Subject: | Neder-L, no. 0006.b |
From: | BJP Salemans |
Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
Date: | Thu, 22 Jun 2000 00:03:25 +0200 |
Content-Type: | TEXT/PLAIN |
********************* *-Negende-jaargang--------- Neder-L, no. 0006.b -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0006.09: Evenementenagenda, met: | | - Conferentie 'Journalistieke cultuur in de 20-ste | | eeuw', ma 26 - wo 28 juni 2000 (A'dam) | | - Opening Amsterdams Centrum voor de Studie van de | | Gouden Eeuw, wo 5 juli 2000 (A'dam) | | (2) Vac: 0006.10: Vacature voor een computerlinguist of taaltechnoloog | | aan de K.U.Leuven (deadline: ma 3 juli 2000) | | (3) Vac: 0006.11: Vacatures voor een assistent Nederlands en een | | praktijkassistent Nederlands aan de ULB te Brussel | | (deadline: ma 26 juni 2000) | | (4) Web: 0006.12: Website Nederlandse Taalkunde weer beschikbaar | | (5) Med: 0006.13: Franse vertaling van Zang I van Gorters Mei | | (6) Med: 0006.14: LVVN-literair museumweekend in Amsterdam op za 24 en | | zo 25 juni 2000 | | (7) Sym: 0006.15: Symposium 'Hubert Lampo - vrijgeest en boodschapper | | van het onbewuste' van ma 21 - do 24 augustus 2000 te | | Brussel; tweede aankondiging, incl. programma en | | inschrijvingsformulier | | (8) Col: 0006.16: Column Willem Kuiper, no. 50: Een Vlaming op Voorne | | (9) Informatie over Neder-L | | | *-------------------------- -------------21-juni-2000-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 05 Jun 2000 22:13:18 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0006.09: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, diverse locaties.
Conferentie ‘Journalistieke cultuur in de twintigste eeuw’, maandag 26 – woensdag 28 juni 2000.
- Congres onder auspicien van de NVJ over het lopend onderzoek naar de ontwikkeling van de journalistieke praktijken, genres, normen en waarden, opleiding en beeldvorming. Nadere informatie: http://www.eur.nl/fhk/conjourn, of e-mail: conjourn@fhk.eur.nl
AMSTERDAM, Rijksmuseum, Stadhouderskade 42.
Opening van het Amsterdams Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw, woensdag 5 juli 2000, 15.00 uur.
- Het Centrum van de Faculteit der Geesteswetenschappen wordt geopend met een symposium ‘Grenzen van de Gouden Eeuw’ waar zullen spreken dr. Judith Pollmann (Oxford), dr. Marten Jan Bok (Utrecht), prof. dr. Johan Koppenol (VU en UvA) en dr. Ellinoor Bergvelt (UvA). Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. Inlichtingen: Amsterdams Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw, Faculteit der Geesteswetenschappen, UvA, Spuistraat 134, 1012 VB Amsterdam.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 23 May 2000 10:30:42 +0200 (CEST)
From: Ineke Schuurman <ineke@pricie.ccl.kuleuven.ac.be>
Subject: Vac: 0006.10: Vacature voor een computerlinguist of taaltechnoloog aan de K.U.Leuven (deadline: ma 3 juli 2000)
===============
Vacature Leuven
===============
In het kader van het door de Europese Gemeenschap gefinancierde project MYTHE (Multimedia Young-children Thesaurus for Educational Purposes) biedt het Centrum voor Computerlinguistiek (K.U.Leuven) een baan aan voor een computerlinguist of taaltechnoloog.
Profiel:
- licentiaatsdiploma in de taalkunde of de informatica (of equivalent)
- grondige kennis van de Nederlandse taal en grammatica
- goede kennis van het Engels
- ervaring met programmeren in C
Aanstelling:
- voltijds wetenschappelijk medewerker
- augustus of september 2000 tot maart 2002
Inlichtingen bij:
Prof. dr. F. Van Eynde
Centrum voor Computerlinguistiek
Maria-Theresiastraat 21
B-3000 Leuven
Tel.: +32-(0)16-325084
Sollicitatie:
Op de daartoe bestemde C-3 formulieren, te verkrijgen op http://www.kuleuven.ac.be/admin/rd/niv3p/ad-f01-1.htm en in te dienen op het boven vermelde adres, uiterlijk op maandag 3 juli 2000.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 14 Jun 2000 10:58:25 +0200
From: Hans Van de Velde <hvdvelde@ulb.ac.be>
Subject: Vac: 0006.11: Vacatures voor een assistent Nederlands en een praktijkassistent Nederlands aan de ULB te Brussel (deadline: ma 26 juni 2000)
================
Vacature Brussel
================
De afdeling Nederlands van het Institut des Langues Vivantes et de Phon’etique van de Universit’e Libre de Bruxelles legt een wervingreserve aan voor de functies van:
assistent
en
praktijkassistent
We zoeken hiervoor een licentiaat of doctorandus Nederlands.
