| Subject: | Neder-L, no. 0003.a |
| From: | BJP Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Fri, 10 Mar 2000 23:51:58 +0100 |
| Content-Type: | TEXT/PLAIN |
********************* *-Achtste-jaargang--------- Neder-L, no. 0003.a -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0003.01: Evenementenagenda, met: | | - Literair gesprek met Pamela Koevoets, zo 19 maart | | 2000 (A'dam) | | - Literair gesprek met Adriaan Jaeggi, zo 2 april | | 2000 (A'dam) | | - Antiquarenbeurs, za 8 - zo 9 april 2000 (Antwerpen) | | - Webtentoonstelling en 'gewone' tentoonstelling (van | | ma 28 augustus tot vr 17 november 2000) over | | vrouwen en schaken (Den Haag) | | - Nacht van de poezie, za 11 maart 2000 (Utrecht) | | - Lezing over Marnix als astroloog, wo 5 april 2000 | | (West-Souburg) | | - Uitreiking poezieprijs aan Kees 't Hart, vr 10 | | maart 2000 (Zutphen) | | (2) Rub: 0003.02: Hora est!: promoties E.M. Schouten op di 28 maart | | 2000 te Nijmegen en J.I. Schoonenboom op vr 31 maart | | te Amsterdam (VUA) | | (3) Vac: 0003.03: Vacature voor universitair docent moderne Nederlandse | | letterkunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam | | (deadline: za 25 maart 2000) | | (4) Med: 0003.04: Voordrachten voor het beste taalkundige proefschrift | | van 1999 | | (5) Med: 0003.05: Nederlands van Nu | | (6) Sym: 0003.06: Colloquium 'Teksteditie Vlaanderen 2000' op vr 7 | | april 2000 te Brussel | | (7) Sym: 0003.07: Bijeenkomst Peeter Heynsgenootschap op vr 31 maart | | 2000 te Leeuwarden | | (8) Sym: 0003.08: Colloquium 'Paralipomena, Studiedag Tekstgenese' op | | do 23 maart 2000 te Gent; definitief programma | | (9) Sym: 0003.09: Kiliaanlezingen op za 6 mei 2000 te Antwerpen | |(10) Sym: 0003.10: Symposium 'De Taalschool', op do 13 en vr 14 april | | 2000 te Leeuwarden | |(11) Sym: 0003.11: Workshop 'Writing Language', August 29 - 30, Nijmegen;| | call for participation | |(12) Ten: 0003.12: Tentoonstelling 'Ida Gerhardt en de klassieke oudheid'| | van ma 28 februari - vr 14 april 2000 te Leiden; Ida | | Gerhardtdag op vr 14 april te Leiden | |(13) Lit: 0003.13: Nieuwe cd-rom van Woordenboek der Nederlandsche Taal | |(14) Lit: 0003.14: Nieuw: Registers op Weijnen, Nederlandse Dialectkunde | |(15) Col: 0003.15: Column Marc van Oostendorp: NederNed, no. 36: Autocue | |(16) Col: 0003.16: Column Willem Kuiper, no. 49: De rovers van Rupelmonde| |(17) Informatie over Neder-L | | | *-------------------------- ------------10-maart-2000-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 05 Mar 2000 23:38:05 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0003.01: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, Hotel de Filosoof, Anna Vondelstraat 6, +31-(0)20-6276644.
Literair gesprek met Pamela Koevoets, zondag 19 maart 2000, 15.00 uur.
- Middag van de Stichting Onderzee met auteur en theatermaakster Pamela Koevoet. Toegang gratis.
AMSTERDAM, Hotel de Filosoof, Anna Vondelstraat 6, +31-(0)20-6276644.
Literair gesprek met Adriaan Jaeggi, zondag 2 april 2000, 15.00 uur.
- Middag van de Stichting Onderzee met de schrijver van de hedendaagse familieroman ‘Held van beroep’, Adriaan Jaeggi. Toegang gratis.
ANTWERPEN, Handelsbeurs, Meir, +32-(0)3-2379466 / 2333248.
Antiquarenbeurs, zaterdag 8 april 2000, 11.00-18.00 uur, zondag 9 april 2000, 11.00-17.00 uur.
- Antiquarenbeurs met Willem Elsschot-tentoonstelling. Toegang BEF 60.
DEN HAAG, Koninklijke Bibliotheek, Prins Willem-Alexanderhof 5, inl. liesbeth.rusch@kb.nl.
Webtentoonstelling en ‘gewone’ tentoonstelling (van ma 28 augustus tot
17 november 2000) over vrouwen en schaken.
- Vanaf 7 maart 2000 is op de vernieuwde website van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag de Engelstalige expositie ‘Queen’s move; women and chess through the ages’ te bekijken. Deze digitale tentoonstelling gunt u een blik in de rijke schaak- en damboekencollectie van de KB, die tot de grootste ter wereld behoort. De webexpositie is gemaakt door eindexamenstudenten Nieuwe Media van de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. De webexpositie is te bezoeken op http://www.kb.nl/ U vindt de ingang meteen op de homepage. De webpresentatie vormt de opmaat voor de expositie die – in tegenstelling tot eerdere berichten – wordt geopend op vrijdag 25 augustus 2000. ‘Dame aan zet; vrouwen en schaak door de eeuwen heen’ geeft een algemeen cultuurhistorisch beeld van het thema vrouwen en schaken. De boekententoonstelling is voor het publiek geopend van 28 augustus t/m 17 november 2000 van maandag tot en met vrijdag van 9 tot 17 uur. De toegang is gratis. Vanaf vrijdag 25 augustus is ook de gelijknamige tweetalige catalogus te koop.
UTRECHT, Muziekcentrum Vredenburg, Vredenburgpassage 77.
Nacht van de poezie, zaterdag 11 maart 2000, vanaf 19 uur.
- 20e editie van de Nacht van de Poezie, met om 19 uur presentatie van het boek van Koen Vergeer over ‘Poezie in Vredenburg; twintig jaar Nacht van de Poezie’ van uitgeverij Atlas.
WEST-SOUBURG, Het Bolwerk, +31-(0)118-654341.
Lezing over Marnix als astroloog, woensdag 5 april 2000, 20.00 uur.
- Mevrouw J.M. Deij-Harting van de Oudheidkamer Aldegonde houdt een lezing over Marnix van St. Aldegonde als astroloog. Inlichtingen: secretariaat Stichting Regionale Geschiedbeoefening Zeeland, mevr. A. Poortvliet, Postbus 8004, 4330 EA Middelburg.
ZUTPHEN, Burgerzaal, Lange Hofstraat 4, +31-(0)575-513512.
Uitreiking poezieprijs aan Kees ’t Hart, vrijdag 10 maart 2000, 20.00 uur.
- Literaire avond waarop de Ida Gerhardt Poezie Prijs wordt uitgereikt aan Kees ’t Hart. Verder zijn aanwezig Anna Enquist, Piet Gerbrandy en Gerrit Komrij. Kaarten a NLG 15,00 te bestellen via bovenstaand telefoonnummer.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 05 Mar 2000 23:38:05 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0003.02: Hora est!: promoties E.M. Schouten op di 28 maart 2000 te Nijmegen en J.I. Schoonenboom op vr 31 maart te Amsterdam (VUA)
=========
Hora est!
=========
Dinsdag 28 maart 2000, 15.30 uur, Aula Katholieke Universiteit Nijmegen, Comeniuslaan 2.
Mw. E.M. Schouten: ‘The role of the native language in the non-native aquisition of hypothetical conditional structures’.
Promotor: prof. dr. C. Perdue; copromotores: dr. E. Kellerman, dr. M. Klein.
Samenvatting door Edith Schouten – E.Schouten@let.kun.nl
——————————————————–
Ondanks het feit dat Nederlandse leerders van het Engels en Frans over het algemeen een hoog taalvaardigheidsniveau (kunnen) halen, slagen zelfs gevorderde leerders daar vaak niet in wanneer het aankomt op het produceren van zinnen die een voorwaarde uitdrukken. Om nu meer inzicht te krijgen in de rol van de moedertaal bij het vastlopen van het leerproces, biedt deze studie zowel een nieuwe beschrijving van de grammatica van voorwaardelijke zinnen in het Nederlands, als een uitgebreide onderzoek naar het gebruik van dit type zinnen op basis van een groot corpus. Experimenteel onderzoek naar de productie van voorwaardelijke zinnen door Nederlandse leerders in het Engels en Frans laat zien dat de problemen met het Engels kunnen worden verklaard in termen van de nieuwe beschrijving van de moedertaal, terwijl de Franse data erop wijzen dat daar andere leerstrategieen worden gebruikt. De verklaring voor dit verschil wordt gezocht in termen van de typologische afstand tussen de talen.
