| Subject: | Neder-L, no. 0108.b |
| From: | BJP Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Sat, 25 Aug 2001 18:40:20 +0200 |
| Content-Type: | TEXT/PLAIN |
*********************
*-Tiende-jaargang---------- Neder-L, no. 0108.b -----------ISSN-0929-6514-*
| |
| ************************************************************ |
| * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * |
| ************************************************************ |
| |
| Onderwerpen in dit bulletin: |
| ============================ |
| (1) Rub: 0108.12: Evenementenagenda, met: |
| - Tentoonstelling 'De Boekhandel pakt uit', do 6 |
| september 2001 - vr 9 november 2001 (Amsterdam) |
| - Lunchlezing A. van der Steur over prenten en |
| portretten, wo 26 september 2001 (Amsterdam) |
| - Lunchlezing A. van der Weel over de internationale |
| boekhandel Kirberger & Kesper, wo 17 oktober 2001 |
| (Amsterdam) |
| - Start literaire televisieprogramma 'Boeken met |
| Zeeman', zo 9 september 2001 (Hilversum - Nederland |
| 3) |
| (2) Vac: 0108.13: Vacature voor een Wissenschaftliche/r Assistent/in |
| (befristet) BesGr. Cl op de afdeling Niederlandistik |
| van de Universiteit van Leipzig (deadline: di 18 |
| september 2001) |
| (3) Vac: 0108.14: Toelichting bij Antwerpse vacatures 0108.02 |
| (4) Med: 0108.15: 'Afrikaanse' Leipoldtprijs van de Maatschappij der |
| Nederlandse letterkunde; inzendingen mogelijk tot 1 |
| februari 2001 |
| (5) Med: 0108.16: Tiende Bert van Selm-lezing, door Kees Fens, op di 4 |
| september 2001 te Leiden |
| (6) Med: 0108.17: Overleden: Aleid L.H.A. Wensink (= Willem Enzinck), |
| Anne Henriette Mulder en Hans Visser |
| (7) Web: 0108.18: Extra gemakkelijk webadres Laurens Jz. Coster |
| (8) Web: 0108.19: Nieuw artikel Neerlandistiek.nl: Marc van Oostendorp, |
| Nasal Consonants in Variants of Dutch and Some |
| Related Systems (neerlandistiek.nl 01.08) |
| (9) Web: 0108.20: Bibliografie Marnix van St. Aldegonde op web |
|(10) Web: 0108.21: Nieuw op website Meertens Instituut: De Nieuwe |
| Winkler, 79 dialectvertalingen van de gelijkenis van |
| de verloren zoon; onder red. van H. Scholtmeijer |
|(11) Vra: 0108.22: Biblion Uitgeverij zoekt twee redactieleden voor de |
| reeks 'Uitgelezen: reacties op boeken' |
|(12) Lit: 0108.23: Nieuw tijdschrift: L1 - Educational Studies in |
| Language and Literature |
|(13) Rub: 0108.24: Pas verschenen: A.G. van der Steur. 'Werken en |
| studeeren, het eenige doel van mijn leven'. De |
| boekhistoricus (...) Jan Willem Enschede (1865-1926). |
| (Haarlem, 2001) |
|(14) Rub: 0108.25: Pas verschenen: Forum Antiquarian Booksellers. |
| Catalogue 100: The children's world of learning |
| 1480-1880. Part 9. ('t Goy, 2001) |
|(15) Rec: 0108.26: Recensie door Piet Verkruijsse van: |
| - F.A. Jansen en S. van Stek: 'Het bibliografische |
| universum van Willem Frederik Hermans. (...)'. |
| (Amsterdam, 2000) |
| - 'Omwikkel mij met uw verstand. Drie beschouwingen |
| over het werk van Willem Frederik Hermans. (...)'. |
| (Amsterdam, Den Haag, 2000) |
|(16) Informatie over Neder-L |
| |
*-------------------------- ---------25-augustus-2001-*
*********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 19 Aug 2001 01:03:42 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0108.12: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, Doelenzaal Universiteitsbibliotheek, Singel 425
De Boekhandel pakt uit, donderdag 6 september 2001, 16.00 uur.
- Opening van de tentoonstelling ‘De boekhandel pakt uit; prospectussen, personalia, prenten en portretten uit de bibliotheek van de KVB’. De expositie vindt plaats t.g.v. de uitgave van twee cd-roms als afronding van het Prospectussen & Personaliaproject en het Prenten & Portrettenproject van de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak, beide gesubsidieerd door het Ministerie van OCenW. Sprekers zijn drs. Chris Schriks, voorzitter van de Bibliotheekcommissie KVB, dr. Berry Dongelmans, docent boekwetenschap Universiteit Leiden en drs. Kees Gnirrep, conservator Zeldzame en Kostbare Werken UB Amsterdam en bibliotheek KVB. De expositie is te bezichtigen tot en met 9 november 2001, ma.-vr. 11.00-16.00 uur.
AMSTERDAM, Doelenzaal Universiteitsbibliotheek, Singel 425
Lunchlezing in het kader van de expositie ‘De Boekhandel pakt uit’, woensdag 26 september 2001, 12.30-13.30 uur.
- A.G. van der Steur, antiquaar te Haarlem, spreekt over prenten en portretten. Na de lezing is er gelegenheid om meegebrachte prenten van de aanwezigen te laten taxeren.
AMSTERDAM, Doelenzaal Universiteitsbibliotheek, Singel 425
Lunchlezing in het kader van de expositie De Boekhandel pakt uit, woensdag 17 oktober 2001, 12.30-13.30 uur.
- Dr. A.H. van der Weel, docent Book and Publishing Studies aan de Universiteit Leiden, spreekt over de internationale boekhandel Kirberger & Kesper.
HILVERSUM, VPRO Televisie, Nederland 3
Start literaire televisieprogramma ‘Boeken met Zeeman’, zondag 9 september 2001, 23.00 uur.
