| Subject: | Neder-L, no. 0304.b |
| From: | Ben Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Sun, 27 Apr 2003 19:43:41 +0100 |
| Content-Type: | text/plain |
********************* *-Elfde-jaargang----------- Neder-L, no. 0304.b -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0304.21: Evenementenagenda, met: | | - 16e Wibautworkshop, met F. van Beinum over de | | ontwikkeling van het menselijk stem, wo 7 mei 2003 | | (Amsterdam) | | - Presentatie handelseditie dissertatie Michiel van | | Kempen: 'Een geschiedenis van de Surinaamse | | literatuur', vr 9 mei 2003 (Den Haag) | | - Presentatie nieuwe boek 'Thuis' van Marion Bloem, | | za 24 mei 2003 (Den Haag) | | - Lezingenmiddag Indische Letteren, vr 30 mei 2003 | | (Leiden) | | - Koninginnenacht, in de nacht van di 29 april op wo | | 30 april 2003 (Nijmegen) | | (2) Vac: 0304.22: Vacatures Meertens Instituut en ACLC (UvA), beide te | | Amsterdam, voor: | | - een aio op het onderzoeksterrein van de geografische| | variatie binnen het Nederlands (Meertens Instituut);| | - een aio op het onderzoeksterrein van de eerste | | taalverwerving van het Nederlands (UvA); | | - een postdoc op het onderzoeksterrein van de tweede | | taalverwerving van het Nederlands (UvA) | | (deadline: di 6 mei 2003) | | (3) Vac: 0304.23: Vacature voor een Bilderdijk-bibliograaf bij de UBVU | | van de Vrije Universiteit Amsterdam (deadline: wo 7 | | mei 2003) | | (4) Rub: 0304.24: Hora est! Promotie P.J.H. van den Berg op di 29 april | | 2003 te Tilburg | | (5) Med: 0304.25: Overleden: Johannes Barnard (1922-2003), Elisabeth | | Keesing (1911-2003), Egidius G.A. Galama (1912-2003) | | (6) Med: 0304.26: LVVN-lezing 'Waar zit de winst? De digitalisering in | | de letteren' door Rene van Stipriaan op za 10 mei | | 2003 te Leiden | | (7) Med: 0304.27: Even voorstellen: Catharijne Press, uitgeverij en | | verzendantiquariaat gespecialiseerd in miniatuurboeken| | (8) Med: 0304.28: UB Amsterdam verwerft collectie van Lindonk | | (9) Med: 0304.29: Lezingen in de reeks 'Seminar in Electronic Editing' | | van het CTB te Gent: vr 2 mei 2003 prof. dr. Martha | | Nell-Smith over Dickinson; vr 16 mei 2003 dr. Melissa | | Terras over het gebruik van de computer bij het lezen | | van de 'Vindolanda tablets' | |(10) Sym: 0304.30: NL-Term Themadag over terminologie als | | interdisciplinair vakgebied op wo 18 juni 2003 op de | | Vrije Universiteit te Amsterdam | |(11) Lit: 0304.31: Binnenkort te verschijnen: A.O. Kouwenhoven. Tussen | | straat en weg: een inventarisatie van achtervoegsels | | en simplicia in straat- en wegnamen. (Zeist, 2003) | |(12) Lit: 0304.32: Pas verschenen: De Hollandsche Vertaalmolen door Cees | | Koster (Den Haag, 2003) en Een vorm van lezen door | | Cees Koster en Ton Naaijkens. (Den Haag, 2003) | |(13) Col: 0304.33: Linguistisch Miniatuurtje XCII: Vers geschreven | |(14) Col: 0304.34: Column Willem Kuiper, no. 63: De Noormannen in | | Breda #2 | |(15) Informatie over Neder-L | | | *-------------------------- ------------27-april-2003-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Apr 2003 00:00:35 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030421.html
Subject: Rub: 0304.21: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, Studio Taalwetenschap, Wibautstraat 3
16e Wibautworkshop, woensdag 7 mei 2003, 15.00 uur
- Dr. Florien van Beinum (UvA) spreekt over de ontwikkeling van het menselijk spreekinstrument. Inlichtingen: +31 (0)20-5961130; e-mail: info@studiotaalwetenschap.nl.
DEN HAAG, Theater aan het Spui, Spui 197
Boekpresentatie Michiel van Kempen, vrijdag 9 mei 2003, 19.30 uur.
- Presentatie van de handelseditie van de dissertatie van Michiel van Kempen: ‘Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur’, georganiseerd door de Vereniging Surinen, Uitgeverij De Geus en de Stichting Out of Bounds. De avond wordt gepresenteerd door Rabin Baldewsingh en omvat o.a. een gesprek met de auteur, voordrachten van Chitra Gajadin, Antoine de Kom, Eva Gerlach, Guillaume Pool, Jana Berenova, Victor Vroomkoning, Annel de Nore en Ellen Ombre en een optreden van het Trio Henry Muldrow. Het boek wordt aangeboden aan Thea Doelwijt en Eva Gerlach. Nadere informatie bij uitgever De Geus +31 (0)76-5228151 en bij Vereniging Surinen +31 (0)70-3292888.
DEN HAAG, Het Indisch Huis
Boekpresentatie Marion Bloem, zaterdag 24 mei 2003, 19.00 uur.
- Presentatie van ‘Thuis’ door Marion Bloem. Op het programma staan een inleiding door Bert Paasman en een interview door Alfred Birney.
LEIDEN, Centraal Faciliteitengebouw Universiteit Leiden
Lezingenmiddag Indische Letteren, vrijdag 30 mei 2003, 14.00 uur.
- Lezingenmiddag van het tijdschrift Indische Letteren met o.a. een interview met Adriaan van Dis door Peter van Zonneveld.
NIJMEGEN, Theaterzalen LUX, Marienburg 39, Nijmegen
Koninginnenacht, dinsdag 29 april – woensdag 30 april 2003, 21.00 – 05.00 uur.