Taakomschrijving: taalvaardigheidsonderwijs Nederlands aan Franstalige studenten Sciences Economiques en Ingenieur de Gestion. De aanstellingen gaan in op 1 september 2000.
Belangstellenden wordt verzocht contact op te nemen met het hoofd van de afdeling Nederlands, Hans Van de Velde en/of hun CV te sturen (voor 26 juni 2000) naar het onderstaande adres.
Dr. H. Van de Velde
Universit’e Libre de Bruxelles
ILVP, CP 110
Rooseveltlaan 50
1050 Brussel
tel: 32-(0)2-6503659 of 32-(0)476-778726; fax: 32-(0)2-6502007
e-mail: hvdvelde@ulb.ac.be
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 20 Jun 2000 17:08:32 +0200
From: Lisanne Teunissen <l.teunissen@let.kun.nl>
Subject: Web: 0006.12: Website Nederlandse Taalkunde weer beschikbaar
==============================================
Website Nederlandse Taalkunde weer beschikbaar
==============================================
Na enkele maanden afwezigheid door technische problemen is sinds kort de website van het driemaandelijks tijdschrift Nederlandse Taalkunde weer beschikbaar. Het adres is:
http://atd.let.kun.nl/nt/
Op de site vindt u onder andere de inhoudsopgaven van de nummers die tot nu toe verschenen zijn, aanwijzingen voor auteurs, en adresgegevens van redactie en redactieraad. Tips, vragen en opmerkingen zijn welkom bij de beheerder van de site, Lisanne Teunissen (l.teunissen@let.kun.nl).
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 20 Jun 2000 15:26:55 +0200
From: Nicolaas Jan Ouwehand <nouwehand@europarl.eu.int>
Subject: Med: 0006.13: Franse vertaling van Zang I van Gorters Mei
===========================================
Franse vertaling van Zang I van Gorters Mei
===========================================
Wie heeft er ooit een Franse vertaling van de Mei van Gorter gezien? Ik weet niet of de Mei eerder in het Frans is vertaald, maar voortaan is er in elk geval een Franse versie van Zang I – met de beroemde beginregels “Een nieuwe lente en een nieuw geluid: Ik wil dat dit lied klinkt als het gefluit” – op het Net te vinden, en wel op de site van het Laurens Jz Coster project:
http://www.dds.nl/~ljcoster/gorter/mai.chant1.html
De originele Nederlandse tekst is trouwens ook bij ‘Coster’ te vinden: http://www.dds.nl/~ljcoster/gorter/mei.boek1.html
Mijn vertaling is er een in tienvoetige verzen met gepaard rijm: dat lijkt mij de enige mogelijkheid om de karakteristieke enjambementen van het origineel weer te geven en ook de manier waarop het regelmatig rijm door die enjambementen als het ware wordt weggemoffeld. Voor de rest heb ik uiteraard getracht om binnen het keurslijf van de versmaat de prachtige beelden en formuleringen van Gorter in het Frans weer te geven.