- In het televisieseizoen 2001/2002 wordt het literaire programma ‘Boeken met Zeeman’ van de VPRO op de zondagavond op Nederland 3 uitgezonden. De eerste (live-)uitzending is op 9 september om 23.00 uur. Michael Zeeman spreekt dan met Xandra Schutte, Maarten Doorman en Bas Heijne over literaire kritiek en over vier romans waarin relaties onder druk staan van de heersende maatschappelijke mores: ‘Een stervend dier’ van Philip Roth (door de Nederlandse pers zo negatief ontvangen), ‘Donkermaan’ van de Zuid-Afrikaanse schrijver Andre Brink, ‘Zonder genade’ van Renate Dorrestein en ‘Lotgevallen van een beddenverkoper’ van Michael Kupfmuller, die tot de nieuwe generatie Duitse schrijvers behoort. Nadere informatie: http://boeken.vpro.nl/
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 14 Aug 2001 11:28:50 +0200
From: Frans Hinskens <hinskens@rz.uni-leipzig.de> en IVN <bureau@ivnnl.com>
Subject: Vac: 0108.13: Vacature voor een Wissenschaftliche/r Assistent/in (befristet) BesGr. Cl op de afdeling Niederlandistik van de Universiteit van Leipzig (deadline: di 18 september 2001)
================
Vacature Leipzig
================
An der Philologischen Fakultaet, Institut fuer Germanistik/Abt.Niederlandistik, ist zum naechstmoeglichen Zeitpunkt folgende Stelle zu besetzen:
Wissenschaftliche/r Assistent/in
(befristet) BesGr. Cl
Aufgaben:
- Dienstleistungen in Lehre und Forschung
- Forschungstaetigkeit im Rahmen der Vorbereitung auf eine Habilitation
Voraussetzungen:
- einschlaegiger Hochschulabschluss
- qualifizierte Promotion auf dem Gebiet der niederlandischen oder allgemeinen Sprachwissenschaft
- einschlagige Lehrerfahrung
- gute Deutschkenntnisse
- Teamfaehigkeit sowie Faehigkeit zu interdisziplinaerer Kooperation erwuenscht
Bewerbungsunterlagen mit den ueblichen Unterlagen werden bis 18. September 2000 erbeten an:
Universitaet Leipzig, Abteilung Niederlaendistik – Institut fuer Germanistik
Herrn Professor Dr. Wolfgang F. Schwarz
Bruehl 34-50, 04109 Leipzig
Die Universitaet Leipzig ist bemueht, Frauen im Rahmen der gesetz1ichen Vorschriften besonders zu foerdern, und bittet deshalb qualifizierte Frauen nachdrucklich, sich zu bewerben, Schwerbehinderte Bewerber/innen werden bei gleicher Eignung, bevorzugt beruecksichtigt.
Inlichtingen via:
Prof. dr. F. Hinskens
Abteilung Niederlandistik – Institut fur Germanistik
Universitaet Leipzig
Bruehl 34-50
D-04109 Leipzig
Tel +49-341-9737371; +49-341-9737370 (secretariaat)
Fax +49-341-9737389
Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN)
Raadhuisstraat 1
2481 BE Woubrugge, Nederland
tel +31 (0)172-518.243
fax +31 (0)172-519.925
NIEUW E-MAILADRES: bureau@ivnnl.com
NIEUW ADRES WEBSITE: http://www.ivnnl.com/
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 20 Aug 2001 16:06:11 +0200
From: Johan van der Auwera <auwera@uia.ua.ac.be>
Subject: Vac: 0108.14: Toelichting bij Antwerpse vacatures 0108.02
=====================================================
Toelichting bij Antwerpse vacatures (Neder-L 0108.02)
=====================================================
De twee deeltijdse betrekkingen zouden eindigen op 30 september 2003. Dit is enigszins misleidend geformuleerd. De genoemde data betreffen enkel een eerste periode van aanstelling. Deeltijdse ambten worden altijd voor beperkte periodes toegekend. Contractverlenging is steeds mogelijk.
Johan van der Auwera
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 22 Aug 2001 17:42:48 +0200
From: Ton Harmsen <a.j.e.harmsen@let.leidenuniv.nl>
Subject: Med: 0108.15: 'Afrikaanse' Leipoldtprijs van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde; inzendingen mogelijk tot 1 februari 2001
======================================================================
C. Louis Leipoldtprijs van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde
======================================================================
Ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van de bijzondere betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika (2002) looft de Maatschappij der Nederlandse letterkunde te Leiden een prijs uit ten bedrage van 3500,- euro. De Maatschappij heeft de bedoeling, door middel van de prijs de bestudering van de Afrikaanse literatuur te bevorderen en aan deze literatuur een grotere bekendheid te geven. De prijs draagt de naam van de grote Afrikaanse dichter C. Louis Leipoldt (1880-1947), omdat Leipoldt als eerste Afrikaanse auteur in Nederland onvoorwaardelijke erkenning van zijn schrijverschap vond, namelijk bij Albert Verwey in diens studie: ‘De poezie van Zuid-Afrika.’
Zijn werk draagt een open karakter. Hij heeft uiteraard belangstelling voor de Afrikaners en voor Zuid-Afrika, maar beschikt over een internationale orientatie en ziet zijn ‘land en volk’ in breder perspectief, onder meer door verblijf in Europa, de Verenigde Staten en Nederlands-Indie. Hij is bijzonder veelzijdig en maakte behalve gedichten ook toneelwerk en proza van zeer uiteenlopende aard. Hij schreef ook in het Engels en het Nederlands, werkte voor Engelse, Amerikaanse en Nederlandse kranten, en droeg nog in 1944 gedichten bij aan het op Curacao verschijnende tijdschrift De Stoep. Leipoldt steunt hier het besluit van de Zuid-Afrikaanse regering om met de geallieerden mee te vechten, verwijt Afrikaners met een afwijkend standpunt dat zij hun stamland in de steek laten en kan dus zelfs bestempeld worden als: goed in de oorlog.
Wie voor de C. Louis Leipoldtprijs van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde in aanmerking wil komen, zendt voor 1 februari 2002 in viervoud een ongepubliceerd opstel of essay of een ongepubliceerde verhandeling van tien tot dertig bladzijden naar de Secretaris van de Maatschappij. Deze beschouwing dient op overtuigende manier het belang te beklemtonen van het literaire werk van een in het Afrikaans schrijvende auteur, of van een bepaald aspect van dat werk. Alle varianten van het Afrikaans zijn hierin mede begrepen. De inzending is gesteld in het Afrikaans, Frans, Duits, Engels of Nederlands.
Op het ingezonden werkstuk staat in plaats van de naam van de auteur slechts een schuilnaam vermeld; bij de inzending voege men een gesloten enveloppe met aan de buitenkant deze schuilnaam en ingesloten een briefje met de werkelijke naam. De Secretaris geeft alle ontvangen inzendingen onder schuilnaam omstreeks 1 maart 2002 in handen van de ‘Commissie voor Zuid-Afrika’ van de Maatschappij, die bestaat uit prof. dr. H.L. Wesseling, voorzitter, dr. Eep Francken, secretaris, Adriaan van Dis en prof. dr. V. February. Deze commissie stelt vervolgens vast, welke inzending het meeste aanspraak maakt op bekroning met de C. Louis Leipoldtprijs en doet zo mogelijk nog een of enkele eervolle vermeldingen. Bekendmaking volgt op de jaarvergadering van de Maatschappij. De Secretaris vernietigt de enveloppen behorend bij niet-geselecteerde inzendingen.
Inzendingen aan de Secretaris van de Maatschappij der Nederlandse letterkunde, p/a Universiteitsbibliotheek, Postbus 9501, 2300 RA Leiden.
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 16 Aug 2001 12:07:20 +0200
From: B.P.M. Dongelmans <B.P.M.Dongelmans@let.leidenuniv.nl>
Subject: Med: 0108.16: Tiende Bert van Selm-lezing, door Kees Fens, op di 4 september 2001 te Leiden
===========================
Tiende Bert van Selm-lezing
===========================
Op dinsdag 4 september 2001 zal de tiende Bert van Selm-lezing plaatsvinden met de voordracht die Kees Fens zal houden onder de titel ‘De eigen kast’.
