Subject:	Neder-L, no. 9609.a
From:	Ben Salemans
Reply-To:	Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek
Date:	Sat, 7 Sep 1996 04:47:08 +0100
Content-Type:	text/plain

                           *********************
*-Vijfde-jaargang---------- Neder-L, no. 9609.a -----------ISSN-0929-6514-*
|                                                                         |
|      ************************************************************       |
|      * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek *       |
|      ************************************************************       |
|                                                                         |
| Onderwerpen in dit bulletin:                                            |
| ============================                                            |
| (1) Med: 9609.01: Open studiedag voor VWO-docenten Nederlands 'Oudere   |
|                   Letterkunde in de Klas' (15-XI-96)                    |
| (2) Med: 9609.02: Presentatie te Amsterdam van Taalunie-uitgave         |
|                   'Buitenlandse aardrijkskundige namen in het           |
|                   Nederlands' op 10 september 1996                      |
| (3) Med: 9609.03: Informatie over nieuwe spellingvoorschriften en       |
|                   en Nederlandse woordenlijsten op WWW                  |
| (4) Vac: 9609.04: Vacature Louvain-la-Neuve: Certificaat Nederlands     |
|                   als Vreemde Taal zoekt wetenschappelijk medewerker    |
| (5) Med: 9609.05: Nieuw op het Web: e-zine Galatea, over kunst en       |
|                   cultuur, van de middeleeuwen tot heden                |
|                   ( http://www.let.vu.nl/e-zine/galatea )               |
| (6) Col: 9609.06: Column Marc van Oostendorp: Neder-Net, no. 6:         |
|                   "Stylesheets"                                         |
| (7) Med: 9609.07: Gastschrijverschap J. Bernlef aan RUG                 |
| (8) Col: 9609.08: Column Willem Kuiper, no. 27: "Over heksen en heksjes"|
| (9) Informatie over Neder-L                                             |
|                                                                         |
*--------------------------                     --------------------------*
                           *********************

(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 28 Aug 1996 22:05:07 +0100 (MET)
From: Korrie Korevaart <KOREVAART@rullet.LEIDENUNIV.NL>
Subject: Med: 9609.01: Open studiedag voor VWO-docenten Nederlands 'Oudere Letterkunde in de Klas' (15-XI-96)

====================================================================

Open studiedag voor docenten Nederlands van het voortgezet onderwijs OUDERE LETTERKUNDE IN DE KLAS

De Leidse Nascholing Nederlands (LNN) richt zich op docenten Nederlands in het voortgezet onderwijs en organiseert maatcursussen voor secties op locatie en open studiedagen voor individuele docenten, in Leiden. De nascholers bezitten vakinhoudelijke deskundigheid en hebben oog voor de lespraktijk. Ook andere dan Leidse nascholers worden bij de maatcursussen en studiedagen betrokken.
De LNN staat onder supervisie van Antoine Braet (Vakgroep Nederlands, RU Leiden) en Hans Hulshof (Interfacultaire Vakgroep Lerarenopleiding, RU Leiden) en werkt samen met het Bureau Coordinatie Nascholing (RU Leiden).

Dit najaar presenteert de LNN een open studiedag over vorm en inhoud van het onderwijs in de oudere letterkunde:

OUDERE LETTERKUNDE IN DE KLAS

Tijd: vrijdag 15 november, 10.30-17.30 uur
Plaats: Centraal Faciliteitengebouw
Witte Singel/Doelencomplex
Cleveringaplaats 1, Leiden
Kosten: fl. 145,- p.p. (incl. koffie, thee, lunch, borrel)

Programma:

vanaf 10.30 uur Ontvangst met koffie bij zaal 003

11.00 uur Waarheen? Waartoe? Hartige woorden over oude teksten in de klas
Lezing van Frits van Oostrom (hoogleraar Oudere Letterkunde RUL)
12.00 uur Eerste ronde workshops
1. Teksten tot 1550 door Ludo Jongen (universitair docent RUL)
2. Teksten van 1550 tot 1800 door Karel Bostoen (universitair docent RUL)
13.00 uur Lunch
14.00 uur Tweede ronde workshops
15.00 uur Theepauze
15.30 uur Paneldiscussie o.l.v. Antoine Braet over het hoe en waarom van Oudere Letterkunde in het havo/vwo
16.30 uur Borrel

Voor nadere informatie:

secretariaat Vakgroep Nederlands RU Leiden, tel. 071-5212604 (inclusief voor het aanvragen van een programmafolder; of: e-mail: korevaart@rullet.LeidenUniv.nl). Aanmelding s.v.p. voor 1 november a.s.

(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 28 Aug 1996 22:05:07 +0100 (MET)
From: Caroline Voordouw - Sdu Uitgevers (ontvangen via brievenpost)
Subject: Med: 9609.02: Presentatie te Amsterdam van Taalunie-uitgave 'Buitenlandse aardrijkskundige namen in het Nederlands' op 10 september 1996

===================================================================

Presentatie ‘Buitenlandse aardrijkskundige namen in het Nederlands’ De Brakke Grond, Amsterdam, 10 september 1996

Schrijf je nu ‘Kenia’ of ‘Kenya’? Wat is de hoofdstad van Liberia? Noem je een inwoner van Malta een ‘Maltees’ of een ‘Maltezer’?

