Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

Neder-L, no. 9903.a

door Reageer

Subject: Neder-L, no. 9903.a
From: BJP Salemans
Reply-To:Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek
Date:Wed, 10 Mar 1999 04:21:57 +0100
Content-Type:TEXT/PLAIN
                           *********************
*-Zevende-jaargang--------- Neder-L, no. 9903.a -----------ISSN-0929-6514-*
|                                                                         |
|      ************************************************************       |
|      * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek *       |
|      ************************************************************       |
|                                                                         |
| Onderwerpen in dit bulletin:                                            |
| ============================                                            |
| (1) Rub: 9903.01: Evenementenagenda, met:                               |
|                   - Theaterprogramma Boudewijn B"uch 'Hoe word ik       |
|                     schrijver?', 28 maart 1999 (Amersfoort)             |
|                   - Middag over Rikki Holtmaat, 14 maart 1999 (A'dam)   |
|                   - Middag over Mustafa Stitou, 28 maart 1999 (A'dam)   |
|                   - Middag over Christine Otten, 11 april 1999 (A'dam)  |
|                   - Vossius-tentoonstelling, 17 maart - 29 april (A'dam)|
|                   - Colloquium 'De nieuwe Georgica; opleving regionale  |
|                     literaturen in Europa', 8 en 9 april 1999 (A'dam)   |
|                   - Colloquium 'Codices Miscellanearum' over verzamel-  |
|                     handschriften, 8 april 1999 (Brussel)               |
|                   - 'Dag van de Literatuur', 10 maart 1999 (Den Haag)   |
|                   - Tweede 'Avond van de Po"ezie', 16 april (Landgraaf) |
|                   - Boekpresentatie 'Een Leidse vriendschap', 23 maart  |
|                     1999 (Leiden)                                       |
|                   - Zomerschool 'Informatietechnologie, Geschiedenis en |
|                     Cultureel erfgoed', 11 - 25 juni 1999 (Leiden)      |
| (2) Med: 9903.02: Johan Daisne-middag op 7 november 1999 te Gent        |
| (3) Rub: 9903.03: Rubriek Hora Est!: overzicht promoties                |
| (4) Sym: 9903.04: Symposium 'Mondelinge Communicaties in Organisaties'  |
|                   op 27 en 28 mei te Groningen                          |
| (5) Sym: 9903.05: Colloquium 'Klassieken op de markt' op 24 maart 1999  |
|                   te Gent                                               |
| (6) Vac: 9903.06: Zeven promotieplaatsen Taalwetenschap bij UiL OTS     |
|                   (Utrecht); deadline: 22 maart 1999                    |
| (7) Web: 9903.07: Internet-prijsvraag '40 jaar FLMD'                    |
| (8) Web: 9903.08: Nieuwe website Algemene Vereniging voor Taalwetenschap|
| (9) Rec: 9903.09: Bespreking door Willem Kuiper van: cd-rom             |
|                   Middelnederlands. Instituut voor Nederlandse          |
|                   Lexicologie. (Den Haag/Antwerpen 1998)                |
|(10) Col: 9903.10: Linguistisch Miniatuurtje LVII: Daar val je toch van  |
|                   uit de boot!                                          |
|(11) Informatie over Neder-L                                             |
|                                                                         |
*--------------------------                     --------------------------*
                           *********************

(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 07 Mar 1999 18:39:52 +0100
From: P.J. Verkruijsse <Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 9903.01: Evenementenagenda

=================
Evenementenagenda
=================

AMERSFOORT, De Flint, Coninckstraat 60.

Theaterprogramma Boudewijn B”uch, 28 maart 1999, 20.15 uur.

  • In zijn theaterprogramma ‘Hoe word ik schrijver?’ geeft Boudewijn B”uch adviezen over het schrijverschap, vertelt hij over collega-schrijvers en maakt hij overduidelijk dat het schrijven van een boek een uitermate nare klus is. Prijzen: NLG 40,-, 36,- en 32,- Informatie: 033-4229225.

AMSTERDAM, Hotel de Filosoof, Anna Vondelstraat 6.

Literaire activiteiten Stichting Onderzee, 14 maart 1999, 15 uur.

  • Literaire bijeenkomst rondom het debuut van Rikki Holtmaat: ‘De koningin van Lombardije’, verschenen bij Meulenhoff. Toegang gratis. Inlichtingen: 020-5974415 of 6276644.

AMSTERDAM, Hotel de Filosoof, Anna Vondelstraat 6.

Literaire activiteiten Stichting Onderzee, 28 maart 1999, 15 uur.

  • Literaire bijeenkomst rondom de dichtbundels van Mustafa Stitou: ‘Mijn vormen’ en ‘Mijn gedichten’, verschenen bij Vassallucci. Toegang gratis. Inlichtingen: 020-5974415 of 6276644.

AMSTERDAM, Hotel de Filosoof, Anna Vondelstraat 6.

Literaire activiteiten Stichting Onderzee, 11 april 1999, 15 uur.

  • Literaire bijeenkomst rondom de romans van Christine Otten: ‘Blauw metaal’ en ‘Lente van glas’, verschenen bij Atlas. Toegang gratis. Inlichtingen: 020-5974415 of 6276644.

AMSTERDAM, Universiteitsbibliotheek, Singel 425, 020-5252143.

Opening van de tentoonstelling ‘Vossius in verleden en toekomst; een groot geleerde en het behoud van zijn manuscripten’, 17 maart 1999, 16 uur.

  • De aanleiding voor de expositie is het overlijden van Gerard Joannes Vossius, op 17 maart 1649, nu 350 jaar geleden. Toespraken door dr. C.S.M. Rademaker over ‘De Hooghgeleerde Vos, Geleertheits stut, der Scholen eere’ en door dr. J.A.A.M. Biemans over ‘De bibliotheek van Vossius in de steigers’. Opening door dr. S.J. Noorda, voorzitter van het College van Bestuur.
    De expositie is te bezichtigen van 18 maart tot en met 29 april 1999, ma.-vr. 11-16 uur (gesloten op 2 en 5 april).

AMSTERDAM, Vrije Universiteit en Universiteit van Amsterdam.

Colloquium ‘De nieuwe Georgica; opleving van de regionale literaturen in Europa’, 8 en 9 april 1999.

  • Colloquium, georganiseerd door dr. Liesbeth Korthals Altes (VU) en dr. Manet van Montfrans (UvA), i.s.m. de Faculteit der Letteren van de VU, de Faculteit der Geesteswetenschappen en het Instituut voor Cultuurgeschiedenis van de UvA en de Onderzoekschool Literatuurwetenschap, over de opmerkelijke opkomende populariteit van de regionale roman in deze tijd van globalisering. De eerste dag vindt plaats in het gebouw van de VU, De Boelelaan 1105; de tweede in het Bungehuis van de UvA, Spuistraat 210. Sprekers zijn o.a. Joep Leerssen, Elisabeth Koenraads en Dirk de Geest.
    Informatie en aanmelding voor 20 maart bij de organisatoren: Leerstoelgroep Moderne Europese Letterkunde, Spuistraat 134, 1012 VB Amsterdam of Leerstoelgroep Moderne Franse Letterkunde, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam.

BRUSSEL, Lippens-zaal van de Koninklijke Bibliotheek, Kunstberg, 1000 Brussel.

Colloquium ‘Codices Miscellanearum’, 8 april 1999, 14 uur.

  • Colloquium over verzamelhandschriften met voordrachten door W. van Anrooij (Leiden), G. Hasenohr (Parijs), P. Gumbert (Leiden), T. Hunt (Oxford), S. Westphal (Montreal) en een debat onder leiding van W.P. Gerritsen (Utrecht). Daarna vernissage van de tentoonstelling over het handschrift-Van Hulthem en de presentatie van de facsimile-uitgave.

