| Subject: | Neder-L, no. 0212.a |
| From: | Ben Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Thu, 12 Dec 2002 19:42:32 +0100 |
| Content-Type: | text/plain |
********************* *-Elfde-jaargang----------- Neder-L, no. 0212.a -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0212.01: Evenementenagenda, met: | | - Congres 'Parallel Cities', vr 31 januari - za 1 | | februari 2003 (Amsterdam) | | - Viering '10 jaar Constantijn Huygens Instituut | | KNAW', do 19 december 2002 (Amsterdam) | | - Colloquium Amsterdams Centrum voor de Studie van de | | Gouden Eeuw, met Rene van Stipriaan, do 12 december | | 2002 (Amsterdam) | | - Zevende Nederlandse Dialectendag, za 22 maart 2003 | | (Middelburg) | | (2) Med: 0212.02: Overleden: Lennaert Nijgh (1945-2002) | | (3) Med: 0212.03: STDH-studiedag 2003 'Classificatie en afstand' op vr | | 17 januari 2003 te Amsterdam | | (4) Rub: 0212.04: Hora est! Promotie P. Slurink op wo 18 december 2002 | | te Nijmegen | | (5) Web: 0212.05: Proefschrift Ben Salemans uit 2000 over stemmatologie | | en de stamboom van Lanseloet van Denemerken op web | | (6) Lit: 0212.06: Overzicht cd's van AD&L | | (7) Col: 0212.07: Linguistisch Miniatuurtje XC: De handschoen | | aangetrokken | | (8) Informatie over Neder-L | | | *-------------------------- ---------12-december-2002-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 9 Dec 2002 00:00:44 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0212.01: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, Gemeentearchief, Amsteldijk 67.
Congres ‘Parallel Cities’, vrijdag 31 januari – zaterdag 1 februari 2003.
- Aanleiding voor dit congres, ‘Parallel Cities: Amsterdam – New York 1653-2003’, is het feit dat op 2 februari 1653 Nieuw-Amsterdam een stadsbestuur ontving dat op Amsterdamse leest was geschoeid. Over de bijzondere stedenband die sindsdien bestaat, wordt een aantal lezingen gehouden. Over ‘Book publishing and book trade between Amsterdam and New York’ spreekt Marika Keblusek. Deelname EUR 50,00. Nadere informatie: Roosevelt Study Center, Abdij 9, 4331 LA Middelburg, +31 (0)118-631590, fax 631593, e-mail: rsc@zeeland.nl, Internet: http://www.roosevelt.nl.
AMSTERDAM, Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29
10 jaar Constantijn Huygens Instituut KNAW, donderdag 19 december 2002, 14.00-16.30 uur.
- Viering van het tienjarig bestaan van het CHI met lezingen van prof. dr. Paul Schnabel en Nelleke Noordervliet en een optreden van het Tom Kwakernaat Ensemble. Nadere informatie +31 (0)20-5510759, e-mail: voorlichting@bureau.knaw.nl.
AMSTERDAM, Bungehuis, zaal 1.01, Spuistraat 210.
Colloquium Amsterdams Centrum voor de Studie van de Gouden Eeuw, donderdag 12 december 2002, 16.00-17.30 uur.
- Op het maandelijks colloquium spreekt dr. Ren’e van Stipriaan over zijn pas verschenen geschiedenis van de Nederlandse literatuur in de Gouden Eeuw: ‘Op zoek naar vergezichten: Het volle leven’.
MIDDELBURG, Stadsschouwburg.
Zevende Nederlandse Dialectendag, zaterdag 22 maart 2003, 10.00-17.00 uur.