Lopend langs zijn boeken maakt Fens een keuze uit de Nederlandse literaire boekproductie van na de Tweede Wereldoorlog, waarbij hij zich vooral laat leiden door typografische en vormtechnische overwegingen. Hij licht zijn voorkeuren toe en geeft daarmee gelijktijdig een persoonlijk beeld van de achtergronden, geschiedenis en ontwikkeling van boektypografie en vormgeving in de tweede helft van de twintigste eeuw.
Kees Fens (1929) was als hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde en bijzonder hoogleraar literaire kritiek verbonden aan het Instituut Nederlands van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Hij heeft als literair criticus en essayist in onder meer De Tijd en De Volkskrant een omvangrijk oeuvre op zijn naam staan, waaruit een grote eruditie naar voren komt. Fens schrijft even gemakkelijk over poezie, sport en jeugdliteratuur als over Thomas More, Oliver Hardy en P.C. Hooft. Enkele van zijn boeken zijn De eigenzinnigheid van de literatuur (1964), Waarom ik niet tennis (en ook niet hockey) (1980), Voetstukken (1991), Handgroot: postscripta bij boeken en lezen (1994) en Heilige slakken en andere terzijdes over boeken, bibliotheken, lezers en lezeressen (1996). Zijn werk is diverse malen bekroond, onder meer met de P.C. Hooft-prijs (1990) en de Laurens Jansz Coster-prijs (1999)
Alumni van de Opleiding Nederlands, studenten, docenten, vakgenoten en alle andere belangstellenden worden van harte uitgenodigd deze lezing bij te wonen.
Toegangskaarten voor de lezing
De lezing vindt plaats in zaal 011 van het Centraal Faciliteitengebouw (gebouw 1175) van het Witte Singel/Doelencomplex te Leiden en begint klokke 16.15 uur. Aansluitend wordt een drankje geschonken. Toegangskaarten voor de lezing kunnen vanaf heden tot eind augustus worden aangevraagd bij de Universiteit Leiden, Opleiding Nederlands, Commissie Bert van Selm-lezing, P.N. van Eyckhof 1, Postbus 9515, 2300 RA Leiden. Men kan ook gelijktijdig met de bestelling van de uitgave van de lezing op de bankoverschrijving een toegangskaart aanvragen. De toegangskaarten worden kort na medio augustus toegestuurd. Voor nadere informatie: secretariaat van de Opleiding Nederlands, tel. 071-5272604.
Uitgave van de lezing
De uitgave van de Bert van Selm-lezingen wordt verzorgd door uitgeverij De Buitenkant te Amsterdam. De tiende Bert van Selm-lezing zal verschijnen op 4 september 2001. U kunt in het bezit komen van een of meer exemplaren door NLG 22,50 (of een veelvoud daarvan) over te maken naar ABN-AMRO 53.88.53.344 t.n.v. Universiteit Leiden cs Opleiding Nederlandse taal- en cultuur, geb. nr. 1167, Postbus 9515, 2300 RA Leiden; o.v.v. “Tiende Bert van Selm-lezing” of, bij bestelling vanuit het buitenland, door toezending van een Eurocheque. De bestelling is op 4 september na afloop van de lezing af te halen of zal na die datum worden toegezonden.
Abonnement
U kunt zich ook abonneren op de Bert van Selm-lezing. Indien u abonnee wilt worden, kunt u dit kenbaar maken door op uw overschrijvingskaart of uw aanvraag voor een toegangskaart het woord ‘abonnee’ te vermelden. U krijgt dan vanaf dit jaar automatisch elk jaar een uitnodiging voor de lezing toegestuurd en u verzekert zich van een exemplaar van de gedrukte tekst. Deze ligt op de dag van de lezing voor u klaar of hij wordt u toegezonden (vergezeld van een rekening).
De organisatie van de lezing wordt financieel gesteund door de Prof. Mr Herman de la Fontaine Verwey Stichting (Amsterdam), SDU Uitgeverij (Den Haag) Het Oosters Antiquarium (Leiden), Dr. P.A. Tiele-Stichting (Amsterdam), de Nederlandse Boekhistorische Vereniging (Leiden), De Ammoniet (Leiden), IDC (Leiden) en een anonieme eerstejaars uit 1983.
-------------------------------------------------------------------- TIENDE BERT VAN SELM-LEZING Ondergetekende verzoekt om toezending van een plaatsbewijs voor de tiende Bert van Selm-lezing op 4 september 2001 door Kees Fens: 'De eigen kast'. naam ------------------------------------------------------------------- adres ------------------------------------------------------------------- postcode & woonplaats ------------------------------------------------------------------- plaats & datum ------------------------------------------------------------------- abonnee 0 ja 0 nee
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 24 Aug 2001 15:07:49 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Med: 0108.17: Overleden: Aleid L.H.A. Wensink (= Willem Enzinck), Anne Henriette Mulder en Hans Visser
=========
Overleden
=========
Op 12 augustus 2001 overleed te Oostburg ALEID JOHAN HERMAN AUGUST WENSINK (* 31 oktober 1920 te Apeldoorn). Onder de naam WILLEM ENZINCK publiceerde hij proza en poezie en schreef hij over beeldende kunst. Ook was hij actief als vertaler uit het Duits, Frans en Engels. Het meeste succes had hij met zijn werken die geinspireerd waren op zijn talrijke reizen (in 1967 kreeg hij daarvoor de ANWB-prijs), zoals ‘Maria met de houten jurk’ (1959) en ‘Mount Everest’, later uitgegeven als ‘De grote klim’ (1971).
Op 16 augustus 2001 overleed te Amsterdam de neerlandica ANNE HENRIeTTE MULDER (* 25 mei 1906 te Loosduinen). Zij studeerde Nederlands in Leiden, was actief als publiciste en journalist en ze trad op voor de radio. Haar bekendste werk is het vierdelige ‘Zeven eeuwen Nederlandse levenskunst’ (1950-1955). Als journalist was ze verbonden aan o.a. Elseviers Weekblad, Het Parool en Algemeen Handelsblad. Ze werkte mee aan de culturele radiorubriek van de VPRO Passe Partout en aan de Artistieke Staalkaart van de VARA. Zij was ook een aantal jaren jurylid voor de Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet.
Op 22 augustus 2001 overleed te Maassluis de scheikundig ingenieur en Vestdijk-kenner HANS VISSER (* 27 november 1936 te Leeuwarden). Visser raakte al vroeg gefascineerd door Vestdijk omdat hij in Leeuwarden dezelfde HBS bezocht als zijn lievelingsauteur. Hij verzamelde alles over Vestdijk en werd voorzitter van de Vestdijkkring. Zijn biografie van Vestdijk, “Simon Vestdijk; een schrijversleven”, bracht hem reeds in het conceptstadium in conflict met de weduwe. Na verschijnen kreeg het boek een slechte pers. Ook zijn nog te verschijnen boek “Een schrijver die schept uit het gemis” kan niet op steun van Mieke Vestdijk-Van der Hoeven rekenen.