Op dinsdag 10 september aanstaande wordt in De Brakke Grond in Amsterdam (gevestigd op de Nes 45) een boekje gepresenteerd dat al deze vragen beantwoordt: ‘Buitenlandse aardrijkskundige namen in het Nederlands’. Deze uitgave van de Nederlandse Taalunie geeft van alle officieel erkende landen: de naam, de officiele naam, de naam zoals die in het land zelf wordt gebruikt, de hoofdstad, het bijvoeglijke naamwoord en de inwoneraanduiding. Bovendien zijn de vernederlandste vormen opgenomen van belangrijke steden, regio’s en andere geografische entiteiten in het buitenland.

Ter gelegenheid van het verschijnen van deze uitgave discussieren wetenschappers, journalisten en een cartograaf over het vernederlandsen van buitenlandse aardrijkskundige namen. Daarbij komen onder meer de volgende vragen aan bod: Waarom volgen wij niet gewoon de schrijfwijze zoals die wordt aangeboden door het land zelf, dus ‘Beijing’ in plaats van ‘Peking’? Is het niet achterhaald om, bij toenemende digitale internationalisatie, buitenlandse aardrijkskundige namen te vernederlandsen? Wie hakt bij de krant of het journaal op dit punt de knoop door en op basis van welke overwegingen? Wat zijn bij dit alles de verschillen tussen Nederland en Vlaanderen?

Het programma ziet er als volgt uit:

15.00 uur Zaal open
15.15 uur Opening door Greetje van den Bergh (algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie)
15.30 uur Feestrede door H.J.A. Hofland
16.00 uur Forumdiscussie onder leiding van Ewoud Sanders
Het forum bestaat uit: Rob Rentenaar (voorzitter Commissie Landennamen, P.J. Meertensinstituut), Henny Stoel (NOS-Journaal), Bavo Claes (BRTN-journaal), Koos Metselaar (NRC Handelsblad), Herman Jacobs (De Morgen) en Tjeerd Tichelaar (Bosatlas).

Aanvullende gegevens

Titel : Buitenlandse aardrijkskundige namen in het Nederlands
Serie : ‘Voorzetten’ van de Nederlandse Taalunie, deel 50
Auteur: Nederlandse Taalunie
Omvang: 144 pagina’s
ISBN : 9012 08240 4
Prijs : ca. f 29,90

BS Bij dit bericht hoort oorspronkelijk een antwoordformulier waarmee aan mevr. Voordouw kenbaar kon maken dat u de forumdiscussie wil bijwonen. Dit in verband met zaalreservering. Dat formulier, dat ik, met dit bericht, pas enkele dagen onder ogen kreeg, moest u voor 5 september naar haar hebben opgestuurd, via fax of post. Die datum is inmiddels verstreken. Daarom druk ik het formulier hier niet af. Mocht u desalniettemin uiterst graag (‘per se’) de presentatie willen bijwonen, dan kunt u mevr. Voordouw uiterlijk maandagochtend 9 september daarover bellen: fax: 070-363 49 03; tel. 070-342 97 40.
BS Ben Salemans.

(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 05 Sep 1996 20:09:00 +0200
From: Marc van Oostendorp <oostendo@euronet.NL>
Subject: Med: 9609.03: Informatie over nieuwe spellingvoorschriften en Nederlandse woordenlijsten op WWW

==========================

Nieuwe spelling op het Web

Op 27 augustus 1996 stuurde Dennis Kranz <dennis@hexe.DE> de volgende vraag naar Neder-L@nic.surfnet.nl, die door Ben Salemans aan mij werd voorgelegd:

> Kan iemand mij vertellen waar ik op het Internet/WWW informatie kan vinden over de nieuwe spelling(s)voorschriften?
>
> Met vriendelijke groet,
>
> Dennis Kranz
> e-mail: Dennis@hexe.de

Welnu, in aflevering 3.38 van de dagelijkse elektronische nieuwsbrief Daily Planet las ik een berichtje over een nieuwe site, die o.a. een gratis woordenlijst en informatie over de nieuwe spelling bevat en er overigens ook degelijk uitziet. De site bevat bovendien links naar andere sites met nog meer verwante informatie.

Hier is het adres:
http://www.pi.net/~fg/words.htm

Marc van Oostendorp.