- Het thema van de zevende Dialectendag is ‘Scherp gehoord: beeldvorming in de dialecten over taal en mens dichtbij en verder weg’. Sprekers zijn prof. dr. J. Taeldeman (Universiteit Gent), Driek van Wissen, prof. dr. G. Rooijakkers (UvA/Meertens Instituut). Verder wordt in de ochtendsessie het Supplement op het Woordenboek der Zeeuwse Dialecten overhandigd aan de Commissaris der Koningin. ’s Middags zijn er diverse workshops. Inschrijving en nadere informatie: http://www/vcv.be.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 9 Dec 2002 00:00:44 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Med: 0212.02: Overleden: Lennaert Nijgh (1945-2002)
=========
Overleden
=========
Op 28 november 2002 overleed te Haarlem de auteur, columnist en tekstdichter Lennaert Nijgh (* 29 januari 1945 te Haarlem). Nijgh is vooral in de jaren ’60 van de vorige eeuw bekend geworden als auteur van teksten voor Boudewijn de Groot, Ramses Shaffy, Rob de Nijs, Liesbeth List en Astrid Nijgh. ‘Verdronken vlinder’, ‘Het land van Maas en Waal’ en ‘Welterusten, mijnheer de president’ zijn liederen die tot het nationaal erfgoed zijn gaan behoren. Zijn teksten verschenen gebundeld in ‘Voor de overlevenden’ (1966), ‘Tachtig teksten’ (1978), ‘Tekst en uitleg’ (1991) en ‘Ik doe wat ik doe’ (2000). Verder schreef Nijgh het autobiografische ‘Tobia of De ontdekking van het masturbariaat’ (1971; herz. dr. 1991). In 1989 verscheen van hem een bewerking van ‘Het journaal van Bontekoe’. Lennaert Nijgh was ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Zie voor verdere uitgebreide bio- en bibliografische informatie: http://home.kabelfoon.nl/~dve/nijgh/.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 10 Dec 2002 08:32 +0100
From: Marc van Oostendorp <marc.van.oostendorp@meertens.knaw.nl>
Subject: Med: 0212.03: STDH-studiedag 2003 'Classificatie en afstand' op vr 17 januari 2003 te Amsterdam
=============================================
STDH-studiedag 2003: Classificatie en afstand
=============================================
Op vrijdag 17 januari 2003 organiseren de Stichting Tekst- en Databestanden in de Humaniora (STDH) en het Meertens Instituut weer een studiedag. Het onderwerp is deze keer: Classificatie en afstand. In verschillende deeldisciplines van de humaniora bestaat belangstelling voor de vraag hoe je kunt bepalen of teksten of taalvarieteiten op elkaar lijken. Hoewel er verschillende onderzoeksdoelstellingen aan een dergelijke vraag ten grondslag kunnen liggen, zijn er waarschijnlijk overeenkomsten in bijvoorbeeld de methodologische problemen waar onderzoekers tegenaan lopen. Daarom is het zinnig al deze onderzoekers eens bijeen te brengen in een STDH-studiedag.
Deelname aan de dag is vrij; er is geen vooraanmelding, maar als u aan marc.van.oostendorp@meertens.knaw.nl laat weten of u van plan bent te komen, weten wij op hoeveel mensen we kunnen rekenen.
Een compleet programma, met abstracts, vindt u op http://www.meertens.nl/agenda/030117.html
Plaats: Meertens Instituut
Datum: 17 januari 2003
Organisatie: Roeland van Hout (r.v.hout@let.kun.nl), Willy Jongenburger (willy.jongenburger@meertens.knaw.nl) en Marc van Oostendorp (marc.van.oostendorp@meertens.knaw.nl)
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sun, 10 Nov 2002 23:04:00 +0100
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
Subject: Rub: 0212.04: Hora est! Promotie P. Slurink op wo 18 december 2002 te Nijmegen
=========
Hora est!
=========
Woensdag 18 december 2002, 11.00 uur, Academiezaal Aula Katholieke Universiteit Nijmegen, Comeniuslaan 2.
Drs. P. Slurink: ‘Why some apes became humans. Competition, consciousness and culture’ (handelseditie: P.S. Press, tel: +31 (0)24-3563317
Promotor: prof. dr. A.A. Derksen.