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 14 Aug 2001 14:20:16 +0200
From: Marc van Oostendorp <marc.van.oostendorp@meertens.knaw.nl>
Subject: Web: 0108.18: Extra gemakkelijk webadres Laurens Jz. Coster
===========================
Webadres Laurens Jz. Coster
===========================
Nadat het project Laurens Jz. Coster onlangs veilig onderdak heeft gevonden bij de Digitale Studieplek van de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam – zie Neder-L 0108.11 – heeft het nu ook een eigen domeinnaam:
Deze domeinnaam is aan Laurens Jz. Coster geschonken door het bedrijf ab_c media in Utrecht. Het adres http://www.hum.uva.nl/dsp/ljc/ blijft overigens ook gelden.
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 14 Aug 2001 14:20:16 +0200
From: Marc van Oostendorp <marc.van.oostendorp@meertens.knaw.nl>
Subject: Web: 0108.19: Nieuw artikel Neerlandistiek.nl: Marc van Oostendorp, Nasal Consonants in Variants of Dutch and Some Related Systems (neerlandistiek.nl 01.08)
===========================================================
Nieuw artikel Neerlandistiek.nl:
Marc van Oostendorp, Nasal Consonants in Variants of Dutch and Some Related Systems
neerlandistiek.nl 01.08; gepubliceerd: 14 augustus 2001
https://neerlandistiek.nl/01/08/
===========================================================
Samenvatting
Dit artikel geeft een overzicht van de fonologie van nasale medeklinkers in het Nederlands. De belangrijkste zijn /n/, /N/ and /m/. Getoond wordt hoe iedere van deze segmenten in het lettergreeptemplaat geplaatst kan worden, hoe zij aan naburige segmenten assimileren en dissimileren, en hoe ze soms kunnen worden gedeleerd of geepenthetiseerd om de lettergreepstructuur te verbeteren. De feiten zijn zoveel mogelijk systematisch gerangschikt, maar zonder veel technisch detail – de bedoeling van dit artikel is eerder om een empirische toetssteen voor toekomstige theorieen te geven dan om zelf een dergelijke analyse te presenteren. Waar dit van toepassing is, worden ook feiten uit Nederlandse dialecten en uit het Fries, het Duits en het Afrikaans besproken.
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 20 Aug 2001 20:56:06 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Web: 0108.20: Bibliografie Marnix van St. Aldegonde op web
=====================================
Bibliografie Marnix van St. Aldegonde
=====================================
Een deel van zijn te korte leven (1937-1999) is Joop de Waard uit Nijmegen bezig geweest met het verzamelen van materiaal voor een objectieve en subjectieve bibliografie van de literatuur over Marnix van St. Aldegonde. Als autodidact – hij verdiende de kost als verkoper van vorkheftrucs – streefde hij perfectie na. Daardoor was bij zijn overlijden het werk niet af: de bibliografie van de werken van Marnix nog lang niet; de bibliografie van de literatuur over hem was een heel eind gevorderd.
Jarenlang heb ik met Joop de Waard contact gehad over zijn bibliografische werkzaamheden. Zijn nabestaanden vonden het voor de hand liggen dat ik iets met dat materiaal zou doen. Een boekpublicatie zat er niet in, enerzijds omdat dat nog zeer veel werk zou betekenen, anderzijds omdat zich – als het eenmaal publicabel was – niet snel een uitgever zou aandienen. Ik heb er dan ook voor gekozen om langs digitale weg Joop de Waards gegevens beschikbaar te stellen voor het Marnix-onderzoek. Een digitale publicatie heeft immers als voordeel dat er voortdurend aangevuld en gecorrigeerd kan worden.
De Marnix-bibliografie is te raadplegen op de site van de leerstoelgroep Historische Nederlandse Letterkunde van de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam: http://www.hum.uva.nl/nhl. Op de objectieve bibliografie (1573-1998) is een chronologische inhoudsopgave vervaardigd. Verder zijn er biografische gegevens over Joop de Waard te vinden, alsmede biografische, genealogische en iconografische gegevens over Marnix en ‘afvalproducten’ zoals een overzicht van Marnix-literatuur in dag- en weekbladen, literatuur over het Wilhelmus, een beknopt chronologisch en systematisch overzicht van de werken van Marnix en uitgebreide lijsten van mogelijke Marnix-literatuur die nog op verwerking lagen te wachten.
Voor vragen en opmerkingen houd ik me aanbevolen: dr. P.J. Verkruijsse, Spuistraat 134, 1012 VB Amsterdam, +31 (0)20-5254717, e-mail: piet.verkruijsse@hum.uva.nl.
P.J. Verkruijsse
(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 15 Aug 2001 18:15:25 +0200
From: Marc van Oostendorp <marc.van.oostendorp@meertens.knaw.nl>
Subject: Web: 0108.21: Nieuw op website Meertens Instituut: De Nieuwe Winkler, 79 dialectvertalingen van de gelijkenis van de verloren zoon; onder redactie van Harrie Scholtmeijer
==============================================================
Nieuw op de website van het Meertens Instituut:
De Nieuwe Winkler, 79 dialectvertalingen van de gelijkenis van de verloren zoon; onder redactie van Harrie Scholtmeijer
==============================================================
In 1874 publiceerde J.H. Winkler het boek Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon, waarin hij voor een groot aantal Nederlandse en Friese dialecten in Nederland, Vlaanderen en Duitsland een vertaling optekende van de gelijkenis van de verloren zoon (Lucas 15:11-32). In 1996 werd deze exercitie voor Nederland herhaald door dr. Harrie Scholtmeijer, indertijd in dienst van het Meertens Instituut. Scholtmeijer legde informanten uit dezelfde plaatsen als waar Winkler geweest was de tekst voor van hetzelfde fragment (in een Nederlandse vertaling gebaseerd op die van het Nederlands Bijbel Genootschap), met de vraag deze in het eigen dialect te vertalen.
Op de website van het Meertens Instituut:
http://www.meertens.knaw.nl/books/winkler/
vindt u de resultaten van dit onderzoek: negenenzeventig nieuwe vertalingen van de gelijkenis van de verloren zoon in hedendaagse Nederlandse dialecten, met (meestal) beknopt commentaar van de vertaler en van de redacteur.
Het is de bedoeling dat deze website binnenkort verder wordt uitgebreid. In samenwerking met de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (http://www.dbnl.org/) zal een elektronische editie van Winklers oorspronkelijke boek worden uitgegeven. Bovendien worden bezoekers van de website van het Meertens Instituut opgeroepen om nieuwe vertalingen in te leveren.
(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 14 Aug 2001 11:17:12 +0200
From: Frank Hockx <hockx@biblion.nl>
Subject: Vra: 0108.22: Biblion Uitgeverij zoekt twee redactieleden voor de reeks 'Uitgelezen: reacties op boeken'
====================
Oproep redactieleden
====================
‘Uitgelezen: reacties op boeken’ is een reeks essaybundels die verschijnt in het fonds van Biblion Uitgeverij. Ieder deel bevat circa twaalf beschouwingen over leven en werk van voornamelijk Nederlandstalige auteurs. Vaak hebben de afleveringen een thema. De serie Uitgelezen is met name bedoeld voor studenten Nederlands, leeskringen en docenten en leerlingen in de tweede fase van het voortgezet onderwijs.