Vrijdag 31 maart 2000, 13.00 uur, Aula Universiteit van Amsterdam, Singel 411.
Mw. J.I. Schoonenboom: ‘Analyse, norm en gebruik als factoren van taalverandering. Een studie naar veranderingen in het Nederlands onzijdig relativum’.
Promotor: prof. dr. W.G. Klooster; copromotores: dr. J.M. van der Horst, dr. G.A.T. Koefoed.
Samenvatting door Judith Schoonenboom – j.schoonenboom@let.vu.nl
—————————————————————-
Mijn proefschrift gaat over taalverandering. De kern ervan wordt gevormd door de beschrijving van een specifieke verandering die zich de afgelopen eeuwen heeft voorgedaan in het Nederlands. Het gaat om een verandering bij het onzijdige vrije relativum, waarbij de vorm ‘dat’ meer en meer werd vervangen door de vormen ‘hetgeen’ en ‘wat’. In het proefschrift komen diverse aspecten van deze verandering aan de orde. Allereerst is er een beschrijving van de verandering, waarin de betrokken vormen en talige contexten nauwkeurig in kaart worden gebracht. Deze gaat vergezeld van een taalkundige analyse van de betrokken taalvormen. Dit houdt in: een analyse van de betekenis van de betrokken relativa ‘dat’, ‘hetgeen’ en ‘wat’, en een analyse van het interpretatieverschil tussen ‘wat’ als betrekkelijk voornaamwoord en ‘wat’ als vragend voornaamwoord. Tot slot wordt in het laatste deel van het proefschrift geprobeerd om een bepaalde visie op taalverandering te ontwikkelen. In deze visie staat de taalgebruiker centraal. Ik betoog dat de in taalkundige analyses vastgestelde concepten (in dit geval betekenissen en interpretatieverschillen) op de een of andere manier voor taalgebruikers reeel moeten zijn. De onderzoeker moet kunnen aangeven wat de waarde van de vastgestelde betekenissen en interpretatieverschillen is voor de taalgebruiker. Mijn conclusie is dat het zeer aannemelijk is dat er grote verschillen bestaan tussen taalgebruikers. Het is onwaarschijnlijk dat alle taalgebruikers bijvoorbeeld inzien dat vragend ‘wat’ en betrekkelijk ‘wat’ dezelfde betekenis hebben, of inzien dat er een verschil is in interpretatie tussen een vragende en betrekkelijke ‘wat’-zin. Er zullen echter enige of meerdere taalgebruikers zijn die dit wel inzien. In die zin zijn de door mij vastgestelde betekenissen en interpretatieverschillen reeel. Taalverandering ontstaat doordat de resultaten van de analyses van enkelingen, de concrete output, door andere taalgebruikers als (ongeanalyseerde) norm worden overgenomen.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 8 Mar 2000 15:27:32 +0100
From: Dick van Halsema <halsemad@let.vu.nl>
Subject: Vac: 0003.03: Vacature voor universitair docent moderne Nederlandse letterkunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam (deadline: za 25 maart 2000)
============
Vacature VUA
============
*---------------------------------------------------------*
| |
| Vacature voor: |
| |
| universitair docent moderne Nederlandse letterkunde v/m |
| |
| (voor 0,6 deel van de werktijd) |
| vacaturenummer 1300.2000080 |
| |
*---------------------------------------------------------*De Faculteit der Letteren van de Vrije Universiteit heeft voor haar leerstoelgebied Nederlandse letterkunde vanaf de negentiende eeuw, een vacature voor een universitair docent.
Taak
In uw takenpakket ligt het zwaartepunt op het geven van onderwijs in de jeugdliteratuur en in de letterkunde van de meest recente periode en levert u een bijdrage aan het facultaire onderwijs; voorts verricht u onderzoek op dit terrein; van u wordt verwacht dat u enkele bestuurswerkzaamheden op u neemt.
Functie-eisen
Gepromoveerd in de Nederlandse letterkunde; deskundigheid op het gebied van de theoretische literatuurwetenschap strekt tot aanbeveling; goede onderzoeksvaardigheden blijkend uit uw publicatielijst; goede didactische vaardigheden en enthousiasme voor het geven van onderwijs.
Bijzonderheden
De arbeidsovereenkomst wordt aangegaan voor een periode van twee jaar. Bij gebleken geschiktheid volgt een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Uitbreiding tot 1.0 behoort tot de mogelijkheden
Salaris
Volgens bezoldigingsregels voor het wetenschappelijk personeel maximaal NLG 8.682,- bruto per maand (salarisschaal 12), bij volledige werktijd.
Informatie
Nadere informatie wordt gaarne versterkt door de heer prof. dr. J.D.F.van Halsema, hoogleraar Nieuwe Nederlandse Letterkunde, tel. +31-(0)20-4446449 (VU) of +31-(0)20-6795361 (prive), of via e-mail: halsemad@let.vu.nl.
Schriftelijke sollicitaties onder vermelding van het vacaturenummer linksboven op brief en envelop en vergezeld van een CV, binnen 14 dagen na het verschijnen van deze advertentie, te richten aan de Vrije Universiteit, mevrouw drs. D.A.J.M. Verberk, directeur bedrijfsvoering faculteit der Letteren, Vrije Universiteit, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam.
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 28 Feb 2000 00:47:01 +0100 (MET)
From: Ton van der Wouden <A.van.der.Wouden@let.rug.nl>
Subject: Med: 0003.04: Voordrachten voor het beste taalkundige proefschrift van 1999
===========================================
Het beste taalkundige proefschrift van 1999
===========================================
De Algemene Vereniging voor Taalwetenschap, de vereninging voor toegepaste taalkunde Anela en de Landelijke Onderzoekschool Taalwetenschap roepen op tot het doen van voordrachten voor de Dissertatieprijs 1999. Zie http://www.let.rug.nl/orgs/avt/. Via die website kunnen overigens ook kandidaten worden voorgedragen voor de prijs voor de beste doctoraalscriptie uit 1999 op het gebied van de computertaalkunde.
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 9 Mar 2000 16:11:26 +0100
From: Peter Debrabandere <peter.debrabandere5@yucom.be>
Subject: Med: 0003.05: Nederlands van Nu
=================
Nederlands van Nu
=================
Op al uw taalvragen krijgt u een antwoord in het taaltijdschrift Nederlands van Nu, het blad van de Vereniging Algemeen Nederlands. Het is een interessant en toch vlot leesbaar blad over onze taal, met telkens weer bijdragen over alle aspecten van het Nederlands, met veel taaladvies en informatie over alles wat op de taalmarkt verschijnt en in onze taal leeft.
En vooral: als lid hebt u op elk ogenblik recht op gratis taaladvies. Een telefoontje en u wordt zo geholpen.
Gireer nu BEF 750 (of graag nog meer) op rek. 000-0129578-83 van V.A.N. in 8420 De Haan of NLG 42,50 (NLG 37,50 voor leden van het genootschap Onze Taal) op giro 3992897 t.n.v. Vereniging Algemeen Nederlands, 8420 De Haan, Belgie.
Info: Dr. Frans Debrabandere, Keizer Karelstraat 83, 8000 Brugge, tel. +32-(0)50-317366, e-mail joop.debrabandere@skynet.be.
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 9 Mar 2000 22:44:11 +0100
From: KANTL <info@kantl.be>
Subject: Sym: 0003.06: Colloquium 'Teksteditie Vlaanderen 2000' op vr 7 april 2000 te Brussel
========================================
Colloquium ‘Teksteditie Vlaanderen 2000’
========================================
*---------------------------------------------------------*
| |
| TEKSTEDITIE VLAANDEREN 2000 |
| |
| Colloquium n.a.v. de presentatie |
| van de elektronisch-kritische editie van |
| Streuvels' De teleurgang van den Waterhoek |
| |
| Paleis der Academien |
| Hertogstraat 1, Brussel |
| |
| 7 april 2000 |
| |
| Met medewerking van de Koninklijke Vlaamse Academie van |
| Belgie voor Wetenschappen en Kunsten |
| |
*---------------------------------------------------------*Teksteditie Vlaanderen 2000
Op 17 februari 1998 organiseerde de KANTL haar eerste colloquium over “‘De toekomst van ons literair verleden'”. Het was een voltreffer, vooral omdat het een enorme dynamiek op gang heeft gebracht. Vorig jaar was er op 24 maart een vervolgcolloquium, met als titel “‘Klassieken op de markt'”, wetenschappelijk begeleid door M. Janssens. Daarin werd gepeild naar de behoeften die in de gemeenschap bestaan op het gebied van de “klassieke” oudere en nieuwere Nederlandse literatuur. Dit jaar krijgen wij, in Brussel ditmaal, een sluitstuk voor de triptiek. Daarin wordt nagegaan wat in de laatste jaren op het gebied van de teksteditie in Vlaanderen gerealiseerd is; op basis van die (uiteraard exemplarische) realisaties wordt een beeld geschetst van moeilijkheden en mogelijkheden van de hedendaagse teksteditie.
