Literature and Language
School of Humanities
The University of the South Pacific
P.O. Box 1168
Suva
FIJI
TEL: (679) 313 900 Ext. 2263
FAX: (679) 305 053
EMAIL: <tent_j@usp.ac.fj>
I thank you in anticipation.
(9)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 28 Feb 1995 09:35:16 +0100 (MET)
From: Paul Dijstelberge <DISTEL@rulub7.LeidenUniv.NL>
Subject: Lit: 9503.09: Pas verschenen: 'Fragment 31. Vertalingen van fragment 31 van Sappho.' Samenst. en comm. Marianne Peereboom, A D & L 1995.
Verschenen:
Fragment 31. Vertalingen van fragment 31 van Sappho. Samenstelling en commentaar Marianne Peereboom. Illustraties Frank Leenhouts. A D & L 1995.
isbn 9074727-05-0; prijs f. 35,-
bestellen door overmaking van het bedrag (+ f3,- verzendkosten) op Giro 6325532 t.n.v. W. Abrahamse te Amsterdam.
Marianne Peereboom koos 18 Nederlandse vertalingen van het bekendste gedicht van Sappho: ‘Ode aan de geliefde’, ook bekend als ‘Fragment 31’ naar de nummering van de standaard-editie. De eerste vertaling is van Van der Noot (eind 16e eeuw), de laatste dateert van 1987 en is van de hand van Weia. Alle vertalingen zijn voorzien van een commentaar waarin wordt ingegaan op de wijze waarop de vertaling tot stand kwam.
De samenstelster, drs Marianne Peereboom is Neerlandica en werkt aan een proefschrift over Sappho (receptie, vertalingen etc.), onder leiding van Marijke Spies. Zij publiceerde onder meer in Literatuur.
Uitgeverij A D & L is actief sinds 1992 en publiceerde tot dusverre 10 titels op het terrein van de historische letterkunde. A D & L is opgericht om onbekendere auteurs uit de 17e en 18e eeuw opnieuw uit te geven in een verantwoorde editie en -veelal- voorzien van een kort nawoord. De uitgeverij werkt met een zeer klein budget volgens het ‘publish on demand principe’. Edities worden in kleine oplagen vermenigvuldigd als er belangstelling voor is. De gemiddelde oplage is ongeveer 100. Gestreefd wordt naar een zo mooi mogelijke vormgeving. Het resultaat wordt vrijwel tegen kostprijs aan belangstellenden ter beschikking gesteld.
Een fondslijst kan worden opgevraagd bij Paul Dijstelberge, Amstel 130c, 1017 AD Amsterdam. E-mail: Distel@Rulub.Leiden.univ.nl
(10)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 03 Mar 1995 16:42:36 +0100 (MET)
From: Karel Bostoen <BOSTOEN@rullet.LEIDENUNIV.NL>
Subject: Rec: 9503.10: Bespreking van 'Tesselschade Roemers: De gedichten.' Uitgeg. en toegel. door A. Sneller en O. van Marion. Hilversum (Verloren) 1994.
Tesselschade Roemers: De gedichten. Uitgegeven en toegelicht door A. Agnes Sneller en Olga van Marion, met medewerking van Netty van Megen.
Hilversum: Verloren, 1994. 159 pp. ISBN 90-6550-018-9. Fl. 29,00.
In dit boek is het kleine – maar fijne – oeuvre van Maria Tesselschade Roemers Visscher met subsidie van NWO uitgegeven door elf enthousiastelingen onder de leiding van Olga van Marion en Agnes Sneller. Ieder die ooit met hetzelfde bijltje heeft gehakt, beseft dat dit een prestatie is, en is de noeste tekstbezorgers bij voorbaat dankbaar voor het bereikte resultaat. Laten de editeurs niet versagen wanneer de kritikasters opdagen!
Het boek bevat 28 overgeleverde gedichten en daarvan zijn er twee in het Italiaans. Verder worden de losse versregels uitgegeven die in brieven zijn ontdekt. Ook opgenomen zijn de twee gedichten in handschrift, waarvan sinds 1952 bekend was dat ze zich op een los blaadje bevonden in de pastorie van Zierikzee, namelijk in een exemplaar van Huygens’ Korenbloemen. Ze zijn “op aanwijzing van C.S.M. Rademaker ss.cc.” (p. 10) opnieuw getraceerd en hebben in de bundel hun rechtmatige plaats gekregen.