Voor deze reeks zijn wij op zoek naar redactieleden die beschikken over een brede kennis van de Nederlandstalige literatuur, een grote mate van schrijfvaardigheid en bij voorkeur contacten in de literaire wereld
Werkzaamheden
De werkzaamheden van de redactie bestaan uit:
- het bepalen van de thema’s per aflevering
- het selecteren van de auteurs over wie geschreven wordt
- het benaderen van de medewerkers
- het beoordelen van de kopij
De redactie van Uitgelezen vergadert twee tot drie keer per jaar. Vergaderingen vinden plaats in Utrecht, op woensdag- of vrijdagmiddag.
Vergoeding
Redactieleden ontvangen behalve een vergoeding van reiskosten een gratis abonnement op de cd-roms LiteRom en UittrekselBank van Biblion Uitgeverij.
Inlichtingen
Heeft u belangstelling voor het redactielidmaatschap? Stuur dan een beknopte reactie naar Biblion Uitgeverij, Frank Hockx, postbus 43026, 2504 AH Den Haag, e-mail hockx@biblion.nl.
Voor inlichtingen of het aanvragen van een proefexemplaar van Uitgelezen kunt u hem telefonisch bereiken op nummer +31 (0)70-309.01.92.
(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 05 Aug 2001 14:51:00 +0200
From: Gert Rijlaarsdam <rijlaars@ilo.uva.nl>
Subject: Lit: 0108.23: Nieuw tijdschrift: L1 - Educational Studies in Language and Literature
===================================================
Nieuw tijdschrift:
L1 – Educational Studies in Language and Literature
===================================================
Sinds kort bestaat er een nieuw tijdschrift over L1-onderwijs (moedertaalonderwijs of standaardtaalonderwijs):
L1 – Educational Studies in Language and Literature
L1 wordt uitgegeven door Kluwer Academic Publishers.
Informatie over het nieuwe tijdschrift is o.a. te vinden via de website van de vereniging IAIMTE: http://www.ilo.uva.nl/development/iaimte Als u naar die site toegaat, zult u zien dat er van het hele eerste nummer een pdf-versie is gemaakt. Zo kunt u gratis en snel kennismaken met het nieuwe blad.
Gert Rijlaarsdam
(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 19 Aug 2001 01:03:42 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0108.24: Pas verschenen: A.G. van der Steur. 'Werken en studeeren, het eenige doel van mijn leven'. De boekhistoricus, musicoloog, bibliothecaris en archivaris Jan Willem Enschede (1865-1926). (Haarlem, 2001)
==============
Pas verschenen
==============
A.G. van der Steur. ‘Werken en studeeren, het eenige doel van mijn leven’. De boekhistoricus, musicoloog, bibliothecaris en archivaris Jan Willem Enschede (1865-1926). Haarlem: Antiquariaat A.G. van der Steur, 2001. 99 blz.; ills.
Ter gelegenheid van ruim 25 jaar antiquariaat, waarvan 12 1/2 jaar open antiquariaat, verscheen het uitgebreide artikel van de jubilaris over Enschede uit het ‘Jaarboek Haerlem 2000’ als afzonderlijke publicatie. In het woord vooraf wordt het ontstaan van Antiquariaat A.G. van der Steur geschetst vanaf de overname in 1974 van het genealogisch bureau Gerard Halwasse, via verzendantiquariaat (1975-1988) dat zich specialiseerde in ‘old master prints’ tot open antiquariaat op het adres Kruisstraat 3-5 te Haarlem, ja zelfs tot Internet-antiquariaat op http://www.vandersteur.nl. Ab van der Steur, Theo Hopman en sinds 1998 Garrelt Verhoeven hebben het werkterrein van het antiquariaat steeds verder uitgebreid, hetgeen moge blijken uit de onderwerpen van de inmiddels 24 verschenen catalogi waarin men naast geschiedenis, genealogie en topografie ook toneel en natuurlijke historie aantreft.
Wie het Haarlemse adres van Van der Steur wel eens bezocht heeft, weet dat deze antiquaar ook de eigenaar van een kledingzaak is. Een bijzonder mens dus, maar wellicht toch iets minder bijzonder dan het onderwerp van zijn biografische schets, Jan Willem Enschede, die ontslagen werd als bibliothecaris van Haarlem omdat hij enkele bezoekers van de bibliotheek de trap afgegooid had en zich tegenover het college van B&W onparlementair had uitgelaten. Van der Steur geeft een boeiende schets van deze telg uit het bekende Enschede-geslacht die gepubliceerd heeft op het terrein van de boekgeschiedenis en de musicologie en die behalve stadsbibliothecaris van Haarlem ook conservator op de UB Amsterdam is geweest. Het immense kaartsysteem op uitgevers/drukkers, bekend als het ‘Apparaat Enschede’, bevindt zich daar nog steeds.
P.J. Verkruijsse
(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 19 Aug 2001 01:03:42 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0108.25: Pas verschenen: Forum Antiquarian Booksellers. Catalogue 100: The children's world of learning 1480-1880. Part 9. ('t Goy, 2001)
==============
Pas verschenen
==============
Forum Antiquarian Booksellers. Catalogue 100: The children’s world of learning 1480-1880. Part 9. ’t Goy: Forum, 2001. p. 1179-1306; ills.; NLG 50,00.
Jubileumcatalogus 100 van Antiquariaat Forum nadert zijn voltooiing. Nog dit jaar wordt deel 10 verwacht met daarin opgenomen uitgebreide indices op alle verschenen delen. Deel 9 omvat de volgende categorieen: Miniature printing & writing; Catchpenny prints, prints, drawings; Physical training, art & craft for children, varia; Ideas on education, children’s care & medicine; Special schools & teaching methods; School practice, teacher’s training, history of education & children’s literature; Pedagogical periodicals.
Zoals gewoonlijk bevat ook dit deel van de catalogus met de nommers 4446-5011 een zeer gevarieerd aanbod op de genoemde terreinen met prachtige exemplaren en met prijzen varierend van NLG 50.000,00 voor een miniatuur ‘Kleine print bybel’ uit het midden van de achttiende eeuw uitgegeven door D. Langeweg in Den Haag tot NLG 75,00 voor een aflevering van Spiegel Historiael met een artikel over de leesmethode van P.J. Prinsen in Vlaanderen. Daar tussenin zitten prachtige centsprenten, prenten met levenstrappen, prijsbanden van scholen, publicaties over het universitaire onderwijs en opvoedkundige geschriften van o.a. Petronella Moens en Betje Wolff en Aagje Deken.