Het colloquium heeft, behalve een evident wetenschappelijk doel, ook een propagandistische doelstelling. Het is de organisatoren te doen om een demonstratie van wat met erg bescheiden middelen te realiseren is, en zo impliciet een droom op te roepen van wat met relatief bescheiden middelen haalbaar zou zijn. Aan bod komen zo verschillende onderwerpen als: de wetenschappelijk verantwoorde uitgave van de “oude tekst”, van de “moderne klassieke roman” en de “roman in wording”, van het ego-document (i.c. het dagboek) en het daaraan verwante genre van de literaire column.
Dat beeld van de realiteit wordt geconfronteerd enerzijds met de theoretische eisen van de hedendaagse editiewetenschap, anderzijds met de realisaties in ons naaste buurland, Nederland, waar het enigszins voluntaristische initiatief sedert jaren vervangen is door een goed doordacht en door de overheid ruim ondersteund project: dat van het Constantijn Huygens-Instituut. Dit colloquium mondt uit in de presentatie van de resultaten van het wetenschappelijk werk dat door de KANTL eind 1997 op de rails is gezet: de elektronisch-kritische editie van het werk waarmee Stijn Streuvels de overgang van de traditionele naar de moderne industriele wereld in Vlaanderen vorm gegeven heeft: ‘De teleurgang van den Waterhoek’.
PROGRAMMA
9.30 uur: Onthaal en koffie
10.00 uur: Begroeting door N. Schamp, Vast Secretaris van de KVABWK
10.05 uur: Opening door M. de Smedt, wetenschappelijk verantwoordelijke van het colloquium
10.15 uur: Inleiding door G. Lernout, voorzitter van de interuniversitaire werkgroep Genese
10.45 uur: S. van Peteghem: de uitgave van het oorlogs-dagboek (1914-1918) van Virginie Loveling,
11.15 uur: H. Dehennin: de uitgave van: “Sedigh Leven Daghelycks Broodt” van Erycius Puteanus (1639)
11.45 uur: V. Neyt: het lopend project van de KANTL i.v.m. Richard Minnes columns in de socialistische pers van de jaren dertig: “De brieven van Pierken”
14.15 uur: H.T.M. van Vliet, directeur van het Constantijn Huygens-Instituut: de lopende projecten op het gebied van teksteditie in Nederland
14.45 uur: J. Dierinck & B. Kennis: de uitgave van L.P. Boons onvoltooide romanfragmenten “De nieuwe lady’s Hamilton” en “Het boek Jezebel”
15.15 uur: H. Polis: de toekomst van onze “moderne klassieken”
15.35 uur: Slotwoord door G. de Schutter, Vast Secretaris van de KANTL
15.45 uur: Koffie- of theepauze
16.15 uur: Presentatie van de cd-rom “Stijn Streuvels’ De teleurgang van den Waterhoek”
De inleiding, met een korte karakteristiek van het werk, wordt verzorgd door Marcel de Smedt. Saskia de Vries, directeur van Amsterdam University Press, licht de editie toe.
Daarop volgt een presentatie van de cd-rom door projectuitvoerder Edward Vanhoutte Bert Anciaux, Minister van Cultuur, zal de presentatie bijwonen, en krijgt het laatste woord.
17.15 uur: Receptie aangeboden door de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
PRAKTISCH
Datum: vrijdag 7 april 2000 van 9.30 tot 18 uur.
Plaats: Koninklijke Vlaamse Academie van Belgie voor Wetenschappen en Kunsten, Paleis der Academien, Hertogstraat 1, 1000 Brussel.
Deelname: gratis.
Inlichtingen: op onderstaand adres.
Inschrijving: voor 31 maart 2000 de antwoordstrook verzenden of faxen naar:
Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
Koningstraat 18 – 9000 Gent
Tel. +32-(0)9-2659340; fax +32-(0)9-2659349
e-mail secretariaat@kantl.be
---------------------------------------------------------- Aanmeldingsstrook ----------------- Voor 31 maart 2000 de strook verzenden naar: Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, Koningstraat 18, 9000 Gent - fax: 09/265.93. 49 - e-mail: secretariaat@kantl.be Naam: .............................................................. Voornaam: .......................................................... Straat: ............................................... Nr: ..... Tel.: ...../...... e-mail:......................................... Postnr.: .......... Gemeente: ..................................... Organisatie (eventueel): ........................................... Straat: ............................................... Nr: ..... Tel.: ...../...... e-mail:......................................... Postnr.: ............ Gemeente: ................................... schrijft in voor de studiedag TEKSTEDITIE VLAANDEREN 2000 op vrijdag 7 april 2000 Datum: Handtekening: Bij meerdere deelnemers: deze strook kopieren. ----------------------------------------------------------
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 9 Mar 2000 16:10:25 +0100
From: Els Ruijsendaal <ruisdaal@cistron.nl>
Subject: Sym: 0003.07: Bijeenkomst Peeter Heynsgenootschap op vr 31 maart 2000 te Leeuwarden
===================================
Bijeenkomst Peeter Heynsgenootschap
===================================
*--------------------------------------------------------*
| |
| UITNODIGING |
| |
| voor het bijwonen van de bijeenkomst |
| van het Peeter Heynsgenootschap op |
| |
| vrijdag 31 maart 2000 |
| |
| In 'it aljemint sealesentrum' van de Fryske Akademy, |
| Doelestrjitte 2-4, Ljouwert/Leeuwarden |
| |
*--------------------------------------------------------*PROGRAMMA
11.00 – 11.30 uur Ontvangst met thee en koffie
11.30 – 11.35 uur Opening door drs. Frans Wilhelm
11.35 – 12.20 uur Inleiding over ‘het onderwijs in Friesland’ door prof. dr. D. Gorter
12.20 – 13.00 uur Rondleiding en inzage in lesmateriaal
13.00 – 14.00 uur Lunch
14.00 – 14.45 uur Prof. dr. A. Feitsma:
Onderwijs in minderheidstalen
14.45 – 15.30 uur Dr. Frank Vonk:
De ontwikkeling van een universitaire talenopleiding: Duitse taal- en letterkunde aan de Rijksuniversiteit Utrecht
15.30 – 16.00 uur Huishoudelijke gedeelte
(onderwerp: samenwerking met het Werkverband) en afsluiting
Els Rijsendaal
Peeter Heynsgenootschap
Genootschap voor de geschiedenis van
het talenonderwijs in Nederland en Vlaanderen
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 03 Mar 2000 16:12:10 +0100
From: Edward Vanhoutte <evanhout@uia.ua.ac.be>
Subject: Sym: 0003.08: Colloquium 'Paralipomena, Studiedag Tekstgenese' op do 23 maart 2000 te Gent; definitief programma
=================================
Palipomena; studiedag tekstgenese
=================================
*-------------------------------------------------------------------* | | | PARALIPOMENA | | STUDIEDAG TEKSTGENESE | | | | Datum: 23 maart 2000 | | Locatie: AMVC (Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven) | | Minderbroedersstraat 22 - 2000 Antwerpen (tel.: +32-(0)3-2229320; | | fax: +32-(0)3-2229321) | | Organisatie: AMVC, BEB & GENESE | | | *-------------------------------------------------------------------*
Het ontstaansproces van een literair werk is nooit een rechtlijnige opeenvolging van versies. Meestal gaat het schrijven van een tekst gepaard met allerlei randfenomenen: tijdstabellen, schema’s van de structuur van een roman, aantekeningen, maar ook maquettes, foto’s, prentbriefkaarten, tekeningen en schetsen van plaatsen of romanfiguren die gebruikt zijn om een bepaalde omgeving of gelaatsuitdrukking te kunnen beschrijven. Ook het tekstbeeld en de materiele aspecten van de tekst kunnen heel wat onthullen over het enthousiasme, de gedrevenheid, of de aarzeling waarmee het schrijven van bepaalde passages gepaard is gegaan. De rol van dergelijke paralipomena in het schrijfproces is niet te onderschatten. Ze zijn vaak de enige tastbare getuigen van de moeizame manier waarop een literair project vorm heeft gekregen, van de pogingen van de schrijver om het overzicht erover te bewaren, van beslissende momenten waarop het oorspronkelijke project gewijzigd werd. Droedels en tekeningen zijn niet uitsluitend de visuele neerslag van een moment van verveling of van een kleine writer’s block, ze kunnen ook een genererende functie hebben en noodzakelijk zijn om te kunnen verderschrijven. Omdat deze sporen in de marge van het literaire werk niet tot de eigenlijke versies van de tekst behoren, kunnen ze vaak niet in een editie opgenomen worden. Om zulke paralipomena, waarvan het AMVC er heel wat herbergt, toch te onderzoeken en aan een geinteresseerd publiek te laten zien, wordt net als vorig jaar een studiedag georganiseerd, die zal plaatsvinden op 23 maart 2000 in het AMVC.
