| Subject: | Neder-L, no. 0103.a |
| From: | BJP Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Mon, 12 Mar 2001 05:53:35 +0100 |
| Content-Type: | TEXT/PLAIN |
********************* *-Negende-jaargang--------- Neder-L, no. 0103.a -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0103.01: Evenementenagenda, met: | | - Festival van Nieuwe Nederlandse Literatuur, ma 12 | | maart 2001 (Amsterdam) | | - Negende Friese Schrijfdag, za 17 maart 2001 | | (Heerenveen) | | - Boekpresentatie uitgeverij Terra Incognita za 17 | | maart 2001 (Nieuwe Niedorp, bij Alkmaar) | | (2) Rub: 0103.02: Hora est! Promoties E. de Groot op do 22 maart 2001, | | W. Mak op wo 28 maart 2001 en J. Kienhorst op vr 30 | | maart 2001, alledrie in Nijmegen | | (3) Vac: 0103.03: Vacature voor een hoogleraar Nederlands aan de | | Universiteit Marc Bloch van Straatsburg (deadline: | | vr 30 maart 2001) | | (4) Med: 0103.04: Sjaalmanprijs 2001 voor Tom Phijffer | | (5) Med: 0103.05: LVVN-lezing Marita Mathijsen over het hertalen van | | historische teksten op za 7 april 2001 te Leiden | | (6) Vra: 0103.06: Invloed vrijmetselarij op Elckerlijc? | | (7) Web: 0103.07: 'Witboek Everest' vanaf di 13 maart 2001 op het web | | (8) Lit: 0103.08: Begin juni verschijnt: A.M. Duinhoven, 'Analyse en | | synthese in het Nederlands'. (Assen, 2001) | | (9) Lit: 0103.09: Nieuw: 'Kerven in een rots. Opstellen over | | Nederlandse taalkunde, letterkunde en cultuur, | | aangeboden aan Jan W. de Vries (...).' Onder red. v. | | B. Dongelmans, e.a. (Leiden, 2001) | |(10) Lit: 0103.10: Flanorreeks, deel 44: 'De avonturen van Waltertje | | Waerachtig en den wilden Waman', een novelle van | | Willem W. Waterman, pseudoniem van W.H.M. van den | | Hout (Nijmegen, 2001) | |(11) Sym: 0103.11: Studiedag 'Itineraria' over gender en mobiliteit in | | de Nederlanden in de late middeleeuwen op vr 27 april | | 2001 te Brussel | |(12) Sym: 0103.12: Symposium 'Taal en Volkscultuur aan Rijn en Maas na | | 1945' op za 24 maart 2001 te Rolduc, Kerkrade | |(13) Sym: 0103.13: Symposium 'Literaturen in Belgie' van wo 27 - vr 27 | | april te Leuven | |(14) Col: 0103.14: Linguistisch Miniatuurtje LXXVI: Altijd jezelf zijn | | of dat lijken | |(15) Informatie over Neder-L | | | *-------------------------- ------------12-maart-2001-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 06 Mar 2001 12:03:17 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0103.01: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, De Rode Hoed, Keizersgracht 102.
Festival van Nieuwe Nederlandse Literatuur, maandag 12 maart 2001, 12.00-15.30 uur.
- Forum, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, organiseert in samenwerking met de uitgeverijen Van Gennep, De Geus en Vassallucci in het kader van de Boekenweek een debatmiddag onder de titel ‘Denkend aan Holland …’. Uitgangspunt van het debat is het FORUM-essay ‘Vleugelspelers; uitgeven tussen twee culturen’ van Lisa Kuitert. Aanwezig zijn de schrijvers Kader Abdolah, Yasmine Allas, Sevtap Baycili, Abdelkader Benali, Said El Haji en Nahed Selim, de recensenten Annemiek Neefjes, Ingrid Hoogervorst, Antoine Verbij, Onno Blom, Pieter Steinz en Carla Vriend, en essayiste Lisa Kuitert. Gespreksleiders zijn Samira Abbos en Chris Keulemans. Toegang is gratis.
HEERENVEEN, Creativiteitscentrum De Cirkel, Minckelersstraat 11.
Negende Friese Schrijfdag, zaterdag 17 maart 2001, 10.00 – 17.00 uur.
- De Friese Schrijfdag vindt dit jaar plaats in Creativiteitscentrum De Cirkel, gevestigd in het centrum voor kunst en cultuur De Heerenveense School. Schrijvers, dichters en docenten literaire vorming van Parnas (Leeuwarden), het FLMD en De Cirkel geven workshops. Een poezieconsulent en een prozaconsulent houden zitting en er is een interessante lezing. Aan het einde van de dag is er een geanimeerd Open Podium. Het gebouw biedt alle ruimte voor het leggen van nieuwe contacten en om inspiratie op te doen op het gebied van creatief schrijven in zowel het Fries, het Nederlands als het Stellingwerfs. Nadere informatie en inschrijfformulier: http://www.flmd.nl/skriuwdei/schrijfd.htm
NIEUWE NIEDORP (ten noorden van Alkmaar), Cafe De Roode Eenhoorn, Dorpsstraat 173.
Boekpresentatie Terra Incognita, zaterdag 17 maart 2001, 14.45 uur.
- Uitgeverij Terra Incognita presenteert het door Kim Isolde Muller geediteerde boek van Elisabeth van der Woude, ‘Memorije van ’t geen bij mijn tijt is voorgevallen’, het eerste reisverslag van een Nederlandse vrouw naar de Wilde Kust in 1676-1677. Sprekers zijn Kim Isolde Muller, Marijke Barend-Van Haeften en Jan Keuken. Het boek is te bestellen bij Terra Incognita, Postbus 3258, 1001 AB Amsterdam voor NLG 29,50 excl. Verzendkosten. Inlichtingen en aanmelding: +31 (0)35-6951520 of 6835591.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 09 Mar 2001 18:18:13 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0103.02: Hora est! Promoties E. de Groot op do 22 maart 2001, W. Mak op wo 28 maart 2001 en H. Kienhorst op vr 30 maart 2001, alledrie in Nijmegen
=========
Hora est!
=========
Donderdag 22 maart 2001, 13.30 uur, KUN-Aula/Congresgebouw, Comeniuslaan 2, Nijmegen.
Drs. E.P.J.M. de Groot. De Atlas Blaeu-Van der Hem. De verzamelde wereld van een 17de-eeuwse liefhebber.
Promotores: prof. dr. B. Aikema (KU Leuven) en prof. dr. G. Schilder (UU).