Bestellingen van en uit de catalogus kan men richten aan Forum, Tuurdijk 16, 3997 MS ’t Goy-Houten, +31 (0)30-6011955, fax 6011813, e-mail: Hesselink@forum-hes.nl, Internet: http://www.forum-hes.nl/
P.J. Verkruijsse
(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 19 Aug 2001 01:03:42 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rec: 0108.26: Recensie door Piet Verkruijsse van:
- F.A. Jansen en S. van Stek: 'Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans. (…)'. (Amsterdam, 2000)
- 'Omwikkel mij met uw verstand. Drie beschouwingen over het werk van Willem Frederik Hermans. (…)'. (Amsterdam, Den Haag, 2000)
========
Recensie
========
Frans A. Janssen en Sonja van Stek. ‘Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans. Bibliografie van de afzonderlijk verschenen werken’. Samengesteld door -. Amsterdam, Den Haag: De Bezige Bij, Willem Frederik Hermans Instituut, 2000. 296 blz.; ills.; isbn 90-234-6213-0.
‘Omwikkel mij met uw verstand. Drie beschouwingen over het werk van Willem Frederik Hermans. Bekroonde essays naar aanleiding van de door het WFHi uitgeschreven WFH Essayprijsvraag’. Amsterdam, Den Haag: De Bezige Bij, Willem Frederik Hermans Instituut, 2000. 93 blz.; isbn 90-234-7027-3.
“Tot de taak van de bibliograaf behoort o.m. het achterhalen van de plaats die een tekst zoals die in een bepaalde editie afgedrukt is, inneemt in de gehele geschiedenis van die tekst. Hij moet dan vaststellen welke edities die tekst gekend heeft en op welke wijze deze tot stand gekomen zijn.” Deze openingszinnen van het artikel ‘Notities bij de aanduiding van herdrukken, in het bijzonder betrekking hebbend op de bibliografie van de afzonderlijk verschenen werken van W.F. Hermans’ van Frans A. Janssen in ‘Spektator’ 4 (1974-1975), nr. 5 (februari 1975), p. 275, staan in bibliografisch Nederland nog steeds als een huis. De drukgeschiedenis van bijvoorbeeld ‘De donkere kamer van Damocles’ en ‘De tranen der acacia’s’ wordt daar heel overzichtelijk in beeld gebracht, waarbij de slordige drukaanduidingen van de uitgevers op basis van analytisch-bibliografisch onderzoek gecorrigeerd worden tot voor de bibliograaf en tekstediteur begrijpelijke en relevante terminologie zoals druk, oplage, uitgave en titeluitgave.
Het vorig jaar verschenen bibliografische universum geeft heel veel bibliografische informatie, afkomstig uit de drukken zelf, maar ook uit uitgeversarchieven en het immense documentatiesysteem van Frans Janssen. De beschrijvingen bestaan uit auteur, titel + ondertitel, drukaanduiding, serie + nummer, isbn, copyrightvermelding, inhoudsoverzicht, voorpublicaties, illustraties, varianten, omslagontwerper, typografisch ontwerper, lettertype, illustrator, fotograaf, zetterij, drukkerij, binderij, collatie, zetwijze, bindwijze, druktechniek, oplage, colofon, bewaarplaats en vaak ook een afbeelding. Bij vertalingen worden genoemd de vertaler, de oorspronkelijke titel, de taal waarin of waaruit vertaald is, naar welke druk van het origineel vertaald is en de naam van de oorspronkelijke uitgever. Als er specifieke literatuur over een Hermans-titel is, dan wordt ook die vermeld en in de annotatie wordt zonodig het een en ander toegelicht en wordt melding gemaakt van het voorkomen van drukproeven en ander archiefmateriaal.
Er zijn bijlagen met gebruikte afkortingen, geraadpleegde bronnen, gebruikte literatuur en roofdrukken, en er zijn twee registers met respectievelijk een chronologische lijst van de drukken en met titels, ontwerpers, fotografen, illustratoren, uitgevers, drukkers, binders, zetters en vertalers. Dat in die chronologische lijst alleen boeken figureren en niet de teksten is een beetje onhandig. Zo treft men bijvoorbeeld ‘Conserve’ alleen aan bij de jaren 1947 en 1998 en niet in de jaren waarin het als onderdeel van ‘Drie melodrama’s’ verscheen. De analytisch-bibliograaf die zich met het boek als object bezighoudt, zou daarmee vrede kunnen hebben, maar een bibliografie die zich zo duidelijk in dienst stelt van de editie van het volledige werk zou toch ook de in die boeken vervatte teksten moeten opsommen.
Janssen en Van Stek hebben er niet voor gekozen om – zoals Janssen dat in zijn artikel uit februari 1975 wel deed – de beschreven elementen duidelijk te rangschikken; men moet die nu her en der uit het mooi vormgegeven bibliografische universum zien te plukken, een universum overigens dat zich voor de drukgeschiedenis alleen laat raadplegen samen met de in 1996 verschenen bibliografie van de verspreide publicaties van Hermans, ‘Schrijven is verbluffen’, samengesteld door Rob Delvigne en Frans A. Janssen. Als ‘de bibliografie de ware biografie van de schrijver is’ (Verantwoording, p. 9), dan krijgen we hier wel een in mootjes gehakte Hermans gepresenteerd, van wie alleen het skelet overeind gehouden wordt door register 1, de ‘Chronologische lijst van de drukken’ (p. 274-287).
Waarom bibliografen er toch zo vaak voor kiezen om de chronologie van een bibliografie te doorbreken door na een chronologisch geplaatste 1e druk dan ook maar meteen alle herdrukken te beschrijven alvorens verder te gaan met de 1e druk van een volgend werk, is me een raadsel, zeker als er gewoon doorgenummerd wordt. De eerste afzonderlijk verschenen titel van Hermans is ‘Kussen door een rag van woorden’ uit 1944. Die krijgt dus volgnummer 1. De twee ‘herdrukken’ uit 2000 krijgen nr. 2 en 3. Met nr. 4 worden we weer teruggeworpen naar 1945-1946 toen ‘Misdaad stelt de wet’ van Fjodor Klondyke verscheen. En zo gaat het met het oorspronkelijke literaire werk door tot en met nr. 445. Daarna komen nog de nrs. 446-479, verdeeld in ‘Overig literair werk (Interviews, Eigen druksels, Geschenkdrukken)’, ‘Wetenschappelijke publicaties’, ‘Uitgaven door Hermans van andermans werk’ en ‘Vertalingen door Hermans van andermans werk’. Over de bibliografie als biografie gesproken … Uit de chronologische lijst achterin zou men kunnen concluderen dat Hermans tussen zijn werk aan zijn dissertatie van 1955 (nr. 459) door zich – ter ontspanning? – bezighield met de vertaling van ‘Kraters in lichterlaaie’ van Tazieff (nr. 470) uit 1954.
De roofdrukken zijn ongenummerd in een bijlage weggestopt, ‘omdat ze geen tekstuele waarde hebben’ (p. 11); ze zijn alleen interessant voor de receptiegeschiedenis. De bibliografen hebben er zelfs een moreel oordeel over: ‘De producten van deze verwerpelijke en overigens ook strafbare handelwijze, die intellectueel eigendom zonder toestemming van de maker in de handel brengt, zouden genegeerd moeten worden, ware het niet dat deze drukjes als zodanig moeten worden gebrandmerkt opdat er geen misverstand over hun status kan ontstaan’ (p. 11). De status van roofdruk zegt niets over tekstuele waarde; dat de tekst niet door de auteur is geautoriseerd, betekent niet automatisch dat de tekst corrupt is. Een ijverig en uitermate in Hermans geinteresseerd margeroofdrukker zou best uit een geautoriseerde tekst een door Hermans over het hoofd geziene zetfout kunnen verbeteren. En als die roofdrukken interessant zijn voor de receptiegeschiedenis, waarom zijn ze dan niet opgenomen in de chronologische lijst van drukken?