- De Koninginnenacht wordt dit jaar in de LUX-theaterzalen met een uitgebreid programma gevierd, vol met poezie, theater, muziek, nieuwe composities, spoken word, beeldende kunst, video, side show hangouts, deejays, veejays. Met optredens van: Geschmacksverstarker, Can-of-be & Julie Schott (Mizpah), Wilfried de Jong, Theater Bellevue, Oscar van den Boogaard, Cuny Jansen, Saskia de Coster, Tommy Wieringa, Martin Fondse, Jan Klug, Said El Haji, Thomas Verbogt, deejay Fat, Blossum, Dziga, Sharon Gesthuizen, Doro Krol, Anky van der Heijden, Crab Salat, Maureen Prins, NO TV dvd presentatie, stanzacrew, Daniel Dee & de MDKLNKRS, Gewassen, gedichten bordeel, Bregje Jaspers, Sieger M Geertsma, Tsead Bruinja, Tim Ceustermans (B), Tjitske Jansen, Bo van de Graaf (Yma Zumac special), Lance, Johnny Smoke, Dre, the Organic Brothers.
Voorverkoop 12 euro, deur 14 euro. Voorverkoopadressen: kassa LUX Marienburg 39 Nijmegen en cafe de Plak, Bloemerstraat Nijmegen. Reserveren kan ook: stuur een mail met je naam, adres en telefoonnummer naar info@wintertuin.nl. Zie ook: http://www.wintertuin.nl/.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sat, 26 Apr 2003 12:46:24 +0200
From: Hans Bennis <hbennis@xs4all.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030422.html
Subject: Vac: 0304.22: Vacatures Meertens Instituut en ACLC (UvA), beide te Amsterdam (…) (deadline: di 6 mei 2003)
===================
Vacatures Amsterdam
===================
Het ACLC (UvA) en het Meertens Instituut (KNAW) zoeken drie uitvoerders voor het door NWO gefinancierde onderzoeksprogramma Variation in Inflection. Het programma heeft tot doel om de variatie die er binnen het Nederlands bestaat op het gebied van verbale inflectie (de vervoeging van werkwoorden) en adjectivale inflectie (de verbuiging van bijvoeglijk naamwoorden) in kaart te brengen op vier verschillende gebieden: diachrone ontwikkeling, geografische variatie, eerste en tweede taalverwerving. Het programma beoogt een bijdrage te leveren aan een antwoord op de vraag welke factoren betrokken zijn bij taalverandering en taalvariatie. Het theoretische kader is dat van de generatieve grammatica.
Voor de uitvoering van ‘Variation in Inflection’ worden kandidaten (v/m) gezocht voor de volgende drie posities:
- AIO op het onderzoeksterrein van de geografische variatie binnen het Nederlands (Meertens Instituut)
- AIO op het onderzoeksterrein van de eerste taalverwerving van het Nederlands (UvA)
- POSTDOC op het onderzoeksterrein van de tweede taalverwerving van het Nederlands (UvA) 0,8 fte
Inlichtingen (alle vacatures)
De beschrijving van het project en meer inhoudelijke informatie over de functies kunt u vinden op http://www.meertens.knaw.nl/vacatures.html (Meertens Instituut) en op http://www.hum.uva.nl/research/aclc (ACLC). Tevens vindt u de volledige beschrijving van deze vacatures, inclusief wijze van solliciteren en aanstellen, op http://www.uva.nl/vacatures.
Voor meer informatie over deze vacatures kunt u zich wenden tot de onderzoeksleiders van het programma, prof. dr. H.J. Bennis, e-mail hans.bennis@meertens.knaw.nl, telefoon +31 (0)20-4628.500 en prof. dr. F.P. Weerman, e-mail fred.weerman@hum.uva.nl, telefoon +31 (0)20-525 4737.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 23 Apr 2003 17:15:06 +0200
From: Wim Heijting <W.Heijting@ubvu.vu.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030423.html
Subject: Vac: 0304.23: Vacature voor een Bilderdijk-bibliograaf bij de UBVU van de Vrije Universiteit Amsterdam (deadline: wo 7 mei 2003)
=============================================
Vacature Amsterdam voor Bilderdijk-bibliograaf
=============================================
vacaturenummer 4501.2003079
De Vereniging Het Bilderdijk-Museum is opgericht ter bevordering van onderzoek naar de persoon, het werk en de omgeving van de dichter en denker Willem Bilderdijk (1756-1831). Het Museum is gevestigd in het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit bij de Bibliotheek (UBVU), afdeling Handschriften en Oude Drukken / Studiecentrum voor Protestantse Boekcultuur. De UBVU zoekt ten behoeve van het Museum een onderzoeker voor het project De primaire bibliografie van de werken van Willem Bilderdijk.
Taak
Het vervaardigen van beknopte bibliografische beschrijvingen van de tot nu toe verschenen zelfstandige publicaties en de tot en met 1831 verschenen niet-zelfstandige publicaties van Willem Bilderdijk. Naast de exemplaren van deze publicaties in eigen bezit (waarbij reeds bibliografische documentatie aanwezig is) dienen ook exemplaren elders opgespoord en onderzocht te worden. Voorts behoort tot de taken het schrijven van een inleiding, het opstellen van registers, alsmede het redigeren en persklaar maken van de bibliografie.
Functie-eisen
Een academische opleiding in de letteren (bij voorkeur Nederlandse letterkunde); kennis van de analytische bibliografie; redactionele vaardigheden.
Bijzonderheden
Het project omvat achttien maanden voltijds werk en kan eventueel in deeltijd uitgevoerd worden. De arbeidsovereenkomst wordt aangegaan voor een periode van een half jaar, met daarna de mogelijkheid tot verlenging. Op de website kunt u onze arbeidsvoorwaarden uitgebreid terugvinden: http://www.vu.nl/vacatures.
Salaris
Afhankelijk van opleiding en ervaring maximaal EUR 3.385,- bruto per maand (salarisschaal 10) bij volledige werktijd.
Informatie
Nadere informatie wordt gaarne verstrekt door de heer dr. W. Heijting, conservator Handschriften en Oude Drukken UBVU, +31 (0)20-4445149, e-mail: w.heijting@ubvu.vu.nl, of door de heer dr. J. van Eijnatten, voorzitter van de Vereniging Het Bilderdijk-Museum, +31 (0)20-4446408, e-mail: j.van.eijnatten@let.vu.nl.
