| Subject: | Neder-L, no. 9511.b |
| From: | Ben Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Fri, 24 Nov 1995 11:57:19 MET |
| Content-Type: | text/plain |
********************* *-------------------------- Neder-L, no. 9511.b -----------ISSN-0929-6514-* | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Prm: 9511.05: "Werk in uitvoering": korte beschrijving van het | | promotie-onderzoek van Louise Cornelis (RUU) | | (2) Lit: 9511.06: Bundel lezingen over Jac. van Ginneken | | (3) Med: 9511.07: Congres 'Avant la litterature/Literatuur in wording' | | over tekstgenetica op 7 en 8 december te Amsterdam | | (4) Red: 9511.08: Uitgevers en auteurs opgelet: nieuwe Neder-L-rubriek | | 'Ontvangen boeken' gestart | | (5) Ont: 9511.09: Ontvangen boeken: J. Bakx, M. Jetten & L. Korebrits. | | Grammatica in gebruik. Nederlands voor anderstaligen. | | Leer- en oefenboek. | | (6) Med: 9511.10: New WWW Site of The Society for Germanic Philology | | (SGP) | | (7) Lit: 9511.11: Elektrische novelle 'Schaman gaat voor goud' | | verschijnt bij uitgeverij album | | (8) Med: 9511.12: Strijd tegen Internet-vervuiling gestart door Anne | | Schoofs; elektronische biechtstoel op Internet? | | (9) Col: 9511.13: Column Willem Kuiper, no. 21: "De donkere dagen voor | | Kerstmis" | | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Gopher-toegang tot Neder-L: alle oude en nieuwe Neder-L-bulletins zijn | | via Gopher in te zien op gopher.nic.surfnet.nl, in de directory | | SURFnet informatie/LISTSERV archieven (nic.surfnet.nl)/NEDER-L | | WWW-toegang tot Neder-L: | | http://www.nic.surfnet.nl/nlmenu/tijdschriften/tijdschriften.html | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l | | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | (dit geldt ook voor Internet-gebruikers die bijdragen willen leveren) | *-------------------------- --------------------------* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 14 Nov 1995 12:25:39 -0600 (CST)
From: Louise Cornelis <Louise.cornelis@let.ruu.nl>
Subject: Pro: 9511.05: "Werk in uitvoering": korte beschrijving van het promotie-onderzoek van Louise Cornelis (RUU) (n.a.v. Vra 9511.04 over lopend of net afgerond promotie-onderzoek)
Mijn promotieproject getiteld ‘Passief en Perspectief’, dat is begonnen op 1 maart 1993 en dat ik hoop af te ronden in het voorjaar van 1997, heeft een ‘officiele’ abstract, nog uit de tijd van de aanvraag voor NWO (ik ben OiO). Die luidt als volgt:
‘Het project omvat een onderzoek, d.m.v. corpus-analyse en enkele experimenten, van de hypothese dat het gebruik van de lijdende vorm in teksten het effect heeft dat de relatie tussen het perspectief van de auteur en dat van de agens zwak is: de visie van de auteur stemt minder overeen met die van de agens dan in actieve zinnen. Deze hypothese zal voor verschillende tekstsoorten uitgewerkt en getoetst worden, met een nadruk op betogende teksten.’
Aan ‘gewone mensen’ vertel ik het ook wel als volgt: ik doe onderzoek naar de functie van de lijdende vorm in (vooral zakelijke) teksten. Volgens mij geeft de lijdende vorm aan dat je de schrijver of spreker niet mag vereenzelvigen met de handelende persoon, bijvoorbeeld omdat die handelende persoon een ding is (‘hij werd door de bliksem getroffen’), of geen sympathie oproept (‘mijn zus is ontslagen door die idioot van een baas van haar’), nog nieuw en onbekend is, vaag en algemeen is, onpersoonlijk wordt voorgesteld… en zo zijn er nog wel meer redenen te bedenken. Naar die redenen ben ik op zoek, o.a. in onderzoek van een aantal verschillende tekstsoorten (computerhandleidingen, beleidsnota’s, sportverslagen…) en in algemene corpora. Verder motiveer ik mijn opvatting vanuit de (cognitieve en functionele) taalkunde, en probeer ik hem (op dit moment; werk ik uitvoering dus) ook te toetsen door middel van experimenteel onderzoek. Uiteindelijk zou ik het leuk vinden om schrijfadviezen voor de lijdende vorm (die het in de schrijfadviesliteratuur zwaar te verduren heeft: een slechte reputatie en onduidelijke en tegenstrijdige adviezen) aan te kunnen scherpen.