Mensen zijn bijzonder – niet ondanks, maar dankzij de evolutie. Kennis is mogelijk, omdat wij als andere dieren informatie nodig hebben om te overleven. Bewustzijn stelt ons in staat keuzen te maken die tegelijk flexibel en adaptief zijn. Cultuur verheft ons niet boven de strijd om het bestaan, maar is ons wapen in die strijd, onze manier om te vechten. Culturen maken ons ecologisch flexibel, maar vormen tegelijk arena’s waarbinnen wij vechten om aanzien, partners en financiele middelen. Maar hoe heeft een dier kunnen ontstaan dat zo extreem afhankelijk van taal en cultuur is? Het lijkt erop dat klimatologische omstandigheden vroege hominiden eerst dwongen om gedeeltelijk roofapen te worden, en er vervolgens omstandigheden zijn opgetreden (‘ecologische dominantie’, een specifiek paarsysteem) die latere hominiden verder hebben gedreven in de richting van evolutionaire wapenwedlopen waarbinnen het steeds belangrijker werd de ontwikkeling van taal en cultuur bij te kunnen benen. Pouwel Slurink (Nijmegen) studeerde wijsbegeerte, hoofdvak ethiek. Zijn afstudeerscriptie was getiteld ‘Natuurlijke selectie en de tragiek van de menselijke idealen.’ Na zijn afstuderen was hij o.i.o. bij algemene wetenschapsleer (1990-1995), faculteit der Wijsbegeerte. E-mail: pouwelslurink@hetnet.nl
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 11 Dec 2002 23:11:05 +0100
From: Ben Salemans <salemans@neder-l.nl>
Subject: Web: 0212.05: Proefschrift Ben Salemans uit 2000 over stemmatologie en de stamboom van Lanseloet van Denemerken op web
======================================
Proefschrift Salemans 2002 op internet
======================================
Op 18 februari 2000 promoveerde ik aan de Katholieke Universiteit Nijmegen op het proefschrift getiteld ‘Building Stemmas with the Computer in a Cladistic, Neo-Lachmannian, way. The Case of Fourteen Text Versions of Lanseloet van Denemerken’. Cum laude nog wel.
Om een lang en treurig verhaal kort te houden: er was geen uitgever voor een handelseditie van mijn dissertatie te vinden. Daarom heb ik besloten mijn dissertatie te publiceren op het web. Want je wilt toch gelezen worden… De dissertatie, die mogelijk over enige tijd (ook) via de website van de Nijmeegse UB ter beschikking zal worden gesteld, is te lezen en te downloaden via: http://www.neder-l.nl/~salemans/diss/salemans-diss-2000.pdf (PDF-formaat; omvang: 1.903.437 bytes, zeg: 2 Mb). Bij de dissertatie hoort een appendix van 8.296.805 bytes, zeg: 8.3 Mb. Verkrijgbaar via: http://www.neder-l.nl/~salemans/diss/salemans-diss-2000-appendices.pdf. Dat zijn twee zeer lijvige bestanden van resp. 359 en 737 bladzijden. Het downloaden van beide bestanden neemt daarom nogal wat tijd in beslag.
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 9 Dec 2002 00:00:44 +0100
From: Paul Dijstelberge <dijstelberge@hotmail.com>
Subject: Lit: 0212.06: Overzicht cd's van AD&L
=============================
Digitale uitgaven van A D & L
=============================
Tien cd’s zijn er inmiddels verschenen bij stichting A D & L: facsimile’s van embleembundels, hofdichten, erotische gedichten, plaatwerken en toneel, een oratie en een proefschrift. Een goede reden om de tot op heden verschenen titels eens op een rijtje te zetten. Alle cd-rom’s zijn nog leverbaar – al hebben sommige een wat langere levertijd. De facsimile’s zijn uitgevoerd in het makkelijk hanteerbare Adobe PDF-formaat, waarvoor de benodigde programmatuur op vrijwel iedere computer te vinden is en anders makkelijk van Internet kan worden gehaald.