Schriftelijke sollicitaties onder vermelding van het vacaturenummer linksboven op de brief en envelop, binnen 14 dagen na het verschijnen van deze advertentie (23 april 2003), te richten aan de Vrije Universiteit, de heer drs. D.M. Schut, bibliothecaris UBVU, De Boelelaan 1103, 1081 HV Amsterdam of per e-mail: d.m.schut@ubvu.vu.nl.
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Apr 2003 00:00:35 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030424.html
Subject: Rub: 0304.24: Hora est! Promotie P.J.H. van den Berg op di 29 april 2003 te Tilburg
=========
Hora est!
=========
Dinsdag 29 april 2003, Universiteit van Tilburg
P.J.H. van den Berg: ‘Welkom in het leven’. Over een van de eerste Nederlandse geillustreerde tijdschriften, Eigen Haard (1875-1941).
Promotores: prof. dr. H.J.A. Verdaasdonk, prof. dr. J.M.H.J. Hemels.
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Apr 2003 00:00:35 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030425.html
Subject: Med: 0304.25: Overleden: Johannes Barnard (1922-2003), Elisabeth Keesing (1911-2003), Egidius G.A. Galama (1912-2003)
=========
Overleden
=========
Op 16 april 2003 overleed te Laren (NH) de schrijver en regisseur Hendrik Johannes Barnard (* 8 augustus 1922 te Rotterdam). Henk Barnard was jarenlang eindredacteur van het Ikon-programma Kenmerk en regisseerde voor de Vara “Ja zuster nee zuster” en “Klatergoud”. Hij schreef jeugdboeken als “De Marokkaan en de kat van Tante Da” (1973) en “Kon hesi beka / Kom gauw terug” (1977), waarvoor hij Gouden Griffels kreeg en “Hier ben ik dan …” (1982), bekroond met een Zilveren Griffel. “Laatste nacht in Jeque” leverde hem de Nienke van Hichtum-prijs op in 1979. Voor zijn gehele oeuvre ontving hij in 1982 de Staatsprijs voor kinder- en jeugdliteratuur. Zie voor nadere bio- en bibliografische gegevens: http://home.wanadoo.nl/richard.thiel/auteurs/hbarnard.htm.
Op 17 april 2003 overleed te Den Haag de schrijfster dr. Elisabeth Keesing (* 15 juli 1911 te Amsterdam). Na haar studie Nederlands volgde een promotie op een historisch onderwerp, “De economische crisis van 1763 te Amsterdam”, in 1939. Zij debuteerde na haar terugkomst als weduwe van haar verblijf in Indie als Elisabeth de Jong-Keesing met de novelle “Brief aan Sai Poh”. Van 1947 tot 1968 was ze lerares Nederlands aan het Vossius gymnasium. In 1960 won ze de Novelleprijsvraag CPNB met “De Zalenman” dat als boekenweekgeschenk verscheen. In 1972 huwde zij met de P.C. Hooft-kenner H.W. van Tricht. In 1983 publiceerde ze de historische roman “Constantijn en Christiaan” over de zonen van Huygens, in 1987 gevolgd door een roman over de vrouwen rondom vader Huygens, “Het volk met lange rokken”. In 1993 ontving zij de Anna Bijns-prijs die hernieuwde belangstelling voor haar werk meebracht. Zie voor nadere bio- en bibliografische informatie: http://www.biblioweb.nl/auteurs/keesing.htm en http://www.targetsoft.net/elisabeth%20keesing.htm.
Op 22 april 2003 overleed te De Bilt prof. dr. Egidius Gerardus Antonius Galama (* 1912). Galama was bijzonder hoogleraar Friese taal en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden. Hij promoveerde in 1941 in Utrecht op de dissertatie ‘Twee zestiende-eeuwse spelen van de verlooren zoone door Robert Lawet’. Zijn oratie op 11 november 1963 aan de Universiteit van Amsterdam ging over ‘Gysbert Japiks en het oordeel van tijdgenoot en nageslacht’, een onderwerp waaraan hij tal van publicaties wijdde in tijdschriften en bundels. In 1977 verzorgde Galama een bloemlezing uit de Friese literatuur ‘Specimina linguae Frisiae, saeculorum XVII et XVIII’ in de reeks Textus Minores. Op 17 september 1982 ontving hij bij zijn 70e verjaardag een Earefrissel voor zijn verdiensten voor de Friese literatuur.
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sat, 26 Apr 2003 10:45:26 +0200
From: Guido Leerdam <guido.leerdam@wolmail.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030426.html
Subject: Med: 0304.26: LVVN-lezing 'Waar zit de winst? De digitalisering in de letteren' door Rene van Stipriaan op za 10 mei 2003 te Leiden
=====================================================
‘Waar zit de winst? De digitalisering in de letteren’
Lezing van de Landelijke Vereniging van Neerlandici
door Rene van Stipriaan
=====================================================
Rene van Stipriaan (renaissancist) is redacteur van de DBNL, de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren. Het DBNL-project wordt uitgevoerd door de gelijknamige stichting, die in Leiden gevestigd is. De Stichting DBNL, op 6 juli 1999 opgericht door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, ontvangt steun van onder andere NWO en de Nederlandse Taalunie.
De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren is een platform voor de gehele neerlandistiek en staat in beginsel open voor inbreng van derden. De DBNL streeft actief samenwerking met onderzoekers en instellingen na. Er worden uiteenlopende digitaliseringsplannen ten uitvoer gebracht, waarbij de inhoudelijke projecten van onderzoekers met technische ondersteuning van de DBNL tot internet-publicaties worden verwerkt.
Publicaties van Van Stipriaan zijn ‘Ooggetuigen van de wereldgeschiedenis in meer dan honderd reportages’ (in samenwerking met Geert Mak) en – recent – ‘Het volle leven. Nederlandse literatuur en cultuur ten tijde van de Republiek (1550-1800)’.