Voor Nederlanders is deze poging wellicht niet erg interessant; mijn doel is vooral om de Fransen voor onze Mei te laten warmlopen. Daarom: alle kritiek van tweetalige neerlandici op mijn werk is welkom. Ook zoek ik een neerlandicus die een inleiding (in het Nederlands of in het Frans) zou willen schrijven, ooit, als de complete vertaling af is (over minstens een jaar). Om een dergelijk project aan een Franse uitgever te kunnen presenteren hoort er immers een “pr’efacier” bij. Iedereen die wil reageren kan mij via e-mail bereiken:
nouwehand@europarl.eu.int
Klaas Jan Ouwehand
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 12 June 2000 14:10:49 +0200
From: Guido Leerdam <su022271@wolmail.nl>
Subject: Med: 0006.14: LVVN-literair museumweekend in Amsterdam op za 24 en zo 25 juni 2000
==============================================
LVVN-literair museumweekend 24 en 25 juni 2000
==============================================
1. Bezoek aan het Multatuli-Museum, 24 juni 2000
Zo langzamerhand een evergreen onder de excursies van de Landelijke Vereniging van Neerlandici (LVVN): het jaarlijks bezoek aan het geboortehuis van een van de merkwaardigste – maar ook een van de nog steeds meest leesbare – schrijvers uit de 19-de eeuw. Aan de hand van objecten uit Multatuli’s persoonlijke bezit (aanwezig zijn o.m. zijn bureau, zijn bibliotheek, zijn sterfbed, veel boeken en foto’s) wordt de bezoeker meegenomen naar de tweede helft van de 19e eeuw. Behalve een tentoonstellingsruimte beschikt het museum over een uitgebreid documentatiecentrum, waarin meer dan 2000 boeken, 10000 artikelen in knipselvorm en meer dan 1000 foto’s, prenten en affiches, deels uit Multatuli’s tijd. Nieuw is de raadpleegbaarheid van de eerste 7 delen van het Volledig Werk via de computer. Sinds kort is ook een website gewijd aan Multatuli in de lucht: http://people.goplay.com/IngeVandeStadt/home.html Ook wordt de tentoonstelling ‘Multatuli en Tine’ bezocht. Onze gastheer: conservator Jos van Waterschoot.
- Datum: zaterdag 24 juni 2000
- Plaats: Korsjespoortsteeg 20, Amsterdam (vlakbij A’dam CS)
- Tijd: vanaf 14.00 uur
- Kosten: NLG 10,- (LVVN-leden gratis)
NB: het museum wordt in zijn voortbestaan bedreigd! In de Cultuurnota is voorgesteld de structurele subsidie op termijn te beeindigen. Adhesiebetuigingen zijn nu dus meer dan welkom.
2. Bezoek aan het Theo Thijssen Museum/Thijssen-wandeling, 25 juni 2000
Het Theo Thijssen Museum is gewijd aan de Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Theo Thijssen (1873-1943), vooral bekend als de auteur van de roman ‘Kees de jongen’. Het museum is gevestigd op de begane grond van Thijssens geboortehuis, Eerste Leliedwarsstraat 16 in Amsterdam. De collectie bestaat uit manuscripten, eerste drukken, foto’s, tekeningen, beeld- en geluidsmateriaal en persoonlijke bezittingen van Thijssen. Behalve voor de vele liefhebbers van Thijssens literaire werk is het museum interessant voor schoolkinderen, onderwijsgevenden, belangstellenden in sociale geschiedenis en de geschiedenis van Amsterdam en natuurlijk ook voor buurtbewoners.
Centraal staat momenteel de nieuwe tentoonstelling ‘Theo Thijssen en A.M. de Jong’, beiden literaire boegbeelden van de sociaal-democratische beweging. Te zien o.a. is een videoband met fragmenten uit de speelfilm ‘Merijntje Gijzens Jeugd’, waarin de schrijver zelf de rol van dorpspastoor vertolkt. We maken aansluitend een wandeling door de Jordaan en een stukje van de aangrenzende grachtengordel, het decor van een aantal van Thijssens boeken: ‘Kees de jongen’, ‘Jongensdagen’, ‘Het taaie ongerief’ en ‘In de ochtend van het leven’, onder begeleiding van Peter-Paul de Baar, hoofdredacteur van ‘Ons Amsterdam’ en secretaris van de stichting Theo Thijssen.
De wandeling begint om 13.00 uur in het museum en duurt ongeveer twee uur.
- Datum: zondag 25 juni 2000
- Plaats: 1e Leliedwarsstraat 16, Amsterdam (vlakbij Westerkerk)
- Tijd: 13.00-16.00 uur
- Kosten: NLG 10,- (LVVN-leden NLG 5,-) voor wandeling en toegang museum
Aanmelding per e-mail: g.leerdam@dienst.vu.nl of
guido.leerdam@wolmail.nl
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 26 May 2000 10:34:09 +0200
From: Margreet van Muijlwijk <m.van.muijlwijk@skynet.be>
Subject: Sym: 0006.15: Symposium 'Hubert Lampo - vrijgeest en boodschapper van het onbewuste' van ma 21 - do 24 augustus 2000 te Brussel; tweede aankondiging, incl. programma en inschrijvingsformulier
======================
Symposium Hubert Lampo
Tweede aankondiging
======================
Zoals eerder gemeld in Neder-L 0005.22, vindt van maaandag 21 tot en met donderdag 24 augustus in Brussel het Literatuur- en Filosofiesymposium ‘Hubert Lampo – vrijgeest en boodschapper van het onbewuste’ plaats.