De 17de-eeuwse Atlas Blaeu-Van der Hem wordt beschouwd als de fraaiste atlas die ooit is samengesteld. De atlas is het levenswerk van de Amsterdamse verzamelaar Laurens van der Hem, die honderden prenten en tekeningen uit alle windstreken bijeenbracht en deze toevoegde aan zijn editie van de bekende Atlas Maior van Joan Blaeu. Het resultaat was een 46-delige verzameling van kaarten, stadsgezichten, landschappen, portretten en afbeeldingen van de locale flora en fauna. De gehele wereld, zoals die op dat moment bekend was, wordt erin behandeld aan de hand van grotendeels oorspronkelijk en luxueus ingekleurd materiaal. Met name Van der Hems fascinatie voor exotische, nog nauwelijks bekende oorden is opmerkelijk.
Drs. De Groot gaat in zijn studie in op de werkwijze van deze verzamelaar, hoe zijn project zich ontwikkelde en wat zijn belangrijkste motieven waren om een dergelijke atlas samen te stellen. Erlend de Groot (Nijmegen) studeerde kunstgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Leiden en de Katholieke Universiteit Nijmegen. Vanaf 1992 werkte hij in samenwerking met Peter van der Krogt aan de catalogisering van de Atlas Blaeu-Van der Hem.
Woensdag 28 maart 2001, 15.30 uur, KUN-Aula/Congresgebouw, Comeniuslaan 2, Nijmegen.
Drs. W.M. Mak. Processing Relative Clauses. Effects of Pragmatic, Semantic, and Syntactic Variables.
Promotores: prof. dr. W. Vonk en prof. dr. H.J. Schriefers.
Dit proefschrift handelt over de interpretatie van betrekkelijke bijzinnen, zoals in De politieagent die de dief neerschoot (wie schoot?). Het is gebaseerd op een groot aantal experimenten waarin deelnemers zinnen te lezen kregen en hun leestijden en oogbewegingen gemeten werden. Het bleek dat de interpretatie van betrekkelijke bijzinnen wordt bepaald door de betekenis van de woorden in de zin en door de vraag wie (de politieagent of de dief) in het verhaal centraal staat. De lezer gaat er duidelijk niet altijd van uit dat de het woord waar de bijzin bij hoort (in het voorbeeld de politieagent) het onderwerp van die bijzin is. Dit resultaat weerspreekt gangbare theorieen die ervan uitgaan dat de lezer een zin ontleedt voordat hij de betekenis ervan bepaalt.
Pim Mak (Nijmegen) werkt als postdoc onderzoeker op het Center for Language Studies (CLS) en het Nijmegen Instituut voor Cognitie en Informatie (NICI) van de KU Nijmegen. E-mail: Pim.Mak@mpi.nl.
Vrijdag 30 maart 2001, 13.30 uur, KUN-Aula/Congresgebouw, Comeniuslaan 2, Nijmegen.
Drs. J.G.M. Kienhorst. Lering en stichting op klein formaat. Middelnederlandse rijmteksten in eenkolomsboekjes van perkament.
(Handelseditie: Peeters, Leuven. Tel: +32 (0)16-23.51.70.)
Promotores: prof. dr. P.F.J. Obbema en prof. dr. P.W.M. Wackers (UU).
Literair-historisch onderzoek van de Middeleeuwen dient uit te gaan van de handschriften, de receptie en functionaliteit van de teksten. Het probleem van de medioneerlandistiek is dat de overlevering betrekkelijk schaars is. Zeker waar het gaat om de eenvoudig uitgevoerde codices die in de late Middeleeuwen in particulier bezit waren, is men vaak aangewezen op fragmenten. Het proefschrift van drs. Hans Kienhorst richt zich op een kleine groep berijmde teksten in het Middelnederlands. De promovendus probeert vanuit de handschriften, de tastbare getuigen, iets te weten te komen over de receptie en functionaliteit van literatuur in de late Middeleeuwen.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 8 Mar 2001 09:41:34 +0100
From: Marja Kristel - IVN (www.wxs.nl/~ivnnl) <ivnnl@wxs.nl>
Subject: Vac: 0103.03: Vacature voor een hoogleraar Nederlands aan de Universiteit Marc Bloch van Straatsburg (deadline: vr 30 maart 2001)
====================
Vacature Straatsburg
====================
Universit’e Marc Bloch de Strasbourg, Unit’e de Formation et de Recherche des Langues Vivantes
Bij het D’epartement d’Etudes N’eerlandaises ontstaat per 1 september 2001 een vacature voor een
HOOGLERAAR NEDERLANDS (m/v)
Bij voorkeur een Neerlandicus met affiniteit met de Franse taal en cultuur, eventueel een Romanist (Frans)
Taakomschrijving
1) het geven van colleges op het gebied van kennis van land en volk (civilisation) en van letterkunde (afhankelijk van zijn/haar specialisme) en van een aantal interculturele colleges
2) een aantal organisatorische en administratieve taken binnen het departement en de bibliotheek
3) in teamverband kunnen werken
Actieve beheersing van de Franse taal in woord en geschrift
Ervaring met onderwijs aan anderstaligen strekt tot aanbeveling
Sollicitatie
Bij uw sollicitatiebrief voegt u een uitgebreid C.V. (zie Annexe B et C in Journal Officiel) met gegevens betreffende onderwijs, onderzoek en administratieve werkzaamheden, de universitaire diploma’s, de volledige lijst van publicaties en een verklaring dat de kandidaat momenteel verbonden is aan een universitaire instelling.
Schriftelijke sollicitaties voor 30 maart 2001 zenden aan:
Mw. Dr. C.F. Huisman, D’epartement d’Etudes N’eerlandaises,
Universit’e Marc Bloch, 22, rue Descartes, 67084 Strasbourg-Cedex,
Frankrijk
Tel. (+33) (0)388280526
E-mail: claudiahuisman@wanadoo.fr
Voor het volledige dossier betreffende de advertentie:
http://www.legifrance.gouv.fr/
Journal Officiel, 28-2-2001 no. 50
(Noot van de redactie: wanneer ons een exactere URL van het volledige dossier bekend is, zal die in de webversie van dit artikel worden verwerkt.)
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 05 Mar 2001 13:08:33 +0100
From: Reinder Storm <Reinder.Storm@kb.nl>
Subject: Med: 0103.04: Sjaalmanprijs 2001 voor Tom Phijffer
====================================
Sjaalmanprijs 2001 voor Tom Phijffer
====================================
Het bestuur van Multatuli-Genootschap heeft de Sjaalmanprijs 2001 toegekend aan Tom Phijffer voor zijn boek Het gelijk van Multatuli. De jury die het bestuur adviseerde bestond uit H. van den Bergh, Elma Drayer, Eep Francken en Reinder Storm. De prijs is een origineel negentiende-eeuws gelithografeerd portret van Multatuli.