PROGRAMMA:
8.30 uur onthaal – koffie
9.15 uur Leen van Dijck (AMVC): verwelkoming Dirk Van Hulle (UIA – Antwerpen): introductie
9.45 uur Koen Peeters: Valt er hier iets te consumeren?
10.15 uur Harold Polis (Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar/Dedalus): Apologie voor de kladcultuur
10.45 uur pauze met voorstelling publicatie Dirk Van Hulle & Edward Vanhoutte. – In het klad. Tekstgenetische studies. – Antwerpen: AMVC, 1999. – 176 p. ill – ISBN: 90-76785-01-5.
11.15 uur Jan Dewilde (Studiecentrum Vlaamse Muziek): Wie heeft die handteekening uitgekrabd? De muziekmanuscripten van Peter Benoit
11.45 uur Edward Vanhoutte (BEB – Antwerpen): Evolutie van een volzin: Paralipomena en versies bij Stijn Streuvels.
14.00 uur H.T.M. van Vliet (CHI – Den Haag): De schorsige woorden: Knipsels, schetsen en fragmenten in de nalatenschap van J.H. Leopold
14.30 uur Yves T’Sjoen (RUG – Gent): Richard Minnes “rijmen en verzen uit brieven”
15.00 uur pauze
15.30 uur Vincent Neyt (KANTL – Gent): Perceval regisseert Lanoye: het onstaan van Ten Oorlog
16.00 uur Johan Vanhecke (AMVC): De avonturen van Quick & Flupke
16.30 uur receptie
Wenst u (gratis) deel te nemen aan deze studiedag, gelieve dan voor 17 maart uw naam, adres en e-mail of telefoonnr. door te sturen naar
Dirk Van Hulle
UIA-GER
Universiteitsplein 1
B-2610 Wilrijk
fax: +32-(0)3-8202762
tel.: +32-(0)3-8202775
vanhulle@uia.ua.ac.be
of
Edward Vanhoutte
BEB
Minderbroedersstraat 22
B-2000 Antwerpen
fax: +32-(0)3-2229321
tel: +32-(0)3-4405049
evanhout@uia.ua.ac.be
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Feb 2000 14:31:48 +0100
From: "A. Roeleveld" <A.Roeleveld@net.HCC.nl>
Subject: Sym: 0003.09: Kiliaanlezingen op za 6 mei 2000 te Antwerpen
===============
Kiliaanlezingen
===============
De Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie (Brussel) en de Kiliaanstichting (Amsterdam) nodigen u uit op de Kiliaanlezingen, tevens colloquium van de KCTD, op 6 mei 2000 in de UFSIA, Grote Kauwenberg 2, 2000 Antwerpen.
10.30 uur Ontvangst en koffie
11.00 uur Kiliaanlezingen
– Dr. Hugo Ryckeboer: ‘Hebban olla vogala’ tot ’t Vlamsch van m’n ouders’. De studie van het Nederlands in Noord-Frankrijk
– Prof. dr. Jan Goossens: Uit de woordgeografie van de Nederrijn
– Prof. dr. Ludger Kremer: Dialectologie en naamkundige kenmerken van het Nederlands-Nederduitse grensgebied tussen Emmerik en Emden
12.45 uur Receptie
De deelname is gratis, maar u wordt verzocht uw aanwezigheid tegen 27 april te melden aan:
Dr. F. Debrabandere, Keizer Karelstraat 83, B-8000 Brugge. Tel. +32-(0)50-317366. Fax. 315897.
Email: joopdebrabandere@skynet.be
Annelies Roeleveld
bureauredacteur Kiliaanstichting
(ook: a.roeleveld@hum.uva.nl)
(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 14 Feb 2000 10:04:26 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Sym: 0003.10: Symposium 'De Taalschool', op do 13 en vr 14 april 2000 te Leeuwarden
=======================
Symposium De Taalschool
=======================
In Nederland en in andere Europese landen is steeds meer sprake van een multiculturele en meertalige maatschappij. Bij een meertalige samenleving hoort meertalig basisonderwijs, dat wil zeggen onderwijs waarin naast het Nederlands plaats is voor allochtone talen, vreemde talen en regionale talen. Het symposium De Taalschool wil de (on)mogelijkheden van meertalig basisonderwijs in kaart brengen.
Vier inleiders komen aan het woord:
- Prof. dr. G. Extra (Werkverband Taal en Minderheden, Katholieke Universiteit Brabant):
‘Meertalig basisonderwijs in Nederland: onderwijskundige en beleidsmatige aspecten’ - Prof. dr. S.M. Goorhuis-Brouwer (bijzonder hoogleraar Spraak- en taalstoornissen bij kinderen, Rijksuniversiteit Groningen): ‘Op welke leeftijd kunnen kinderen het beste meertalig worden?’
- F. Bulthuis (schoolbegeleidingsdienst Drienerwoold): ‘Ruimte voor meertalig basisonderwijs in wet- en regelgeving’
- Dr. J. Cenoz (Dept. of English Linguistics, Universidad del Pa’is Vasco, Spanje):
‘Psycholinguistic aspects of multilingualism and multilingual education’
Daarnaast zijn er negen presentaties over de praktijk en de achtergronden van het meertalig basisonderwijs:
(1) Engels in het basisonderwijs.
Paul Groot, (coordinator van de English stream), vertelt over verschillende mogelijkheden van de Engelse taal op basisschool ‘De Stadsweide’ in Enschede.
(2) Het Europees Platform: talen en internationalisering.
Nathalie Kelderman, stafmedewerker van het Europees Platform, schetst de activiteiten van het Europees Platform, met name op het gebied van talen en internationalisering.
(3) Vroegtijdig Duits in de basisschool.
De heer Jacobs (onderwijsbegeleidingsdienst Drienerwoold) presenteert het project ‘Vroegtijdig Duits in de basisschool’.
(4) Drietalig basisonderwijs in Friesland.
Willem Tjerkstra (schoolbegeleidingsdienst GCO frysl^an), Hans de Haan en Maaike Bakker ( directeuren drietalige basisscholen) informeren over achtergonden en praktijk van het project van de drietalige basisschool in Friesland.
(5) Trilingual primary education in Vaasa (Finland).
Siv Bj”orklund, werkzaam bij het Centre for Immersion and Multilingualism van de Universiteit in Vaasa, presenteert de drietalige aanpak (Zweeds, Fins en Engels) in Vaasa.
(6) Onderwijs Frans op basisschool De Perroen in Maastricht.
Henny Clermontz geeft de achtergronden, de werkwijze en de resultaten van het onderwijs in het Frans op basisschool De Perroen.
(7) Het Fabula project.
Schoolbegeleiders Jelle Bangma en Douwe Kootstra vertellen over het internationale Fabula project, waarin leerlingen op de computer tweetalige verhalen kunnen schrijven en illustreren.
(8) Het Dinokrokus project.
Mevrouw Uilenburg vertelt over het Dinokrokus project, waarin leerlingen met behulp van gedramatiseerde verhalen een tweede taal leren.
(9) Kinderen volgen in interactief taalonderwijs met het taalportfolio.
Mienke Droop en Sylvia Peters (Expertisecentrum Nederlands) geven informatie over achtergrond en de eerste ervaringen in de praktijk van het werken met portfolio’s.
Datum:
Donderdagmiddag en -avond 13 april en vrijdag 14 april 2000
Plaats:
Congrescentrum It Aljemint, Doelestraat 2-4, Leeuwarden
Deelnamekosten:
NLG 200,- (incl. thee/koffie, buffet, lunch en documentatie)
NLG 50,- (studenten)
Organisatie:
- Vereniging van Tweetalige Scholen in Nederland (VTSN)
- Schoolbegeleidingsdienst GCO frysl^an
- Fryske Akademy (FA)
Inlichtingen/opgave:
- W. Tjerkstra, GCO frysl^an (+31-(0)58-2843423).