Plannen voor de nabije toekomst: een eigenzinnig overzicht van Nederlandse pamfletten: oorlogen, rampen, voorspellingen, moord en doodslag vormen de hoofdbestanddelen van wat misschien onze eerste uitgave op DVD gaat worden: vele duizenden pagina’s die op een simpele wijze zijn ontsloten op trefwoord.
Een uitgebreid overzicht van Nederlandse kluchten. Ruim tweehonderd kluchten uit de periode 1600-1800 zullen worden gedigitaliseerd.
Verder zijn wij voorzichtig begonnen aan een Typografische Atlas van de Zeventiende Eeuw, die een zo compleet mogelijk overzicht zal geven van wat er door drukkers en uitgevers in de Gouden Eeuw werd gepresteerd. Deel 1 zal binnenkort verschijnen.
Wij houden u op de hoogte!
CD 1: vier embleembundels waar dezelfde afbeeldingen zijn voorzien van verschillende teksten:
- Joost van den Vondel. Den gulden winckel der konstlievende Nederlanders. T’ Amsterdam, Dirck Pietersz, s.a.
- Microkosmos, Parvus Mundus. A Anvers, aux depens de Gerart de Iode, 1589.
- Microkosmos, Parvus Mundus. [Antwerpen, G. de Jode].
- J. Moerman. De cleyn werelt, daer in claerlijcken door seer schoone poetische, moralische en historische exempelen betoont wort, alles wat den mensche … heeft te vlieden ende naer te volghen. t’Amstelredam, by Dirck Pietersz, 1608.
CD 2: Twee embleembundels waarin gebruik is gemaakt van dezelfde afbeeldingen, aangevuld met het debuut van Joost van den Vondel:
- De vvarachtighe fabvlen der dieren.
- Joost van den Vondel. Vorsteliicke warande der dieren. Amstelredam, by Dirck Pietersz, 1617
- Joost van den Vondel. Het Pascha ofte de verlossinge Israels wt Egypten. Schiedam, by Adriaen Cornelison, 1612.
CD 3: Drie embleembundels:
- Daniel Heinsius. Nederduytsche poemata; by een vergadert en uytgegeven door P.S. tot Amsterdam, gedruct by Willem Janssen, 1616.
- P.C. Hooft. Emblemata amatoria. Afbeeldinghen van minnen. Emblemes d’ amour. Amsterdam, Willem Ianszoon, 1611.
- Theocritus a Ganda. Quaris quid sit amor.
CD 4: De poeticale opvattingen van Theodore Rodenburg:
- Theodore Rodenburgh. Eglentiers poetens borst-weringh. Amsterdam, ghedruckt by Paulus van Ravesteyn, voor Jan Evertsz. Cloppenburgh, 1619.
- Wouter Abrahamse. Het toneel van Theodore Rodenburgh (1574-1644). Amsterdam, A D & L 1997.
CD 5: Het theater van Theodore Rodenburgh (en enkele gelegenheidsgedichten):
- Bataviersche vryagie-spel (1616)
- Bruylofts-eer-gaef (1619)
- Casandra hertoginne van Bourgonie (1617)
- Hertoginne Celia en grave Prospero (1645)
- Geboorte Christi (1639)
- Hoecx en Cabeliaws oft Hartoch Karel den Stouten en Bataviana (1628)
- Vrou Jacoba, erf-gravinne van Hollandt (1638)
- Ialoersche stvdenten bly-eyndende spel (1617)
- Eerste deel, Melibea treur-bly-eynde-spel (1618)
- Tweede deel Melibea treur-bly-eynde-spel. (1618)
- Derde deel Melibea treur-bly-eynde-spel (1617)
- Eglentiers nieuwe-jaers-gift, in liefd bloeyende op’t iaer M.DC.XIX (1619)
- Rodomont en Isabella treur-spel (1618)
- Sigismund en Manuella bly-eyndt-spel (1636)
- Wraeck-gierigers treurspel (1618)
CD 6: 1 embleembundel:
- Sinnepoppen van Roemer Visscher. T’ Amsterdam, by Willem Iansz, 1614.