Wanneer: zaterdag 10 mei, vanaf 15.00 uur
Waar: Centraal Faciliteitengebouw Universiteit Leiden, Cleveringaplaats 1
Toegang gratis; i.v.m. de zaal wel graag van te voren een e-mailtje naar guido.leerdam@wolmail.nl
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 25 Apr 2003 10:54:53 +0200
From: Catharijne Press <catharijnepress@tiscali.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030427.html
Subject: Med: 0304.27: Even voorstellen: Catharijne Press, uitgeverij en verzendantiquariaat gespecialiseerd in miniatuurboeken
==================================
Even voorstellen: Catharijne Press
==================================
Piepklein zijn ze, de boeken van uitgeverij Catharijne Press Miniature Books. Met een gemiddelde grootte van 42 mm breed en 63 mm hoog meten ze nauwelijks meer dan een flink lucifersdoosje. Het zijn echte juweeltjes: mooi papier en drukwerk (veelal verzorgd door Joh. Enschede), fraaie typografie. Vaak zijn ze voorzien van een originele miniatuur houtgravure. Met chirurgische precisie en eindeloos veel geduld worden ze met de hand gebonden. Alle boeken zijn genummerd en verschijnen in een oplage van ca. 150-200 exemplaren.
Nederland kent slechts enkele verzamelaars van miniatuurboeken. De meeste boeken van de Catharijne Press verdwijnen over de grens. Naar de Verenigde Staten vooral, maar ook in Groot-Brittannie en Japan zijn veel liefhebbers.
De Catharijne Press is niet alleen een uitgeverij, maar ook een verzendantiquariaat gespecialiseerd in de in- en verkoop van miniatuurboeken. Het antiquariaat is uitsluitend op afspraak te bezoeken. De hele winkelvoorraad, alle boekjes zorgvuldig verpakt in postzegelzakjes, past in een paar schoenendozen. Een- a tweemaal per jaar geeft de Catharijne Press een catalogus uit en vervolgens worden vanuit Nederland kleine pakketjes over de hele wereld verzonden.
De catalogus bevat zo’n 300 miniatuurboeken van uitgeverijen over de gehele wereld, met name Nederland, Duitsland, Groot-Brittannie, de Verenigde Staten en Hongarije. Dat laatste land staat bij kenners hoog aangeschreven vanwege de uitmuntende kwaliteit van de miniatuurboeken die er worden gemaakt. In de catalogus is een speciale plaats ingeruimd voor micro-miniaturen, boeken op poppenhuisformaat. Geen blanco boekjes of met behulp van een kopieerapparaat verkleinde exemplaren, maar echte gedrukte boeken. Sommige bevatten zelfs met de hand ingekleurde illustraties. Een aquarel gemaakt met een minuscuul penseeltje.
Er bestaan nog kleinere boeken. Een luttele 5 x 5 mm, ongeveer een luciferskop, is ‘A Kapa’ van de Joegoslavische kunstenaar Karoly Andrusko. Dit in leer ingebonden kunstwerkje bevat 20 originele houtsneden.
De Catharijne Press, 20 jaar geleden opgericht door Guus en Luce Thurkow in Utrecht, is onlangs overgenomen door Trijnie Duut en Gerjan Heij en is nu gevestigd in Velp, Gelderland. Voor meer informatie of een catalogus kunt u e-mailen naar: catharijnepress@tiscali.nl of schrijven naar: Catharijne Press Miniature Books, Evertsenlaan 5a, 6881 GA Velp. Bij zeer dringende vragen kan er ook telefonisch contact worden opgenomen: tel: +31 (0)26-327. 31.27 / fax: +31 (0)26-327.31.26.
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Apr 2003 00:00:35 +0200
From: P.J. Verkruijsse <piet.verkruijsse@hum.uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030428.html
Subject: Med: 0304.28: UB Amsterdam verwerft collectie van Lindonk
===========================================
UB Amsterdam verwerft collectie van Lindonk
===========================================
De Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam heeft onlangs het complete fonds van Van Lindonk Special Project bv (vLSP) verworven. Van Lindonk is geen gewone uitgever, maar een uitgever in opdracht van derden, zoals ondernemingen en publieke organisaties. De publicaties van deze uitgever vallen op door de productiewijze en vormgeving. Door hun bijzondere karakter ontbreken zij doorgaans in openbare collecties. Slechts in een enkel geval bereikten de uitgaven van vLSP via de reguliere boekhandel het publiek, zoals het in 1976 in samenwerking met De Bezige Bij uitgebrachte “’t Koffertje van Wim Kan”.
vLSP, die vorig jaar zijn veertigjarig jubileum vierde, heeft tot nu toe zo’n negenhonderd uitgaven bedacht en gerealiseerd. Het gaat met name om jubileumboeken, relatiegeschenken, gelegenheidsuitgaven en jaarverslagen. Zo werd in 1984 in opdracht van Unilever voor het merk Blue Band een serie basiskookboeken ontwikkeld, waarvan er miljoenen zijn verkocht. Van een serie miniboekjes voor Albert Heijn gingen er in acht weken zestien miljoen over de toonbank (a 10 cent). Speciaal in een kleine oplage van slechts tweehonderdvijftig exemplaren maakte vLSP voor Brenninkmeijer een boek over de gelijknamige familie, waarvan slechts een exemplaar voor het eigen archief behouden mocht worden.
De Van Lindonkcollectie sluit naadloos aan bij de collectie bijzondere moderne uitgaven, zoals de best verzorgde boeken, de best verzorgde jaarverslagen en wordt dan ook ondergebracht bij de Bijzondere Collecties. De Bijzondere Collecties beheren oude drukken, bijzondere moderne uitgaven, handschriften, kaarten en beeldmateriaal als prenten, affiches en foto’s. Er zijn bekende en omvangrijke collecties op het gebied van de boekgeschiedenis, hebraica en judaica, en het protestantisme. De Bijzondere Collecties bieden studenten, onderzoekers en andere belangstellenden een grote verscheidenheid aan onderzoeksmateriaal. Ook met tentoonstellingen, publicaties, lezingen en presentaties wordt gewezen op het belang van dit culturele erfgoed voor onderwijs en onderzoek.