(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 29 Au 1996 11:30:20
From: Marja Kristel - IVN <ivnnl@worldaccess.nl>
Subject: Vac: 9609.04: Vacature Louvain-la-Neuve: Certificaat Nederlands als Vreemde Taal zoekt wetenschappelijk medewerker

=======================================================================
VACATURE LOUVAIN-LA-NEUVE VACATURE LOUVAIN-LA-NEUVE VACATURE

Certificaat Nederlands als Vreemde Taal

IVN – Internationale Vereniging voor Neerlandistiek
Postadres: Raadhuisstraat 1
2481 BE Woubrugge
Telefoon : 0172 – 518 243
Telefax : 0172 – 519 925
E-mail : ivnnl@worldaccess.nl

Woubrugge, 29 augustus 1996

Ieder jaar doen ongeveer 4000 mensen in ruim veertig landen examen voor het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal. Het Certificaat Nederlands bestaat sinds 1977 en valt onder verantwoordelijkheid van de Nederlandse Taalunie. De Nederlands-Vlaamse projectgroep die de examenopgaven voor het Certificaat Nederlands samenstelt, de examens organiseert en corrigeert en daarbij de nodige promotionele en wetenschappelijke activiteiten verricht, is ondergebracht bij de Universite Catholique de Louvain, te Louvain-la-Neuve, Belgie. De projectgroep bestaat uit drie wetenschappelijk medewerkers en drie secretaresses.

Voor de werkzaamheden in verband met de examens voor het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal wordt per 1 januari 1997 gevraagd een

wetenschappelijk medewerker (m/v)

Functiebeschrijving:
De nieuwe medewerker draait mee in het team en krijgt onder andere taken op het gebied van:

• toetsconstructie
• correctie
• aanverwante administratieve taken
• contacten onderhouden met het veld
• wetenschappelijk onderzoek m.b.t. toetsing

Vereisten:

• doctoraal examen Nederlands
• ervaring met het onderwijs Nederlands aan anderstaligen
• stilistische vaardigheid
• een nauwkeurige manier van werken
• in teamverband kunnen werken
• kennis van het Frans
• kennis van andere talen en culturen strekt tot aanbeveling
  Gezien de samenstelling van het team dient de nieuwe medewerker de Nederlandse nationaliteit te bezitten.

Aanstelling:
De kandidaat krijgt een aanstelling als wetenschappelijk medewerker aan de Franstalige Universite Catholique de Louvain te Louvain-la-Neuve, Belgie. De aanstelling vindt plaats op basis van een contract van drie maanden dat, bij gebleken geschiktheid, overgaat in contracten op jaarbasis, in overeenstemming met de jaarlijkse subsidiering van het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal door de Nederlandse Taalunie.

Salaris: minimaal 80.346 Belgische frank bruto per maand (bij gebleken geschiktheid bedraagt de vergoeding voor de verhuizing maximaal 60.000 Belgische frank).
Standplaats: Louvain-la-Neuve, Belgie.
Sollicitaties: voor 15 oktober 1996 richten aan:
mw.lic. M. Guns , Certificaat Nederlands als Vreemde Taal
Postbus 12
B-1348 Louvain-la-Neuve, Belgie

Voor inlichtingen kan men zich wenden tot het Certificaat Nederlands
tel. ++32 10 472 995, fax ++32 10 474 949.

BS Op 3 september 1996 stuurde prof.dr. L. Beheydt (Etudes neerlandaises, Louvain-la-Neuve; e-mail: beheydt@etne.ucl.ac.BE) nagenoeg dezelfde tekst als bijdrage op naar Neder-L. Waarvoor mijn dank. Ben Salemans.

(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 02 Sep 1996 16:13:45 +0100 (MET)
From: J. Veugen <veugenj@jet.let.vu.NL>
Subject: Med: 9609.05: Nieuw op het Web: e-zine Galatea, over kunst en cultuur, van de middeleeuwen tot heden ( http://www.let.vu.nl/e-zine/galatea )

 -----------------------------------------------
|       Vanaf 7 september nieuw op het Web:     |
|                                               |
|                    GALATEA                    |
|                                               |
|       http://www.let.vu.nl/e-zine/galatea     |
 -----------------------------------------------

Galatea is het eerste Nederlandse interdisciplinaire e-zine op het gebied van kunst en cultuur, van de middeleeuwen tot heden. Galatea zal zich vier keer per jaar vernieuwen en steeds een nieuw thema dragen. Het thema van het eerste nummer is Geboorte en bevat onder andere artikelen over:

• de geboorte van Arthur en Merlijn in de middeleeuwen;
• geboren worden in de 17e eeuw;
• de wederopstanding van het Nederlands Theater in het fin de siecle.

Daarnaast bevat Galatea artikelen over de wijze waarop haar klassieke naamgenotes in verschillende periodes zijn verbeeld. Door de eeuwen heen zijn schilders, beeldhouwers, dichters en componisten ge<nspireerd geweest door de mythe over de tot leven gekomen ivoren schepping van Pygmalion en het verhaal over de nere<de Galatea die zowel bemind werd door de knappe jongeling Acis als door de monsterlijke cycloop Polyphemus.

Galatea is echter niet zomaar een publikatie-kanaal. Het e-zine is ontwikkeld door studenten Vergelijkende Kunstwetenschap: Woord & Beeld en studenten Kunstgeschiedenis van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Onderzoek naar de mogelijkheden van digitale presentatie van kunst en cultuur in woord en beeld binnen een interactieve setting behoort tot de nieuwe gebieden waaraan de Vergelijkende Kunstwetenschap een bijdrage kan leveren.