Cornelis, Louise H.
(1994) ‘Een Passief Perspectief op Computerhandleidingen’. In: Twioscoop 12, 76-81.
(1995) ‘Passief en Polyphonie’. In: Tijdschrift voor Taalbeheersing 17, pp. 44-54.
(1995) ‘Problemen met het passief’. In: De Nieuwe Taalgids 88, pp. 124-136.
Cornelis, Louise en Arie Verhagen
(1995) ‘Does Dutch really have a Passive?’. In: M. den Dikken and K. Hengeveld (eds.) Linguistics in the Netherlands 1995, pp. 49-60.
Louise Cornelis
OiO ‘Passief en Perspectief’
Vakgroep Nederlands/Centre for Language and Communication
Universiteit Utrecht
louise.cornelis@let.ruu.nl
Tel.: 030 2536012 of 020 6951500
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 13 Nov 1995 10:30:26 +0100 (MET)
From: J. Noordegraaf <noordegj@jet.let.vu.NL>
Subject: Lit: 9511.06: Bundel lezingen over Jac. van Ginneken
Bundel lezingen over Jac. van Ginneken
Op vrijdag 20 oktober 1995 is er in Nijmegen een Van Ginneken-dag gehouden, waarop zeven lezingen werden gepresenteerd die gewijd waren aan leven en werk van de Nijmeegse linguist Jac. van Ginneken (1877-1945). Het ligt in de bedoeling, de uitgewerkte versies van deze lezingen te bundelen. Deze bundel, die voorzien zal zijn van een inleiding, illustraties en registers, zal medio 1996 verschijnen bij Nodus Publikationen te Muenster, een uitgeverij die gespecialiseerd is in publikaties op het gebied van de geschiedenis van de taalkunde.
Wie intekent voor 31 januari 1996, krijgt het boek zonder verdere kosten thuis gestuurd voor de prijs van Dfl. 33,00 (betaling kan per Nederlandse postgiro). Na verschijnen zal de prijs aanzienlijk hoger liggen.
U kunt uw intekening sturen of rechtstreeks aan Nodus Publikationen, Postfach 5725, D-48031, Muenster, BRD (fax 00-49-251-661692), of aan Dr Ad Foolen, Vakgroep ATD, KU Nijmegen, Postbus 9103, NL-6500 HD Nijmegen.
Inhoud:
- A. Foolen en J. Noordegraaf, ‘Inleiding’;
- A. Weijnen, ‘Herinneringen aan Jacques’;
- E. Elffers, ‘Van Ginneken als psychosyntheticus’;
- A. Hagen, ‘Van Ginnekens taalsociologie’;
- G.P. van der Stroom, ‘Van Ginnekens taalbiologie’;
- A. Neijt, ‘Van Ginnekens geruchtmakende bekering: spellingstrijd in de eerste helft van deze eeuw’;
- H. Hulshof, ‘Van Ginnekens ideeen over de relatie tussen taalkunde en taalonderwijs’;
- G. Kempen en W. Wagenaar,’ “De zwoele groei van den zinsbouw”: over De roman van een kleuter’;
- index nominum;
- index rerum.
Jan Noordegraaf, VUA
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 20 Nov 1995 15:30:00 +0100 (MET)
From: Jacqueline Bel <JHCBel@rullet.leidenuniv.nl>
Subject: Med: 9511.07: Congres 'Avant la litterature/Literatuur in wording' over tekstgenetica op 7 en 8 december te Amsterdam
Congres ‘Avant la litterature/Literatuur in wording’
De Onderzoekschool Literatuurwetenschap (OSL) organiseert i.s.m. de vakgroep Frans van de KUN op 7 en 8 december in Maison Descartes, Amsterdam, het congres ‘Avant la litterature/Literatuur in wording’. De bedoeling van dit congres over ’tekstgenetica’, een belangrijke nieuwe trend in de literatuur-wetenschap, is de Nederlandse specialisten die de ontstaansgeschiedenis van teksten bestuderen, te laten discussieren met een aantal van hun Franse collega’s. De voertaal is Frans en Engels. Deelname aan het congres is gratis. Aanmelding is noodzakelijk.