DEN HAAG, Nederlands Congrescentrum.

‘BulkBoek’s Dag van de Literatuur’, 10 maart 1999, 10.15 uur.

  • Ook dit jaar worden weer duizenden jongeren verwacht op dit grootse literaire festival met informatiemarkt, workshops, ruilbeurs, enz., waar tientallen auteurs aanwezig zijn. Informatie: 020-6279549, e-mail: bulkboek@schrijversnet.nl;
    http://www.schrijversnet.nl/bulkboek
    Zonder aanmelding geen toegang!

LANDGRAAF, Raadhuis.

Tweede Avond van de Po”ezie, 16 april 1999, 20 uur.

  • De publicist Hans Groenewegen interviewt de dichters Gerrit Kouwenaar, Eddy van Vliet, Kreek Daey Ouwens en Huub Beurskens. Elke dichter zal na het interview voorlezen uit eigen werk. De muzikale entr’acte (Dierkundige dichtoefeningen; tekst: Kees Stip, muziek: Joh. R”ontgen) wordt verzorgd door de sopraan Maaike Kitslaar en de pianist Frits Koopal.
    Tijdens deze Avond van de Po”ezie wordt tevens de videoband gepresenteerd die werd opgenomen tijdens de Derde Dag van de Po”ezie op 25 en 26 april 1998 in Kasteel Strijthagen te Landgraaf. De eerste exemplaren worden aangeboden aan mr. B.J.M. baron van Voorst tot Voorst, Commissaris van de Koningin in de provincie Limburg en aan mr. L.H.F.M. Janssen, burgemeester van Landgraaf. Entree: NLG 15,-.

LEIDEN, Klein-Auditorium Academiegebouw, Rapenburg 73.

Boekpresentatie van ‘Een Leidse vriendschap’, 23 maart 1999, 16 uur.

  • Het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme en uitgeverij Ten Have presenteren het boek van J. de Bruijn en G. Harinck: ‘Een Leidse vriendschap; de briefwisseling tussen Herman Bavinck en Christiaan Snouck Hurgronje, 1875-1921’. Voordrachten door prof. dr. J. van den Berg, prof. dr. P.S. van Koningsveld en prof. dr. W. Otterspeer. Aanmelding voor het bijwonen van de bijeenkomst bij het Historisch Documentatiecentrum, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam.

LEIDEN.

Vierde Leidse Zomerschool: Informatietechnologie, Geschiedenis en Cultureel erfgoed, 11-25 juni 1999.

  • De vierde zomerschool wordt georganiseerd door de afdeling
    Informatietechnologie van het NIWI, de postdoctorale opleiding Historische Informatieverwerking en het Departement voor Economische en Sociale Geschiedenis van de Leidse Universiteit. De zomerschool biedt cursussen voor onderzoekers, docenten, archivarissen, bibliothecarissen, museummedewerkers en gevorderde studenten. De volgende cursussen worden aangeboden:
    – Opstapcursus Windows 95
    – Bewaren van digitale bestanden
    – Structurering en ontsluiting van (kunst)historische bronnen voor het WWW met behulp van HTML
    – Digitale beeldverwerking voor bibliotheken en archieven
    – Database-technieken voor historici
    – Structurering en ontsluiting van teksten met behulp van SGML en XML.
    Informatie: Secretariaat Leidse Zomerschool, p/a NIWI Leiden, Antwoordnr. 10368, 2300 RA Leiden, 071-5272742, fax 5272615, e-mail: leidse_zomerschool@niwi.knaw.nl;
    http://www.niwi.knaw.nl/nl/various/summer.htm

(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 07 Mar 1999 18:39:52 +0100
From: P.J. Verkruijsse <Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Med: 9903.02: Johan Daisne-middag op 7 november 1999 te Gent

===================
Johan Daisne-middag
7 november 1999
===================

Twintig jaar geleden overleed de Gentse schrijver Johan Daisne en vijf jaar geleden werd het Studiecentrum Johan Daisne (SJD) opgericht. Ter gelegenheid van deze dubbele verjaardag haalt Hubert Lampo herinneringen op aan zijn magisch-realistische vriend tijdens de vierde Daisne-namiddag van het SJD op 7 november 1999 in het Film-Plateau aan de Paddenhoek te Gent.

Die middag wordt ook de bundel ‘Mijn huis van droom en werkelijkheid’ in de reeks Vlaamse Klassieken van uitgeverij Manteau voorgesteld, een selectie uit Daisnes verhalend en beschouwend proza en uit zijn poezie, gekozen en ingeleid door Johan Vanhecke. In het tweede deel van deze zaterdagnamiddag wordt de passie van Daisne voor Marlene Dietrich toegelicht aan de hand van de film ‘Blonde Venus’ van Josef von Sternberg uit 1932. “Ik vind geen woorden om ’t diepe genot uit te drukken dat ik beleefde”, schreef Daisne na het zien van de film, “door me andermaal te kunnen ontvluchten en verliezen in de droomatmosfeer van deze echte Dietrich-Sternberg-band. Schitterend is de vertolking van alle rollen, met natuurlijk bovenaan de gouden diva, onmiddellijk gevolgd door haar echtgenoot, de zieke chemist met holle rug. Eens te meer heeft Sternberg’s admirabele techniek me doen zuchten van genot. ’t Is een ware filmtovenaar: dekorum, foto, montage zijn van magische virtuositeit. En ’t beeldenritme – de “Hot Voodoo”-scene in Harlem, ’t spel van schepen en treinen, de sidderende motorboot, de taferelen in de Parijse music-hall – is pure muziek die iemand dronken maakt.”

Hubert Lampo, de jongere generatiegenoot van Daisne, hoeft nauwelijks voorgesteld te worden. Zijn met de staatsprijs bekroonde roman ‘De komst van Joachim Stiller’ is in meer dan elf talen vertaald en nog steeds erg populair, net zoals heel wat ander werk.

Hubert Lampo wordt in de Vlaamse literatuurgeschiedenis nogal gemakkelijk in een adem met Johan Daisne vernoemd, als vertegenwoordiger van het magisch-realisme. Nochtans is hun oeuvre behoorlijk verschillend, zeker op het gebied van stijl en thematiek. En behalve enkele kortverhalen uit zijn beginperiode, wordt het werk van Lampo pas magisch-realistisch wanneer Daisnes romans precies realistischer worden. Wellicht zijn ze nog het meest verwant in hun korte werk. Er zijn nog enkele andere overeenkomsten: Lampo werd geboren op 1 september, Daisne op 2 september; ze zijn allebei van het begin tot het einde redacteur geweest van het Nieuw Vlaams Tijdschrift; ze debuteerden als romanschrijver allebei in 1942 bij Manteau; en hun moeders studeerden samen aan de Rijksnormaalschool te Brugge. Reeds in 1943 besteedde Hubert Lampo uitgebreid aandacht aan Daisnes novelle ‘Aurora’ in zijn essay ‘De jeugd als inspiratiebron’; in 1971 kreeg Daisne een volledig hoofdstuk in ‘De Zwanen van Stonehenge’ en in 1987 stelde Lampo een bundel samen met De beste verhalen van Johan Daisne en voorzag die van een stevige inleiding.