U kunt Galatea vanaf 7 september vinden op:

http://www.let.vu.nl/e-zine/galatea

Email is welkom!
galatea@let.vu.nl

(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 30 Aug 1996 11:13:24 +0200
From: Marc van Oostendorp <oostendo@euronet.NL>
Subject: Col: 9609.06: Column Marc van Oostendorp: Neder-Net, no. 6: "Stylesheets"

===========================================

Neder-Net, no. 6: Stylesheets

Er bestaan geen uitvindingen die de mensheid alleen maar zegeningen hebben gebracht. De computer is een schrijnend voorbeeld. Voor de meeste onderzoekers is het moeilijk zich een werkdag voor te stellen zonder elektronische post, tekstverwerker of SPSS. Maar de introductie van dat apparaat heeft ook zijn duistere zijde. Die noemen wij de stylesheet.

Wie een wetenschappelijke publikatie schrijft of redigeert, krijgt op zekere dag van de uitgever een stapel aan elkaar geniette fotokopieen toegestuurd. Vaak zijn het kopieen van kopieen, grijs, vol donkere vlekken en tikfouten. Wie de moeite neemt ze te ontcijferen wordt getrakteerd op een moedeloos makende lijst instrukties aangaande het te gebruiken lettertype, de lettergrootte, de in acht te nemen marges en de juiste manier om kopjes en noten op de pagina te plaatsen. Menig duurbetaald uurtje gaat vervolgens heen met de verwerking van al die instrukties, die door een ervaren vormgever of zetter in een handomdraai zouden kunnen worden uitgevoerd. Ziedaar de zegeningen van de vooruitgang.

En dan te bedenken dat er allang een technologische oplossing bestaat, die van de markeringstalen. Deze oplossing bestaat eruit dat structuur en vorm van een tekst gescheiden worden. De auteur geeft in zijn tekst alleen de structuur aan. Een eenvoudige gestructureerde tekst in een fantasie-markeringssysteem ziet er bijvoorbeeld als volgt uit:

[Kop]Brand in Hotel[Einde Kop]
[Paragraaf]Vannacht is er brand uitgebroken in Hotel [Naam]De Zwaan[Einde Naam]. Alle gasten en de bewoners zijn veilig ontkomen.[Einde Paragraaf]

De gedeelten tussen vierkante haken zijn de structurende elementen. Ze komen telkens in paren: een geeft het begin van een structuur aan en de ander het eind ervan.

Onafhankelijk hiervan kunnen we nu bepalen hoe elk structuur-element er uit moet zien: een kopje is groot en vet, een naam cursief, etc. Dit is inderdaad een style-sheet, maar deze wordt door de computer gelezen, niet door een mens.

Met dit systeem zijn teksten opeens herbruikbaar. Als ik een eerder geschreven artikel in een boek wil laten opnemen waarin namen niet cursief zijn, maar onderstreept, hoef ik niet meer de hele tekst langs op zoek naar alle namen. Ik verander de ene zin die zegt: namen zijn cursief, in een andere zin die zegt: namen zijn onderstreept.

Er zijn op dit moment meerdere van dit soort markeringssystemen in omloop. Ik ken er drie: TeX/LaTeX, SGML en HTML. Ze hebben alle drie hun eigenaardigheden. TeX (spreek uit: tech) is vooral nuttig voor wetenschappers die hun eigen opstellen willen vormgeven en uitdraaien. Het is zeer populair onder informatici, wis- en natuurkundigen en computertaalkundigen.

SGML is veruit het meest ambitieuze systeem van de drie, en het strengste. Zoals de naam al aangeeft — Standard Generalized Mark-up Language — heeft het aspiraties van algemene geldigheid. De rechtgeaarde SGML-er heeft als ideaal dat alle teksten overal ter wereld ooit in dit systeem zullen zijn gemarkeerd, zodat ze op elke willekeurige wijze kunnen worden afgedrukt op papier of weergegeven op een scherm — een Esperanto van de tekststructuur.

HTML (HyperText Markup Language) is de taal die mij nachtmerries bezorgt. Het was oorspronkelijk een soort stylesheet SGML, speciaal bedoeld om teksten voor het World Wide Web weer te geven. In HTML is daarom minder mogelijk dan in SGML. Toch wordt ook in HTML nu gewerkt aan de introductie van stylesheets.

Aan markeringstalen is overigens nog altijd wel een bezwaar verbonden: ze moeten geleerd worden. Ook daar komt gelukkig snel verandering in. De meeste populaire tekstverwerkingsprogramma’s hebben al een module die bestanden automatisch in SGML of HTML kan opslaan, of ze krijgen er binnenkort een.