Sprekers:
7 december:
- Jacques Neefs, ‘La virtualite de l’oeuvre’;
- Giovanni Bonaccorso, ‘Flaubert et l’ecriture’;
- Stephane Vachon, ‘De la variation contre la variante: l’exemple de ‘La Comedie Humaine’ d’Honore de Balzac’;
- Eric Le Calvez, ‘Naissance de la focalisation a partir de ‘L’Education sentimentale’ de Flaubert’;
- Martine Reid, ‘Deux ou trois questions a la genetique textuelle’.
8 december:
- Gillis Dorleijn/Wiljan van den Akker, ‘Genetics, Poetics and Poems; Three modern Poets: J.H. Leopold, Paul Valery en M. Nijhoff’;
- J.D.F. van Halsema, ‘Destruction et fusion: figures de la genese dans quelques manuscrits de J.H. Leopold’;
- Franc Schuerewegen, ‘L’oubli de la genese (Francis Ponge)’;
- Maarten van Buuren, ‘Esthetique du deperissement’;
- Kees Fens, ‘L’achevement/De voltooiing’.
Informatie en aanmelding bij dr. Jacqueline Bel, coordinator OSL, tel. 071-5272247.
BS De accenten op de klinkers in bovenstaand bericht zijn door mij verwijderd, omdat die tot eigenaardige verspringingen in de tekst kunnen leiden. Primitief, maar het is niet anders. Ben Salemans.
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 21 Nov 1995 19:00:20 +0100
From: Ben Salemans <B.Salemans@let.kun.nl>
Subject: Red: 9511.08: Uitgevers en auteurs opgelet: nieuwe Neder-L-rubriek 'Ontvangen boeken' gestart
Zoals hopelijk bekend, kunnen Neder-L-abonnees een bijdrage naar Neder-L sturen, waarin zij de aandacht vestigen op een pas verschenen of binnenkort te verschijnen boek dat interessant is voor neerlandici (zie bijv. bericht 9511.11 in dit Neder-L-bulletin)
Sinds kort bestaat een tweede mogelijkheid. Uitgevers en auteurs kunnen een exemplaar van een nieuw boek naar mijn prive-adres sturen (inclusief enkele bibliografische gegevens, plus de prijs van het boek). Als ik een boek ontvangen heb, zal ik dat mededelen in Neder-L, onder het kopje ‘Ontvangen boeken’. Neder-L-abonnees kunnen dit boek vervolgens bij mij opvragen. Ze mogen het houden, op voorwaarde dat ze binnen een maand een korte impressie/beschrijving of recensie van dat boek naar Neder-L opsturen.
Auteurs en uitgevers: stuur uw nieuwe uitgaven op het brede terrein van de neerlandistiek (taalkunde, filologie, letterkunde, literaire werken) ter korte bespreking in Neder-L naar mij op.
Ben Salemans <B.Salemans@let.kun.nl>
Adres: Weezenhof 8373, 6536 CG Nijmegen
P.S.: Ter voorkoming van administratieve rompslomp geldt de regel dat niet opgevraagde boeken niet aan de inzendende auteur of uitgeverij worden geretourneerd.
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 21 Nov 1995 19:31:18 +0100
From: Ben Salemans <B.Salemans@let.kun.nl>
Subject: Ont: 9511.09: Ontvangen boeken: J. Bakx, M. Jetten & L. Korebrits. Grammatica in gebruik. Nederlands voor anderstaligen. Leer- en oefenboek.