Deze slotactiviteit van het SJD heeft plaats op zaterdag 7 november in het Film-Plateau, Paddenhoek 3 te Gent. Het programma ziet er uit als volgt:

  • 14.00 uur: opening deuren
  • 14.30 uur: Johan Vanhecke: inleiding, voorstelling Jaarboek, Manteau-bundel en spreker
  • 14.45 uur: Hubert Lampo: Johan Daisne en ik
  • 15.15 uur: Koffiepauze
  • 15.45 uur: Michel Apers: Johan Daisne en Marlene Dietrich
  • 16.00 uur: Blonde Venus (Film van Josef von Sternberg uit 1932 met Marlene Dietrich)

Toegangsprijs voor colloquium + film is 150 BEF. Studenten, werklozen en 65+ers betalen 100 BEF. Leden van het Studiecentrum krijgen gratis toegang. Voor meer informatie over het SJD kan men terecht bij Guido van Puyenbroeck, Bosstraat 49, 9111 Belsele, 03/772.33.88. Het SJD heeft ook een internetpagina op: http://bewoner.dma.be/daisne

Johan Vanhecke

(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 07 Mar 1999 18:39:52 +0100
From: P.J. Verkruijsse <Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 9903.03: Rubriek Hora Est!: overzicht promoties

===================
Rubriek Hora Est!:
overzicht promoties
===================

25 februari 1999, Rijksuniversiteit Groningen.
Kees Nuijten: Freud en fictie; literaire genres vanuit psychoanalytisch perspectief.
Promotor: prof. dr. W. Sch”onau.
De psychoanalytische literatuurkritiek biedt een waardevolle aanvulling op de traditonele literatuurbeschouwing. Door het gebruik van psychoanalytische concepten en inzichten bij de bestudering van literaire teksten is het mogelijk om onbewuste drijfveren van schrijvers en lezers bloot te leggen.

31 maart 1999, 13.45 uur, Aula Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, Amsterdam.
Ad Welschen: Duale syntaxis en polaire contractie; negatief gebonden of-constructies in het Nederlands.
Promotor: prof. dr. Th.A.J.M. Janssen.
Dit proefschrift gaat over een specifieke toepassing van het disjunctieve voegwoord ‘of’ in het Nederlands, en wel in tweeledige zinnen na een negatie. Behalve in het Afrikaans en Fries komt een dergelijke constructie in geen andere taal met zo’n (schijnbaar?) disjunctief voor. Dat is een belangrijke externe reden om de constructie te onderzoeken. Maar ook intern, binnen het syntactisch systeem van het Nederlands, neemt de constructie een heel bijzondere eigen plaats in, waarover binnen de neerlandistiek al 175 jaar gediscussieerd wordt.
Het boek bevat een eerste deel, waarin een nieuwe classificatie voor de constructie wordt opgesteld, een tweede deel met thematische analyses, en een uitgebreide appendix van historiserende en comparatistische aard. Uitgangspunt zijn alledaagse gebruiksgevallen als: ‘Er gaat geen dag voorbij of er staan files op de grote wegen. Het zal niet lang meer duren of in de randstad zal het rekeningrijden worden ingevoerd.’ Onder meer de lexicale keuze voor ‘of’ zelf in deze zinnen was tot nu toe een onopgelost grammaticaal vraagstuk, maar ook allerlei andere semantische aspecten van de constructie waren onvoldoende opgehelderd. De onderliggende systematiek en de functionaliteit van de constructie worden in dit boek nader verklaard. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij de cognitieve semantiek. De zinnen zijn duaal en asymmetrisch. De volgorde van de deelzinnen ligt vast: er is een voor- en een nazin. De relatie daartussen is eerder onderschikkend dan nevenschikkend, hoewel de vorm meer op het laatste wijst. Deze traditionele onderscheidingen zijn hier echter minder relevant. Zulke tweeledige zinnen vormen een apart domein in de syntaxis en ze zijn primair correlatief van aard. De syntactische aard van het verband wordt overigens nader gepreciseerd. Opvallend is de verplichte negatieve omschrijving in de voorzin, die eerder de rol van een intensiverende operator lijkt te vervullen, mede gezien de aard van de kwantificatie daarbij. Vormt de constructie ook in functioneel opzicht een negatieve zin of niet? Op deze vraag wordt een bevestigend antwoord gegeven, maar alleen met betrekking tot de voorzin zelf. Met name de cognitieve werking van de constructie is voor grammatici altijd intrigerend geweest.
In dit boek wordt een geheel nieuwe visie ontwikkeld. Bepalend is de tegengestelde polariteit tussen voor- en nazin waarbij ‘of’ fungeert als een polair omslagpunt. De taalgebruiker wordt via een negatief ingezette boodschap al op het spoor gezet van een positief vervolg. De constructie is dan wel hybridisch, maar dit karakter wordt cognitief gemotiveerd. Deze ingebouwde convertieve eigenschap geeft de constructie in het Nederlands een functionele meerwaarde, waarbij het disjunctivum een iconische rol speelt. Typologisch is verder van belang, dat de constructie een familierelatie onderhoudt met exceptieve en expletief-negatieve zinnen. In dit verband worden vergelijkingen gemaakt met verwante constructies in het Latijn en het Engels.

15 april 1999, Technische Universiteit Eindhoven.
Xiangling Li: Chinese-Dutch Business Negotiations Insights from Discourse.
Promotores: prof. dr. Carel Jansen en prof. dr. Wolfgang Herrlitz; copromotor: dr. Tom Koole.
The Chinese are known as an inscrutable people in the West. With the rapid globalisation of world business, China, with its booming economy and as one of the world’s largest emerging markets, is attracting increasing numbers of international traders and investors. Various sources have shown that language and culture are, among other factors, two of the major obstacles to successful business collaborations between the Chinese and Westerners. This dissertation aims to help remove these obstacles by offering some insights into the intricate mechanisms of business negotiation between the Chinese and the Dutch.
While most of the research concerning Chinese-Western communication has used everyday conversation as the subject of study, this research chooses negotiation, the core of international business, as its subject. Micro-level qualitative discourse analyses are used as the main research method in addition to ethnographic methods such as the questionnaire survey and interview. The main data used are simulated as well as real-life video-taped Chinese-Dutch business negotiations. Questionnaire survey and interview data from real-life Chinese and Dutch negotiators are used as support data. The phenomena recurrently cropping up across the negotiations are examined at a turn-to-turn level to pinpoint places where problems arise that prevent the negotiators from reaching mutual understandings and fulfilling negotiation goals. The deep-rooted cultural concepts underlying the linguistic phenomena prove to be the main trouble sources. The results of this research are relevant for both the academic and business world.
Handelseditie: Rodopi, Amsterdam/Atlanta GA, 1999. 215 p. (Utrecht Studies in Language and Communication 14) ISBN: 90-420-0734-6; NLG 70,- / US-$ 38.-.
Informatie: Eric van Broekhuizen: e-mail: E.van.Broekhuizen@rodopi.nl; http://www.rodopi.nl (Nieuw adres vanaf 15 mei:) Tijnmuiden 7, 1046 AK Amsterdam, 020-6114821, fax 020-4472979

(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 07 Mar 1999 18:39:52 +0100
From: P.J. Verkruijsse <Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Sym: 9903.04: Vijfde symposium 'Mondelinge Communicaties in Organisaties' op 27 en 28 mei te Groningen

============================
Vijfde symposium Mondelinge
Communicatie in Organisaties
============================

Het vijfde ‘Mondelinge Communicatie in Organisaties’-symposium zal in Groningen georganiseerd worden op donderdag en vrijdag 27 en 28 mei 1999.

  • Centrale spreker: prof. dr. J”org Bergmann (universiteit Giessen, BRD)
  • Thema: cultuur, moraliteit en interactie.
  • Globaal programma:
    . donderdag 27 mei: J”org Bergmann
    . vrijdag 28 mei: paper-presentaties met Bergmann als primaire discussiant.
  • Maximum aantal deelnemers: 40.
  • Maximum aantal papers tweede dag: 8.