Wanneer onze collega’s computertaalkundigen hun beloftes inlossen, moet het op een dag ook niet meer nodig zijn zo’n tekstverwerker te leren bedienen omdat je je teksten aan een apparaat kunt dicteren dat vervolgens zelf de structuur van het artikel bepaalt. Wie ook maar even over de complexiteit van taal heeft nagedacht, weet dat die dag nog ver van ons is en buigt zich nogmaals zuchtend over zijn styleseheet.

Marc van Oostendorp
oostendo@euronet.nl

(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 02 Sep 1996 10:16:31 +0100 (MET)
From: Ellen Stadman <e.stadman@bureau.RUG.NL>
Subject: Med: 9609.07: Gastschrijverschap J. Bernlef aan RUG

=============================================================

Gastschrijverschap J. Bernlef aan Rijksuniversiteit Groningen

Sinds 1986 is aan de Rijksuniversiteit Groningen elk najaar een gastschrijver werkzaam. De gastschrijver geeft twee openbare lezingen (de Aulalezingen) en een reeks hoorcolleges en werkcolleges. De werkcolleges zijn speciaal voor studenten. J. Bernlef is de elfde gastschrijver. Eerdere gastschrijvers aan de RUG waren Dick Hillenius, Doeschka Meysing, H.C. ten Berge, Willem Wilmink, J.P. Guepin, Monica van Paemel, Willem Jan Otten, Jean Pierre Rawie, Gerrit Krol en – vorig jaar – Nelleke Noordervliet.
De organisatie van het Gastschrijverschap is in handen van de RUG en de K.L. Poll-Stichting voor Onderwijs, Kunst en Wetenschap.

J. Bernlef

J. Bernlef (pseudoniem van Hendrik Jan Marsman) werd op 14 januari 1937 geboren in het Noordhollandse dorpje St. Pancras. Na zijn militaire diensttijd verbleef Bernlef van 1958 tot eind 1959 in Zweden. Daar schreef hij gedichten en verhalen die in 1959 werden bekroond met de Reina Prinsen Geerligs prijs. De gedichten verschenen in 1960 bij uitgeverij Em. Querido onder de titel ‘Kokkels’ en de verhalen onder de titel ‘Stenen Spoelen’. Em. Querido is sindsdien Bernlefs vaste uitgever.
In 1958 werd Bernlef mederedacteur van het tijdschrift Barbarber, dat jaar opgericht door Gerard Stigter, Gerard Bron en F. Jacobsen. Van 1974 tot 1984 was Bernlef redacteur van het tijdschrift Raster.
Bernlef publiceert met grote regelmaat gedichten, verhalen en romans. Tot zijn meest bekende publikaties kunnen worden gerekend: ‘Sneeuw’ (roman), 1973; ‘Meeuwen’ (roman), 1975; ‘Onder ijsbergen’ (roman), 1981; ‘Hersenschimmen’ (roman), 1984; ‘Publiek geheim’ (roman), 1987; ‘Vallende ster’ (novelle), 1989; ‘Verborgen helden’ (verzamelde verhalen), 1991; ‘De witte stad’ (roman), 1991; ‘Eclips’ (roman), 1993 en ‘Cellojaren’ (verhalen), 1995. Veel van Bernlef’s romans zijn in een groot aantal talen vertaald. Als dichter publiceerde Bernlef ‘Gedichten 1960 – 1970’ en ‘Gedichten 1980 – 1990’, alsmede de bundels ‘Niemand wint’ (1992) en ‘Vreemde Wil’ (1994).
In 1984 ontving J. Bernlef de Constantijn Huygensprijs en in 1994 de P.C. Hooftprijs voor zijn poezie.
Als vertaler werd hij o.a. bekend door zijn integrale vertaling van het werk van de Zweedse dichter Tomas Transtromer, ‘Het wilde plein’.