In het jaar dat Brussel een van Europa’s culturele hoofdsteden is, wordt Hubert Lampo 80 jaar. De Faculteit Letteren en Wijsbegeerte van de Vrije Universiteit Brussel brengt beide evenementen samen in een symposium rond het werk van deze Vlaamse auteur. Al 57 jaar lang is Hubert Lampo een van de meest gelezen schrijvers in het Nederlands taalgebied. Zijn omvangrijke oeuvre omvat vele literaire genres en een keur aan filosofische thema’s. In het kader van de VUB-Zomeruniversiteit (een onderdeel van Brussel 2000) zullen Lampo-specialisten van alle horizonten zijn complexe poetica op wetenschappelijk verantwoorde manier in kaart brengen. Voor het literair en filosofisch geinteresseerde publiek is dit een unieke gelegenheid tot een grondige kennismaking met deze markante vertegenwoordiger van de Vlaamse letteren.
Programma
21 Augustus – Thema: Situering van de auteur/filosofische context
Moderator: Sylvain Loccufier, Voorzitter UPV
8.00 u Inschrijving – koffie
9.00 u – Opening van het symposium door Prof. dr. Sylvain Loccufier, Voorzitter UPV, Ere-rector VUB
– Inleiding door Prof. dr. em. Karel Poma, gewezen vice-voorzitter Vlaamse regering en Gemeenschapsminister van Cultuur
– Welkomstwoord door Prof. dr. Els Witte, rector VUB
– Toelichting op het symposium door Prof. dr. em. Hubert Dethier
9.45 u Paul van Aken (VUB) – Het geheim en de waarheid in het werk van Hubert Lampo
10.30 u Daniel Acke (VUB) – Hubert Lampo et les lettres francaises
11.15 u Pauze
11.45 u Antoon Van Braembussche (EUR) – Een kunstfilosofische reflectie op het magisch-realisme
12.30 u Johan Stuy (VUB) – Welke condities en motieven liggen er aan de basis van Lampo’s existentiefilosofie ?
13.15 u Afronding door Sylvain Loccufier
14.30 u Simone Vierne (Grenoble 3) – La qu^ete initiatique dans ‘Retour en Atlantide’
15.15 u David Jansen (VUB) – De marges van de mythe. Literatuur in een onttoverde wereld
16.00 u Pauze
16.30 u Jean-Paul Van Bendegem (VUB) – Magisch denken en wetenschappelijk denken: hetzelfde, maar anders.
17.15 u Michel Dupuis (ULB) – De psychomachische verhaalesthetica in Lampo’s magisch-realisme
18.00 u Martinus Bakker (Calvin College/USA) – De component ‘Tijd’ in het magisch-realisme en een bespiegeling over de motivering voor het gebruik van dit bijzondere expressiemiddel in het werk van Hubert Lampo
18.45 u Afronding door Sylvain Loccufier – Discussie
22 augustus – Thematieken
Moderator: Else Walravens, Vice-Directeur Centrum Van de Verlichting en van het Vrije Denken
8.00 u Inschrijving – koffie
9.00 u Marc Journ’ee (EUR) – Het archetype bij Hubert Lampo: doorheen de wanden van de werkelijkheid
9.45 u Paul van Aken (VUB) – Het werk van Lampo in het licht van de gnostische en de hermetisch traditie
10.30 u Pauze
11.00 u Jef Van Bellingen (VUB) – De realiteit van het christelijk esoterisme
11.45 u Michel Van Helleputte (VUB) – Het feminisme van de vroege Hubert Lampo. Omtrent de titelfiguur van de roman H’el’ene Defraye
12.30 u Afronding door Else Walravens
14.30 u Rudolf De Smet (VUB) – Lampo en de zestiende eeuw. Historiciteit en gestuurde verbeelding in ‘De man die van nergens kwam’
15.15 u Catherine Haas (VUB) – Les manifestations de l’Autre-Monde dans ‘De heks en de archeoloog’
15.45 u Pauze
16.15 u Peter de Klerk (Grenoble 3) – Images et symboles chez Lampo
17.00 u Christian Foqu’e (VUB) – Het diepere wezen van het reele: van Franz Roh tot Hubert Lampo
17.30 u Paul Wimmer (Wenen) – De Belofte aan Rachel – De mythische dimensie in het werk van Hubert Lampo
18.15 u Afronding door Else Walravens – discussie