Nog in dit jaar zal de Universiteitsbibliotheek van 14 oktober 2003 tot en met 9 januari 2004 een tentoonstelling aan deze nieuw verworven collectie wijden. Zie ook http://www.uba.uva.nl/bijzondere_collecties en http://www.vlsp.nl/product.htm.
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Apr 2003 00:00:35 +0200
From: Edward Vanhoutte <evanhoutte@kantl.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030429.html
Subject: Med: 0304.29: Lezingen in de reeks 'Seminar in Electronic Editing' van het CTB te Gent: vr 2 mei 2003 prof. dr. Martha Nell-Smith over Dickinson; vr 16 mei 2003 dr. Melissa Terras over het gebruik van de computer bij het lezen van de 'Vindolanda tablets'
=============================
Seminar in Electronic Editing
=============================
Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie (CTB) nodigt u uit op twee lezingen in de reeks ‘Seminar in Electronic Editing’. Nadere informatie: http://www.kantl.be/ctb/seminar/.
Op 2 mei houdt prof. dr. Martha Nell-Smith (Maryland Institute for Technology in the Humanities, USA) een lezing getiteld “Dickinson, a User’s Guide”.
Op 16 mei verwelkomen we dr. Melissa Terras (Royal Academy of Engineering & Oxford University, UK) die een lezing houdt getiteld: “They wrote it, but how do we read it? The Vindolanda tablets and advanced computing techniques.” (Abstracts verder in deze mail).
De voertaal van beide Seminars is Engels. De toegang is vrij. Aanmelden hoeft niet, maar wordt gewaardeerd (evanhoutte@kantl.be). Achteraf is er een bescheiden wijnreceptie.
Het CTB organiseert het Seminar in Electronic Editing waarop (inter)nationale sprekers lezingen en demonstraties geven. De seminars zijn vrij toegankelijk en vinden plaats in het gebouw van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde in de Koningstraat 18 te Gent.
2 MEI 2003 (vrijdag, 10.30 uur)
Prof. dr. Martha Nell-Smith (Maryland Institute for Technology in the Humanities, USA): “Dickinson, a User’s Guide”.
Abstract: In any period, some poetry will discover that which can only be done in and as writing by using new technical means available, while other poetry will bring into the present of writing the forms and motifs of previous technological and historical moments. Neither approach is invalid just as neither is surefire, but evaluating one approach by the criteria derived from the other is misguided (Bernstein “The Art of Immemorability”). The subject of this talk is to muse on that critical observation by Charles Bernstein and upon a task I have undertaken (to write a a short introduction to Emily Dickinson for Blackwell’s Introductions to Literature in order to offer some reflections on the status and reach of the author Emily Dickinson, the state of Dickinson studies, the state of digital humanities, and some of the broader implications of each for twenty-first century literature, culture, and education, for the importance and meaning of poetry.
Martha Nell-Smith (mnsmith@umd.edu) is professor of English and Director of the Maryland Institute for Technology in the Humanities. She is the general editor of the Dickinson Electronic Archives and has written and edited many books and articles on Emily Dickinson.
16 MEI 2003 (vrijdag, 14.30 uur)
Dr. Melissa Terras (Royal Academy of Engineering, UK): “They wrote it, but how do we read it? The Vindolanda tablets and advanced computing techniques”.
Abstract: The ink and stylus texts discovered at the Roman fort of Vindolanda are a unique resource for scholars of the Roman occupation of Britain. This lecture will present the development of an appropriate knowledge based system, developed at the University of Oxford, to aid papyrologists in the reading of the stylus texts. The system uses input from image processing techniques, statistical representations of language, and additional procedural information elicited from the experts themselves, to output possible and probable interpretations of the stylus texts. As such, it is the first system that has been developed to aid historians in reading ancient texts.
The ink and stylus texts from Vindolanda, a Roman fort on the Stanegate near Hadrian’s Wall and modern day Chesterholm, are an unparalleled source of information regarding the Roman Army for historians, linguists, palaeographers, and archaeologists. Textual sources regarding the Roman army from this period – around 100 AD – are rare, and the ink and stylus tablets provide a personal, immediate, detailed record of the Roman fort at Vindolanda. The hand-writing on the ink texts can be made visible through the use of infrared photography. However, due to their physical state, the stylus tablets (one of the forms of official documentation of the Roman Army) have proved almost impossible to read. (Further information regarding Vindolanda can be found at http://vindolanda.csad.ox.ac.uk/).
A program of research was set up in the Department of Engineering Science and the Centre for the Study of Ancient Documents, University of Oxford, UK, to explore the extent to which techniques from Artificial Intelligence could be used to develop a system that would aid historians in reading the stylus texts. This system would utilise image processing techniques that have been developed in the Department of Engineering Science to analyse the stylus tablets (Bowman, Brady et al 1997, Brady et al 2003), whilst incorporating knowledge elicited from experts working on the texts, to propagate possible suggestions of the text contained within the tablets (Terras 2002).
This lecture will report on what appears to be the first system developed to aid experts in the process of reading an ancient document. There has been little previous research carried out to see how papyrologists actually carry out their task, and this project studied closely how experts working with primary sources, such as the Vindolanda Texts, operate. Using Knowledge Elicitation Techniques, a model is proposed for how they read a text. Information regarding the letter forms and language used at Vindolanda was collated. A corpus of XML annotated images was built up, to provide a data set regarding the letter forms used in the ink and stylus texts. In order to relate this information to the work done on image processing, a stochastic Minimum Description Length (MDL) architecture was adopted, and adapted, to form the basis of a system that can propagate interpretations of the Vindolanda texts (Robertson 2001). In doing so a system was constructed that can read in image data and output textual interpretations of the writing that appears on the documents. This research presents the first stages towards developing a cognitive visual system that can propagate realistic interpretations from image data, and so aid the papyrologists in their task.