Hoorcolleges

dinsdag 24 september: Nieuwsgierigheid als principe. De open denkwereld van Dick Hillenius.
Behalve in biologie en literatuur was Hillenius zeer geinteresseerd in nieuwe vormen van muziek en beeldende kunst. Het college vormt een afspiegeling van Bernlefs eigen omgang met diverse kunstdisciplines.
dinsdag 1 oktober: Duizend en een films. Over de Amerikaanse cineast John Cassavetes.
Het werk van John Cassavetes is nog maar zelden te zien. Tijdens het college zal een aantal filmfragmenten op video worden vertoond. Tot de belangrijkste films van Cassavetes behoren ‘Faces’, ‘Husbands’ en ‘A woman under the influence’. In lange sequenties, waarin werkelijke en gedramatiseerde tijd elkaar afwisselen, toont hij het onvermogen van vrouwen en mannen om met elkaar samen te leven.
dinsdag 8 oktober: In dienst van het moment. Leven en werk van de Amerikaanse componist Charles Ives.
Als excentrieke eenling introduceerde Ives tal van vernieuwingen in de moderne muziek. Hij wordt beschouwd als de grondlegger van een specifiek Amerikaanse muziek, die een eclectische afspiegeling vormt van de multiculturele samenleving in Amerika. Met muziekvoorbeelden.
dinsdag 15 oktober: Ik heb niets te zeggen en ik zeg het. Geluidsorganisatie in het werk van John Cage.
John Cage is nog steeds een toonaangevende componist in de hedendaagse muziek. In zijn werk en geschriften stelt hij de relatie tussen georganiseerd en ongeorganiseerd geluid aan de orde. Met muziekvoorbeelden.
dinsdag 22 oktober: Zonder geluk valt niemand van het dak. Een onderzoek naar dwarsverbindingen tussen literatuur en waanzin.
Dwarsverbindingen tussen literatuur en waanzin zijn er in geschriften van geestelijk gestoorden, boeken geschreven door schrijvers die geestesziek zijn geweest en literatuur waarin wordt geprobeerd een beeld van het waandenken op te roepen. Voorbeelden in het werk van Jan Hanlo, Simon Vestdijk, A. Alberts, Heinar Kipphardt, Unica Zurn en Antonin Artaud.
dinsdag 29 oktober: Gekken en dwazen. Waanzin in het werk van Vladimir Nabokov.
‘Gekken en dwazen’ gaat over het thema van de waanzin in het werk van de schrijver Vladimir Nabokov. Aan de orde komen zijn romans ‘De Verdediging’, ‘Wanhoop’ en ‘Bleek vuur’.
Tijd : 19.15 – 21.00 uur
Plaats : Heymanszaal in het Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Toegang: Gratis

Aulalezingen

donderdag 24 oktober: De beweeglijke geest.
Over de grenzen van spontaniteit en intuitie in de kunst. Aan de hand van uitspraken van kunstenaars uit diverse disciplines wordt geprobeerd inzicht te krijgen in de betekenis van bovenstaande begrippen. Hebben deze eigenlijk wel reden van bestaan?
donderdag 31 oktober: Tegen het realisme.
De realistische kunstopvatting – kunst als exacte weergave van de waarneembare werkelijkheid – leidt nog altijd een hardnekkig bestaan. De lezing gaat in op de gevaarlijke consequenties van deze opvatting.
Tijd : 20.00 uur (precies!) – 21.00 uur
Plaats : Aula Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen
Toegang: Gratis op vertoon van toegangskaart

Kaarten zijn verkrijgbaar via de bestelbon in deze folder, via de Afdeling Voorlichting & PR, tel. 050 – 363 5446, of bij:
Voorlichtingscentrum RUG
Oude Kijk in ’t Jatstraat 26
10.00 – 16.30 uur (dinsdag tot en met vrijdag)

Werkcolleges

‘The music of what happens’.
In zes sessies zullen de schrijver en de deelnemers een cyclus gedichten van de Ierse dichter en Nobelprijswinnaar Seamus Heany uit diens laatste bundel ‘Seeing Things’ vertalen.
Data : woensdag 25 september, 2, 9, 16, 23 en 30 oktober
Tijd : 09.15 – 11.00 uur
Plaats: zaal 1420 in het Harmoniegebouw, Oude Kijk in ’t Jatstraat 26, Groningen

Informatie en inschrijving:
secretariaat vakgroep Nederlands, Harmoniegebouw, kamer 4406, Oude Kijk in ’t Jatstraat 26, 9712 EK Groningen, tel. 050 – 3635858 of 3635974

Gastschrijverschap - bestelbon
==============================
------------------------------------------------------------------------
Naam                                           m/v
 
Adres
 
Postcode en woonplaats
 
bestelt
 
... kaart(en) voor de Aulalezing 'De beweeglijke geest' op do 24 oktober
 
... kaart(en) voor de Aulalezing 'Tegen het realisme' op do 31 oktober
 
De kaarten worden per ommegaande aan u toegezonden
---------------------------------------------------------------------------

Rijksuniversiteit Groningen
Afdeling Voorlichting & PR
Antwoordnummer 172
9700 VB Groningen

(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 19 Aug 1996 10:24:26 +0200
From: "Willem.Kuiper@let.uva.nl" <Willem.Kuiper@let.UVA.NL>
Subject: Col: 9609.08: Column Willem Kuiper, no. 27: "Over heksen en hekjes"

====================================================

Column Willem Kuiper, no. 27: Over heksen en heksjes

Eind juli was het weer zover, komkommernieuws met een kapitale K.
Met het oog op de aanstaande volle maan en het daarop volgende oogstfeest vroeg heksenkring Harderwijk bij de gemeente een stookvergunning aan. Voor vuurrituelen op het strandje van Wolderwijd. Wethouder Van den Beukel was politicus genoeg om niet meteen ‘neen’ te zeggen, maar gemeente-ambtenaar Baron was minder diplomatiek: “Wij willen geen vuur in de openbare lucht!” Kampvuurtjes zijn verboden omdat de overheid wil voorkomen dat mensen afval gaan verbranden.
Ja maar, wij maken helemaal geen groot kampvuur, sputterde heks Scharrenburg tegen, daarmee doelend op de padvinders die dat wel zouden doen. Om zich vervolgens te beroepen op het gelijkheidsbeginsel: “Wij willen ook ons pad vinden door middel van een vuurtje.” [Ik citeer nog steeds de voorpagina van de Volkskrant van donderdag 25 juli.] Bovendien gaat het om een vuurtje dat gestookt wordt in een vuurschaal die in een vorig leven een barbecue-onderstel was. “Dus als we er een stukje vlees op zouden leggen, is er niets aan de hand.” Barbecuen in de openbare lucht is namelijk niet verboden.
Of heksenkring Harderwijk de fel begeerde stookvergunning krijgt, horen we hopelijk over een week of wat als het college van Burgemeester en Wethouders van dit rechtzinnige vissersdorpje uitspraak doen. Ik geef de heksjes weinig kans.