23 augustus – Analytische en teksttheoretische benaderingen
Moderators: David Gullentops, Directeur Centre de Recherches: esth’etique, imaginaire et cr’eation en Rudolf De Smet, Directeur Interuniversitair Instituut voor de studie van de Renaissance en het Humanisme
8.00 u Inschrijving – koffie
9.00 u Hubert Dethier (VUB) – Kroniek en bespiegeling: vertelniveau’s en dominanten in de structuur van de ‘Geheime Academie’. Hun betekenis voor Lampo’s kritische doorlichting van de ‘Ahnenerbe’
9.45 u David Gullentops (VUB) – Pour une g’eo-morphologie d’un roman fleuve et d’un roman-ville
11.30 u Pauze
12.00 u Gustaaf Cornelis (VUB) – Tussen fictie en wetenschappelijke werkelijkheid: een wetenschapsdeontologisch standpunt
12.45 u Afronding door David Gullentops
14.30 u Peter de Klerk (Grenoble 3) – R’ealisme magique chez Lampo
15.15 u Tony van Loon (VUB) – Interactie tussen twee personages met als vergelijkingspunt de wijze van omgaan met elkaar in een vriendschappelijke en een hulpverlenende situatie.
15.45 u Pauze
16.15 u Interview met Hubert Lampo door Tony van Loon
17.00 u Herman Engelbrecht (Pretoria) – Hubert Lampo se skrywerskap – een perspektief uit Suid-Afrika
17.45 u Afronding door Rudolf De Smet – Discussie
24 augustus – Receptie van Lampo’s werk
Moderators: prof. dr. em. Rik Van Aarschot, Voorzitter Raad van Bestuur VUB en Paul De Keulenaer, Voorzitter Vrijzinnig Centrum Lectuurbegeleiding
8.00 u Inschrijving – koffie
9.00 u Ludo Abicht (UA) – Joden, jodendom en de Shoah in het werk van Hubert Lampo
9.45 u Jelica Novakovic (Belgrado)- Gedeelde (anti)utopieen – Het verband tussen Lampo’s wereldbeeld en de receptie ervan in de slavische landen
10.30 u Albert Bontridder – Schrijversgetuigenis
10.45 u Pauze
11.15 u Heiko ter Horst (Rotterdam) – Het archetype van de lezer
12.30 u Jan Lampo (VUB) – Een volksvreemd element – De receptie van het vroege werk van Hubert Lampo door de recensenten van de Duitsgezinsde pers (1942-1944)
13.15 u Afronding door Rik van Aarschot
14.30 u Johan Vanhecke (Archief voor het Vlaams Cultuurleven) – Antwerpen als decor en als onderwerp in het werk van Hubert Lampo
15.15 u Stanislaw Predota (Wroclaw) – Hubert Lampo in Polen
16.00 u Pauze
16.30 u Gaston Durnez – Schrijversgetuigenis
16.45 u Gesprek met Hubert Lampo (Interview: Margreet van Muijlwijk)
17.30 u Eindbeschouwing van het symposium door Paul De Keulenaer
18.00 u Afsluiting van het symposium door Rik Van Aarschot
Inschrijvingsformulier ---------------------- -------------------------------------------------------------------- Symposium Hubert Lampo - Vrijgeest en Boodschapper van het Onbewuste De heer/mevrouw .................................................... Instelling ......................................................... Adres .............................................................. Telefoonnr.: .......... E-mail: .................................... Neemt deel aan het symposium en betaalt 1000 BEF / 25 Euro of 500 BEF* / 12.50 Euro* per dag: _ 21/8 _ 22/8 _ 23/8 _ 24/8 Totaal: ........ BEF / ........ Euro (*Studenten) door _ overschrijving op rekeningnr. 001-3444171-68 ten name van het Studiecentrum Hubert Lampo, onder vermelding van Lampo-Symposium, of _ contant bij aankomst aan het symposiumsecretariaat. _ Voor hotelaccomodatie wens ik gebruik te maken van de Congres Service. Gelieve deze kaart voor 1 augustus 2000 ingevuld per post of per fax te sturen aan: Secretariaat Lampo-Symposium, Griffiestraat 17, B-1070 Brussel. Fax: (+32-(0)2-527.40.12).