U wordt van harte uitgenodigd een plan voor een paper (abstract, titel) svp voor 1 april a.s. toe te sturen aan: Symposium mondelinge Communicatie in Organisaties, p/a Harrie Mazeland, Taal en Communicatie, Postbus 716, 9700 AS Groningen (of via e-mail: mazeland@let.rug.nl).

Zie voor meer informatie de website van het Colloquium on Language Use and Communication van de afdeling Taal en Communicatie, RuG: http://odur.let.rug.nl/clcg/ (doorklikken naar ‘events’, Colloquium on Language Use and Communication, 5e Symposium mondelinge Communicatie in Organisatie

(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 01 Mar 1999 18:58:35 +0100
From: Edward Vanhoutte <evanhout@uia.ua.ac.be>
Subject: Sym: 9903.05: Colloquium 'Klassieken op de markt' op 24 maart 1999 te Gent

*--------------------------------------------------------------*
|                    KLASSIEKEN OP DE MARKT                    |
|                                                              |
|          woensdag 24 maart 1999 van 9.30 tot 18 uur          |
|                                                              |
|  Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde  |
|                  Koningstraat 18, 9000 Gent                  |
*--------------------------------------------------------------*

Is er nog behoefte aan oudere teksten uit de Nederlandse letterkunde? Waar bestaan die eventuele behoeften dan wel? Alleen in het onderwijs? Of ook in de openbare bibliotheek? Of nog algemener: ook bij de individuele literatuurliefhebber, en dus ook in de boekhandel? Het zijn provocatieve vragen voor wie zich met de beschikbaarheid van “klassieken” op de markt bezighoudt. En daarmee is het arsenaal aan vragen niet uitgeput. Wat is eigenlijk een “klassieke” tekst uit de twintigste eeuw? Hoe gaat de school met zulke teksten om, en welke plaats willen de media in het flitsende fin-de-siecle ervoor inruimen? Of kennen die alleen de top-tien van de week?

Recent is een aantal initiatieven genomen door zowel Vlaamse als Nederlandse uitgeverijen, om teksten opnieuw ter beschikking te stellen: van dat elan wil de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde gebruik maken om een debat op te zetten over de keuze van de te publiceren teksten, over de tekstconstitutie en – uiteraard ook – over de promotiemogelijkheden. Het debat moet actoren bijeen brengen uit de academische wereld, de literaire kritiek en de media, het bibliotheekwezen, de uitgeverswereld en het onderwijs. Door samenspraak en overleg met diverse betrokkenen hopen de initiatiefnemers een beter en vollediger zicht op de hele problematiek te krijgen. Mogelijk leidt dat tot het formuleren van een paar stevig ondertimmerde resoluties, ten gerieve van onder meer het beleid; van het beleid mag immers verwacht worden dat het ook dit type van “monumentenzorg” ter harte zal nemen.

Leiding

Marcel Janssens is emeritus hoogleraar Literatuurwetenschap aan de Katholieke Universiteit Leuven. Heel zijn carriere door, en met nog grotere intensiteit na zijn emeritering, heeft hij zich ingezet om via lezingen de Nederlandse literatuur van de negentiende, maar vooral van de twintigste eeuw bekend te maken bij een ruimer publiek. In zijn wetenschappelijk werk behandelt hij vrijwel alle belangrijke figuren uit de Nederlandse literatuur in Vlaanderen, en een aantal van de grootsten uit die in Nederland.

Programma

  • 9.30 uur: Onthaal en koffie
  • 10.00 uur: Prof. M. Janssens: Opening
  • 10.15 uur: Prof. R. Vervliet: Probleemstelling
  • 10.45 uur: Prof. E.K. Grootes: Initiatieven in Nederland (uitgeverswereld)
  • 11.15 uur: L. van der Velpen: Initiatieven in Vlaanderen (uitgeverswereld en boekhandel)
  • 12.15 uur: D. Demuynck: Uitgeverijen
  • 14.30 uur: J.P. Rondas: Media
  • 15.00 uur: Prof. J. van Iseghem: Onderwijswereld
  • 15.30 uur: F. Heymans: Openbare bibliotheken
  • 16.00 uur: Afsluitend rondetafelgesprek en resoluties; moderator: prof. M. Janssens
  • 17.00 uur: Receptie

Praktisch

  • Datum: woensdag 24 maart 1999 van 9.30 tot 18 uur.
  • Plaats: Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Koningstraat 18, 9000 Gent.
  • Deelname: gratis.
  • Inlichtingen: op onderstaand adres.
  • Inschrijving (voor 19 maart 1999) bij:
    Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
    Koningstraat 18 – 9000 Gent
    tel 09/265.93.40, fax 09/265.93.49
    e-mail secretariaat@kantl.be

(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 09 Mar 1999 12:07:36 +0100
From: UiL-OTS <UiL-OTS@let.uu.nl>
Subject: Vac: 9903.06: Zeven promotieplaatsen Taalwetenschap bij UiL OTS (Utrecht); deadline: 22 maart 1999

==========================================================
Zeven promotieplaatsen Taalwetenschap bij Uil OTS, Utrecht
==========================================================

English version of this text:
http://www-uilots.let.ruu.nl/graduatepositionse.htm

Het Utrechts instituut voor Linguistiek OTS is een onderzoeksinstituut van de faculteit der Letteren van de UU. Er werken een kleine honderd personen, waaronder 12 hoogleraren, 8 postdocs en 23 promovendi.

Het doel van UiL OTS is het ontwikkelen van wetenschappelijke expertise op het gebied van de systemen die ten grondslag liggen aan taal, spraak en hun gebruik. UiL OTS neemt deel in twee landelijke onderzoekscholen. Het is penvoerder van de Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap en neemt deel in de Onderzoekschool Logica. Het onderzoek van UiL OTS bestrijkt zes hoofdonderdelen van het vakgebied: (i) Syntax & Semantics, (ii) Morphology & Phonology, (iii) Computational Linguistics & Logic, (iv) Phonetics, (v) Language Development, en (vi) Language Use. Het onderzoeksprogramma van het UiL OTS probeert inhoud te geven aan de beoogde intensieve samenwerking tussen verschillende deelgebieden binnen de taalkunde en gerelateerde disciplines buiten de taalkunde zoals logica, informatica, cognitieve wetenschappen, didaktiek en sociale wetenschappen. Specifieke domeinen van interdisciplinair samenwerking zijn: het lexicon, eerste en tweede/vreemde taalverwerving, taalonderwijskunde, natuurlijke taalverwerking, relaties tussen taal, logica en informatica, tekstlinguistiek en conversatie-analyse, vertaalkunde, taal- en spraakpathologie, tekst design en evaluatie, taal- en spraaktechnologie.

Binnen Nederland is het UiL OTS het enige onderzoeksinstituut dat een lokale bundeling van onderzoek op al deze terreinen omvat. Het onderzoeksbeleid van het UiL OTS is erop gericht de meerwaarde die deze concentratie van onderzoek verschaft ten volle te benutten om de nationale en internationale positie van het taalkundig onderzoek in Utrecht verder te versterken.

Het UiL OTS zoekt ambitieuze en enthousiaste kandidaten voor

7 Promotieplaatsen Taalwetenschap

Deze zullen vervuld kunnen worden per 1 augustus 1999.