Uit het jury-rapport:
In Het gelijk van Multatuli geeft de Amsterdamse advocaat Tom Phijffer een kernachtig verslag van uitvoerig bronnenonderzoek op een centraal gebied van de Multatuli-studie, namelijk Dekkers optreden als assistent-resident van Lebak in 1856. In dit kader werpt hij op het werk van de ambtenaar Douwes Dekker inderdaad nieuw licht. Dekkers beleid is veelal veroordeeld als onbekookt en overhaast; men herkende in hem de donquichoteske enkeling die probeerde tegen alles en iedereen in, de wereld te verbeteren. Maar Phijffer laat zien dat Dekker daarentegen in hoofdlijn aansloot bij een richting die de wet wees en die in de voorafgaande jaren in de volksvertegenwoordiging bevestigd was. Daar werd bij besprekingen van misstanden in Indie gesteld: het roer moet om, niet langer schipperen, maar alles op alles zetten om een eind te maken aan de uitbuiting van de “Javaan”.
Jaren voor de verschijning van Max Havelaar blijkt uitvoerig gedebatteerd te zijn over wat achteraf als Dekkers grootste fout gezien is: dat hij zich direct gericht heeft tot de Gouverneur-Generaal. Maar in 1854 blijkt in de Tweede Kamer dit directe klachtrecht na uitvoerige discussie uitdrukkelijk te zijn bevestigd. Dekker trad dus niet op als wereldvreemd individu, maar volgde de richting die de wetgevende en controlerende macht aanwees; het pleidooi van zijn critici is een pleidooi voor handhaven van aan de kaak gestelde misstanden.
Nadere gegevens:
‘Het gelijk van Multatuli. Het handelen van Eduard Douwes Dekker in rechtshistorisch perspectief’ van Tom Phijffer verscheen bij Uitgeverij Lubberhuizen te Amsterdam. 144 pagina’s, geillustreerd, NLG 29,90. ISBN 90-76314-42X.
Reinder Storm
Bestuurslid Multatuli Genootschap
p/a Korsjespoortsteeg 20
1015 AR AMSTERDAM
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 9 Mar 2001 22:30:53 +0200
From: Guido Leerdam <guido.leerdam@wolmail.nl>
Subject: Med: 0103.05: LVVN-lezing Marita Mathijsen over het hertalen van historische teksten op za 7 april 2001 te Leiden
======================================================================
Een knieval voor de luie lezer?
Lezing over het hertalen van historische teksten door Marita Mathijsen
======================================================================
In deze lezing zal Marita Mathijsen de toegankelijkheid van historische teksten aan de orde stellen. Tot voor kort was herspelling de enige manier om oudere teksten te moderniseren. Sinds een aantal jaren is ook de hertaling geaccepteerd. Tegenwoordig worden middeleeuwse teksten voor scholieren en studenten al bijna automatisch in een hertaling aangeboden. Dragen een herspelling en een hertaling echter wel bij aan de toegankelijkheid van een tekst? Is hertalen geen al te gemakkelijke knieval voor de luie lezer?
Marita Mathijsen is hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is gespecialiseerd in de negentiende eeuw. In 1998 ontving zij de Prins Bernhard Cultuur Fonds Prijs, speciaal voor haar inspanningen om historische literatuur te populariseren. In haar column in NRC Handelsblad snijdt zij geregeld literair-historische onderwerpen aan.
Datum: zaterdag 7 april
Tijd: 15.00 uur, na de Algemene Ledenvergadering van de LVVN
Plaats: Centraal Faciliteitengebouw Universiteit Leiden, Cleveringaplaats 1, Leiden
Toegang gratis; i.v.m. planning graag wel van te voren opgeven bij guido.leerdam@wolmail.nl
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sat, 24 Feb 2001 19:40:53 +0100
From: Kris Roose <kroose@psy.cc>
Subject: Vra: 0103.06: Invloed vrijmetselarij op Elckerlijc?
=============================
Elckerlijc en vrijmetselarij?
=============================
Ik ben op zoek naar culturele en psychosociale achtergrondinformatie bij het oude gedicht “Elckerlijc”. Als macon trof het mij dat de drie meest centrale begrippen in de Vrijmetselarij, namelijk Wijsheid, Kracht en Schoonheid, als dusdanig meerdere keren ondubbelzinnig erin vermeld staan [met “Wijsheid” soms als “Vroe(t)scap”]. Ik bereid zowel een nieuw boek voor over maconnieke spiritualiteit, en ook een artikel voor het tijdschrift Acta Macionica, en ben op zoek naar academici of andere literatuurkenners die mij kunnen verder kunnen helpen bij mij onderzoek.
Met dank bij voorbaat.
Kris Roose
Krijgslaan 118
9000 Gent
kroose@psy.cc
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 09 Mar 2001 16:20:21 +0100
From: Louise Koopman <l.koopman.nijgh@querido.nl>
Subject: Web: 0103.07: 'Witboek Everest' vanaf di 13 maart 2001 op het web
=========================================================
Publicatie van het Witboek Everest op everest.boekboek.nl met uniek beeld- en geluidsmateriaal
=========================================================
Op 8 oktober 1984 slaagde een Nederlandse expeditie erin om een man op de top van de hoogste berg ter wereld te zetten: Bart Vos. Hij schreef erover in zijn Himalaya-dagboek (1988), dat inmiddels is uitgegroeid tot een ware klimklassieker. In het voorjaar van 2000 verscheen een boek van Mariska Mourik, die als cameravrouw bij de expeditie betrokken was. Ruim 15 jaar na dato gaf zij haar visie op de beklimming; in het boek en in de begeleidende perscampagne bestreed zij dat de top gehaald was en kwam zij met beschuldigingen van samenzwering en omkoping.
Het Witboek Everest is het antwoord op de aantijgingen van Mariska Mourik. In het boek reageren de expeditieleden op haar beschuldigingen. Nuchter vertellen zij hun verhaal. Het Witboek gaat ook in op de eerdere discussies die gevoerd zijn over de beklimming van de Everest en de juridische strijd daaromheen. Daarnaast vindt de lezer nieuwe feiten: er wordt geciteerd uit dagboeken, en voor het eerst zijn persoonlijke geluidsbanden afgeluisterd. De weergave daarvan, met verhelderende foto’s en statistieken ondersteunen het verhaal van de succesvolle Mount Everest Expeditie 1984.