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 20 Jun 2000 00:02:43 +0200
From: Willem Kuiper <willem.kuiper@hum.uva.nl>
Subject: Col: 0006.16: Column Willem Kuiper, no. 50: Een Vlaming op Voorne
=============================
Column Willem Kuiper, no. 50:
Een Vlaming op Voorne
=============================
We schrijven AD 1261 als Albrecht van Voorne zijn vader Henric van Voorne opvolgt als burggraaf van Zeeland. Dat weten wij dankzij het Oorkondeboek Holland en Zeeland, een KNAW-project waarin alle bewaard gebleven middeleeuwse oorkonden uit het graafschap Holland/Zeeland zijn uitgegeven. Elke maandag deel ik op het Meertens Instituut een kamer met de laatste der OHZikanen, en maak van die gelegenheid dankbaar gebruik de diplomatieke onderbouwing van Maerlants wereld te toetsen aan een second opinion.
Was Albrecht van Voorne inderdaad niet veel ouder dan Florens toen hij zijn vader opvolgde? Had hij echt geen jongere broer(s) of oom(s) van vaderszijde? Wat was de relatie tussen de burggraaf van Voorne en de heren van Maerlant? Hoe oud was Henric van Voorne toen hij stierf? Hoe oud werd zijn vader Dirc van Voorne?
Het is aan deze Albrecht van Voorne dat Jacob, die zich dan ‘de coster van Merlant’ noemt, zijn vertaling in verzen van de proza-Historie van den Grale opdraagt:
Desse Historie van den Grale
15 Dichte ick to eren hern Alabrechte,
Den heer van Vorne, wal myt rechte,
Want hoege lude myt hoger historie
Menichfolden zuken er glorie,
Unde korten dar mede er tijt.
Onduidelijk is of de Historie vanden Grale door Albrecht z’elf besteld
werd, of was er een voogd/voogdes die de bestelling plaatste en het werk aan Albrecht liet opdragen? Hoe het ook zij, Jacob heeft die opdracht met onverholen tegenzin aanvaard. Immers, na de plichtmatige verklaring dat hoge heren er goed aan doen hun tijd te korten met het luisteren naar hoogtepunten uit de wereldgeschiedenis – zoals bijvoorbeeld zijn eigen Alexanders Geesten – maakt hij het Franse origineel dat hij voor heer Albrecht vertaald heeft, met de grond gelijk:
20 Ick wille dat gij des zeker zijt,
Dat ick de historie vele valsch
Gevonden hebbe in dat walsch,
Dar ze van Gode, onsen Heren, sprak
Dat ene dat volck van Rome wrack.
25 Dar umbe merket desse zake:
Eyn dichte Van onses Heren Wrake
Lestmen, dat is wijde bekannt,
Unde makede eyn pape in Vlanderlant,
Dat saget dat boeck in zijn beginne,
30 Mar ick wene in mynen sinne,
Dat pape dat nicht en dichte,
Want men mochte nicht gescriven lichte,
We vullich dat gelogen zij!
Unde dat zal ick ju proven waer bij
35 In der historie de komet hijr naer.
In de proloog van Jacobs exemplaar staat dus dat er een tekst is die handelt over hoe 42 jaar later de Romeinse keizers Titus en Vespasianus de dood van Jezus van Nazareth wreken met de inname en verwoesting van Jeruzalem. Helaas ontbreekt juist deze passage in het handschrift.
Terzijde, het enig bewaard gebleven handschrift van de Historie van den Grale dateert van ca. 1425, is geschreven in een Nederduitse mengtaal, en is nog altijd privebezit van een kasteelheer in het plaatsje Burgsteinfurt nabij Bentheim. In het begin van de negentiende eeuw leende de toenmalige bezitter het handschrift uit aan een Veluwse predikant. Het verhaal gaat dat de man tijdens de lezing van het handschrift naar de deur geroepen werd, en toen hij terugkwam hadden zijn kinderen er vier bladen uitgescheurd. De dienaar Gods heeft toen de uitgescheurde bladen weggegooid en zo het boek weer teruggegeven… Vanaf dat moment was deze geheimzinnige codex onbereikbaar voor de vaderlandse wetenschappers, ook na inschakeling van de ambassade, met als gevolg dat hij in Jonckbloets Geschiedenis der Middennederlandsche Dichtkunst als apocrief verworpen wordt: coster Jacob kon er bij Jonckbloet niet in…
Grappig is dat het nu uitgerekend de schoonvader van de Tachtigers, Johannes van Vloten (1818-1883) – de man die met iedereen overhoop lag – w’el lukte om toegang tot het handschrift te krijgen. In 1880 verscheen zijn hertaalde editie met een minimale inleiding, maar wel heel veel leedvermaak. Zoals te verwachten werd Van Vlotens Merlijn in de kritiek gesloopt: “ein slechtes gedicht, eine schlechte handschrift, und ein ueber alles slechter herausgeber” (Joh. Franck, Anzeiger 1883). Echt beschamend is dat er 120 jaar later nog altijd geen nieuwe integrale editie van het Steinfurter handschrift is!