Schreef Tesselschade Roemers mooie gedichten? Ieder kieze zelf zijn favoriete gedicht. Zelf sprak mij het lied van de wilde en tamme zangeres (nr. 14 in de bundel) het meeste aan, op de voet gevolgd door Tesselschades repliek aan een harkerige Huygens. Dit gedichtje (nr. 16) is een epigram dat als roomse contrabande in de zinkput ener Zierikzeese pastorie lag opgeslagen. Een geweldig gedicht is het niet, maar misschien zal de secretaris van de Prins bij de lectuur ervan eindelijk eens hebben beseft hoe een koekje van eigen deeg smaakte. Het was een zalfje voor zijn ziel! Vandaar dat ik niet kan laten om het te citeren:
Claes seijde tegens Trijn, wat doe je weer te Mis
Bij dat Brood-droncke volck, die schatters van de Vis?
Trijn seij mijn lieve Claes, Ick houw mij binnen ’t boord
Van Sinte Pieters Schip, daer men naer’t rechte Noordt,
En noijt zeyldt (als men doet daer buijten) bij de giss.
Ick hoor de waerheydt Claes, maer Gij hoordt altydts mis.
Trouwens bij alles wat er de laatste tijd over Tesselschade is verschenen, verbaast het mij dat er niet meer op haar karaktersterkte wordt gewezen. In plaats daarvan worden we steevast vergast op de bekende klefheden van het toenmalige toonaangevende literaire circuit, dat als motten rond de lamp draaide.
Deze klefheden werden helaas door de 19de-eeuwers als summum van schalksheid en olijkheid beschouwd en sommige renaissancisten lijken dat nu nog steeds te vinden. Tesselschade was sterk (Huygens noemt haar in een brief aan Hooft zelfs ‘ongevoeligh’!) toen zij in 1634 haar dochtertje en haar echtgenoot verloor. De karaktersterkte had ze al veel eerder vertoond, toen ze Allert Crombalgh trouwde die niet in het literaire circuit paste. Het mag bekend zijn dat onze literatuurgeschiedschrijvers er veelal protestantse vooroordelen op nahouden (het is trouwens taboe daarop te wijzen), vandaar dat Tesselschades overgang tot het rooms-katholicisme in 1641/42 liever niet als een kwaliteit wordt gezien. De overgang tot het katholicisme in het steeds meer gereformeerd wordende Holland van de 17de eeuw vormt een lakmoesproef ten aanzien van karaktersterkte, en bepaald niet van karakterzwakte zoals het toenmalige literaire circuit meende. Maar men mag hartelijk vrezen dat mijn opvatting dienaangaande niet de populariteit onder onze renaissancisten zal krijgen die ze verdient.
Wat is de eerste indruk die de lezer krijgt als hij vol verwachting deze uitgave van Tesselschades oeuvre openslaat? Het antwoord kan kort zijn, namelijk dat de editeurs aan ‘horror vacui’ hebben geleden wat de lay-out betreft. Behalve de beruchte Proeven van Pierre Tuynman uit 1961 en 1963 ken ik geen uitgave van een beperkt aantal gedichten, die zo’n overvolle indruk maakt en zo’n onrustig beeld geeft als De gedichten van Tesselschade Roemers. Volgens de editeurs kan “zeker niet alleen de letterkundige, maar ook de historicus en de beoefenaar van vrouwenstudies […] vreugde beleven aan deze veelkleurige verzameling teksten” (p. 13). Inderdaad, wie zal de immense vreugde van, pakweg, de beoefenaar van vrouwenstudies schetsen als die, na de tekst van het gedicht tot zich te hebben genomen, zich over de woordverklaring mag buigen waarin het sterft van geheel onnodige vaktermen als participium constructies, niet gelexicaliseerde samenstellingen naar analogie van … en nevengeschikte, samengetrokken hoofdzinnen? Deze ongelukkige wordt vervolgens nog vergast op een Verantwoording, Diplomatische transcriptie, Notities, Korte inhoud en Achtergrond per gedicht. Zou het de uitgevers ontgaan zijn dat een dergelijke aanpak nogal naar de collegebanken riekt en dat ‘lekker’ in de wetenschap anders is?