- J. Ytsma, FA (+31-(0)58-2343028; jytsma@fa.knaw.nl)
(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Feb 2000 14:06:33 +0100
From: Anneke Neijt <A.Neijt@let.kun.nl>
Subject: Sym: 0003.11: Workshop 'Writing Language', August 29 - 30, Nijmegen; call for participation
===========================
Workshop ‘Writing Language’
===========================
*--------------------------------------------------------*
| |
| First Call for Participation |
| |
| WRITING LANGUAGE |
| |
| Location: Max Planck Institute for Psycholinguistics, |
| Wundtlaan 1, Nijmegen, The Netherlands. |
| August 29 - 30, 2000 |
| |
*--------------------------------------------------------*This workshop offers a forum of discussion between formal or theoretical linguists, psycholinguists, and researchers specialized in language acquisition. Contributions are welcome on
(a) the consistency of the interface between orthography and grammar, e.g. the visual and auditive modes of expression;
(b) psycholinguistic findings regarding the effect of graphemic differences, e.g. the way orthography affects phonological, morphological, syntactic and semantic processing;
(c) acquisition and use of orthography, e.g. studies that investigate how orthography is learned and what aspects of orthography remain difficult to handle for proficient writers and readers.
Submission deadline: May 15, 2000, notice of acceptance: June 15, 2000
Linguists and psycholinguists are invited to present results that they think may have consequences for our understanding of orthography and its relation to other levels of representation.
INVITED SPEAKER:
Richard Sproat, Human/Computer Interface Research AT&T Labs, Shannon Laboratory, NJ
PROGRAM COMMITTEE:
Harald Baayen (Linguistics, University of Nijmegen)
Martin Neef (German Department, University of Cologne)
Anneke Neijt (Dutch Department, University of Nijmegen)
Rob Schreuder (Research Unit for Language and Speech, Nijmegen)
Ludo Verhoeven (Department of Special Education, Nijmegen)
FORMAT FOR SUBMISSION:
Authors should submit abstracts of max. 2 pages, either electronically or in hard-copy, for 40 minute presentations, with 20 minutes discussion. Paper submissions should be typed or printed on one side of the paper only with ample margins. Four copies are required. Electronic submissions must be plain ASCII text or files formatted by LaTeX, Word or Word Perfect. Abstracts should be sent to:
A. Neijt
Afd. Nederlands, Postbus 9103, NL 6500 HD Nijmegen, The Netherlands
Tel.: +31-(0)24-3615756; Fax: +31-(0)24-3611972; E-mail:
a.neijt@let.kun.nl
PARTICIPATION:
In addition to the speakers, there is limited space for researchers who want to attend the workshop without presenting a paper themselves. The latter participants should register for the workshop at the address above and will be admitted on a first come, first served basis. All participants will receive a booklet with the abstracts, information on lodging and travel directions, and the program well before the workshop.
FURTHER INFORMATION:
Martin Neef: neef@uni-koeln.de
Anneke Neijt: a.neijt@let.kun.nl
(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 29 Feb 2000 15:31:36 +0100
From: J.C.M. Damen <J_C_M_Damen@library.leidenuniv.nl>
Subject: Ten: 0003.12: Tentoonstelling 'Ida Gerhardt en de klassieke oudheid' van ma 28 februari - vr 14 april 2000 te Leiden; Ida Gerhardtdag op vr 14 april te Leiden
============
Ida Gerhardt
============
Tentoonstelling ‘Ida Gerhardt en de klassieke oudheid’
Van 28 februari tot en met 14 april 2000 wordt in de
Universiteitsbibliotheek Leiden een tentoonstelling gehouden over ‘Ida Gerhardt en de klassieke oudheid’. Verscheidene gedichten van Gerhardt zullen worden geillustreerd door teksten, afbeeldingen en objecten uit de Grieks-Romeinse oudheid.
De tentoonstelling is op maandag 28 februari 2000 geopend door prof. dr. P.H. Schrijvers, voorzitter van de Opleiding Griekse en Latijnse Talen en Culturen van de Universiteit Leiden. De tentoonstelling bevindt zich in de catalogusruimte van de UB Leiden, Witte Singel 27, +31-(0)71-5272801.
Over enige tijd zal er ook informatie op het web staan over deze tentoonstelling: http://www.etcl.nl/bc/tentoonstelling/gerhardt/default.htm
Tentoonstellingscatalogus
De catalogus bij de tentoonstelling is inmiddels verschenen. In deze bundel zijn korte essays en vergelijkende teksten opgenomen. Verschillende auteurs lichten elk vanuit hun eigen achtergrond het klassieke element in een gedicht toe. De catalogus is voor NLG 25,- te koop bij de receptie van de UB Leiden en in de universiteitswinkel.
Titel : ‘Wat ontsprong aan hun verwondering en stralend de millenia doorscheen’: Ida Gerhardt & de klassieke oudheid : catalogus / [samenstelling: Manfred Horstmannshof, Mieke Koenen et al.]
Jaar : 2000
Auteur : Manfred Horstmanshoff, Mieke Koenen
Basiscode : Tentoonstellingscatalogi (vorm)
Uitgave : Leiden : Bibliotheek der Universiteit Leiden
Reeks : Kleine publicaties van de Leidse Universiteitsbibliotheek ; nr. 34
Omvang : 87 p
Prijs : NLG 25,-
Ida Gerhardtdag op 14 april te Leiden
De tentoonstelling staat niet op zichzelf. Op 14 april 2000 is er in Leiden een hele dag aan de dichteres Ida Gerhardt gewijd. Diverse sprekers (onder meer Marjoleine de Vos, Willem Jan Otten, F. Berkelmans, J.D.F. van Halsema) zullen spreken over facetten in haar werk; er zal passende muziek ten gehore worden gebracht en Gerhardts gedichten worden gedeclameerd.
Informatie over toegangsbewijzen voor deze dag: e-mail naar idagerhardt@rullet.leidenuniv.nl, of bezoek de website (http://gerhardtdag.cjb.net/)
Jos Damen
UB Leiden
(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 25 Feb 2000 14:52:04 +0100
From: Marijke Mooijaart <mooijaart@inl.nl>
Subject: Lit: 0003.13: Nieuwe cd-rom van het Woordenboek der
Nederlandsche Taal
========================================================
Nieuwe cd-rom van het Woordenboek der Nederlandsche Taal
========================================================
In 1998 werd het Woordenboek der Nederlandse Taal voltooid met het verschijnen van het laatste deel, ZUID-ZYTHUM. Het softwarebedrijf AND Publishers in Rotterdam heeft daaropvolgend in samenwerking met het Instituut voor Nederlandse Lexicologie een nieuwe release van de in 1995 verschenen cd-rom van het WNT geproduceerd. Begin februari is deze cd-rom met het WNT van A tot Z van de pers gekomen.
Voor wie de vorige cd-rom niet kent, zullen de uitgebreide zoekmogelijkheden samen met het omvangrijke woordenboekmateriaal een aanzienlijke winst betekenen boven het grafische werk. Denk aan de mogelijkheid behalve de trefwoordenlijst de totale woordenlijst op te roepen, naar woorden door de hele tekst te zoeken (1,6 miljoen citaten van 1500 tot 1976!) en woordverbindingen op te vragen.
Bezitters van de oude cd-rom boeken echter ook winst. Afgezien van laatste delen XXVII, XXVIII en XXIX (WREKER-ZYTHUM) zijn de kolommen die ten onrechte ontbraken, toegevoegd en is een aantal kopieerfouten hersteld. Verbeteringen in de applicatie zijn o.m. de retrograde-woordenlijst en de optie om bij de opgevraagde woorden een contextregel te laten verschijnen. Er is een uitgebreide helpfunctie. Bovendien is er veel informatie toegevoegd, zoals een volledig overzicht van afleveringen waardoor men na kan gaan wanneer een artikel is gepubliceerd, en een bibliografisch overzicht.
‘Het Woordenboek der Nederlandsche Taal op CD-Rom’. AND Publishers Rotterdam. Prijs: NLG. 495,-, bij de boekhandel te bestellen. Systeemeisen: IBM compatible pc, Pentium I en hoger; voor Windows 95/98/NT of hoger.
Marijke Mooijaart
(wnd. hoofdredacteur WNT)
(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 15 Feb 2000 10:14:18 +0100
From: Joep Kruijsen <j.kruijsen@let.kun.nl>
Subject: Lit: 0003.14: Nieuw: Registers op Weijnen, Nederlandse Dialectkunde
==============================================
Registers op Weijnen, Nederlandse Dialectkunde
==============================================
Ruim dertig jaar na het verschijnen van de tweede druk biedt het standaardwerk van prof. dr. A. Weijnen, ‘Nederlandse Dialectkunde’, nog steeds een onovertroffen overzicht van alle aspecten van de dialecten van Nederland en Vlaanderen.