Het onderzoek van het UiL OTS concentreert zich op de volgende deelgebieden van de lingu‹stiek: Syntaxis: structuur en computatie; Semantiek: structuur en interpretatie; Interfaces; Lexicografie en Lexicologie; Fonologie; Prosodische morfologie; Gebarentaal; Bewijstheoretische methoden in natuurlijke taalanalyse; Computationele en modeltheoretische semantiek; Natuurlijke taalverwerking; Statische en dynamische perspectieven op taalstructuur, Fonetische onderdeterminatie; Interface fonetiek-fonologie, Taalverwerving; Taalverandering; Vreemde taalverwerving, Taalverwerving; Taalverandering; Vreemde taalverwerving.

Het UiL OTS heeft voor de komende 5 jaar bijzondere steun verkregen van het College van Bestuur van de Universiteit Utrecht voor het project Language in Use (in het kader van de zogenaamde ‘breedte-strategie’), een in hoge mate innoverend onderzoeksproject met een sterke internationale uitstraling. Belangrijkste doelstelling van het onderzoeksproject is om zicht te krijgen op een aantal fundamentele vragen op het gebied van taalstructuur, taalverwerking en taalverwerving middels het combineren van onderzoeksmethodes uit verschillende subdisciplines en het laten samenwerken van experts met verschillende achtergronden. Daartoe zijn de experimentele en informatiseringsfacilteiten van het UiL OTS aanzienlijk uitgebreid. Tegen deze achtergrond zoeken wij in het bijzonder promovendi voor de uitvoering van onderzoeksprojecten die zich begeven op een van de volgende terreinen van onderzoek:

  • De rol van syntactische, semantische en pragmatische factoren bij de interpretatie van referenti‰le afhankelijkheden;
  • De rol van de prosodie in taalstructuur en taalverwerking.
  • De rol van het aangeboren taalvermogen ten opzichte van algemene cognitieve vaardigheden en ervaring in eerste- en tweedetaalverwerving.
  • Het construeren en evalueren van formele modellen van syntactische en semantische structuur.

Op al deze terreinen zullen de projecten worden gekenmerkt door een sterk interdisciplinaire benadering, waarbij van de kandidaten wordt verwacht dat zij in staat en bereid zijn om samen te werken met onderzoekers met een mogelijk andere achtergrond.

Het ligt in de bedoeling maximaal 5 van de promotieprojecten te relateren aan het onderzoeksprogramma Language in Use. Daarnaast is er ruimte voor 2 promotieplaatsen op een van de onderzoeksgebieden van het UiL OTS onderzoeksprogramma zoals hierboven geschetst.

Kandidaten

kunnen solliciteren naar een promotieplaats binnen de hierboven genoemde onderzoeksgebieden. Zowel voor het ‘breedte-strategie’ als voor de projecten buiten de breedte-strategie geldt dat samenvattingen van projectbeschrijvingen beschikbaar zijn via internet: http://www-uilots.let.ruu.nl/graduatepositions.htmsamenvat of op aanvraag zullen worden toegestuurd. Tevens is het mogelijk dat de kandidaat zelf een onderzoeksvoorstel formuleert; hiervoor geldt dat het ge‰valueerd zal worden tegen de achtergrond van het UiL OTS onderzoekprogramma. Onderdeel van de selectieprocedure is het uitwerken van en invulling geven aan een samenvatting van een projectvoorstel.

Doel

van de promotieplaats is dat u een opleiding volgt tot wetenschappelijk onderzoeker die uitmondt in een dissertatie binnen een periode van vier jaar. Als onderdeel van uw opleiding wordt u in de gelegenheid gesteld onderwijs te volgen binnen de Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap en/of de Onderzoekschool Logica. Voor aanvang van de promotie-opleiding wordt een opleidings- en begeleidingsplan vastgesteld dat na drie maanden wordt gevolgd door een gedetailleerd werkplan.

Wij vragen

enthousiasme voor taalwetenschappelijke vragen en aantoonbare belangstelling op een van de onderzoeksgebieden van het UiL OTS. Daarnaast een doctoraalexamen met een specialisatie in de taalkunde of een ander vergelijkbaar examen met een passende specialisatierichting. Zij die binnenkort afstuderen (maar voor 1 augustus 1999) kunnen ook solliciteren.

Wij bieden

een stimulerende en innovatieve onderzoeksomgeving met veel internationale contacten (gastonderzoekers, internationale samenwerkingsverbanden), een opleiding waarin u de gelegenheid geboden wordt u wetenschappelijk breed te ontwikkelen (met de mogelijkheid colleges te volgen van gegeven door experts vanuit binnen- en buitenland), uitstekende mogelijkheden voor congresbezoek, ruime experimentele en informatiseringsvoorzieningen, en een stipendium als tegemoetkoming in de kosten van levensonderhoud van f. 3.468,= bruto per maand bij een voltijdse opleiding. Dit voor een periode van vier jaar bij positieve beoordeling van de voortgang.

Heeft U belangstelling?

Dan kunt u voor nadere inlichtingen contact opnemen met prof. dr. E.J. Reuland (wetenschappelijk directeur) telefoon 030-2536006, of dr. J. Don (promovendi-coordinator), telefoon 2536065. Sollicitatiebrieven voorzien van een uitgebreid curriculum vitae, een lijst van gevolgde cursussen en behaalde resultaten, scriptie en/of publicaties en twee referenties kunt U voor 22 maart 1999 sturen naar het secretariaat van het UiL OTS, Trans 10, 3512 JK Utrecht.

(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 1 Mar 1999 10:49:57
From: Frysk Letterkundich Museum <post@flmd.nl>
Subject: Web: 9903.07: Internet-prijsvraag '40 jaar FLMD'

==================================
Internet-prijsvraag ’40 jaar FLMD’
==================================

Het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum (FLMD) te Leeuwarden bestaat 40 jaar. Ter gelegenheid daarvan zullen er in de loop van dit jaar diverse speciale uitgaven verzorgd worden en zullen er (met name in de herfst) een aantal activiteiten plaats vinden. Voor het jubileum is door Gertjan Slagter een “jubileumzegel” ontworpen.

Een van de activiteiten die nu op 1 maart is begonnen, is een internet-prijsvraag. Op de website van het FLMD (http://www.flmd.nl/) is een speciale pagina gemaakt met een prijsvraag. Bezoekers van de site kunnen daar zeven vragen over de Friese literatuur en de plaats van het FLMD daarin beantwoorden. Alle antwoorden daarvoor zijn op de site terug te vinden. Onder de inzenders van een goede oplossing wordt een boekenbon van NLG 100, een van NLG 50 en tien van NLG 15 verloot. Insturen kan tot en met 1 oktober van dit jubileumjaar.

Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum
Grutte Tsjerkestrjitte 212, 8911 EG Ljouwert/Leeuwarden
tel. +31 58 2120834, faks +31 58 2132672
email: post@flmd.nl, homepage http://www.flmd.nl

(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 3 Mar 1999 16:07:23 +0100 (MET)
From: A. van der Wouden <vdwouden@let.rug.nl>
Subject: Web: 9903.08: Nieuwe website Algemene Vereniging voor Taalwetenschap

==================
Nieuwe website AVT
==================

De Algemene Vereniging voor Taalwetenschap is er voor taalkundigen van elke snit. De AVT geeft jaarlijks de bekende bundel Linguistics in the Netherlands uit, en organiseert eveneens jaarlijks de TIN-dag en (in samenwerking met Anela en LOT) het Taalgala, waarop de beste taalkundige dissertatie van het afgelopen jaar bekend gemaakt wordt. De AVT heeft een nieuwe website op http://www.let.rug.nl/orgs/avt

(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 09 Mar 1999 22:59:59 +0100
From: Willem Kuiper <Willem.Kuiper@hum.uva.nl>
Subject: Rec: 9903.09: Bespreking door Willem Kuiper van: cd-rom Middelnederlands. Instituut voor Nederlandse Lexicologie. (Den Haag/Antwerpen 1998)