De dinsdag eropvolgend, zeg maar aan de vooravond van de bewuste volle maan, kwam hetzelfde landelijke ochtendblad nog eens op het oogstfeest terug in een artikel over 5 kolommen met als kop: ‘Een echte heks krenkt nog geen grasspriet’ (p. 3). Aan het woord is Lady Bara, zo luidt haar heksennaam. Lady Bara is afkomstig uit Den Haag. Ze is of zegt derdegraads heks te zijn, dat wil zeggen hogepriesteres van de maangodin, de hoogste god die de heksen vereren. Hoe je dat wordt? Door veel van kruiden, planten, kaarsen (sic), bomen, kleuren en planeten te weten. Door wierookgeuren te kunnen maken. En door veel te reizen. Eerst liep Lady Bara bij haar begeleidster in Alkmaar de deur plat, en toen ze daar uitgeleerd was, zocht ze haar heksenheil in Engeland. Ook las ze veel boeken. Haar opleiding vond zijn voltooiing in het overschrijven van het Book of Shadows, het raamwerk van rituelen, een soortement Nederlandse literatuur, een geschiedenis. Bijna zouden wij van monnikenwerk spreken, maar het is heksenwerk, en als je uitgeschreven bent mag je je eigen heksenkring beginnen, dertien heksen rond.
“Het gaat goed met de hekserij”, laat Lady Bara weten, “de religie groeit gestaag. Maar we trekken labiele personen aan. Die worden resoluut geweigerd. Hekserij is geen therapie. Je moet stevig in de schoenen staan, geen zwever zijn.”

Hekserij is van alle tijden. Er is geen cultuur waar ook ter wereld of men doet er aan magie. Wij mensen zijn namelijk bang in het donker. Wij worden geboren, wij gaan dood, en wij weten niet waarom, wanneer, waarheen? Wij leven in een wereld die bol staat van krachten. Wat ligt er meer voor de hand dan te trachten greep op die krachten te krijgen? Een verklaring te zoeken voor het bestaan en er zin aan te geven?
Officiele godsdiensten zijn in de regel gebaseerd op ‘beneficium’: door te offeren vraagt men om een gunst van een hogere macht. ‘Do ut des’, zeiden de Romeinen: Ik geef opdat u geeft. Maar naast het afsmeken van weldaden kende men ook het oproepen van onheil, maleficium. Beneficium was het werkterrein van de officiele priesterkaste, maleficium werd beoefend door een excentrische minderheid.
Eigenlijk is er geen verschil met de medische wetenschap. Je hebt de artsen die conform de ‘wetenschappelijke’ norm werken, de witte hogepriesters, en daarnaast of daartegenover het alternatieve circuit van natuurgenezers, iriscopisten, iatrosofen, homeopaten, handopleggers, magnetiseurs, voetreflextherapeuten, noem maar op.

Wie bij de een geen gehoor vindt, wendt zich tot de ander. Dat was zo, dat is zo, en dat zal wel altijd zo blijven. Frustreer een mens in zijn verlangens en hij valt van zijn geloof af.
Net als nu bestond er in de Oudheid en gedurende de Middeleeuwen een alternatief circuit, waar men een beroep op deed als normale middelen faalden. Dat kon een tovenaar of een tovenares zijn. Zo iemand beschikte over kennis en macht die soms wel kon bewerkstelligen waar reguliere praktijken te kort schoten. Die macht kon gebaseerd op kennis van de natuur, van de inwendige krachten van organen, edelstenen, kruiden enzovoort, al dan niet ondersteund door boekenwijsheid. Maar, en nu wordt het gevaarlijk, die macht kon ook gebaseerd zijn op de helpende hand van de grote tegenstrever, de vijand, de duivel.
Dat de natuur vol verborgen krachten zat, wist iedereen uit eigen ervaring. Je daarin verdiepen of daar gebruik van maken, daar was volgens velen niets mis mee. Er was dan ook een uitvoerige receptenliteratuur. Zowel in de moedertaal als in de vadertaal, het Latijn, de taal van de echte ingewijden. Zo vond ik in een medisch handschrift – in de UB van Gent, als ik me niet vergis – de volgende remedie tegen een vaak voorkomende kwaal: stel je bent dolverliefd op een vrouw, maar zij ziet je absoluut niet zitten. Men neme, schreef het recept voor, een krolse kater, hale daar het hart uit, en wanneer men nu de vrouw die men begeert daarmede aanraakt dan zal zij toestemmen. ‘Probatum est’, stond er in de marge naast geschreven, wat zoveel wil zeggen als: het werkt.