Vandaag stuurde Jose Bakx mij:
Auteur(s) : Jose Bakx, Martine Jetten, Liesbeth Korebrits
Titel : Grammatica in gebruik. Nederlands voor anderstaligen. Leer- en oefenboek
Jaar : 1995
Uitgeverij: Intertaal, Amsterdam/Antwerpen
Omvang : 160 pp., incl. register, antwoorden bij de oefeningen en appendices
Prijs : fl. 32,75
ISBN : 90 5451 0579
Onderwerp : ‘Grammatica in gebruik’ is een leer- en oefenboek voor hoger opgeleide anderstaligen met een redelijke basiskennis van het Nederlands. Het boek gaat uit van het gebruik van grammaticale structuren. Daarnaast worden regels gegeven voor de vorm en waar nodig voor de woordvolgorde en spelling.
Neder-L-abonnees die dit boek wensen te ontvangen en toezeggen binnen een maand een korte beschrijving/recensie van het boek naar Neder-L te sturen, kunnen dat via een e-mail-bericht aan mij laten weten. E-adres: B.Salemans@let.kun.nl
Auteurs en uitgevers die op soortgelijke wijze via Neder-L (met enkele duizenden lezers) de aandacht willen vestigen op hun pas verschenen boeken op het terrein van de neerlandistiek (taalkunde, filologie, letterkunde, literaire werken, etc.) kunnen die sturen naar het hieronder vermelde adres. Boeken worden niet geretourneerd aan de auteurs of uitgevers, ter voorkoming van administratieve rompslomp.
Ben Salemans
Weezenhof 8373
6536 CG Nijmegen
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 30 Oct 1995 12:35:58 -0400
From: Gregor Hens <hens.1@osu.EDU>
Subject: Med: 9511.10: New WWW Site of The Society for Germanic Philology (SGP)
NEW WEB SITE
The Society for Germanic Philology (SGP) has established a World Wide Web site with the following URL:
http://www.cohums.ohio-state.edu/german/sgp/
The SGP embraces all areas of and approaches to Germanic linguistics and philology, from formal syntax and phonology, semantics and morphology, through historical linguistics to textual editing and paleography. We welcome scholars interested in Modern German, Netherlandic, Yiddish and Scandinavian, and, of course, the older Germanic dialects. Visit our web site to find out more!
Gregor Hens, Assistant Professor
Department of Germanic Languages & Literatures
314 Cunz Hall, 1841 Millikin Rd.
Columbus, OH 43210
Phone: (614) 688-4391
Fax: (614) 292-8510
http://www.cohums.ohio-state.edu/german/faculty/gh/
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 23 Nov 1995 13:59:45 +0100
From: Louis Stiller <album@euronet.NL>
Subject: Lit: 9511.11: Elektrische novelle 'Schaman gaat voor goud' verschijnt bij uitgeverij album
=======================================================================
Elektrische novelle ‘Schaman gaat voor goud’ verschijnt bij uitgeverij album
Nederlands eerste elektrische novelle, ‘Schaman gaat voor goud’ verschijnt op 22 november bij uitgeverij album in Amsterdam. G.J. van Schoonhoven schreef de tekst van deze CD-ROM, de eerste in de reeks Open Boek.
De ambient-muziek in deze uitgave werd geproduceerd en uitgevoerd door Dare (Van Drillich & Moock) en het beeld samengesteld door Anne Mieke Eggenkamp. Bert Hendriks verzorgde de animaties en de vormgeving van ‘Schaman gaat voor goud’, Chen-Hung Li deed de programmering. Uitgeverij album werd in januari 1995 opgericht door Peter Mertens en Louis Stiller. ‘Schaman gaat voor goud’ is de eerste album-uitgave.
Schaman gaat voor goud
De CD-ROM ‘Schaman gaat voor goud’ bevat het relaas van Schaman, een man die ‘ontsteld is door de aanblik van kropjes kunstsla’ en woont in een stad ‘die lang afgesloten is geweest van de wereld die in hele zinnen spreekt.U De gebruiker van deze CD-ROM volgt Schaman op eigen wijze en tempo door de wachtruimtes, straten en huizen van de stad. De beelden van Anne Mieke Eggenkamp, de ambient-klanken van ‘Dare’ en de typografische animaties van Bert Hendriks ondersteunen deze zoektocht die eindigt op de avond van het Nationaal Dictee. ‘In de straten van de stad hangt een dikke mist, als elke rechtgeaarde landgenoot pen en papier pakt en het hoofd buigt.’ Woorden, klanken en beelden leiden Schaman naar de dak van het huis. ‘Tien briefjes heb ik, en tien pijlen.’