Erger is het vertoon van schijngeleerdheid. Dit zal ik aantonen aan de hand van een enkel voorbeeld uit het oudste, uit 1621 daterende gedicht van de toen in de poezie nog onervaren Tesselschade (namelijk nr. 1 in de bundel). Het gaat om een antwoordgedicht dat geinspireerd is door een sonnet van Hooft aan Huygens. Tesselschade verwijst naar beiden in vs. 12:
Minvaders alle beij van’t luckich Nederlant
De annotatie bij deze versregel luidt: “Minvaders: voeders; niet gelexicaliseerde samenstelling naar analogie van ‘min(ne)moeders'”. Betekent ‘niet gelexicaliseerd’ hier dat de samenstelling in kwestie niet als zodanig of niet in de betekenis van ‘voeders’ in het woordenboek wordt gevonden? Ik blijk de draad al kwijt te zijn geraakt bij de lectuur van het eerste gedicht. Maar geen nood, ik lees verder onder Verantwoording: “Tot nu toe las men het doorgeschrapte gedeelte als Mijn vaders. Damsteegt (1981:67) oppert dat Huygens Mijn vaders wijzigde, omdat hij zich te jong voelde om door de dichter [= Tesselschade Roemers, K.B.] met vader te worden aangesproken. Wij lezen echter Minvaders [wat niet helemaal correct is, want er staat Min vaders, K.B.], dat de rijke beeldspraak van zuigeling en zogen verder doorvoert. Huygens’ verandering in Moetblasers, overgenomen in Worp (1918:18), doorbreekt dit ruw en is daarmee geen verbetering” (p. 23). De samenstellers zijn behoorlijk trots op hun vondst, want in de inleiding (p. 10) merken ze o.m. op: “Men heeft dit door de eeuwen heen steeds beschouwd als een verbetering van Mijn vaders, dat op taalkundige of culturele grond onjuist zou zijn”. Daarna volgt weer de uitspraak over een nieuwvorming naar analogie van min(ne)moeders”. Het is duidelijk: niet alleen de letterkundige, maar ook de historicus en de beoefenaar van vrouwenstudies mag zich erover verheugen dat de tekstbezorgers na al die eeuwen van duisternis eindelijk het licht hebben gezien.
Ik merk hier het volgende over op. Het WNT kent geen minmoeders, wel minnemoers en minnemoeders (Dl. IX, 779-780). Het kent bovendien de samenstelling minnevaders, wat pleegvaders betekent. Tesselschade kon evenwel ‘metri causa’ geen minnevaders schrijven. Daar heb je weer zo’n debutant die de taal geweld aandoet, zal Huygens hebben gedacht, Min vaders kan geen minnevaders vervangen (net zomin als zon bloemen vandaag de dag zonnebloemen kan vervangen). Bovendien zal de toen ambteloze Huygens er niet echt van gecharmeerd zijn geweest om samen met Hooft als pleegvader van het gelukkig Nederland te worden aangeduid. Voorts zal een beeldspraak waarin het gelukkig Nederland met een zuigeling wordt geassocieerd hem ongetwijfeld ook minder rijk zijn voorgekomen dan de tekstbezorgers! Kortom, Huygens corrigeerde hier het werk van een onervaren poeet om die tegen diens eigen onkunde te beschermen. Maar het blijft mooi dat de tekstbezorgers dit dwaallicht tussen de bomen zagen schijnen, zodat we (hoewel ze dit effect allerminst beoogden) enig zicht krijgen op een bekende poetische valkuil waarin debutant Tesselschade zich stortte.
Ondanks deze en andere tekortkomingen, die ik hier verder niet zal uitmelken om “de geoefende lezer/es van poezie” (p. 13) geen brandend maagzuur te bezorgen, is deze uitgave beslist de moeite waard al was het maar omdat ze een schat aan studiemateriaal bevat.
6 februari 1995 K. Bostoen
-Einde-------------------- Neder-L, no. 9503.a --------------------------
Laat een reactie achter