De schrijvers zullen geen interviews of persconferentie geven. Het boek is het antwoord. Journalisten en andere geinteresseerden kunnen vanaf dinsdag 13 maart kennis nemen van de volledige inhoud van het boek op de website http://everest.boekboek.nl/. Tevens zijn op de site originele geluidsfragmenten uit 1984 te horen en fraaie dia’s te bezichtigen.
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 5 maart 2001
From: A.M. Duinhoven <A.M.Duinhoven@hum.uva.nl>
Subject: Lit: 0103.08: Begin juni verschijnt: A.M. Duinhoven, 'Analyse en synthese in het Nederlands'. (Assen, 2001)
=====
Nieuw
=====
A.M. Duinhoven, ‘Analyse en synthese in het Nederlands’. Assen, Koninklijke Van Gorcum, 2001. ISBN 90-232-3707-2. Circa 200 pp. NLG 49,50; bij voorintekening tot 1 juni 2001: NLG 39,50 (via boekhandel of bij uitgever: assen@vangorcum.nl).
Het Nederlands dat wij nu spreken, is het resultaat van een ontwikkeling van duizend eeuwen. Vanaf het eerste begin heeft bij de opbouw en het gebruik van taal een universeel principe een rol gespeeld: de keuze tussen analyse en synthese. Bij de samenvoeging van woorden moest en moet nog steeds worden gekozen tussen uiteenzetting en samenvatting: geven we de informatie in successieve delen of leggen we die als ‘e’en geheel op tafel?
In het hier aangekondigde boek wordt stap voor stap uiteengezet, hoe de keuze tussen synthese en analyse de bouw van taalkundige constructies bepaalt. Het inzicht dat het Nederlands, van de meest globale structuren tot in de kleinste details, door deze oppositie kan worden verklaard, is geleidelijk aan gegroeid bij de bestudering van allerlei syntactische problemen. De essentie van tegenstellingen en veranderingen blijkt telkens weer tot dit begrippenpaar te herleiden. Aan de hand van een ruim aantal voorbeelden wordt dat hier gedemonstreerd.
Het principe is eenvoudig en de beschrijving ook. In 24 paragrafen worden de algemene aspecten belicht en de factoren die de waarneming en het onderzoek compliceren. Dan volgen ter illustratie 42 compacte beschrijvingen van structuren, zinsdelen, volgordeverschijnselen en gevallen van samentrekking. Zo komt de tegenstelling ter sprake tussen synthetische en analytische imperatiefvormen als ‘voeten vegen!’ en ‘veeg je voeten!’, tussen het synthetische passief (‘er wordt hier veel bier gedronken’) en het analytische actief (‘de mensen drinken hier veel bier’), tussen de synthetische bijzin en de analytische hoofdzin, tussen het synthetische reflexief (‘Jan scheert zich’) en de analytische pendant (‘Jan scheert zichzelf’).
Deze inleiding in de taalkunde is bestemd voor iedereen (dan wel ‘een ieder’) die belangstelling heeft voor taal in het algemeen en voor de Nederlandse taal in het bijzonder. Het boek is leesbaar en overzichtelijk; de beschouwingen geven stof tot nadenken en tot discussie. De bondigheid waarmee veelomvattende onderwerpen worden gepresenteerd, geeft docenten de mogelijkheid tot toelichting en uitbreiding, tot selectie en tegenspraak. Het boek kan daardoor ook een hulpmiddel vormen bij taalkundig onderwijs aan universiteit en hogeschool.
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 26 Feb 2001 13:18:16 +0100
From: Berry Dongelmans <B.P.M.Dongelmans@let.leidenuniv.nl>
Subject: Lit: 0103.09: Nieuw: 'Kerven in een rots. Opstellen over Nederlandse taalkunde, letterkunde en cultuur, aangeboden aan Jan W. de Vries (…).' Onder red. v. B. Dongelmans, J. Lalleman en O. Praamstra. (Leiden, 2001)
===============================
Afscheidsbundel Jan W. de Vries
===============================
Bij de Stichting Neerlandistiek Leiden is als deel 7 in de SNL-reeks verschenen: ‘Kerven in een rots. Opstellen over Nederlandse taalkunde, letterkunde en cultuur, aangeboden aan Jan W. de Vries bij zijn afscheid als hoogleraar Dutch Studies aan de Universiteit Leiden.’ Onder redactie van Berry Dongelmans, Josien Lalleman en Olf Praamstra. Leiden, 2001. ISBN 90-802290-7-5. 300 p. ill.
Collega’s, oud-collega’s en studenten schrijven over onderwerpen die zowel Jan de Vries als henzelf na aan het hart liggen. De inhoud is als volgt:
TAALKUNDE
- Myra Arends en Liesbet Winkelmolen, Het hoogste woord (over tweede-taalverwerving),
- Sjef Barbiers, Is vreemd genoeg genoeg?
- Hans Bennis, Alweer ‘wat voor (een)’
- Cor van Bree, Het begrip stabiliteit. Enige notities
- Sandra Haller, Het ‘Ludwigslied’
- Hans Hulshof, ‘Transigeren met het wetenschappelijk geweten’. Over de moeizame relatie tussen taalkunde en moedertaalonderwijs in het begin van de twintigste eeuw
- Josien Lalleman, Een hardnekkig misverstand. Waarom het Nederlands voor de ene buitenlander ‘juist w’el’ moeilijker is dan voor de andere
- Ariane van Santen, Het Nederlandse meervoud. Tussen flexie en derivatie
- P.G.J. van Sterkenburg, Archaismen
- Arie Verhagen, Terug naar ‘want’ en ‘omdat’
- Marijke J. van der Wal, Tweede-taalverwerving op heterdaad betrapt. Een achttiende-eeuwse casus
LETTERKUNDE
- Frans R.E. Blom, Van jicht en dicht. De kunst van het terugkijken (over Const. Huijgens)
- Eep Francken, Schrijven over literatuur. ‘Het lente-eiland en andere verhalen van J. Slauerhoff
- Ton Harmsen, Nae ’t prachtich Spangjen toe. Spanje in de zeventiende-eeuwse Nederlandse literatuur
- Olga van Marion, Leidse helden en heldinnen. Humanistische oefeningen in schrijven
- Ren’e Marres, Over Indie en angst in Bordewijks roman ‘Rood paleis’
- Olf Praamstra, Afscheid en de grenzen van de tijd. Animistische ideeen in ‘De tienduizend dingen’ van Maria Dermo^ut
CULTUUR
- Marion Boers, Een schilder in zijn werkplaats
- Karel Bostoen, De Poolse familie Van Adamswege. Herinneringen aan het oude Nederlandse boek in Wroclaw
- Berry Dongelmans, ‘Niet seer sterk van natuur, dog vrij geseglijk’. Willem, Jacob en Constantijn Cras: drie studenten uit Batavia in Leiden, 1724-1733
- P’eter Eredics en Katalin Beke, De Hongaarse boeken van Johannes Cloppenburg (1592-1652)
De bundel wordt afgesloten met enkele persoonlijke herinneringen aan Jan de Vries en bevat tevens een selectieve bibliografie van de scheidende hoogleraar.