De Roman du Graal, die Jacob vertaalde, is een ingenieuze mengeling van evangelisch en apokrief materiaal. Hoofdpersoon is Jozef van Arimathea, ooit ridder in dienst van de landvoogd Pontius Pylatus, inmiddels een man in bonus, en heimelijk leerling van Jezus van Nazareth. Dankzij zijn maatschappelijke status kan hij gaan en staan waar hij wil. Zo komt hij in het bezit van de Graal, een schaal die Jezus tijdens het Laatste Avondmaal gebruikte voor het sacrament van de eucharistie. Cruciaal voor de christelijke contrafactuur van de van oorsprong Keltische Graal is de transsubstantiatie: brood en wijn worden lichaam en bloed van Gods zoon. In de tijd dat de Roman du Graal verschijnt, is dit een geloofswaarheid die zeer tot de verbeelding spreekt, en legio is het aantal mirakelen, waarin het bewijs van de transsubstantiatie geleverd wordt.
Mengde Jezus tijdens het Laatste Avondmaal wijn en water in de Graal, na Zijn dood neemt Jozef van Arimathea met toestemming van zijn voormalige werkgever Pylatus het lichaam van het kruis, wast het bloed daarvanaf en bewaart dat in diezelfde Graal. Daarmee is de cirkel gesloten. Naar ik vermoed moeten wij ons het geheim van de Graal voorstellen als een metamorfose van het een in het ander en weer terug: wijn wordt bloed en vice versa.
Wie denkt dat Jacob onder de indruk is van Frans proza vergist zich deerlijk. Proza moge ten tijde van Jacob een uitstraling van betrouwbaarheid en waarachtigheid hebben, het is en blijft Frans. En blijkbaar heeft Jacob een Evangelarium bij de hand of misschien wel een Vulgaat, want hij weigert sommige passages uit zijn bron te vertalen en last daarvoor een parafrase uit de Evangelien in. Over zwaar op de hand gesproken. Geef je een adolescent een vertaalopdracht en dan gaat die jongen een beetje zitten censureren!
De mening heerst dat Jacob op Voorne de gelukkigste jaren van zijn leven doorbracht: Jacob beleefde zijn grootste productiviteit te Maerlant, nou dan zal hij zich daar ook wel het meest op zijn gemak gevoeld hebben…
Inmiddels ben ik daaraan sterk gaan twijfelen. Uit de proloog spreekt duidelijk dat Jacob zwaar in zijn maag zat met de materie. Was hij bang dat hij van heterodoxie beschuldigd zou kunnen worden? Of wilde hij – clerc – het absoluut beter weten dan zijn beroemde Franse bron Robrecht van Barioen? Feit is dat Jacob diens roman in krap 1600 versregels nogal liefdeloos vertaalde en dan onpersoonlijk verder gaat met:
Hijr begint dat Boek van Merlijne,
Unde wo de duvele benyden
Dat God de helle to brack,
Unde syne vrent daer uet verlozede.Nu hoort gij heren al bij sonder
Van onsen Heren een groet wonder,
1610 Want na ziner pine unde zine doet
Voer onse Here to der hellen oeck.
Hijr aff spreket dit boeck voert meer.
Maar voordat Jacob verder gaat, last hij eerst het proces in dat Macheroen, de procureur van de duivels, bij God de Vader aanspant tegen Gods Zoon wegens de zielenroof, een proces waarin het er net zo eerlijk aan toe gaat als tijdens het toekennen van de gouden appel door Paris aan de schoonste onder de Griekse godinnen. Maar omdat de uitslag voor ons mensen gunstig uitvalt, doen we er niet moeilijk over. Dan volgt hij weer zijn bron tot de kroning van koning Artur en eindigt zijn vertaling abrupt.