Melissa Terras (TerrasM@raeng.co.uk) graduated from the University of Glasgow with an MA in English Literature and the History of Art. She then went on to gain a Masters in IT and the Humanities, before recently completing her doctorate at The University of Oxford. This was a joint project between the Department of Engineering Science and the Centre for the Study of Ancient Documents, which looked at how to build cognitive systems to aid historians read damaged and deteriorated texts. She is currently the Assistant Manager of the Engineering Policy department at the Royal Academy of Engineering, Westminser, advising the UK Government on science and technology. Her research interests include image processing, virtual reality, artificial intelligence, knowledge elicitation, and textual encoding, in order to build computational tools to aid humanities scholars in their tasks. She has published various articles on virtual reality and archaeology, and the use of computers for the study of ancient documents. This seminar will elaborate on her recently completed doctoral thesis.
Edward Vanhoutte, Co-ordinator Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie – CTB (KANTL), Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde Koningstraat 18, B-9000 Gent, +32 (0)9-265.93.51, +32 (0)9 265.93.49, evanhoutte@kantl.be, http://www.kantl.be/ctb/, http://www.kantl.be/ctb/vanhoutte/.
(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 22 Apr 2003 14:11:39 +0100
From: Hennie van der Vliet <hd.vander.vliet@let.vu.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030430.html
Subject: Sym: 0304.30: NL-Term Themadag over terminologie als interdisciplinair vakgebied op wo 18 juni 2003 op de Vrije Universiteit te Amsterdam
==========================================================
Themadag over terminologie als interdisciplinair vakgebied
==========================================================
Op woensdag 18 juni 2003 houdt NL-Term, de vereniging voor Nederlandstalige terminologie, een NL-Term Themadag over terminologie als interdisciplinair vakgebied. De Themadag heeft als titel ‘Taal, Kennis en Terminologie: een verkenning van interdisciplinaire mogelijkheden en grenzen’ en vindt plaats op de Vrije Universiteit te Amsterdam.
De terminologie is een interdisciplinair vakgebied. Terminologen zouden gebruik kunnen maken van de inzichten uit diverse taalkundige disciplines, maar bijvoorbeeld ook van inzichten uit de kunstmatige intelligentie. In de praktijk valt het natuurlijk niet mee op de hoogte te blijven van alle recente ontwikkelingen in uiteenlopende disciplines. De voordelen van het interdisciplinaire karakter van de terminologie, het profiteren van ander onderzoek, worden zodoende niet optimaal benut.
De vereniging NL-Term wil de bezoekers van de themadag de gelegenheid geven zich inzicht te verschaffen in de voor de terminologie relevante verworvenheden van de genoemde disciplines. We hopen daarmee de terminologie een kwalitatieve impuls te geven.
Om dit te bereiken hebben we deskundigen uitgenodigd te komen vertellen wat hun discipline de terminologie te bieden heeft. De themadag eindigt met een plenaire discussie tussen een aantal vooraanstaande terminologen die samen met de zaal en de sprekers de raakvlakken tussen de terminologie en de verschillende disciplines evalueren.
In verband met onze wens het vak een kwalitatieve impuls te geven, is het niet onbelangrijk dat de themadag aan de VU wordt gehouden, waar op dit ogenblik de enige Nederlandse masteropleiding Lexicologie en Terminologie wordt verzorgd. De eerste generatie masterstudenten zal u met posterpresentaties van eigen werk een indruk geven van hun kwaliteiten en van het niveau van de opleiding.
Programma
Programmacommissie:
Willy Martin, VU Amsterdam
Hennie van der Vliet, VU Amsterdam
Truus Kruyt, INL Leiden
Jan Roukens, Brussel
09.45 – 10.15 inschrijving
10.15 – 10.20 verwelkoming
Willy Martin, Vrije Universiteit Amsterdam
10.20 – 10.30 opening door de dagvoorzitter
Jan Roukens (voorzitter NL-TERM)
10.30 – 11.10 morfologie en terminologie
Willy Smedts, Katholieke Universiteit Leuven
11.10 – 11.50 vertaalwetenschap en terminologie
Ton Naaijkens, Universiteit Utrecht
11.50 – 12.30 lexicale semantiek en terminologie
Hennie van der Vliet, Vrije Universiteit Amsterdam
12.30 – 14.20 lunch, met aansluitend presentatie van
het eigen werk van MA-studenten Lexicologie en Terminologie
14.20 – 15.00 kennistechnologie en terminologie
Guus Schreiber, Vrije Universiteit Amsterdam
15.00 – 15.40 vakspecialismeen terminologie
Jan Pols, Pinkhof Geneeskundig Woordenboek en Universiteit Groningen
15.40 – 16.00 koffie/ thee
16.00 – 17.00 ronde-tafeldiscussie
Elsemiek ten Pas, Frieda Steurs, Rita Temmerman, Marcel Thelen, Willy Martin (voorzitter)
17.00 borrel
Prijs (incl. lunch en consumpties):
leden NL-TERM: EUR 15
niet-leden: normale prijs: EUR 25, studenten/senioren EUR 15
Aanmelding en informatie bij:
H. van der Vliet
Opl. Taalwetenschap
Vrije Universiteit
1081 HV Amsterdam
tel: +31 (0)20-444.64.66
fax: +31 (0)20-661.30.54
e-mail: hd.vander.vliet@let.vu.nl
Bovendien vindt u informatie op de website: http://www.nlterm.org.
(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 16 Apr 2003 16:16:37 +0200
From: A.O. Kouwenhoven <koudis@tiscali.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030431.html
Subject: Lit: 0304.31: Binnenkort te verschijnen: A.O. Kouwenhoven. Tussen straat en weg: een inventarisatie van achtervoegsels en simplicia in straat- en wegnamen. (Zeist, 2003)
=========================
Binnenkort te verschijnen
=========================
Tussen straat en weg: een inventarisatie van achtervoegsels en simplicia in straat- en wegnamen. Door dr. A.O. Kouwenhoven. Zeist: Discom, 2003. Formaat 21 x 29 cm.; 75 blz. ISBN 90-73971-30-6. Prijs bij intekening voor 15 mei a.s. EUR 12,50 (incl. verzendkosten en BTW). Prijs na 15 mei a.s. EUR 16,00 (incl.).