De CD-ROM ‘Schaman gaat voor goud’ (Macintosh/Windows) kost f. 49,50 en ligt in de betere boek-, cd- en computerwinkel. ISBN: 90-5692-001-4. (Distributie: L & B Elst). Tevens is deze elektrische novelle te bestellen op het World Wide Web (http://www.album.nest.nl).
Voor journalisten is er een recensie-exemplaar verkrijgbaar van ‘Schaman gaat voor goud’.
Over de auteurs
G.J. van Schoonhoven schrijft voor Elsevier en NRC Handelsblad en publiceerde in een ver verleden de dichtbundels TAnders dan in ZwedenU en ‘Wit vel, maar gebarsten.’
De muziek van Dare werd opgenomen en geproduceerd in de Kong-studio, Amsterdam, juli 1995. Geluiden werden gerecycled van HardCore Ambient-sessies door Van Dommelen, Van Moock & Drillich. Anne Mieke Eggenkamp is kunstenaar en illustrator, wiens werk voornamelijk gericht is op beeldsemiotiek. Ze illustreert voor tijdschriften als MacWorld, Net en Surplus.
Over uitgeverij album
Album richt zich als eerste Nederlandse uitgeverij geheel op het digitale scherm. De ‘eerste elektrische’ geeft open werk uit in klank, woord en beeld.
Met ‘Schaman gaat voor goud’ vat de Open Boek-reeks aan, die zal worden vervolgd met ‘Jalta’ van Dick Tuinder (februari 1996), ‘Bekentenissen van een systeembeheerder’ van Louis Stiller (mei 1996) en ‘Top!’ onder redactie van Martin Bril (september 1996).
In voorbereiding zijn verder CD-ROMs van multimedia-kunstenaars als het ‘Instituut voor Betaalbare Waanzin’ en een serie ‘elektrische boeken’ van klassieke auteurs als Multatuli, Van Ostaijen en Der Mouw.
Album is op de volgende manieren te bereiken:
http://www.album.nest.nl
album@album.nest.nl
nieuwe uilenburgerstraat 110
1011 LX AMSTERDAM
020-6266010
fax: 020-4207325
Peter Mertens en Louis Stiller
___ __ ____ __ __ _________
/ \ | | | . | | || | | _ _ \
| | | | | | / | || | | | || | |
| | | |__ | | | | __ | | | || | |
|_|_| |____||____| \__/ | | || | | eerste elektrische ALBUM uitgeverij amsterdam
album@album.nest.nl
00 31 (0)20 6266010
Nieuwe Uilenburgerstraat 110, 1011 LX Amsterdam NL
Compuserve: 75454,2476
http://www.album.nest.nl(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 07 Nov 1995 19:34:56 +0100
From: Ben Salemans <B.Salemans@let.kun.nl>
Subject: Med: 9511.12: Strijd tegen Internet-vervuiling gestart door Anne Schoofs; elektronische biechtstoel op Internet?
Dagelijks ontvang ik ongeveer 10 berichten ter plaatsing in Neder-L, die ik echter niet kan opnemen wegens hun inhoud. De berichten betreffen:
- Foutmeldingen van de ‘listserver’, die meldt dat Neder-L-bulletins niet konden worden afgeleverd op adressen van geregistreerde Neder-L-abonnees. Doorgaans hebben die abonnees een nieuw Internet- adres gekregen en is hun oude adres vervallen en niet meer geldig. Geef een adreswijziging a.u.b. bijtijds aan mij of de listserver door!
- Reclameboodschappen over zaken die absolutt niets met de neerlandistiek te maken hebben.
- Bizarre praatjes.
De laatste twee berichten vallen onder de categorie ‘Internet- vervuiling’. Onlangs ontving ik een opmerkelijk bericht, dat ik u niet wil onthouden. Als ik het allemaal goed begrijp (ik beschik even niet over een Engels-Nederlands woordenboek 😉 ), heeft ene Anne Schoofs een soort van elektronische biechtstoel op het Internet opgericht. Zij neemt het lovenswaardige initiatief tot zuivering van het Internet.