Waarom Janssen en Van Stek de inmiddels door Janssen geijkte terminologie voor de aanduiding van drukken, herdrukken, oplagen, uitgaven en titeluitgaven hebben laten varen, wordt niet goed uitgelegd in de verantwoording, al zou je na de tweede en derde alinea daarvan (p. 9) anders verwachten. Daarin wordt namelijk gezegd dat de grondslag voor deze bibliografie de analytische bibliografie is en dat het de bedoeling is om een onmisbaar instrument te zijn voor de editie van de volledige werken van Hermans door een overzicht te geven van ‘de tekstuele plaats die elke druk in de rij inneemt’. De volledige werken zullen immers steeds ‘de laatste door de schrijver actief geautoriseerde druk’ zo zuiver mogelijk weergeven. Daarom dus moet de drukgeschiedenis helder zijn. Of je die helderheid bereikt door telkens ‘als een nieuwe set afdrukken op de markt komt, van een volgende druk te spreken’ (p. 13), is de vraag, ook al kun je na 1960 door de opkomst van de nieuwe druktechnieken niet meer van ‘nieuw zetsel’ spreken. De aldus gehanteerde terminologie (alleen de term ’titeluitgave’ blijft overeind wanneer een deel van een set afdrukken met een nieuw titelblad op een later tijdstip op de markt gebracht wordt) betekent een stap terug in de analytische bibliografie en editietechniek en een toegeven aan de commercie die alleen maar baat heeft bij het opsommen van veel ‘drukken’ en ‘herdrukken’.
In een bibliografie waarin er zo de nadruk op gelegd wordt dat de grondslag daarvan analytisch is (Benders in het voorwoord op p. 7; Janssen en Van Stek in de verantwoording op p. 9), zou je verwachten dat er duidelijke mededelingen gedaan worden over de ’tekstuele plaats’ van iedere druk, waarbij de bibliograaf de gegevens van zijn analytisch-bibliografisch, archief- en literatuuronderzoek combineert (de objectieve of secundaire bibliografie moet overigens nog verschijnen) om uitspraken te doen over al dan niet gelijk zetsel, dateringen en dergelijke. Dat zetsel van na 1960 vormt blijkbaar een probleem, zelfs zodanig dat de door Janssen in 1975(!) geijkte terminologie niet meer toegepast kan worden. Hoe het dan toch mogelijk is om bij tal van ‘drukken’ te noteren ‘Zelfde zetsel als vorige druk’ is mij een raadsel. Op p. 13 wordt daarover het volgende gezegd: ‘Bij de ‘Zetwijze’ is gekeken of de tekst opnieuw is gezet of dat hetzelfde zetsel als de vorige druk is gebruikt’. Hoe er gekeken is en waar er gekeken is, wordt niet nader uitgelegd. Heeft men – bij wijze van een soort fingerprint – de eerste en laatste pagina gecheckt en heeft men daar een schuine-lijntest toegepast of is er een transparant fotokopie overheen gelegd of was het blote oog voldoende? En betekent die mededeling over ‘zelfde zetsel’ dat er niet meer gecollationeerd hoeft te worden, of doet zo’n mededeling er eigenlijk helemaal niet toe omdat met offsetplaten en elektronisch zetsel zo geknoeid kan worden dat er eigenlijk altijd volledig gecollationeerd moet worden? Hetzelfde geldt voor de in de verantwoording geintroduceerde term ‘verborgen herdruk’ (p. 11). Dat is een ‘herdruk’ die alleen bekend is uit archivalische gegevens en die zich in niets onderscheidt van een vorige druk. Een oplage dus. Overigens zou je uit de bibliografische beschrijving van bijvoorbeeld de nrs. 130 en 133 – twee verborgen herdrukken van ‘Drie melodrama’s’ – wel degelijk tot de conclusie kunnen komen dat zo’n herdruk zich onderscheidt: 130 mist ten opzichte van 129 het woord ‘Uitgever’ in de titelbeschrijving; 133 mist ‘Gecorrigeerde uitgave’ in de titel ten opzichte van 132.
Maar hoe gaat dat straks of nu al in de praktijk bij de editie van het werk van Hermans? De editeur neemt deze bibliografie als uitgangspunt … en dan? Stel bij wijze van steekproef: ik wil een editie maken van ‘Conserve’. Dat betekent dat ik de druk- en tekstgeschiedenis wil kennen. Via het titel- en namenregister kom ik bij de nrs. 9 en 10 van de bibliografie terecht, respectievelijk de 1e druk van 1947 en de 2e druk van 1998. Bij beide nummers staat een kopje ‘Voorpublicatie’ met exact dezelfde tekst: ‘D[elvigne]J[anssen] 37, DJ 50; opgenomen in ‘Drie melodrama’s’ (J[anssen, van]S[tek] 128)’. DJ 37 zijn de ‘Conserve’-fragmenten, gepubliceerd in ‘Criterium’ in oktober 1945, DJ 50 is de voorpublicatie in ‘Proloog’ van juni 1946 (er staat hier overigens niet bij dat het fragmenten zijn). Ik vraag me af of het terecht is, dat ook bij de 2e druk vermeld wordt dat er voorpublicaties zijn; die voorpublicaties zijn eigenlijk alleen voorpublicaties voor de 1e druk. Dat ‘Conserve’ ook opgenomen is in ‘Drie melodrama’s’ hoort eigenlijk niet bij voorpublicaties vermeld te worden want de 1e druk daarvan zit chronologisch na de 1e druk van ‘Conserve’. Bij JS 128 zie ik dat ook JS 129-136 drukken van ‘Drie melodrama’s’ zijn waarin ‘Conserve’ is opgenomen. Hadden die dan niet allemaal bij de beschrijving van nr. 9 vermeld moeten worden? De vermelding bij nr. 10 dat het werk opgenomen is in ‘Drie melodrama’s’ is strikt genomen onjuist: nr. 10 is juist gebaseerd op nr. 136. Ik heb als editeur dus met in totaal 13 bibliografische nummers te maken: 2 voorpublicaties, 2 afzonderlijke drukken en 9 niet-afzonderlijke drukken. Hoe verhouden die zich tot elkaar? Waartoe Janssen in 1975 in staat was, blijkt nu ineens niet mogelijk: de gebruiker moet maar zien dat zij of hij op basis van de beschrijvingen tot een overzicht komt en zodoende aan de weet komt welke drukken er gecollationeerd dienen te worden voor een editie. Het was toch handig geweest als de bibliografen hun gegevens zodanig gegroepeerd hadden dat ‘de tekstuele plaats in de rij’ in een oogopslag duidelijk was geworden. Laten we het dan zelf maar proberen.