===================================
Bespreking: cd-rom Middelnederlands
===================================

Bespreking van:
Cd-rom Middelnederlands. Woordenboek en teksten. Instituut voor Nederlandse Lexicologie. Den Haag/ Antwerpen, Sdu Uitgevers/Standaard Uitgeverij, 1998. Prijs: NLG 395,- / BEF 7600. ISBN: 90-75566-90-5; NUGI: 943/050

In de donkere dagen voor Kerstmis werd mij door een engel van de KPN een pakje aangereikt, dat eenmaal geopend mijn plannen voor de donkere dagen na Kerstmis volledig in de war zou sturen: de cd-rom Middelnederlands, met daarop het Middelnederlandsch Woordenboek, het Corpus Gysseling en bijna de gehele canon van de Middelnederlandse letterkunde. Een groet scat in een clein vat. Geen namaakboek, zoals een paar jaar geleden met het Woordenboek der Nederlandsche Taal op cd- rom, maar een bescheiden doosje van slechts 15 x 21 x 1,5 cm, met daarin een 68 pagina’s tellende Gebruikershandleiding en daaronder de cd-rom in een in de bodem van het doosje geintegreerde uitsparing.
De installatie – Windows 3.x/95/98/NT of emulatie daarvan vereist – verloopt probleemloos en zet vliegensvlug het woordenboekprogramma – de zoeksoftware CompLex3 – op de harde schijf. Een snelkoppeling naar de desktop moet je zelf maken. Meegeleverd wordt een macro voor Word en WordPerfect om de samenwerking tussen de eigen tekstverwerker, het MNW en de op de cd-rom meegeleverde teksten te optimaliseren.
Als je met Word tekstverwerkt – voorzover je daarmee kunt tekstverwerken – plaatst het installatieprogramma desgewenst een macroknop op de standaardwerkbalk van Word, en door daarop te klikken wordt het woordenboekprogramma gestart. Het kan echter nog mooier: als je een (Middelnederlandse) tekst op je (Word)scherm hebt staan, en je maakt van een (deel van een) woord een blokje, en je klikt vervolgens op bovengenoemde macroknop, dan wordt het MNW automatisch gestart en zet het programma het gelijknamige of dichtstbijzijnde lemma in een venster op het scherm.
De macro voor WordPerfect 6/7/8 – het in ongenade gevallen programma waarmee je wel kunt tekstverwerken – moet door de gebruiker zelf geinstalleerd worden, en werkt alleen maar als er eerst tekst in een blok geselecteerd is. In de typografische Gebruikershandleiding, p. 9-10 wordt deze voorwaarde niet genoemd, maar wel in de digitale handleiding die op de cd-rom is meegeleverd. Die dus ook maar eens aandachtig doorlezen.
De samenwerking tussen CompLex3 en Word is voorbeeldig, knippen Ctrl-c en plakken Ctrl-v gaat moeiteloos. Met WordPerfect 8 is de uitwisseling – althans op mijn machine(s) – een ramp. De ene crash na de andere. Foutje van Corel? Valsigheidje van Microsoft? De Sdu-Helpdesk is gewaarschuwd.
Terzijde, wie na het installeren van het MNW op dezelfde wijze de Sdu Taalwijzer installeert – icoontje erbij – kan klikken wat hij wil, maar komt via Word niet meer in het MNW. Die link is door de Taalwijzer – die ook de naam CompLex3 gebruikt – overschreven.

De installatie kan al naar gelang men vrije ruimte op de harde schijf heeft, geheel, gedeeltelijk of minimaal geschieden. Standaard is minimaal, dat wil zeggen dat alle gegevensbestanden vanaf de cd-rom worden geraadpleegd. Wie echter 400 Mb kan missen doet er verstandig(er) aan de Boeken van de cd-rom Middelnederlands naar de harde schijf te kopieren en met Ctrl-b opnieuw bij het programma aan te melden. Dat werkt niet alleen een stuk sneller, maar stelt je bovendien in staat je cd-rom voor iets anders te gebruiken.
Terzijde, dit kan dus ook met het WNT, en dat kost je eveneens een kleine 400 Mb. Ideaal als je met zestiende-eeuwse auteurs en teksten bezig bent, die zowel in het MNW als in het WNT te vinden zijn.
Wie over een krachtige machine beschikt, kan in het menu Voorkeuren wat extra opties aanvinken, die meer mogelijkheden bieden, met name voor het presenteren van de zoekresultaten, maar dat gaat wel ten koste van de snelheid. Op mijn huismachine (Pentium 166 MHz, 64 Mb, Stealth II S220) heb ik alles aangevinkt, en dat werkt prima.

De CompLex3-interface toont een Boekenplank en een Werkbalk, eerstgenoemde horizontaal linksboven in beeld, laatstgenoemde verticaal rechts. Voor wie wel eens met een balkje gesleept heeft, zal het – zeker met een 17 inch monitor en een videokaart die resoluties hoger dan 1024 x 768 ondersteunt – een koud kunstje zijn beide balken horizontaal boven in beeld te plaatsen, wat een onbelemmerd zicht op de werkvensters biedt. Om in een oogopslag alle afrolmenu’s te kunnen overzien moet men 1280 x 1024 op het scherm kunnen toveren.
Onder de Boekenplank en de Werkbalk is het scherm verdeeld in twee werkvensters: aan de linkerzijde een verticaal index-invoer-venster met per Boek verschillende ingangen:

  • Het Boek MNW is raadpleegbaar op: 1) Artikelen, 2) Nevenvormen, 3) Woorden, 4) Citaten, 5) Aanmerkingen, 6) Retrograde woorden, 7) Bronnen en 8) Aantekeningen.
  • De Boeken Citaten, Bouwstoffen en Beekman zijn geindexeerd op respectievelijk: Bronnen en Woorden; Artikelen, Bronnen en Woorden; en Artikelen, Nevenvormen en Woorden.
  • De Boeken Bouwstoffen en Beekman zijn de delen 10 en 11 van het typografische MNW, het Boek Citaten is nieuw. Het bevat per geexcerpeerde bron alle in het MNW geciteerde vindplaatsen in alfabetische volgorde. Bijzonder handig om na te gaan welke vindplaatsen uit de Beatrijs in het MNW zijn opgenomen en onder welk lemma. Onbeschrijflijk handig als men weten wil of de versregel “O Sanderijn, nu gheeft mi raet” (Lans. 64) als vindplaats is opgenomen in het artikel RAET; deel VI, kolommen 963-986. In het typografische verleden moest je 24 kolommen (twee keer) spellen om er (echt) zeker van te zijn dat deze regel niet als vindplaats voor dit lemma gebruikt is.
    Terzijde, het bladeren door het resultatenvenster kan (wordt niet in de typografische Gebruikershandleiding vermeld) ook met behulp van de + en – toets op het numerieke blokje rechts op het klavier.
    Verdam’s Tekstcritiek van Willem de Vreese (deel 10) heeft – zonder dat mij dat uit de handleiding duidelijk is geworden – geen digitale pendant gekregen. Met behulp van de zoekopdracht: zoek “l.<of>lees” kan men weliswaar alle plaatsen in alle lemmata vinden, waarin Verdam tekstkritiek gebezigd heeft, maar snel even opzoeken welke versregels in Reinaerts Historie door Verdam geemendeerd zijn, kan dus niet.