Hulde!
Ben Salemans
Date: Mon, 06 Nov 1995 12:29:13 +0100
From: vac@indirect.com (Anne Schoofs)
Subject: Femdom In Search of Naughty Boys
Message-ID: <DHLrzq.G2L@goodnet.com>
X-Sender: vac@indirect.com (Anne Schoofs)
Nntp-Posting-Host: s46.phxslip4.indirect.com
Organization: Internet Direct, Inc.
Seriously, this is a chance of a lifetime. I want all you naughty boys to contact me at once. Do not delay. Location is unimportant.
Let me know how you’ve been naughty and what type of corrective punishment you deem appropriate. It’s time we clean up the net.
Anne
Anne Schoofs
vac@indirect.com Fax: 602 912 8823 Attn: RAS
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 23 Nov 1995 10:47:38 +0100 (MET)
From: Willem Kuiper <Willem.Kuiper@Let.UvA.NL>
Subject: Col: 9511.13: Column Willem Kuiper, no. 21: "De donkere dagen voor Kerstmis"
De donkere dagen voor Kerstmis
Vorige week zaterdag was het weer zo ver: Sint Maarten. Met Luilak (de zaterdagochtend voor Pinksteren om 01:00 opstaan, uren fikkie steken, daarna warme bollen eten en vervolgens als het licht geworden was naar bedrijfsvoetbal kijken) behoorde Sintere Maarten tot de hoogtepunten van het kinderfeestenjaar. Daags voor de elfde van de elfde maakten wij ons een lampion – bijvoorbeeld door een koolraap uit te hollen – monteerden daar een kaarsje in, en vroegen moeder uit een afgedankt kussensloop een snoepzak te naaien. Zodra de duisternis was ingevallen gingen wij van deur tot deur en zongen daarbij liedjes als:
Sintere Sintere Maarten.
De kalfjes dragen staarten.
De koetjes dragen horens.
De klokken dragen torens.
De jongens dragen broeken.
[Hier aangekomen in het lied werd de bewoner geacht op het punt te staan de deur te openen.]
Heb je Sintere Maarten horen roepen?!!!!
[Nu werd de bewoner geacht de deur inderdaad te openen, blij verrast te
kijken en spontaan snaai uit te gaan delen.]
Hier woont een rijk man,
Die veel geven kan!
Veel zal hij geven!
Lang zal hij leven!
[Hier aangekomen viel het gezang doorgaans stil omdat inmiddels alle aandacht uitging naar het op- en openhouden van de snoepzak, wat de sadisten onder de gulle gevers snoeihard afstraften met: doorzingen!
Indien er niet werd opengedaan, wat zelden gebeurde, klonk er een vernietigend:
Hier woont een kikkerbil,
Die niets geven wil!
Een ergere veroordeling was er niet.
Natuurlijk hadden wij meer liederen op ons repertoire. Een andere favoriet was:
Sintere Maarten had een koe.
Die moest naar de slager toe.
Was hij vet of was hij mager,
Evengoed moest hij naar de slager.
Welk fatalistisch lied werd afgesloten met een vrolijk:
Hooidebooi, hooidebooi,
Wat is Sintere Maarten mooi! (2x)
Later, veel later ga je begrijpen dat dit ritueel een merkwaardige mengeling is van (middeleeuws) christendom en heidense praktijken. Sint Martinus van Tours (geboren ca. 316 – gestorven ca. 400) was gedurende de Middeleeuwen een topheilige. Hij begon als ridder, deelde op een winterse dag zijn overmantel met een bedelaar en werd na een cursus duiveluitdrijving door de heilige Hilarius en een tijdje kluizenaar geweest te zijn tot bisschop van Tours gekozen.
Sint Maarten was gedurende de Middeleeuwen uitzonderlijk populair, ook in de Nederlanden. Kerken werden er naar hem genoemd, en zeker niet de minsten: de aartsbisschoppelijke dom te Utrecht bijvoorbeeld, waarvan nu alleen de toren nog overeind staat, en de grote kerk van Groningen, inderdaad met de Martinitoren.