CD 7: Hofdichten 1:
- Petri Hondii Dapes inemptae, of de Moufe-schans, dat is de soeticheydt des bvyten-levens, vergheselschapt met de boucken. Leyden, voor Daniel Roels, 1621.
CD 8: Hofdichten 2:
- Philibert van Borsselen. Den Binckhorst, ofte het lof des gelucsalighen ende gherustmoedighen land-levens. Amsterdam, Dirck Pietersz, 1613.
- Philibert van Borsselen. Strande, ofte ghedichte van de schelpen, kinckhornen en andere wonderlicke zee-schepselen. Amstelredam, Dirck Pietersz, 1614.
- Constantijn Huygens. Vitaulium. Hofwyck. Hofstede vanden Heere van Zuylichem onder Voorburch. ‘s-Graven-hage, by Adrian Vlac, 1653.
- Jacob Westerbaen. Arctoa tempe. Ockenburgh woonstede van den heere van Brandwyck. ’s Graven-hage, by Anthony Tongerloo, 1654.
- Een handboek voor de tuinier: Pieter van Aengelen. De verstandige hovenier. t’ Amsterdam, voor Marcus Willemsz Doornick, 1662.
Twee plaatwerken met buitenplaatsen: - Veues de Gunterstein (1708).
- Petrus Schenk. Het Loo.
CD 9: de erotische gedichten van Matthijs van der Merwede:
- Uyt-heemsche oorlog, ofte Roomsche min-triomfen. In ’s Graven-hage, gedruckt by Isaac Burghoorn, 1651.
Twee embleembundeltjes: - Spiegel der alder-schoonste cortisanen deses tijts (1632).
- Venvs Batava; sive amoenitates amorum (1618).
Een reisgids voor Rome: - Antiquiteiten so noch huydendaeghs te Roomen te vinden zijn (1623).
Een plaatwerk met afbeelding van antieke gebouwen: - Roma aeterna Petri Schenckii (1705).
CD 10: een digitale uitgave van de oratie van Johan Koppenol aangevuld met facsimiles van de besproken teksten:
- J.V. Vondels Lucifer. Treurspel. Amsterdam, voor Abraham de Wees, 1654.
- Jacob Westerbaen. Arctoa tempe. Ockenburgh woonstede van den heere van Brandwyck. ’s Graven-hage, by Anthony Tongerloo, 1654.
Alle cd-rom’s zijn verkrijgbaar bij Minotaurus Boekwinkel, St. Antoniesbreestraat 3d, Postbus 16477, 1001 RN Amsterdam, +31 (0)20-6227748, e-mail: a_a_sanders@hotmail.com, voor EUR 17,20 per cd-rom (excl. verzendkosten). De winkel is geopend dinsdag t/m vrijdag van 13.30 tot 17.30 uur, zaterdag van 13.30 tot 17.00 uur.