Bij de 1e druk van 1947 (nr. 9) wordt niets gezegd over het al dan niet voorkomen van varianten ten opzichte van de voorpublicaties (het collationeren rekenen Janssen en Van Stek ook niet tot hun taak), maar het zal duidelijk zijn dat we hier met nieuw zetsel te maken hebben. Collationeren dus. Bij de 2e druk van 1998 staat bij het subkopje ‘Varianten’: ‘Ja’, waaraan bij de ‘Annotatie’ toegevoegd wordt dat dat volgens gegevens van de uitgever is, en bij ‘Zetwijze’ staat ‘Opnieuw gezet’. Die gegevens over varianten komen uit het bij nr. 10 volledig geciteerde colofon van Uitgeverij Conserve waarvan ik een gedeelte citeer: ‘De roman verscheen oorspronkelijk in 1947 bij Uitgeverij W.L. Salm in Amsterdam, werd herzien te Lunteren in september 1956 en werd in 1957 opgenomen in ‘Drie Melodrama’s’ zoals verschenen bij G.A. van Oorschot. Een gecorrigeerde uitgave verscheen in 1972. Deze eenmalige uitgave, is gelicht uit ‘Drie Melodrama’s’ en gezet naar de negende druk hiervan uit 1988, […].’ Dit is belangrijke informatie, want was de editeur eerst nog geneigd te denken dat de 1e en 2e druk iets met elkaar te maken hadden, dan blijkt nu dat de drukgeschiedenis van ‘Drie melodrama’s’ met niet minder dan 9 drukken er tussenin zit.
Op dus naar de nrs. 128-136 van uitgeverij Van Oorschot. Boekdruk uit 1957: collationeren dus. Nr. 129 (1968): zelfde zetsel als 128; nr. *130 (1968): verborgen herdruk, dus zelfde zetsel als 128; nr. 131 (1968[1970]): zelfde zetsel als vorige druk, dus ook als 128; nr. 132 (1972): zelfde zetsel als vorige druk, maar met correcties; nr. *133 (1972[1975]): verborgen herdruk, dus zelfde als 132; nr. 134 (1972[1977]): zelfde zetsel als vorige, dus gelijk aan 132, maar volgens de annotatie niet geautoriseerd; nr. 135 (1980): zelfde zetsel als vorige (dus ook niet geautoriseerd?), dus gelijk aan 134?; nr. 136 (1988): zelfde zetsel als vorige.
Samen met een aantal gegevens die bij de annotaties vermeld staan, probeer ik een stemma op te stellen waarbij een pijltje een directe relatie aangeeft en een =-teken staat voor hetzelfde zetsel:
voorpublicaties
—————
DJ 37 (voorpublicatie fragm. 1945) –>? DJ 50 (voorpublicatie fragm. 1946) –>?
afzonderlijke druk
——————
2 drukproeven –> JS 9 (1947) –> herzien 1956 –>
opgenomen in Drie melodrama’s
—————————–
3 drukproeven –> JS 128 (1957) = JS 129/*130 (1968) = JS 131 (1970) = JS 132/*133 (1972/1975) ‘gecorrigeerde uitgave’ met varianten en met hs.-correcties = JS 134 (1977) niet geautoriseerd = JS 135 (1980) met hs.-correcties = JS 136 (1988) –>
afzonderlijke druk
——————
JS 10 (1998; 2e afz. dr.) met varianten (ten opzichte waarvan?)
Als ik het goed begrijp, moet ik als editeur van de volledige werken wat betreft ‘Conserve’ als basis nemen JS 136 (de laatste door de auteur actief geautoriseerde druk; Hermans overleed in 1995) en om het variantenspoor terug te volgen JS 132, JS 128, JS 9 en misschien DJ 50 en DJ 37 erbij nemen. De editeur moet op basis van (totaal)collatie de relaties tussen de voorpublicaties, drukken en oplagen nader bepalen, daarbij drukproeven en de exemplaren met correcties in handschrift van de auteur betrekkend.
Geformuleerd op de Janssen-manier in ‘Spektator’ zou de drukgeschiedenis er als volgt uitzien:
voorpublicatie fragmenten in: ‘Criterium’ 1945 [DJ 37]
voorpublicatie fragmenten in: ‘Proloog’ 1946 [DJ 50]
1e druk 1947 [JS 9]
1e druk 1947, andere uitgave met gewijzigd stofomslag [JS 9]
2e druk 1957 (in: ‘Drie melodrama’s’; herzien?) [JS 128]
2e druk, 2e oplaag 1968 [JS 129]
2e druk, 3e oplaag 1968 [JS *130]
2e druk, 4e oplaag 1970 [JS 131]
2e druk, 5e oplaag met correcties 1972 [JS 132]
2e druk, 6e oplaag 1975 [JS *133]
2e druk, 7e oplaag 1977 [JS 134]
2e druk, 8e oplaag 1980 (aangeduid als 8e druk) [JS 135]
2e druk, 9e oplaag 1988 (aangeduid als 9e druk) [JS 136]
3e druk 1998 (aangeduid als 2e druk) [JS 10]
Het kost best een paar uurtjes puzzelen om zo’n overzicht vanuit de beide Hermans-bibliografieen helder te krijgen en ik kan me voorstellen dat dat voor andere werken nog meer tijd kost. Dit soort overzichten had ik – zeker als ik editeur zou zijn – graag bij iedere eerste druk van een werk van Hermans in de strikt chronologisch ingerichte bibliografie aangereikt gekregen. Dat had typografisch ontwerper Hans Gordijn misschien wat meer hoofdbrekens gekost, maar bibliografieen zijn werkinstrumenten; ze hoeven niet zo nodig bij de best verzorgde boeken te horen. Ongetwijfeld zullen we over de druk- en tekstgeschiedenis meer te horen krijgen als de edities van het volledige werk verschijnen. De editeuren zijn overigens niet te benijden: zij dienen de vele vraagtekens met betrekking tot de te collationeren exemplaren van de vele drukken en oplagen op te helderen, waarbij de mededeling ‘zelfde zetsel als vorige druk’ geen enkele garantie biedt op het al dan niet voorkomen van varianten.
Tegelijk met de bibliografie verscheen ook een bundeltje met de drie bekroonde essays van de WFH Essayprijsvraag. Odile Heynders won de eerste prijs met haar essay ‘Visuele kracht en onmacht; over surrealistische gedichten van W.F. Hermans en Paul eluard’. De andere bekroonde inzendingen waren ‘Een klassieke schoonheid; over thema’s en dubbele bodems in “Au Pair”‘ van Jaap van der Does en ‘De geheime politie van het zwijgen en de zondebok; de literaire politiek van Willem Frederik Hermans’ van Gaston Franssen.
P.J. Verkruijsse
met dank aan Frans A. Janssen voor het ophelderen van enkele misverstanden in een eerdere versie van deze recensie
(16)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-= *-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://baserv.uci.kun.nl/~salemans/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@baserv.uci.kun.nl, naar | | Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de | | evenementenagenda) of naar P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------* *-Einde-------------------- Neder-L, no. 0108.b --------------------------*
Laat een reactie achter