In ruim 500 bladzijden komt het gehele vakgebied van de dialectologie aan de orde. Er wordt een beschrijving gegeven van de grammatica, de woordenschat en de historisch taalkundige aspecten van de dialecten van het Nederlands. Ook wordt ingegaan op de externe invloeden en de taalgeografische expansies die zich in het taalgebied hebben voorgedaan en met een keur aan dialectteksten wordt dit alles geillustreerd.
Kortom, het boek is een onmisbare goudmijn voor iedereen die onderzoek doet naar de geografisch verscheiden varianten van het Nederlands.
Des te groter is het gemis van een register; daarover is sinds het verschijnen van dit werk al vele malen en in vele toonaarden getreurd.
In deze situatie heeft de Nijmeegse redactie van de twee woordenboeken die Weijnen aan de KUN stichtte, het ‘Woordenboek van de Brabantse Dialecten’ en het ‘Woordenboek van de Limburgse Dialecten’, nu, bij gelegenheid van de negenstigste verjaardag van de schrijver, verandering willen brengen.
Bij de oorspronkelijke uitgever, Van Gorcum in Assen, verschijnt een dezer dagen: Prof. dr. A. Weijnen, Nederlandse Dialectkunde (tweede druk), Registers, bezorgd door Joep Kruijsen, Herman Crompvoets, Roeland van Hout, Jos Swanenberg, Piet Vos en Ton van de Wijngaard.
Het boekwerkje bevat vier registers op Weijnens Nederlandse Dialectkunde:
- een register op behandelde dialectwoorden;
- een register op geografische vindplaatsen en aanduidingen;
- een register op auteurs die ter sprake komen;
- een zaakregister.
Het boek telt 88 pagina’s, formaat 24 x 15.7 cm; isbn 90-232-3558-4;
prijs NLG 25,-
bestellen bij:
Uitgeverij Van Gorcum
Postbus 43
9400 AA Assen
tel. +31-(0)592-379555, fax +31-(0)592-379552
E-mail verkoop@vgorcum.nl
www: http://www.vgorcum.nl
(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 23 Feb 2000 13:03:14 +0200
From: Marc van Oostendorp <marc@vanoostendorp.nl>
Subject: Col: 0003.15: Column Marc van Oostendorp: NederNed, no. 36: Autocue
=========================
NederNed, no. 36: Autocue
=========================
Holland Media Groep overweegt zijn zenders RTL 4, RTL 5 en Veronica binnenkort ook integraal via Internet uit te zenden. Doordat het steeds goedkoper wordt om televisieprogramma’s te maken zal het aantal zenders binnenkort naar verwachting explosief toenemen. […] Ook voor kleinere doelgroepen zullen er speciale, commerciele zenders komen. […] Televisieprogramma’s zullen ‘on demand’, op elk gewenst moment van de dag, bekeken kunnen worden.
(Persbericht HMG, 5 februari 2000)
“Goedemorgen, goedemiddag, goedenavond of goedenacht, kijkers. Ook vandaag heeft TV Taal weer voor elk wat wils. Om ons vijfjarig bestaan luister bij te zetten hebben we vandaag een extra uitgebreid programma samengesteld. Ik weet zeker dat velen onder u ons hele programma zullen willen bekijken, maar ik noem toch even de onderdelen.”
“We beginnen met een nieuwe aflevering in onze serie “Nederlandse taalkundigen” met een extra lange uitzending over Jac. Van Ginneken. Voormalige leerlingen, familieleden en ordegenoten van deze kleurrijke Nijmeegse hoogleraar vertellen over zijn leven en werk. Ook ziet u enig archiefmateriaal en animaties die de denkwereld van Van Ginneken voor een modern publiek verduidelijken. Het belooft een spannende uitzending te worden waarin ook eindelijk het laatste woord wordt gesproken over Van Ginnekens houding tijdens de oorlog!”
“Daarna is het tijd voor onze wekelijkse Grote Fonologie Bingo, met veel zang, dans en fonologen. Ook vallen er weer allerlei aantrekkelijke prijzen te winnen! De hoofdprijs — dat mag ik u wel verraden — is deze keer een levenslang abonnement op Natural Language and Linguistic Theory. Elke maand krijgt u een nieuwe spannende natuurfilm via uw kabel in huis!”
“We vervolgen met onze gebruikelijke uitzending van het dagelijks nieuws. Van onze presentator Koos de Klaver hoort u zodadelijk wat de onderwerpen zijn. In de nieuwe aflevering van Het Taalkundige Boek hoort u wat een deskundig panel vond van recent verschenen taalkundige boeken en andere boeken over taal. Vandaag spreekt het panel over het zojuist verschenen vierde deel van het monumentale boek over taalverandering van William Labov.”
“Daarna volgt een speciaal programma ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van TV Taal. Het is alweer vijf jaar geleden dat een groepje enthousiaste jonge taalkundigen uit de kringen van het toenmalige tijdschrift Neder-L besloot gebruik te maken van de mogelijkheden die het Internet bood om heel goedkoop een wekelijks programma aan te bieden aan iedereen die geinteresseerd is in taal. De wekelijkse frequentie werd zoals u weet al snel omgezet in een dagelijkse en de kijkdichtheid van TV Taal is in de loop der tijd almaar gegroeid. De collegezalen puilen uit, het lijkt wel alsof ineens iedereen taalkunde wil studeren! Om dit grandioze succes te vieren, bieden we u een bijzondere, feestelijk programma aan, met interviews met de pioniers en veel onbekommerde vrolijkheid.”
“Zoals elke dag sluiten we af met Linguistisch Miniatuurtje: een taalkundige analyseert een gedicht of andere tekst naar keuze. Vandaag: Martine Ruiter over de syntaxis van het gedicht ‘ik draai een kleine revolutie af’ van Lucebert.”
“U hoort het wel: het belooft een mooie avond te worden. Maar nu eerst: veel plezier bij de extra lange aflevering van “Nederlandse taalkundigen”!”
(16)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 09 Mar 2000 22:35:32 +0100
From: Willem Kuiper <Willem.Kuiper@Hum.UvA.NL>
Subject: Col: 0003.16: Column Willem Kuiper, no. 49: De rovers van Rupelmonde
=============================
Column Willem Kuiper, no. 49:
De rovers van Rupelmonde
=============================
Het klinkt als een naam uit een sprookje van Grimm – lag daar niet het kasteel van de reus van Klein Duimpje? – maar nee, Rupelmonde bestaat echt.
Rupelmonde ligt aan de noordoostgrens van Vlaanderen, aan de linker Schelde-oever, ten zuidoosten van Antwerpen, pal tegenover de monding van de Rupel, zoals het laatste stuk heet van de samenloop van de Brabantse riviertjes de Zenne, de Nete, de Gete, de Dijle en de Demer – zie de kaart op het eerste schutblad van Maerlants Wereld. Gedurende de Middeleeuwen was Rupelmonde een waterburcht, een zwaar versterkte grenspost annex douanekantoor van de grav(inn)en van Vlaanderen, van waaruit zij het handelsverkeer over de Schelde van en naar Antwerpen beheersten.
Wie voorbij Rupelmonde stroomafwaarts naar Antwerpen wilde varen, stroomopwaarts naar Gent, Oudenaarde en Doornik, of landinwaarts naar Dendermonde, Aalst en Mechelen moest daar tol betalen: zeg maar wegenbelasting. Door enerzijds vrede en veiligheid te garanderen – waarmee de graaf kooplieden aanzoog – en anderzijds in ruil daarvoor een percentage van de vervoerde waarde op te eisen stimuleerde de grafelijke overheid de stedelijke economieen en spekte zij tegelijkertijd de eigen bodemloze schatkist. Met die kooplieden overigens hoefde je in middeleeuwse ogen absoluut geen medelijden te hebben, want in wezen waren het oplichters. Kochten ze niet goedkoop in om vervolgens de prijs op te drijven en hun goederen met woekerwinst te verkopen?!