Deze studie is gebaseerd op een gedigitaliseerd bestand van vrijwel alle namen van straten, wegen, pleinen, dreven, stegen e.d. in Nederland. Er komt een verrassend beeld uit naar voren van een grote verscheidenheid aan achtervoegsels in straatnamen (ruim 400: van -aak tot -zwin), die veelal een relatie hebben met oude veld- en waternamen.
Een uitvoerige inleiding met talrijke literatuurverwijzingen gaat o.a. in op soortnamen en eigennamen, op vroegere en moderne straatnaamgeving, op achtervoegsels als orienteringsmiddel en op systemen van genummerde straten.
Het hoofdgedeelte bestaat uit een alfabetische lijst van achtervoegsels, met vermelding van mogelijke betekenissen en voorbeelden met de plaatsen waar deze voorkomen. Bij elk achtervoegsel staat ook een statistische opgave van het totaal aantal voorkomens in Nederland.
Een index op alle als voorbeeld genoemde straatnamen, met de plaatsen van voorkomen, besluit het geheel.
De publicatie richt zich in het bijzonder op naamkundigen, historisch-geografen, gemeentelijke overheden, diensten stadsontwikkeling, commissies voor de straatnamen, lokale historici, bibliotheken met gebruikers op genoemde terreinen.
De auteur is emeritus hoogleraar sociale geografie en informatiekunde te Amsterdam.
Intekenvoordeel (alleen rechtstreeks bij Stichting Discom) tot 15 mei a.s.: EUR 12,50 inclusief verzendkosten en BTW. Prijs na 15 mei a.s.: EUR 16,00 inclusief. Adres Stichting Discom: Prof. Lorentzlaan 22, 3701 CC Zeist. Fax: +31 (0)30-693.36.41. E-mail: koudis@tiscali.nl
Extra voordeel: Van dezelfde auteur verscheen eerder “Straatnamen in Nederland: een bibliografisch overzicht met inleiding en annotaties”. Zeist, 1999. 162 blz. ISBN 90-73971-28-4. Behandelt 545 straatnaamboeken en artikelen over Nederlandse straatnamen. Is nog beperkt leverbaar voor intekenaren op Tussen straat en weg. De gecombineerde prijs voor beide uitgaven is EUR 20,00 inclusief verzendkosten en BTW. Zolang de voorraad strekt.
Intekenen voor 15 mei a.s. bij:
Stichting Discom
Prof. Lorentzlaan 22
3701 CC ZEIST
of e-mail naar: koudis@tiscali.nl
of fax naar Discom: +31 (0)30-693.36.41
Het bestelde wordt zo spoedig mogelijk met rekening geleverd.
(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 22 Apr 2003 10:17:14 +0200
From: Cees Koster <Cees.Koster@let.uu.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030432.html
Subject: Lit: 0304.32: Pas verschenen: De Hollandsche Vertaalmolen door Cees Koster (Den Haag, 2003) en Een vorm van lezen door Cees Koster en Ton Naaijkens. (Den Haag, 2003)
==============
Pas verschenen
==============
De Hollandsche Vertaalmolen. Nederlandse beschouwingen over vertalen, 1820-1885. Verzameld en ingeleid door Cees Koster. (Reeks Vertaalhistorie, deel 5a) Den Haag: Stichting Bibliographia Neerlandica. ISBN 90-71313-59-X.
Een vorm van lezen. Nederlandse beschouwingen over vertalen, 1885-1946. Verzameld en ingeleid door Cees Koster en Ton Naaijkens. (Reeks Vertaalhistorie, deel 5b) Den Haag: Stichting Bibliographia Neerlandica. ISBN 90-71313-60-3.
In de Reeks Vertaalhistorie is een verzameling bloemlezingen uitgegeven met Nederlandstalige teksten over vertalen door de eeuwen heen. De hele Reeks beslaat de periode van 1200 tot 1946. Als vertaalhistorische bronnenverzameling is de reeks uniek in de wereld. Nergens vindt men zo’n uitgebreide verzameling essays, voorwoorden, boekbesprekingen, encyclopedieartikelen e.d waarmee een beeld wordt geschetst van de ontwikkelingsgang van het vertaalpoeticale denken binnen een taal- en cultuurgebied. De serie wordt nu afgesloten met de twee delen die zich op de meest recente periodes richten.
In ‘De Hollandsche Vertaalmolen’ (1820-1885) wordt bekeken op welke manier en in welke mate het romantische vertaaldenken in Nederland doordringt. Er zijn o.m. teksten opgenomen van uiteenlopende auteurs als Jacob Geel, Jacob van Lennep, J.J.L. ten Kate, Carel Vosmaer en Willem Kloos. In deze stukken komen vertalingen van o.m De Bijbel, Shakespeare, Goethe en Homerus aan de orde.
In ‘Een vorm van lezen’ (1885-1946) geeft een beeld van de ideeen over vertalen in kringen van de Tachtigers (teksten van o.m. van Van Deyssel, de latere Kloos en van Albert Verwey) en van literaire kopstukken van daarna: o.m. Van de Woestijne, Nijhoff, Vestdijk en Ter Braak.
De boeken zijn te bestellen bij: NIWI-KNAW, Klantenservice, Postbus 95110, 1090 HC Amsterdam. Kosten: 14 euro per deel.
(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Thu, 24 Apr 2003 15:02:07 +0200
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.kun.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030433.html
Subject: Col: 0304.33: Linguistisch Miniatuurtje XCII: Vers geschreven
==============================
Linguistisch Miniatuurtje XCII
Vers geschreven
==============================
Uit de gezondheidszorg is bekend dat weinig zo gevaarlijk is als een beetje kennis. Zolang mensen van niets weten kunnen ze nog terugvallen op natuurlijke neigingen, maar met een klein beetje kennis beginnen ze onmiddellijk, en op de meest verkeerde momenten, aan allerlei onduidelijke poedertjes en pillen, die vaak meer schade veroorzaken dan de oorspronkelijke kwaal. Dat dit voor de meeste andere wetenschapsgebieden precies zo geldt, valt meestal niet zo gauw op: een tekortschietende psychologische of wiskundige kennis is doorgaans niet dodelijk. Maar ook daar leidt hapsnapkennis tot grotere onzin dan geen kennis.