Dat het ware christendom met dit alles weinig op had, zal u duidelijk zijn. Dat stond al vijandig tegenover de gewone medische wetenschap. In de wereld van de Legenda aurea is elke arts een handlanger van de duivel. De zeven werken van barmhartigheid schrijven voor dat men de zieken moet troosten. Nergens staat geschreven dat men hen moet genezen. Ziekte is ofwel een straf ofwel een beproeving. In beide gevallen dient men te vasten en te bidden.
Maar in de praktijk van alledag kon men niet verhinderen dat onderzoekende geesten op ontdekkingsreis gingen naar de geheimen van de natuur. En waarom ook niet? Deed Aristoteles dat ook niet? Waren de Drie Koningen geen magiers die in de sterren hadden gelezen dat er een bijzonder kind geboren was? Zolang men God maar voor ogen hield. Althans, dat was de mening van de meeste alchemisten, nigromantici en andere occultisten.

Nigromantie, het beweren van geesten, was in geleerde kringen tamelijk gebruikelijk, misschien wel net zo normaal als exorcisme, het uitdrijven van duivels. Geert Groote (1340-1384), jazeker, de Geert Groote van de Moderne Devotie, had in zijn jonge jaren een grote belangstelling voor occulte zaken, en hierover in de loop der jaren een respectabel bibliotheekje opgebouwd. Toen hij in 1372 in Deventer verbleef, bij zijn oom Jan van Ockenbroeck, werd hij plotseling ernstig ziek. Zo ernstig dat er een priester bij gehaald werd om hem de sacramenten der stervenden toe te dienen. De parochiepaap weigerde echter dit te doen als Geert niet eerst zijn boeken over magie zou laten verbranden. Wat Geert natuurlijk verdomde. Paap weg.
Maar nadat Geert zijn eigen pis nog eens aandachtig bekeken had en gezien had dat hij ten dode was opgeschreven haalde hij bakzeil. Hij liet zijn occulte boeken verbranden, biechtte, communiceerde en … genas.

Over hekserij in de Middeleeuwen weten wij feitelijk heel weinig. Het meeste bestaat uit louter verdachtmakingen. Er is wel het nodige over geschreven maar – en hier moet ik Lady Bara gelijk geven – vooral door lieden die tot de zwevers gerekend moeten worden.
Wel weten we dat naarmate de Middeleeuwen hun einde naderden magische praktijken object van Inquisitioneel onderzoek worden. Enkele jaren voor de ontdekking van Amerika verschijnt op last van paus Innocentius VIII een alles behalve onschuldig tractaat, Malleus Mallificarum geheten, in de volkstaal de Heksenhamer, van de hand van twee Rijnlandse Dominicanen, Kramer en Sprenger. Een catalogus van angst, waan en paranoia. Een kleine eeuw later breken de eerste grote vervolgingen uit.

De hedendaagse hekserij heeft met dit alles evenveel te maken als het moderne nudisme met de Wederdoperij. Het is een ’terug naar de natuur’-reactie tegen de voortschrijdende rationalisering en technocratisering van onze maatschappij.
Daarom Burgemeester en Wethouders van Harderwijk. Als die heksjes van u bij volle maan op het strandje van Wolderwijd een vuurtje willen stoken, nadat ze eerst een heksenkring in het zand getrokken hebben en die symbolisch hebben schoongeveegd, laat ze!

Willem.Kuiper@Let.UvA.NL

(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

*-------------------------------------------------------------------------*
|                                                                         |
| Informatie over Neder-L:                                                |
| ========================                                                |
| Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar              |
|   listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO     |
| Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl    |
|   met als boodschap: SUB NEDER-L                                        |
| Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl|
|   met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206                     |
|   (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)|
| Gopher-toegang tot Neder-L: alle oude en nieuwe Neder-L-bulletins zijn  |
|   via Gopher in te zien op gopher.nic.surfnet.nl, in de directory       |
|   SURFnet informatie/LISTSERV archieven (nic.surfnet.nl)/NEDER-L        |
| WWW-toegang tot Neder-L:                                                |
|   http://www.nic.surfnet.nl/nlmenu/tijdschriften/tijdschriften.html     |
| Algemene URL, voor direct contact vanuit Internet/Gopher/WWW:           |
|   gopher://hearn.nic.surfnet.nl:70/11/1.%20LISTSERVs%20public           |
|   %20archives%20on%20hearn.nic.surfnet.nl/Neder-L                       |
|   (Geen spatie tussen "20public" en "%20archives" plaatsen.)            |
| Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l  |
| Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl  |
*-------------------------------------------------------------------------*
 
 
*-Einde-------------------- Neder-L, no. 9609.a --------------------------*