Rond het midden van de dertiende eeuw was Rupelmonde het toneel van een toltwist die doorklinkt in Jacob van Maerlants eersteling, Alexanders Geesten (ca. 1260?). In zijn uit tien boeken bestaande biografie van de legendarische wereldveroveraar schrijft Jacob aan het slot van het vijfde boek, als Alexander op het hoogtepunt van zijn wereldlijke roem is ingehaald in Babylon op een wijze die zich laat vergelijken met de intocht van het Nederlands elftal in Amsterdam na het behalen van het EK 1988:
1205 Al de prijs die *Julius wan [Julius Caesar]
Ende *Augustus die edele man [‘keizer’ Augustus]
Ende alle die keisere van Rome,
Dat es ghelijc enen drome
Daer men nomet desen here.
1210 Bedi hebben sijs cranke ere,
Die bouke makeden van *Arture [koning Artur]
Van *Partonopeuse, van *Sornagure, [Parthonopeus van Bloys(2x)]
Si en hadden des mans daet ghescreven
Ende groten prijs ghegheven.
1215 Hadde hi ghelevet, dats mijn waen,
Also langhe, alse dede *Octaviaen, [keizer Octavianus]
Hi hadde den duvel uter hellen,
Lucifere ende sine ghesellen
Entien fellen *Modicac [opperduivel]
1220 Ghedaen so groten onghemac,
Dat si souden hebben gheneghen
Alexandere, dien jonghen deghen.
Ware sulc een coninc te Parijs,
Hi soude bejaghen groten prijs;
1225 Al heidenesse soude hi dwinghen,
Men soude van siere doghet singhen
Al van daer die sonne up staet,
Tote daer soe weder neder gaet.
Ware ooc die hertoghe van Brabant
1230 Sulc een riddere becant
Dien roveren te *Rippelmonde [Rupelmonde]
Soude dunken grote sonde,
Tol te nemene met ghewelt
Den ghenen die varen up die *Scelt. [de Schelde]
1235 Die vijfte bouc geet hier uut.
God gheve haer also menich saluut
Alse woort in dien bouke staen,
Die mi dit te Dietsce dede anvaen.
Deze epiloog is kenmerkend voor het gehele werk: Jacob is nogal druk en overdadig. Hij weet niet wat hij allemaal ter sprake moet brengen om zijn eruditie en schrijfkunst onder de aandacht van zijn opdrachtgeefster te brengen.
Met ‘die coninc’ te Parijs in regel 1223 wordt Louis IX (1215-1270; koning van 1236-1270) bedoeld, later toegenaamd ‘de Heilige’. En niet zo maar. De man leefde als een monnik en heeft er alles aan gedaan het koninkrijk Jeruzalem op aarde te vestigen; met onverdiend weinig succes.
Minder duidelijk is de wens dat de hertog van Brabant ‘becant’ (r. 1230) zou zijn met een ridder van het kaliber Alexander. Dan zou het gedaan zijn met de ‘roveren te Rippelmonde’, die ‘met ghewelt’ tol innen van ‘den ghenen die varen up die Scelt’.
Traditioneel gaat men ervan uit dat hiermee gedoeld wordt op Heinric III (1231-1261; hertog van 1248-1261) toegenaamd de Zachtmoedige. Toen hij stierf, was zijn oudste zoon en beoogd opvolger Heinric IV, toegenaamd de Krankzinnige (1251-1349; hertog van 1261-1267) te jong en te gek om de feitelijke macht uit te oefenen. Zijn moeder, Aleida van Bourgondie trad op als regentes, bijgestaan door een staatsraad onder voorzitterschap van de Mechelse heer Wouter Berthout. In 1267 werd de lijder definitief op een zijspoor gezet door zijn ambitieuze jongere broer Jan I (1252-1294; hertog van 1267-1291). Vandaar ook de traditionele terminus ante quem 1261. Dat die door Jacob bedoelde hertog Jan I zou kunnen zijn, wordt door niemand serieus overwogen.
Zoals ik in ‘Een lyoen rampant, van kelen root’ [Neder-L 9911.32] vertelde, wordt Alexanders Geesten traditioneel toegeschreven aan een Hollandse opdrachtgeefster: Machtilde van Brabant of Aleida van Holland. Machtilde, dochter van Heinric I van Brabant, stierf in 1267, haar geboortejaar kennen wij niet. Wel weten wij dat zij zich in 1214 verloofde met de toen 14 jaar oude Florens IV; normaal gesproken zal zij dan hooguit 11 jaar geweest zijn. Aleida was een volle nicht van Heinric III. Hij heeft haar na de dood van Roomskoning Willem in het Westfriese wak, met raad en daad terzijde gestaan, en was medevoogd van de jonge Florens V.
Toen Willem onverwacht en plotseling stierf, maakte gravin Margareta van Vlaanderen aanstalten Zeeland ten westen van de Schelde – waarvan zij leenvrouwe was en de graaf van Holland leenman – wat strikter aan zich te binden. Heinric is toen samen met graaf Otto II van Gelre (1215-1271; graaf van 1229-1271) en bovengenoemde Louis als bemiddelaar opgetreden, waarmee het conflict gesust werd. Als je de historici mag geloven moest Heinric III toezien op het nakomen van de gemaakte afspraken. Die afspraken gingen terug op eerder gemaakte afspraken, een verdrag uit 1167/1168 waarin met de mond beleden werd dat de Hollanders en Zeeuwen de Vlaamse schippers geen tol in rekening zullen brengen op voorwaarde dat de Vlamingen ook geen tol zouden heffen. De praktijk zal anders geweest zijn.
In het verdrag van 1256 werd als extra bepaling toegevoegd dat als de ene partij zich niet aan de afspraken hield de andere partij de geleden schade mocht verhalen op de wederpartij. Nog tijdens Willems leven wordt er een klacht ingediend bij Margareta, waarin staat dat drie ‘homines’ (mannen, geen schippers of kooplui!) uit Reimerswaal en twee uit Haarlem in Rupelmonde gevangen zitten: nescimus utrum fuit intra treugas vel extra – maar wij weten niet of dat in strijd of in overeenstemming met de wapenstilstand is.
Volgens de traditie en Maerlants Wereld is dit het bewijs dat Jacob het over Heinric III van Brabant en over deze ‘Hennies’ had.
In mijn vorig stukje heb ik uiteengezet dat ik de gelijkenis van het schild van Alexander de Grote met dat van de graven van Holland niet in verhouding vind staan tot de overeenkomst met het schild van Roelant, de tragische held uit de legendarische slag te Roncesvalles, Karel de Grote’s neef en beste strijder. Dat betekent dat een Hollands mecenaat naar mijn mening geen opgelegd pandoer is. Ook ben ik niet overtuigd (dat is wetenschappelijk jargon voor: ik geloof er geen snars van) door de eclectische duiding van het acrostichon: Aleida. Vooralsnog houd ik het op Gheile – wie zij ook is – en zoek ik de oplossing van de problemen rond Rupelmonde in het Brabantse.
De afgelopen maanden heb ik mij scheel gezocht naar Gheiles, en heb er ook de nodigen gevonden, maar er zat er niet een tussen, die zich als mogelijke kandidate opdrong. Wel viel mij op dat Gheile een typisch Westvlaamse c.q. Brugse naam lijkt. Niet dat er buiten Brugge en directe omgeving geen Gheiles gevonden kunnen worden, maar alle Gheiles uit het Corpus Gysseling I – alle Middelnederlandse oorkonden tot en met AD 1300 – komen wel uit die regio; maar misschien is de overlevering niet representatief. Bedenken wij hierbij dat Jacob – los van waar in West-Vlaanderen zijn wieg stond – zijn schooljaren vrijwel zeker in Brugge heeft doorgebracht, dan is de combinatie Brugge-Gheile meer voor de hand liggend dan de Aleidea ex machina-oplossing.
Maar hoe zit het met die vier laatste letters HIDA, hebben die ook wat te betekenen of zijn ze betekenisloos? Zo (West-)Vlaams als de naam Gheile lijkt, zo Brabants is de naam Ida (Latijn) en Ide (volkstaal). Het is een bekende heiligennaam: Ide van Nijvele, Ide van Leewe, Ide van Leuven, en de meest bekende, Ide de moeder van Godevaert van Bouilloen. Is het echt (te) ver gezocht in HIDA de Westvlaamse spelling van de Latijnse vorm Ida hinein te interpreteren?
Het is me de afgelopen maanden helaas niet gelukt die Rupelmonde kwestie boven het Schelde-water te krijgen. Ook in onuitgegeven Brabantsche kronieken kon ik hierover geen woord vinden. Wat ik wel te weten ben gekomen is dat de waterburcht te Rupelmonde exclusief bezit was van de grafelijke overheid, vergelijkbaar met de dwangburchten van Florens V. Geen heerlijkheid, maar een puur militair steunpunt annex gevangenis. Wie ruzie met Rupelmonde had, had ruzie met de graaf/gravin van Vlaanderen.