Behalve aan het MNW biedt de cd-rom ook ruimte aan het Corpus Gysseling: een diplomatische editie van alle dertiende-eeuwse geschreven Middelnederlandse teksten, zowel ambtelijke bescheiden (CG1), ruim 1900 oorkonden, als literaire teksten (CG2), de belangrijkste Jacob van Maerlants Der naturen bloeme en Scolastica, en het Kopenhaagse Leven van Sente Lutgart. Niet uit de typografische editie overgenomen zijn de alfabetische (woord)index en de index naar (woord)frequentie van W. Pijnenburg. Indices zijn: Artikelen, Informatieve tekst, Middelnederlandse tekst, Middelnederlands retrograde (Pijnenburgs retrograde index, waarmee je kunt zien wat op wat rijmt) en Plaats van herkomst.
In CG1 mis ik de index Datum, al was het maar omdat het ambtelijk Corpus Gysseling chronologisch geordend is op achtereenvolgens: jaar, maand en dag: 1297 september 13. Stel dat ik zou willen weten welke ambtelijke bescheiden uit het jaar 1297 dateren, dan moet ik ofwel bladeren tot ik er ben, ofwel zoeken via de werkbalk: knop Zoekvenster -> Gedetailleerd -> Datum -> twee keer 1297 invullen en 102 resultaten in ontvangst nemen, waaronder een aantal blindgangers. Liever had ik gezien dat het programma mij na het invoeren van 1297 in een indexvenster Datum rechtstreeks naar de eerste oorkonde uit dat jaar zou brengen: nr. 1559, Zieriksee 1297 januari 10.
Terzijde, het programma suggereert via Zoekvenster -> Algemeen -> CG1 aanklikken -> indexvenster rechtsonder -> datum … dat er een datum-index op het CG1 bestaat. Maar als men via deze index zoeken wil, crasht men: “Dit programma heeft een ongeldige bewerking uitgevoerd enz.”

Behalve het Corpus Gysseling bevat de cd-rom Middelnederlands een schat aan literaire teksten, meestal in kritische editie, verdeeld over twee Boeken: Rijm en Proza. De namen spreken voor zich. Tussen de tweehonderd berijmde teksten vinden we zo’n beetje alle klassiekers, klein en groot, van de Abele spelen tot en met de Wrake van Ragisel, alle Brabantsche Yeesten en de complete Spiegel Historiael incluis. Tot op heden tastte ik slechts een keer echt mis: de Middelnederlandse boerden… De teksten zijn – als de lengte dat vereist – omwille van hun hanteerbaarheid in moten van ruim 1000 regels gehakt. Ook het corpus prozateksten – 90 in getal – van het Amsterdams Lectionarium tot en met de Zuidnederlandse Historiebijbel – inclusief een aantal delen uit de Verzameling van Middelnederlandse Bijbelhandschriften, beter bekend als het Corpus C.C. de Bruin – is zeer compleet. Alle teksten worden voorafgegaan, en in een benedenscherm gevolgd door een informatielabel, waarin alle – van hyperlinks naar het boek Bouwstoffen voorziene – relevante gegevens over Tekst, Bron en Editie vermeld staan.
Die rijm- en prozateksten zitten – anders dan het geval is met de Patrologia Latina Database, van waaruit je maar met hele kleine beetjes tegelijk kunt kopieren – aangenaam los. Met wat knippen en plakken, zoeken en vervangen, kun je bij wijze van spreken van elke rijm- en prozatekst een eigen werkeditie maken.

Het grote verschil tussen een typografisch woordenboek en een digitaal woordenboek is de meegeleverde zoekmachine. CompLex3 is een zeer krachtige, alle boeken overziende zoekmachine, waarmee zowel ‘algemeen’ als ‘gedifferentieerd’ gezocht kan worden, met jokers: ? (een letter) en * (meerdere letters); case (in)sensitive: jan versus Jan; en met logische operatoren: <en>, <of>, <niet>. Hiermee kun je de spreekwoordelijke naald in de hooiberg vinden, als je maar weet naar welk woord je zoekt, en welke spellingvarianten het gezochte woord kan vertonen. Het gevonden woord c.q. de gevonden woorden worden in het tekstvenster met een goed zichtbare rode rechthoek omkaderd, en de eerste hit staat desgewenst op de bovenste regel van het scherm. Het geometrische midden van het scherm zou nog mooier geweest zijn.
Op zoek naar rode ridders? Fluitje van een cent. Zoek de string: “ro* r?dder<of>r?dder rode*”, en de kans dat je er een ontsnapt is klein. Die ? is voor een eventuele Westvlaamse Rode Rudder, de * voor riddere/ridders/ridderen. Zonodig kun je met een hekje en een cijfer de tekenafstand definieren: 1 betekent dat de woorden naast elkaar moeten staan, met 2 mag er een woord tussen staan, enzovoort.
Een ander voorbeeld. Stel je bent geinteresseerd in spreekwoorden. Welke spreekwoorden kun je waar in het MNW vinden? Zoek case insensitive in de index Woorden naar “spreekw” en je kunt 292 vindplaatsen doornemen.
Het is even wennen, maar het went snel. Als je alle toeters en bellen van het (zoek)programma activeert, krijg je in het resultaatvenster het totale aantal hits en het aantal hits per tekst en/of per moot. Met gebruikmaking van de minder sterke optie Lokaal zoeken – die anders dan de gebruiksaanwijzing meldt wel degelijk wildcards kent – kan zo nodig verder gezocht worden.
Zeer vermeldenswaard tenslotte is de mogelijk om aantekeningen in de artikelen en teksten te maken. Maar voordat men daaraan begint, moet men eerst de handleiding(en) lezen om te weten hoe de door de gebruiker toegevoegde aantekeningen bewaard worden.

Deze bespreking is niet volledig in zijn opsomming en uitleg van wat de cd-rom Middelnederlands allemaal vermag. Waar het hart vol van is … heb ik het vooral gehad over datgene wat mij het meest aanspreekt: de rijkdom aan teksten en de combinatie van snelheid en grondigheid, waarmee je daarin kunt zoeken, met de zekerheid dat je niets over het hoofd ziet als je je zoekopdracht goed formuleert. Met een tekst op het scherm is het doenlijk elk enigszins minder bekend woord via de MNW-index Woord op te roepen, en dat kan vele onverwachte resultaten opleveren, zoals mij de afgelopen weken/maanden gebleken is.

De cd-rom Middelnederlands kwam tot stand dankzij prof. dr. P.G.J. van Sterkenburg (directeur Instituut voor Nederlandse Lexicologie, en initiatiefnemer), de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (subsidiegever), en INL-eindredacteur lic. D. Geirnaert. De software werd geleverd door AND. Uitgever is Sdu Uitgevers/Standaard Uitgeverij, Den Haag/Antwerpen 1998.
De boekhandelprijs is NLG 450, rechtstreeks bij de Sdu (telefoonnummer helpdesk 070-3789882) besteld betaalt u NLG 395. Geen geld voor zo’n formidabele cd-rom, en een schijntje vergeleken met wat het typografische MNW moe(s)t kosten.

Willem.Kuiper@Hum.UvA.NL

(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 08 Mar 1999 12:59:35 +0100
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.kun.nl>
Subject: Col: 9903.10: Linguistisch Miniatuurtje LVII: Daar val je toch van uit de boot!

=================================
Linguistisch Miniatuurtje LVII:
Daar val je toch van uit de boot!
=================================

Met voorzetsels is het altijd wat. Iedereen kent die discussies over de vraag of je nu in, aan of op de Sint Annastraat woont. Deze kwesties worden altijd beslecht op basis van autoriteit (‘de echte Nijmegenaar zegt “op de Sint Anna”‘). Maar ook de voorzetselkeuze in min of meer vaste combinaties lijkt soms alleen door het geboekstaafde idioom gerechtvaardigd. Je zegt “ik geef er de brui aan”, maar vroeger was het “van”. Aan het begin van deze eeuw was het nog “ik ben jaloers van jou” in plaats van “op jou”. Prepositionele objecten kenmerken zich door een betekenisloos voorzetsel, dat dus net zo goed anders had kunnen zijn. Een historisch gemotiveerde keuze staat daarmee open voor allerlei associaties die aanleiding tot andere keuzes kunnen geven. In deze gevallen is het woordenboek de enige norm. Er bestaat zelfs een aparte “voorzetselwijzer”.