Zijn naam drong ook door in de volkstaal, in plaats- (Sint Maartensdijk) en dierennamen (Sint Maartensgans). Handig, dat WNT op CD-ROM! Nu het MNW nog. Als in de REYNAERT de kater Tybeert op pad gaat om te slagen waar Bruun de Beer faalde, namelijk Reynaert naar het hof te brengen om daar terecht te staan voor het breken van koning Nobels vrede, ziet hij Sinte Martins vogel recht op hem af komen vliegen (ed. Lulofs, 1983, vs. 1047). Tybeert die en bijgelovig is, en bang genoeg om moed te putten uit een goed voorteken, roept de vogel toe hem alsjeblieft rechts te passeren.
De vogel doet dat niet. Niet omdat hij als vogel zo verstandig is om niet naar katten te luisteren. Ook niet omdat hij zich bewust is van wat er in de kop van de kater omgaat. Maar domweg omdat de takken ter linkerzijde hem meer behagen. Deze sinistere passeerbeweging is een vooruitwijzing naar de val van de papenzoon Martinet, Kleine Maarten, waarin Tybeert later verstrikt zal raken.
Anders dan het hierboven geciteerde lied suggereert, had Sint Maarten geen hekel aan koeien. Zo is er in de LEGENDA AUREA een legende van hem bewaard gebleven, waarin wordt verteld hoe een koe door de duivel bezeten was. Het beest leek wel dol en nam voortdurend mensen op de hoorns.
Als het Sint Maarten en diens leerlingen ziet, rent het als een razende op hem af. De heilige steekt bezwerend zijn hand uit, kijkt het beest recht in de ogen en zegt: “Ho!” En stil staat zij. Dan ziet Sint Maarten dat er een duivel op de rug van de koe zit. “Der af jij! Schaam je je niet, zo’n onnozel beest te treiteren!?”
Het heeft er alle schijn van dat Sint Maarten gebruikt werd als witwasser van zwartmagische praktijken. Die Sint Martins vogel zal wel een raaf of kraai geweest zijn, een lievelingsdier van de Germaanse oppergod Wodan. En dat rondlopen met lichtjes in het donker lijkt verdacht veel op het bezweren van geesten. Sint Maarten is geen bedelfeest, maar een lichtfeest. Op elf november wordt ‘gevierd’ dat de donkere periode ingaat. Dat gebeurt met vuur en licht, met gezang en lawaai. Nu de duisternis het van het licht gaat winnen krijgen de demonen vrij spel. Gelukkig weten wij waar ze bang voor zijn, licht en geluid. Daarom branden wij vreugdevuren, blazen wij hoorns en steken vuurwerk af. En op de donkerste dag van het jaar laten wij de Verlosser geboren worden …
Door omstandigheden kan ik me de angst van de middeleeuwer voor de donkere dagen voor Kerstmis heel goed voorstellen. Middeleeuwse mensen hadden namelijk net zulke goede ogen als wij. Als wij en masse onze brillen af zouden zetten, onze contactlenzen uit zouden doen, niet meer naar de oogarts zouden gaan en de lichten zouden doven dan zouden wij erachter komen wat een slechtziend iemand uit ervaring weet: slecht zien is niet alleen niet zien wat er wel is, maar ook wel zien wat er niet is.
Het is voor mensen van nu die opgegroeid zijn met kunstlicht nauwelijks voorstelbaar hoe donker het kon zijn in een samenleving als de middeleeuwse. Natuurlijk, er waren vuren, fakkels, kaarsen, olielampjes. Maar dat alles nam – nog afgezien van de spookachtige schaduwen – niet weg dat het ’s winters aardedonker was. En stervenskoud. Zo koud soms dat wilde dieren door de honger hun schuwheid verloren en de wolven onder dekking van de duisternis tot in de dorpen doordrongen. Overal loerde het gevaar.
Een moderne variant hierop is de Grote Boze Wolf die bij ons in de bijkeuken rondwaart. Sanne is nu ruim zes maar durft ’s winters voor geen goud alleen de donkere bijkeuken in om de toetjes te pakken.
Willem.Kuiper@Let.UvA.NL
-Einde-------------------- Neder-L, no. 9511.b --------------------------
Laat een reactie achter