De ruzie waar Jacob het over had, ging niet over het wederrechtelijk ‘gevangen houden’ van: tres homines de Reimarsval apud Rupelmonde, en twee uit Haarlem, maar over het wederrechtelijk ’tol heffen’. En zoals het er staat, is niet Aleida de gedupeerde persoon, maar de hertog van Brabant! Kennelijk is die hertog niet in staat dat rovershol eigenhandig met de grond gelijk te maken, en kan hij een Alexander goed gebruiken…
Maar wat wist Jacob nou van de situatie ter plaatse? Voor iemand uit Brugge was Rupelmonde brand buiten zijn wijk. Brugge had zijn eigen waterweg, het Zwin, en was volledig op Engeland georienteerd. Als men van Brugge naar Antwerpen wilde varen ging dat via een andere weg. Rupelmonde was een tolbarriere voor alle schippers die over de Schelde voeren, en dat zullen in eerste instantie de Schelde-steden geweest zijn. En dat waren Vlaamse steden… Vermoedelijk kan er niets over Rupelmonde gevonden worden, omdat het niet om een gebeurtenis maar om een toestand gaat. Want behalve een Vlaamse rivier was de Schelde ook een Brabantse rivier, en zoiets schreeuwt om moeilijkheden. Volgens de Brabantse kronieken was de Schelde Brabants tot waar de hand van de tol heffende reus van Antwerpen – vandaar ook de naam: Hantwerpen – door stamvader Brabo in het Schelde-water werd geworpen.
Kortom, kan het zijn dat Jacobs uitval niets anders dan selectieve verontwaardiging is om een potentiele opdrachtgever te vleien, en deel uitmaakt van de sollicitatiebrief die Alexanders Geesten is? Ik houd dat heel wel voor mogelijk. Kijk maar naar hoe hij in zijn Spiegel Historiael tegen de Friezen te keer gaat – naar ik vermoed om Florens te behagen – en hij in Scolastica een onnodig anti-joodse toon aanslaat, terwijl hij in Alexanders Geesten een heel ander geluid laat horen!
Dat we een Brabantse connectie serieus moeten nemen, wordt mijns inziens bevestigd door een passage over een typisch Brabants onderwerp uit die tijd: vaderlandsliefde. Waar Vlaanderen intern sterk verdeeld was, hield Brabant – dat ook tweetalig was en ook met opstandige ‘gemeenten’ geconfronteerd werd – zichzelf systematisch in de eigen kroniekschrijving naast een Trojaans verleden en een familieband met Karel de Grote, een spiegel van harmonie, vrede en vaderlandsliefde voor.
In dit verband wordt de volgende passage tegen het einde van het eerste boek van Alexanders Geesten extra betekenisvol (ik geef de tekst zoals hij is overgeleverd in het enig bewaard gebleven Muenchense handschrift – niet volgens de hyperkritische editie van Franck waaruit normaliter geciteerd wordt):
O Wi here God, hoe macht sijn,
Dat elken minsche int herte sijn
Soe soete dunct sijns selves lant?
Die Brabantson prijst Brabant,
1085 Ende die Fransois Vrankerike,
Die Duytsce dat *keyserrike, [het Heilige Roomse Rijk]
Die Bartone prisen *Bartanien, [Engeland]
Die Tsampadise *Tsampanien. [Champagne]
Also mint die vogel dwout
1090 Daer hi in hevet groet gewout.
Al dademene in een warme *mute, [rustverblijf v. (jacht)vogels]
Mach hi, hi vleget ute.
Dus prijset elkerlijc sijn lant.
Maer seide, dat hi noit en vant
1095 Also groet lant alse *Brurambacht. [Brugs ambacht?]
Ic waens hem daer bi heeft gedacht,
Om dat hiere in was geboren.
Beidi prijst hijt te voren.
Waarom staat hier niet dat de Hollanders van Holland houden, de Zeeuwen van Zeeland of de Henegouwers van Henegouwen? Waarom begint deze litanie met Brabant?! En waarom w’el Engeland (niet Bretagne!) (Noord-)Frankrijk, Champagne en Duitsland? Dat zijn allemaal buurlanden als je vanuit Vlaanderen denkt. Het blote feit dat het graafschap Holland-Zeeland hier ongenoemd blijft, is het levende bewijs dat Jacob absoluut niet aan het waterland aan de overkant van het Zwin dacht toen hij deze regels schreef.
Zoals gezegd was het hertogdom Brabant net als het graafschap Vlaanderen tweetalig. Tot en met Heinric III was de voertaal aan het hof vooral Frans, maar met zijn zoon en opvolger Jan I wordt dat gaandeweg Diets. Dat die overgang niet zonder gevolgen was, kunnen wij afleiden uit de biografie van de gentleman-menestreel Adenet (kleine Adam) le Roi, een tijdgenoot van Jacob. Adenet was in dienst van Heinric III – Henri voor hem – maar na diens dood zocht en vond hij emplooi aan het Franstalige hof van Gui de Flandres. Wij kennen hem vooral als auteur van Berte au Grand Pies, het chanson de geste over de moeder van Karel de Grote, in het Middelnederlands vertaald als Beerte metten breeden voeten. Typisch Brabantse stof.
Voor de jonge para-academicus Jacob met zijn uitgesproken afkeer van de leugenachtige Franse literauur was er geen plaats aan het hof van Gwijde van Vlaanderen, en dus moest hij ergens anders onder dak zien te komen. Mij zou het niet verbazen als Jacob zijn Alexanders Geesten (ook) bedoeld had voor het Brabants hertogelijk hof.
Deze Brabantse vrijage spoort met een andere roman van Jacob: de Historie van Troyen – exemplarisch Brabantse materie – een vertaling van Beno^it de Saint-Maures Roman de Troyes (ca. 1150-60), die hij lardeerde met teksten van de auctores Statius en Virgilius en werk van de ons verder onbekende Brabantse dichter Segher Dien Got Gaf. Waarom heeft deze lijvige en uiterst leesbare roman geen opdrachtgever, maar wel een opsomming van wat de auteur inmiddels al geschreven had?
Misschien vergis ik mij vreselijk, maar als u het mij vraagt droeg de jonge Jacob zijn Alexanders Geesten in eerste instantie op aan een Brugse vrouw, Gheile geheten, die hem gesponsord had, maar was zijn roman daarnaast een sollicitatie naar een aanstelling aan het Brabantse hof, waar anders dan in Vlaanderen w’el ruimte en belangstelling voor Nederlandstalige literatuur was. Helaas voor Jacob had men daar in Brabant andere zaken aan het hoofd: een troonopvolger die ‘en te jong ‘en een psychiatrisch geval was. Maar volgens de conservatieve factie in het hertogdom was hij wel de rechtmatige nieuwe hertog, en het heeft Jan de nodige moeite gekost in 1267 zijn eigen gezag te vestigen.
Een hertogdom zonder hertog is een vogeltje voor de kat. Toen Roomskoning Willem stierf was graaf Otto II van Gelre er als de kippen bij om de jonge Florens ‘een helpende hand’ te bieden. Een land geleid door een vrouwenhand was elke rechtgeaarde aristocraat een gruwel. Iets dergelijks kan of zal zich ook in Brabant hebben voorgedaan. Heinrics weduwe Aleida van Bourgondie werd weliswaar bijgestaan door de zeer competente Mechelse heer Wouter Berthout, maar dan nog. Zou Jacob de onmachtige Heinric IV een Alexander hebben toegewenst? En dacht hij hierbij ook aan Wouter Berthout? Mechelen was Nederlandstalig…
Hoe het ook zij, het heeft er alle schijn van dat Jacob geheadhunt werd en in Zeeland ging werken. Daarover een volgende keer.
Willem Kuiper
[afbeelding: woeronc.jpg]
Bij het opzoeken van namen en rugnummers viel mijn oog op een afbeelding uit een vijftiende-eeuws handschrift van de ‘Brabantsche Yeesten’ (Brussel, KB hs. IV 685) van de slag bij Woeringen (AD 1288), die door hertog Jan overtuigend gewonnen werd. Op de wapentekenen zie ik een rode leeuw rampant op een veld van goud(?), en opeens herinner ik mij dat in de Brabantse kronieken de leeuwenmoed van Jan meer dan eens geroemd wordt…
(17)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=*-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://baserv.uci.kun.nl/~salemans/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@baserv.uci.kun.nl, naar | | Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de | | evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@Meertens.KNAW.nl (voor | | neerlandistiek op het Web), of naar P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------**-Einde-------------------- Neder-L, no. 0003.a --------------------------*
Laat een reactie achter