In een enkel geval is er echter meer aan de hand. Dan kun je de keuze voor een bepaald voorzetsel heel goed motiveren. Soms zelfs tegen de geboekstaafde norm in.

Een mooi voorbeeld kwam ik tegen toen ik een taaladvies las met betrekking tot de uitdrukking “uit/buiten de boot vallen”. Alle woordenboeken, plus voorzetselwijzer en stijlboeken, blijken “uit de boot vallen” te prefereren. Nou vind ik persoonlijk niets mis met “buiten de boot vallen”, dus zo’n pertinente afwijzing van deze variant verbaast me. Een vluchtige zoektocht op het internet onthult al snel dat beide varianten ongeveer even vaak gebruikt worden. De zoekmachine Alta Vista geeft 323 pagina’s met “uit de boot” en 330 met “buiten de boot”. Combinaties met werkwoordvormen van “vallen” leveren hetzelfde beeld op. “Buiten” is iets populairder, hoewel het verschil niet significant is.

Hebben we hier nu te maken met een staaltje van de beruchte ‘volksetymologie’? Heeft “het volk” de uitdrukking “uit de boot vallen” verhaspeld tot “buiten de boot vallen”, bijvoorbeeld onder invloed van de uitdrukking “buitenboord”? Een gemakkelijke, maar mijns inziens onjuiste conclusie. Luister en huiver.

Eerst even nadenken zonder de boeken erbij. “Uit/buiten de boot vallen” is in de Nederlandse taal een idioom. De betekenis van de constructie is niet samengesteld uit letterlijke boten en heeft ook niets met het letterlijke vallen te maken. Sterker nog, in het hedendaagse taalgebruik is niet meer bekend hoe de boot en het vallen precies aan de totale betekenis bijdragen. We noemen dit een niet-transparant idioom.

Ondanks deze ondoorzichtigheid betreft het hier wel een compositioneel idioom: we begrijpen de uitdrukking als een metafoor waarin een ontwikkeling (“vallen”) en een bepaald bereik (“de boot”) te onderscheiden zijn.

In een compositioneel idioom is de syntactische inhoud wel degelijk van invloed op de betekenis. Dat betekent dat de keuze voor het voorzetsel “uit” of “buiten” betekenisverschil tot gevolg kan hebben. Meer concreet: als je zegt “ik val uit de boot”, dan bevind je je binnen een bepaald bereik en je beweegt je naar een plaats daarbuiten. En bij de vorm “ik val buiten de boot” bevind je je juist buiten een bepaald bereik, je beweegt je naar een positie binnen dat bereik, maar je komt erbuiten terecht. In technische terminologie: bij “ik val uit de boot” is de boot de source, en bij “ik val buiten de boot” is de boot de goal.

De vraag of de variant “buiten de boot vallen” correct is, is daarmee gereduceerd tot de vraag of je deze uitdrukking in de ‘doelgerichte’ betekenis kunt gebruiken. Een voorbeeld. Als ik zeg: “als je nu niet reageert val je straks buiten de boot” dan bedoel ik dat het je doel waar je je op richt niet zult bereiken als je niet reageert. In deze betekenis is de metafoor heel begrijpelijk. Maar als ik zeg “als je blijft zitten klieren val je straks uit de boot”, dan gebruik ik een idioom waarin “de boot” de toestand aanduidt waarin je je nu bevindt, en die je zult verlaten bij voortzetting van je gedrag.

Beide voorbeelden lijken me volstrekt acceptabel in hedendaags Nederlands, wat de woordenboeken ook hiervan zeggen. Dat de variant met “buiten” niet staat vermeld is een omissie die zo spoedig mogelijk hersteld zou moeten worden.

Maar nu de volgende vraag: is het dan inderdaad zo dat de variant met “buiten de boot” geleidelijk aan is ontstaan onder invloed van het ‘doelgerichte’ gebruik van het idioom? Een klein onderzoekje brengt me op de akelige gedachte dat dat niet het geval is.

De uitdrukking “uit de boot vallen” wordt bijvoorbeeld in Van Dale’s woordenboek pas vanaf de tiende druk (1976) vermeld. Dat is op z’n minst opvallend. Voor de tiende druk, en tevens in het WNT, staat wel een andere uitdrukking met “vallen” en “boot”, namelijk “in de boot vallen”. Dat is een zeemansuitdrukking voor het zich in de sloepen werpen die naast het schip zijn aangebracht (“de matrozen vielen in de boten”). Het lijdt geen enkele twijfel dat deze uitdrukking ‘doelgericht’ is. “De boot” is het doel van het vallen, het is de plaats waar je terechtkomt na het vallen.

Hoe zou je “in de boot vallen” moeten ontkennen? “Niet in de boot vallen”, ja dat is mogelijk. Maar als je “in de boot vallen” nou eens als een actieve uitdrukking beschouwt, in de zin van “komaan mannen, val in de boten!”, zou je dan vervolgen met “en pas daarbij op dat je er niet uit valt”, of met “en pas daarbij op dat je er niet buiten valt”?

Eerlijk gezegd denk ik dat het volgende aan de hand is: het oorspronkelijke idioom is “in de boot vallen”, ook gebruikt voor “een bepaald doel proberen te bereiken”. Ontkenning daarvan is “buiten de boot vallen”, vandaar ontbreekt vermelding van deze laatste variant in de woordenboeken. In de zeventiger jaren is het idioom “in de boot vallen” verdwenen, maar de ontkennende variant bleef levensvatbaar. Echter, het taalgebruikend volk, inclusief de woordenboekredacteuren, heeft “buiten de boot vallen” abusievelijk opgevat als “uit de boot vallen” en geconcludeerd dat “buiten” in dat geval het verkeerde voorzetsel was.

Ik zal natuurlijk als rechtgeaard taalkundige nooit een van de twee varianten afkeuren, en al helemaal niet op grond van de veronderstelling dat de taalgebruikers het zelf verzonnen hebben (hoe zou de taal zich anders kunnen ontwikkelen?), maar in dit geval is het wel heel schrijnend dat mensen de uitdrukking “buiten de boot vallen” verkeerd opvatten, er “uit de boot” van maken, en vervolgens de gebruikers van het oorspronkelijke idioom beschuldigen van het verhaspelen van de net verzonnen variant!

Peter-Arno Coppen

(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

*-------------------------------------------------------------------------*
|                                                                         |
| Informatie over Neder-L:                                                |
| ========================                                                |
| Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar              |
|   listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO     |
| Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl    |
|   met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam  |
| Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in      |
|   web-formaat te lezen via: http://baserv.uci.kun.nl/~salemans/         |
|   Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01    |
|   Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds    |
|   juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit  |
|   listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html    |
| Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l  |
| Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl|
|   met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206                     |
|   (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)|
|   Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)|
| Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl  |
| Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@baserv.uci.kun.nl, naar  |
|   Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de   |
|   evenementenagenda), naar Oostendorp@rullet.leidenuniv.nl (voor        |
|   neerlandistiek op het Web), of naar P.A.Coppen@let.kun.nl             |
*-------------------------------------------------------------------------*

*-Einde-------------------- Neder-L, no. 9903.a --------------------------*

Lees Interacties

Laat een reactie achter

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.