Voor belangstellenden die niet in de gelegenheid waren op de bundel in te tekenen, bestaat nog tot 1 april a.s. een exemplaar te verkrijgen tegen de intekenprijs van NLG 45,00. Na die datum bedraagt de prijs van het boek NLG 60,00.
Het boek is te bestellen door overmaking van NLG 51,00 (45,00 + 6,00 verzendkosten) op postgirorekening 3881447 t.n.v. Stichting Neerlandistiek Leiden, Postbus 9515, 2300 RA Leiden o.v.v. Kerven in een rots. Uw bestelling wordt u dan zo spoedig mogelijk toegestuurd.
(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sat, 24 Feb 2001 09:25:22 +0100
From: Willem Huberts <whuberts@ision.nl>
Subject: Lit: 0103.10: Flanorreeks, deel 44: 'De avonturen van Waltertje Waerachtig en den wilden Waman', een novelle van Willem W. Waterman, pseudoniem van W.H.M. van den Hout (Nijmegen, 2001)
====================
Flanorreeks, deel 44
====================
Als deel 44 van de ‘Flanorreeks’ verscheen dezer dagen ‘De avonturen van Waltertje Waerachtig en den wilden Waman’, een novelle van Willem W. Waterman (pseudoniem van: W.H.M. van den Hout). Hij schreef dit verhaal op verzoek van de nationaal-socialistische uitgeverij NENASU in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog. In deze, bij vlagen, hilarische tekst, schemert op humoristische wijze subtiele nationaal-socialistische propaganda door, net zoals Waterman dat destijds in ‘De Gil’ bedreef. Naast de typische Waterman-humor en de propaganda vallen er voor de hedendaagse lezer van het verhaal veel zaken te herkennen uit de later door Van den Hout met veel succes gepubliceerde Bob Evers-serie. Nadat de tekst 55 jaar lang in de archieven van het ministerie van Justitie heeft liggen slapen, is zij teruggevonden door Gerard Groeneveld. Hij voorziet Watermans tekst van een literair-historische plaatsbepaling in de vorm van een ‘Woord vooraf’. Het boekje (17 x 24 cm, 60 p.) is geillustreerd met tot dusver onbekend (kleuren)materiaal. Prijs: NLG 40,-.
Het boekje is te verkrijgen door overmaking van NLG 40,- op postbankrekening 1912112 ten name van Uitgeverij Flanor, onder vermelding van ‘Flanor-44’. Voeg s.v.p. bij overmaking met Girotel uw adresgegevens toe. Na ontvangst van de betaling wordt uw bestelling zonder verdere kosten bij u thuis afgeleverd.
Uitgeverij Flanor geeft sinds 1987 op bescheiden schaal boekjes uit op het gebied van de Nederlandse literatuur(geschiedenis). Jan van Herpen, Willem Huberts en Gerben Wynia vormen de redactie. Een fondslijst is voor geinteresseerden op aanvraag beschikbaar. Dat kan per telefoon naar nummer +31 (0)24-328.14.64, per fax naar nummer +31 (0)24-328.14.84, per e-mail naar whuberts@ision.nl en per post naar Uitgeverij Flanor, Beijensstraat 30, NL – 6521 EC Nijmegen. Informatie over Uitgeverij Flanor is ook op het web te vinden: http://www.flanor.tmfweb.nl/
Willem Huberts
(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 8 Mar 2001 14:48:09 +0100
From: Remco Sleiderink <remco.sleiderink@kubrussel.ac.be>
Subject: Sym: 0103.11: Studiedag 'Itineraria' over gender en mobiliteit in de Nederlanden in de late middeleeuwen op vr 27 april 2001 te Brussel
====================================================================
Itineraria: gender en mobiliteit in de laat-middeleeuwse Nederlanden
Uitnodiging voor een studiedag aan de K.U. Brussel op 27 april 2001
====================================================================
Mobiliteit en reizen zijn sinds het midden van de jaren ’80 belangrijk thema’s in het historisch onderzoek van de Middeleeuwen. Tot nu toe is er echter vooral uitvoerig aandacht besteed aan economische en demografische mobiliteit, terwijl veel aspecten van culturele, politieke en devotionele reizen nog onderbelicht zijn, zeker wat de sekse- of genderaspecten ervan betreft. Nochtans hebben ook medievisten al uitvoerig gewezen op de implicaties voor de reele levensomstandigheden niet alleen van het feit dat men tot een bepaalde sekse behoort maar ook van de gender-ideologie. Het VNC-project ‘Itineraria’ (UGent – RUGroningen – K.U. Brussel) wil diplomatieke, narratieve en literaire bronnen uit de 13-de – 15-de eeuw onderwerpen aan een nieuwe vraagstelling door het thema reizen met de analysecategorie gender te verbinden en ook aandacht te besteden aan verschillen en gelijkenissen tussen de zuidelijke en de noordelijke Nederlanden. Met het oog hierop worden specialisten inzake middeleeuwse (vrouwen)geschiedenis, mediolatijnse filologie en medioneerlandistiek verenigd in een interdisciplinair samenwerkingsverband.
Het Itineraria-project wil in de eerste plaats bijdragen tot het zichtbaar maken van het respectievelijke aandeel van vrouwen en mannen in de middeleeuwse culturele, politieke en devotionele mobiliteit. Het wil echter ook aantonen op welke aspecten van de mobiliteit de genderfactor eventueel een impact heeft (reisbestemmingen, -motieven, -modaliteiten, -omstandigheden) en in het bijzonder in welke mate vrouwen controle hebben over hun eigen “verplaatsingen”. Een ander belangrijk streefdoel vormt een beter inzicht in het – al dan niet normerend – “discours” over mobiliteit en in de impact van dit discours op de toenmalige dagelijkse praktijk. Worden er aan vrouwen specifieke beperkingen opgelegd, en zo ja, hoe worden die dan gemotiveerd en eventueel ontdoken?