Heel veel jaren later, op Witte Donderdag van het jaar 1326, wordt het boek door Lodewijc van Velthem voltooid zonder dat de naam van de opdrachtgever genoemd wordt. Men vermoedt dat het Albrechts zoon Gheraert van Voorne was. Of die er echt blij mee was, vraag ik mij af. Ik ken geen eentoniger Middelnederlandse rijmtekst.
Terug naar Jacobs proloog. Die begint met:
Alle de gene de desse tale
Horen willen vanden Grale,
Wannen dat he eirsten quam…
Als ick inden Walsche vernam,
5 So zal ickt dichten in Duesche woert.[Allen die dit verhaal over de Graal willen aanhoren: waar hij oorspronkelijk vandaan kwam. Zoals ik het in het Frans vond, zal ik in het Nederlands (na)vertellen]
Om te vervolgen met:
6 Ick en zalt nicht laten dorch er voert,
De benyden mijn gedichte,
Wante doch alle quade wichte
To der doghet tragen altoes nijt.[Ik zal het niet laten door “er voert” die mijn werk benijden. Booswichten hebben nu eenmaal een hekel aan alles dat goed is.]
In de topistiek van de proloog is het niet ongebruikelijk af te geven op collega’s om het eigen werk indirect aan te prijzen, bijvoorbeeld dat ze het verhaal niet goed vertellen, of het belangrijkste vergeten zijn. Maar hier lijkt Jacob zich te keren tegen ‘nijders’, de vraag is: wie zijn dat? Het antwoord ligt besloten in “er voert”. Bij mijn weten heeft nog nooit iemand deze woorden geproblematiseerd, ook het Middelnederlandsch Woordenboek vermeldt deze vindplaats niet. Toch kan met behulp van hetzelfde Middelnederlandsch Woordenboek de betekenis gemakkelijk achterhaald worden als men weet dat Jacob het woord ‘woord’ als ‘wort’ spelde. Het rijmwoord moet dus ‘vort’ geweest zijn. Welnu, dit ‘vort’ is niets anders dan het Engelse ‘fart’. Als ik mij niet vergis zet Jacob zich af tegen de door hem zo gehate menestrelen: niet gestudeerde, maar w’el onderhoudende en gewaardeerde beroepsvertellers, wier repertoire hij ‘hun scheet’ noemt.
Vanwaar deze felle uitval? Werd Jacob gepest? In zijn overige werk betoont Jacob zich nogal preuts. Kan hij niet aarden? Is Oostvoorne vergeleken met het grote Brugge een verbanningsoord? Of maakt hij een venijnig grapje?
Tot de schaars bewaard gebleven vastenavondliteratuur behoort het gedicht De Blauwe Schuit, ondertekend door “Jacob van Oestvoren”. Natuurlijk heeft iemand ooit geopperd dat deze Jacob van Oestvoren dezelfde is als Jacob van Maerlant, Maerlant ligt namelijk op Oostvoorne. We laten deze gissing voor wat hij is. Interessanter is de verklaring die Herman Pleij geeft in zijn editie van deze tekst: Jacob die van voren hoest. Als deze duiding correct is, zou het kunnen dat deze grap al ten tijde van onze Jacob de ronde deed? En dat d’at onze Jacob – die net als Van Vloten met iedereen over hoop lag – toen hij zijn proloog schreef op het idee van deze uitschijter bracht?
Literatuuropgave:
- Jan ten Brink, Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Amsterdam 1897, p. 92-95.
- Cd-rom Middelnederlands
- W.J.A. Jonckbloet, Geschiedenis der Middennederlandsche Dichtkunst, dl. 3. Amsterdam 1855, p. 3-163.
- P.J. Meertens, ‘Johannes van Vloten’, in: Moderne Encyclopedie der Wereldliteratuur, deel IX. Gent 1977, p. 170-171.
- Frits van Oostrom, Maerlants wereld. Amsterdam 1996.
- Herman Pleij, De Blauwe Schuit. Uitgegeven en van commentaar voorzien door – . Muiderberg 1979.
- Timothy Sodmann, Jacob van Maerlant, Historie van den Grale und Boek van Merline. Nach der Steinfurter Handschrift herausgegeven von – . Koeln etc. 1980.
- J. van Vloten, Jacob van Maerlants Merlijn. Naar het eenig bekende handschrift uitgegeven door – . Leiden 1882.
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
*-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://baserv.uci.kun.nl/~salemans/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@baserv.uci.kun.nl, naar | | Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de | | evenementenagenda) of naar P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------**-Einde-------------------- Neder-L, no. 0006.b --------------------------*
Laat een reactie achter