Paul Dijstelberge
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 12 Dec 2002 16:02:59 +0100
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.kun.nl>
Subject: Col: 0212.07: Linguistisch Miniatuurtje XC: De handschoen aangetrokken
=============================
Linguistisch Miniatuurtje XC:
De handschoen aangetrokken
=============================
In haar column in het Rotterdams Dagblad van 17 november 2002 windt Lydia Rood zich op over slordig taalgebruik. Het is erg verleidelijk om de hele column te citeren, want hij is natuurlijk erg goed geschreven. Ik volsta echter met het raamwerk: “Wie de schoen past, trekke hem aan. In mij huist een koppig soort taalgevoel dat zegt dat dit spreekwoord grammaticaal niet klopt. ‘Wie’ kan niet tegelijk subject en object zijn. De schoen past mij. Mij moet hem aantrekken. Mij kan dat niet. Dat neemt niet weg dat dit spreekwoord onbekommerd voortbestaat, zonder zich van mijn taalgevoel iets aan te trekken. Taal houdt nu eenmaal niet van regels en zelfs niet van logica. […] De ijzeren stelselmatigheid van de Romaanse talen ontberen we hier in deze streken, waar ooit de hoofden van Romeinen onder ongearticuleerd gebrul op houten staken werden gespiest. Taalgeleerden hebben dapper geprobeerd toch nog een soort structuur aan te brengen. Maar het barbaarse bloed stroomt te krachtig. […] Taal weerspiegelt de mentaliteit van een volk, dat blijkt maar weer. WOEAAARGH!”
Vlak voor die laatste zin gaat het over de verwarring onder de taalgebruikers bij het gebruik van de werkwoorden ‘passen, te wachten staan’ en ‘lukken’, de onvermijdelijke Tante Betje, en het verkeerde getal bij de constructie ‘ik ben een van de weinigen die …’ Allemaal bekende taalkwesties, waar de schrijfster de politicologen, de voetballers (“och jee, voetballers”) en “zelfs het Journaal” op weet te betrappen. Wat heeft een dappere taalgeleerde onder zulke gevestigde taalergernissen nog structuur aan te brengen?
Ik vind het moeilijk om op zo’n column als taalkundig expert met een opgeheven vingertje te reageren, maar ik doe het toch. Ten eerste omdat mijn beroepseer dat eist, maar ten tweede ook omdat ik taalcritici niet serieus zou nemen als ik onzin onweersproken zou laten. En daarbij ben ik natuurlijk ook gewoon erg eigenwijs.
‘Wie de schoen past, trekke hem aan’. Het wil er bij mij niet echt in dat zo’n oud en eerbiedwaardig spreekwoord ongrammaticaal zou zijn. Waarom zou dat zo zijn? Is het inderdaad zo dat het woordje ‘wie’ hier twee verschillende grammaticale functies heeft, en is dat dan niet gewoon fout, zoals mevrouw Rood ons voorhoudt?
De taalkundigen herkennen in het woordje ‘wie’ natuurlijk meteen het betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent, dat je moet lezen als ‘degene die’ (in deze zin ‘degene wie’, omdat ‘wie’ meewerkend voorwerp is: ‘aan/bij wie’). Maar als ‘wie’ dus eigenlijk voor twee woorden staat, kan het dan niet zo zijn dat ‘degene’ het onderwerp is van ’trekke’ en ‘wie’ het meewerkend voorwerp (of voor mijn part lijdend voorwerp) bij ‘past’?
Het blijkt inderdaad geen enkel probleem om een betrekkelijke bijzin met ingesloten antecedent in een willekeurige grammaticale functie te gebruiken, onafhankelijk van de grammaticale functie van het betrekkelijk voornaamwoord binnen die bijzin. Kijk maar: in ‘Alleen wie ik aanwijs mag het zeggen’ is ‘wie ik aanwijs’ het onderwerp bij ‘zeggen’ en ‘wie’ is lijdend voorwerp bij ‘aanwijs.’ Andersom gaat ook: ‘Ik begroet alleen wie beleefd tegen mij is’. Nu is ‘wie beleefd tegen mij is’ lijdend voorwerp bij ‘begroet’ en ‘wie’ is onderwerp bij ‘is’. Al deze voorbeeldzinnen zijn prima Nederlands. Er is geen enkele restrictie op de grammaticale functie van betrekkelijk voornaamwoord en bijzin. Zal ik nog eens een gekke doen? ‘Jij hebt iets tegen wie ik ben’. Nu is ‘Tegen wie ik ben’ bepaling van gesteldheid en ‘wie’ is naamwoordelijk deel van het gezegde. Gek nietwaar? Maar van een onberispelijke syntaxis.