Tijdens de studiedag, waarop u vriendelijk wordt uitgenodigd, zullen de mogelijkheden verkend worden van een genderbenadering van het thema reizen en mobiliteit met bijzondere aandacht voor de Middelnederlandse literatuur.
PROGRAMMA
10.00-10.05: verwelkoming door Jef Janssens (K.U. Brussel)
10.05-10.20: voorstelling van het Itineraria-project door Th’er’ese de Hemptinne (UGent)
10.20-11.00: Dick de Boer (RUGroningen) “In de voetsporen van de vorst: niet-commerciele mobiliteit in de 14-de eeuw”
11.00-11.10: discussie
11.10-11.30: koffiepauze
11.30-11.50: Jan Van Schaftingen (K.U. Brussel): “Vertrouwelijke informatie, vrouwelijke informatie? Communicatiekanalen van de Vlaamse steden in de Bourgondische tijd.”
11.50-12.10: Katrien Heene (UGent): “Vrouwen onderweg: beeldvorming rond gender en reizen in de Middeleeuwse Nederlanden.”
12.10-12.30: discussie
12.30-14.00: lunchpauze
14.00-14.40: Orlanda Lie (UUtrecht): “Middelnederlandse literatuur vanuit genderperspectief: een verkenning”
14.40-14.50: discussie
14.50-15.10: koffiepauze
15.10-15.30: Anne Reynders (K.U. Brussel): “Reizen, meereizen, laten reizen. De mobiliteit van vrouwen in de ‘Parthonopeus van Bloys'”
15.30-15.50: Lieve De Wachter (K.U. Brussel): “Reizende dames in een Middelnederlandse ridderroman: feminisme avant la lettre?”
15.50-16.30: algemene discussie en afronding o.l.v. Dick de Boer
16.30: borrel
LOKATIE
De studiedag wordt gehouden in lokaal 3/W/6 in het gebouw van de K.U. Brussel, Vrijheidslaan 17, 1081 Brussel. Onder het gebouw is parkeerruimte voorzien, al is de K.U. Brussel is ook zeer goed bereikbaar met het openbaar vervoer (metrostation Simonis): zie http://www.kubrussel.ac.be/info/bereik.html
INSCHRIJVING EN NADERE INLICHTINGEN
De studiedag is vrij toegankelijk. Vooraf inschrijven is niet verplicht maar wel handig in verband met de organisatie. U kunt daartoe een berichtje sturen naar remco.sleiderink@kubrussel.ac.be of Remco Sleiderink, K.U. Brussel, Vrijheidslaan 17, 1081 Brussel. Op hetzelfde adres kunt u terecht voor nadere inlichtingen (eventueel ook telefonisch: +32 (0)2-412.42.74).
(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 7 Mar 2001 00:14:40 +0100
From: Roger Thijs <roger.thijs@euro-support.be>
Subject: Sym: 0103.12: Symposium 'Taal en Volkscultuur aan Rijn en Maas na 1945' op za 24 maart 2001 te Rolduc, Kerkrade
=========================================================
Symposium ‘Taal en Volkscultuur aan Rijn en Maas na 1945’
=========================================================
Op zaterdag 24 maart 2001 vindt van 10.00 tot 16.00 uur het jubileumsymposium ‘Taal en volkscultuur aan Rijn en Maas na 1945’ plaats in Rolduc (Kerkrade). De drie jubilarissen die dit seminarie inrichten zijn: Veldeke (75 jaar), Vereniging voor Limburgse Dialect- en Naamkunde, vzw (25 jaar) en Amt fuer Rheinische Landeskunde (25 jaar).
Programma:
09.30 Welkom – Koffie
10.00 Opening door prof. dr. Jan Goossens, moderator van het symposium. Welkomsttoespraken
10.30 Prof. dr. J. Cajot: Recente evoluties in dialect en omgangstaal van de beide Limburgen
Prof. dr. L. Kremer: Rezente Entwicklungen in Dialect und Umgangssprache im Westlichen Rheinland
11.30 Dr. Pierre Bakkes: Streektaalliteratuur na 1945
12.30 Opening tentoonstelling met korte toelichting door de moderator
13.00 Lunch
13.45 Bezoek aan tentoonstelling
Tegelijk: auteurs van dialectliteratuur lezen voor uit eigen werk
14.45 Dr. Alois Doering: Nikolaus, Weinachtsmann und die HH. Drei Koenige – Brauch im Wandel
15.45 Synthese en debat.
Daarna: mogelijkheid tot bezoek aan tentoonstelling
17.00 Receptie aangeboden door de gemeente Kerkrade
Aanmelding kan via het secretariaat van de VLDN, Sparrenhof 13, B 3290 Diest, graag zo spoedig mogelijk. (BEF 650, NLG 35)
(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 23 Feb 2001 11:52:47 +0100
From: Reine Meylaerts <Reine.meylaerts@arts.kuleuven.ac.be>
Subject: Sym: 0103.13: Symposium 'Literaturen in Belgie' van wo 27 - vr 27 april te Leuven
============================================================
Symposium ‘Litt’eratures en Belgique – Literaturen in Belgie’
Leuven, 25-27/4/2001
============================================================
Van 25 tot 27 april 2001, organiseert de afdeling ‘Algemene Literatuurwetenschap’ van de Faculteit Letteren te Leuven een symposium rond ‘Literaturen in Belgie’. Het wil Belgische en niet-Belgische specialisten samenbrengen en een aanzet geven tot reflectie over de mogelijkheden en modaliteiten van een vernieuwde interactie tussen verschillende onderzoeksdomeinen en -tradities. Deze interactie zou moeten toelaten om bepaalde aspecten m.b.t. het functioneren en de dynamiek van het meertalige en multiculturele literaire landschap in Belgie uit te diepen. Belgie fungeert daarin als centraal onderzoeksobject en als eventueel prototype voor analoge culturele situaties. Door het erkennen van de veelheid aan opties en (spatiale, linguistische, socio-culturele, institutionele…) parameters die literaire fenomenen mede bepalen, zal gepoogd worden een synthese, herdefinitie of uitdieping voor te stellen, minder vanuit een monografisch of cumulatief perspectief dan vanuit een functioneel, meertalig en pluricultureel perspectief.
Programme provisoire – Voorlopig Programma
Mercredi 25 avril 2001 – Woensdag 25 april 2001
9.00: Accueil – Onthaal
9.30: Ouverture – Opening
J. Lambert (KULeuven-CETRA)
10.00-11.00: Session programmatique d’ouverture-Programmatische openingssessie
D. De Geest (KULeuven) & R. Meylaerts (KULeuven – FWO)
11.00-13.00: Litt’eratures et politique culturelle – Literatuur en cultuurpolitiek
intervenants – sprekers: M. Desmedt (KULeuven) & D. Droixhe (ULg)
discutants – discussants: J.-M. Klinkenberg (ULg) & J. Lambert (KULeuven-CETRA)
14.30-16.30: Litt’eratures, langues, la langue de la litt’erature – Literatuur, taal, de taal van de literatuur
intervenants – sprekers: R. Grutman (Uottawa) – P. Piret (UCL) et G. Michaux (UCL) – M. Quaghebeur (UCL & AML)
discutants – discussants: J.-M. Klinkenberg (ULg) & P. Casanova & T. Hermans (UCLondon)
17.00-19.00: Litt’eratures, Traduction, Le March’e des traductions – Literatuur, Vertaling, Vertaalmarkt
intervenants – sprekers: L. D’hulst (KULAK) – L. van Doorslaer (KVH) – A.-M. Gunnesson (UGoeteborg)
discutants – discussants: T. Hermans (UCLondon) & P. Casanova & J. Lambert (KULeuven-CETRA)
Jeudi 26 avril 2001 – Donderdag 26 april 2001
9.00-12.00: La question des genres – Literatuur en genres
intervenants – sprekers: E. Brems (KULeuven – FWO) – L. Hansen (UCopenhague) – J. Baetens (KULeuven) – E. Lysoe (UMulhouse) – P. Halen (UMetz)
discutants – discussants: P. Aron (ULB-FNRS) – L. Missinne (UMuenster) – B. Denis (ULg)
14.00-17.00: Atelier
Vendredi 27 avril 2001 – Vrijdag 27 april 2001
9.00-12.00: Les Institutionnalisations – Literatuur en Institutionalisering:
intervenants – sprekers: S. Karlshausen (USA) – E. Vanfraussen (KULeuven) – M. Fincoeur (UCL) – E. Bruinsma (UIA)
discutants – discussants: L. Missinne (UMuenster) – B. Denis (ULg)
14.00-17.00: Les Institutionnalisations – Literatuur en Institutionalisering:
intervenants – sprekers: P. Aron (ULB-FNRS) – P. Durand (Ulg) – R. Ghesqui’ere (KULeuven) – C. Vanderpelen (ULB)
discutants – discussants: M. Quaghebeur (UCL & AML) – R. Grutman (UOttawa)
17.00-18.00: Conclusions – Conclusies
P. Casanova – J. Leerssen (UAmsterdam)
18.00: Cl^oture – Afsluiting
J.-M. Klinkenberg (ULg) & J. Lambert (KULeuven-CETRA)
Overige informatie over het symposium staat op het web: http://millennium.arts.kuleuven.ac.be/slb
Secretariaat:
Reine Meylaerts
Dep. Literatuurwetenschap
Blijde-Inkomststraat 21
3000 Leuven
+32 (0)16 32 48 48
fax: +32 (0)16 32 50 68
reine.meylaerts@arts.kuleuven.ac.be
http://millennium.arts.kuleuven.ac.be
(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 19 Feb 2001 16:38:48 +0100
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.kun.nl>
Subject: Col: 0103.14: Linguistisch Miniatuurtje LXXVI: Altijd jezelf zijn of dat lijken
================================
Linguistisch Miniatuurtje LXXVI:
Altijd jezelf zijn of dat lijken
================================
Waarom lopen mij soms de rillingen over de rug bij het aanhoren van Nederlandstalige popmuziek? Omdat ik het mooi vind? Misschien wel, maar dat geldt natuurlijk evenzeer voor Engelstalige nummers. Omdat ik het versta? Ja hoor eens, ik ben dan wel geen moedertaalspreker van het Engels, maar ik kan toch meestal wel volgen waar zo’n nummer over gaat. Soms kun je gedeelten van de tekst weliswaar niet verstaan, maar verstaan is iets anders dan begrijpen. In een BBC-spelletje als ‘Never mind the buzzcocks’ blijkt trouwens dat die Engelsen er zelf ook af en toe niets van kunnen maken. Nee, dat is het allemaal niet. Nederlandstalige muziek heeft een meerwaarde voor moedertaalsprekers in die zin, dat behalve hun zin voor harmonie ook hun taalgevoel geprikkeld wordt.
Ik heb al eens eerder beweerd dat het succes van liedjes vaak gelegen lijkt in een kleine grammaticale aberratie die je taalgevoel kietelt. Bijvoorbeeld Rob de Nijs met zijn “jaloers bezit”, of Andr’e Hazes met dat trouwportret van zijn vriend (of eigenlijk zijn eigen trouwportret dat zijn vriend niet gezien had, maar goed, leest u dat zelf maar eens na).
Een mooie illustratie van deze stelling is de megahit van Acda en De Munnik uit 1998, ‘Niet of nooit geweest’. De titel alleen al past in het lijstje dat de Amerikaanse linguist Geoffrey K. Pullum ooit maakte van titels die geen grammaticale woordgroepen of zinnen vormen (zoals ‘Als op een winternacht een reiziger’ van Italo Calvino). Maar die titel verwijst ook meteen naar het grammaticale eigenaardigheidje: het refrein van het nummer begint met de zinsnede ‘ik ben mezelf niet of al die jaren nooit geweest’, en eindigt met de verkorte versie daarvan: ‘ik ben mezelf niet of nooit geweest’.
Nu zal ik niet zo flauw zijn om te gaan zitten schamperen om “wat daar nou eigenlijk staat”. Dat kan me niet eens zoveel schelen. Ik ben mezelf niet, of ik ben mezelf eigenlijk nooit geweest, dat is taalkundig gezien allemaal volstrekt helder. Maar toch is er iets mis met die zin. Ik meen dat in 1998 een NRC-columnist daar al eens iets over gezegd heeft. Deze kwam tot de conclusie dat het hier een geval van ongeoorloofde samentrekking betreft, omdat in het tweede gedeelte het hulpwerkwoord ‘ben’ is weggelaten, terwijl ‘ben’ in het eerste gedeelte een koppelwerkwoord is. En je mag bij samentrekking alleen gelijke delen weglaten.
Ik moet bekennen dat mijn nekharen bij deze verklaring evenzeer overeind gaan staan als bij de gewraakte tekst zelf. Wat is dat voor een antieke opvatting? Sinds de dissertatie van Anneke Neijt uit 1980 weten we toch dat bij samentrekking niet zozeer de condities op de weggelaten delen van belang zijn, maar juist de eigenschappen van de overblijvende zinsdelen? Als er een verklaring voor de eigenaardigheid van deze samentrekking moet worden gezocht, dan moet die eerder zitten in wat er w’el staat dan in wat er weggelaten is.