Rood heeft hier dus ongelijk. Het spreekwoord is grammaticaal volkomen in orde. Wat is dan dat “koppig taalgevoel” dat haar kwelt? Is het “de ijzeren stelselmatigheid van de Romaanse talen” die zij in het Nederlands mist? Maar dat kan het niet zijn, want de Germaanse talen zijn taalkundig wonderlijk genoeg precies even stelselmatig als de Romaanse (en evenals alle andere trouwens). Is het dan zo dat het Nederlands in deze constructie “niet van regels houdt”? Maar deze constructie is geheel regelmatig, en daarbij komt: taal houdt juist wel van regels, en juist niet van uitzonderingen. De grammaticale fouten die onderwerp zijn van vele taalergernissen zijn meestal pogingen van de taal om meer regelmaat te creeren. Als mensen denken dat ‘Jan’ in ‘Jan past die jas niet’ het onderwerp is, dan maken ze het werkwoord ‘passen’ regelmatiger dan het is. Zoals het hoort is ‘passen’ namelijk een heel erg onregelmatig werkwoord, met een thematisch object (‘die jas)’ als onderwerp en een ervaarder (‘Jan’)” als meewerkend voorwerp, waarvan het nog niet eens zo duidelijk is dat het wel een meewerkend voorwerp is. Maar als het een lijdend voorwerp zou zijn is het wel erg onregelmatig dat de zin niet in de lijdende vorm kan staan (‘Jan wordt door die jas niet gepast).’ Nee, die onregelmatigheid, dat is het allemaal niet.
Ik weet wel wat het is, dat koppige taalgevoel. Ik vind het alleen zo sneu om het te zeggen. Het is namelijk een ‘gerationaliseerd’ taalgevoel. Je ziet zo’n constructie, denkt erover na, analyseert hem, en je analyse wijst uit dat er iets mis is. Die conclusie zet zich om in een zeker weten dat er iets mis is, en vervolgens besmet dat je taalgevoel.
Er zijn twee redenen waarom ik het moeilijk vind om dit te schrijven. Ten eerste is dat gerationaliseerde taalgevoel nou precies wat de meeste taalgebruikers de taalkundigen verwijten, en, laat ik het maar eerlijk toegeven, misschien soms nog wel eens terecht ook. Ik herken dat als taalkundige heel goed, dat je oordeel over een constructie beinvloed wordt door je analyse. En zolang die analyse in orde is, is er ook niets aan de hand. Maar evengoed breekt vaak de hel los: Laten die taalkundigen toch eens ophouden met hun kunstmatige regeltjes die kunstmatige ongrammaticaliteiten aanwijzen die het natuurlijke taalgevoel belemmeren! Laten ze het taalgevoel toch overlaten aan de grote schrijvers, die immers de professionals zijn van het taalgebruik!
Alsof dat nog niet genoeg is, bestaat er nog een tweede reden voor mijn aarzeling. Nou denkt er eens iemand na over een taaluiting, en nou doet eens iemand een serieuze poging tot grammaticale analyse ter onderbouwing van een taalgevoel, en dan is het nog niet goed! Erg, erg jammer. Zo manoeuvreer mij als taalkundige wel in een heel benarde positie: beschimpt door de voorstanders van het onbelemmerde taalgevoel en door mijn zelotische kritiek ook nog eens vervreemd van de aanhangers van de grammaticale analyse.
Peter-Arno Coppen
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-= *-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://www.neder-l.nl/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Neder-L wordt ook verspreid via de Internet-newsgroup bit.lang.neder-l | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@neder-l.nl, naar | | Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de | | evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@meertens.knaw.nl of naar | | P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------* *-Einde-------------------- Neder-L, no. 0212.a --------------------------*
Laat een reactie achter