Dat de ongelijkvormigheid van ‘ben’ in beide delen van de nevenschikking niet de oorzaak kan zijn van het eigenaardigheidje, kun je gemakkelijk aantonen met een zinnetje als ‘ik ben boos of althans boos geweest’, dat mijns inziens perfect is. Toch is ook hier ‘ik’ en ‘ben’ weggelaten, en ‘ben’ is ook nu een hulpwerkwoord van tijd, terwijl het overgebleven ‘ben’ in het eerste deel koppelwerkwoord is. Waarom is deze zin niet even vreemd als die van Acda en De Munnik?
Ik moet bekennen dat deze kwestie mij achteraf complexer voorkomt dan op het eerste gezicht. De meest eenvoudige analyse, namelijk dat ‘niet of nooit’ een nevenschikking van bijwoorden is, faalt op de tussenvoeging ‘niet of al die jaren nooit’, die de constructie een zinskarakter geeft. In dat geval betekent het weglaten van de persoonsvorm in het tweede deel dat het gaat om een zogeheten ‘gappingconstructie’. Zo’n constructie wordt gekenmerkt door de eis dat de overblijvende zinsdelen (dat moeten volledige zinsdelen zijn) een contrast vinden in het eerste gedeelte. Zoals in ‘Jan heeft vandaag een fiets voor zijn zoontje gekocht en Piet gisteren een auto voor zijn vrouw gehuurd’. Beetje extreem, maar alle zinsdelen moeten met contrastaccent worden uitgesproken. Er zijn wel een paar kleine bijwoordjes zoals ‘weer’ of ‘daarentegen’ die je zonder contrastaccent aan het tweede deel mag toevoegen, maar die laat ik even buiten beschouwing.
Terug naar ons geval. Je kunt zeggen ‘ik ben boos of boos geweest’, maar niet ‘ik ben boos of geweest’. Waarom niet? Volgens mij omdat je ‘boos’ niet kunt contrasteren met ‘geweest’. Maar waarom kun je ‘boos’ wel contrasteren met ‘boos geweest’? Dat moet wel bijna zijn omdat je ‘boos’ kunt analyseren als een grotere woordgroep waar een werkwoordpositie in vervat zit. Het is dus eigenlijk ‘ik ben [boos V] of [boos geweest]’. Eventueel kun je in het tweede deel dat ‘boos’ nog pronominaliseren: ‘ik ben boos of dat geweest’. Maar het punt is, dat de overblijvende woordgroep als geheel te contrasteren moet zijn met de woordgroep waar het eerste ‘boos’ in zit.
Dat is ‘e’en. Maar als we onze zin veranderen tot ‘ik ben mezelf niet of dat nooit geweest’, wordt hij niet erg veel beter. Hoe komt dat? Volgens mij omdat ‘nooit’ niet goed contrasteert met ‘niet’. In elk geval niet in de intonatie die Acda en De Munnik daaraan geven. In het lied zijn namelijk zowel ‘niet’ als ‘nooit’ onbeklemtoond, en dat maakt het onmogelijk om ze te contrasteren. Spreek je ‘niet’ met contrastaccent uit, dan wordt het al een stuk beter.
Maar er is nog iets. De woordvolgorde bij ontkenning en naamwoordelijk gezegde is meestal ‘ik ben niet boos of nooit boos geweest’ en niet ‘ik ben boos niet of boos nooit geweest’. Het naamwoordelijk deel kan niet door negatie worden gescheiden van het werkwoord. Als het naamwoordelijk deel echter een definiete NP is (‘de dader’, ‘mezelf’), dan kan dat opeens w’el: ‘hij kan niet de dader zijn’ en ‘hij kan de dader niet zijn’ is allebei mogelijk.
Dit lijkt op wat in de taalkundige literatuur bekend staat onder de naam ‘Object Shift’: een object schuift een plaatsje op naar links. Daardoor echter ontstaat een structuur waarin het naamwoordelijk deel niet meer samen met het werkwoord een woordgroep vormt. Namelijk: ‘ik ben mezelf niet [t V]’, waarbij t de oorspronkelijke plaats van het naamwoordelijk deel aangeeft, en V de plaats van het werkwoord. Ga je nu contrasteren met ‘of mezelf nooit [t geweest]’ dan zouden er dus strikt genomen in het eerste deel drie woordgroepen contrastaccent moeten hebben: ‘mezelf’, ‘niet’ en ‘[t V]’. Maar die laatste woordgroep is echter leeg, en lege woordgroepen kun je niet accentueren.
We maken het nog leuker: ‘nooit’ is eigenlijk een combinatie van negatie en tijdsbepaling, nietwaar? Iets als ‘altijd niet’. En ‘niet’ is dan impliciet ‘nu niet’. Maar dan kun je aannemen dat de volledige zin eigenlijk is ‘ik ben nu niet mezelf V of ik ben altijd niet mezelf geweest’. Het woordje ‘mezelf’ gaat via Object Shift over ‘niet’ heen een plaatsje naar links, tot achter ‘nu’ of ‘altijd’, en vervolgens gaat ‘niet’ in het tweede deel naar ‘altijd’ om samen te smelten tot ‘nooit’. In het eerste deel wordt ‘nu’ weggelaten. Resultaat: ‘ik ben [nu] mezelf niet t V of ik ben nooit mezelf t t geweest’. Maar nu kan ‘nooit’ niet meer contrasteren met ‘niet’, omdat ‘nooit’ een combinatie is van twee bepalingen en ‘niet’ niet!
Ik geloof dat ik hiermee de duivel bij de staart heb. De prikkeling van het taalgevoel is verklaard. Maar waarom gebruiken Acda en De Munnik deze samentrekking dan? Ik denk dat de oorsprong ligt in een typische spreektaalconstructie als: ‘Ik ben mezelf niet. Nooit geweest ook eigenlijk’. Kijk, d’at kan weer wel. In dat geval heb je een zelfstandige ellips, die als een soort ‘after thought’ in het gesprek kan worden tussengevoegd. Maar dat is dan typisch geen zinsconstructie, en hij is ook niet aan dezelfde condities gebonden. Wat de condities op zo’n ellips dan wel zijn, dat is weer een heel ander verhaal. Dat we ook niet kennen, overigens.
Peter-Arno Coppen
(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=*-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://baserv.uci.kun.nl/~salemans/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@baserv.uci.kun.nl, naar | | Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de | | evenementenagenda) of naar P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------**-Einde-------------------- Neder-L, no. 0103.a --------------------------*
Laat een reactie achter