Dat hoorde ik afgelopen vrijdag op een aardige manier geillustreerd in het nieuwe consumentenprogramma ‘Keuringsdienst van Waarde’, waarin de betekenis van het woordje ‘vers’ centraal stond. Mooie uitzending, waarbij zelfs Van-Daleredacteur Ton den Boon geinterviewd werd, die trouwhartig probeerde uit te leggen dat het woord ‘vers’ inmiddels tientallen betekenissen heeft, en dat er veel samenstellingen zijn met ‘vers’ als tweede lid (‘kakelvers, kersvers, dagvers’, enzovoorts).
In dat programma werd een van de journalisten getroffen door een zinsnede op een pot geklopte slagroom: ‘vers geklopt’. “Vers geklopt?” vroeg hij zich af, “Wat betekent dat eigenlijk? Kun je dan ook ‘niet vers’ kloppen soms?” Een telefoontje naar de klantenservice van de zuivelproducent leverde niets dan spraakverwarring op, dus werd de fabriek zelf bezocht.
Ook in de fabriek ontspon zich een stroeve discussie over dat ‘vers geklopt’. Blijkbaar had de journalist er langer over nagedacht, want nu opperde hij dat er misschien een extra ‘e’ achter ‘vers’ moest staan, en zelfs een komma, zodat je ‘verse, geklopte slagroom’ zou krijgen. Was dat soms de bedoeling van de fabrikant? Dat zou in elk geval “grammaticaal correcter” zijn.
Ook de voorlichtster van de fabriek kwam er niet goed uit. Ze gaf de misser een beetje lacherig toe, misschien geimponeerd door het woord ‘grammaticaal’ (dat vrees ik), of onder het motto “de klant is koning”, maar ze wist in elk geval niet helder uit te leggen wat er bedoeld werd met ‘vers geklopt.’
Zo zie je waar een beperkte grammaticale kennis toe kan leiden: in het beste geval miscommunicatie, en in het ergste geval “herstel” van een “grammaticale fout” in iets wat grotere onzin is dan het gewraakte origineel. De overeenkomst met de gezondheidszorg is treffend.
Als taalkundige kun je precies reconstrueren wat er in het hoofd van de journalist om moet zijn gegaan. Ook doorzie je dan in wat voor opzicht zijn grammaticale opleiding tekort is geschoten. Het nut van grammaticaonderwijs mag dan allerwegen betwijfeld worden, hier hebben we nou eens een casus waar een pijnlijke discussie voorkomen had kunnen worden.
Wat is hier precies gebeurd? De journalist, werkend aan een programma over het begrip ‘vers’, en de schaamteloze manier waarop leveranciers en winkeliers het woord als reclamemiddel toepassen (vis van enkele weken oud die ‘vers’ wordt genoemd), stuit op het product geklopte slagroom, dat in dit verband relevant lijkt. Immers, melk haal je uit de koe, je schept er de room af en die klop je. Dat is vers. Als je dat eindproduct gaat verpakken, eerst naar groothandel en dan naar de winkelier vervoeren en dan pas verkopen, kan dat product niet meer vers zijn. En wat staat er op de verpakking? ‘Vers geklopte slagroom’!
Nu vermoed ik dat de journalist, op dit punt aangeland, zich enigszins ongemakkelijk is gaan voelen. ‘Vers geklopte’, dat betekent toch niet hetzelfde als ‘verse’? Wat doet dat ‘geklopte’ daarbij? Die slagroom is geklopt, maar is hij ook vers? Het lijkt wel (grammaticaal inzicht) alsof ‘vers’ iets zegt van ‘geklopte’. Maar dan krijg je ‘vers kloppen’. Wat is dat, “vers kloppen”? “Op verse wijze kloppen”? Hoe doe je dat dan?
In het tweede deel van de reportage is dit inzicht gerijpt tot de volgende redenering: het woordje ‘vers’ hoort grammaticaal (vanwege het ontbreken van de verbuiging) bij ‘geklopte’. Maar dat levert semantische onzin op. Blijkbaar is het de bedoeling van de fabrikant om aan te geven dat de slagroom vers en geklopt is. Maar dan moet het ‘verse, geklopte slagroom zijn’.
Waar is het grammaticaonderwijs nu tekortgeschoten? Als een werkwoordelijke constructie als voorbepaling bij een zelfstandig naamwoord wordt gebruikt, kunnen vrijwel alle bijbehorende zinsdelen meegenomen worden: het meewerkend voorwerp (‘de mij toevertrouwde documenten’), voorzetselvoorwerpen (‘de op het doel gerichte schoten’), richtingsbepalingen (‘de naar de afgrond leidende weg’), maar ook bepalingen van gesteldheid (‘de stijf geklopte slagroom, de levend begraven slachtoffers’).
De traditionele grammatica maakt geen echt onderscheid tussen deze zinsdelen wanneer ze in zo’n bijvoeglijke bepaling terechtkomen. Ze worden allemaal op een hoop geveegd met de bepalingen bij het werkwoord (‘de luid gezongen liederen’), de “echte” adverbiale bepalingen. Voor de traditionele grammatica zijn het allemaal ‘interne bijwoordelijke bepalingen’, die zich kenmerken door het ontbreken van verbuiging.
Het is evident dat dit grammaticale inzicht de hele spraakverwarring voorkomen zou hebben. ‘Vers’ in ‘vers geklopte slagroom’ is eigenlijk een bepaling van gesteldheid (een “predikatieve toevoeging”) die verbonden is met het object van ‘kloppen’, de slagroom. Die wordt geklopt ’terwijl hij vers is’, of ‘als hij nog vers is’, Dat komt overeen met het gebruik van ‘levend’ in ‘levend begraven’, en het verschilt maar een beetje van ‘stijf geklopte slagroom’, waar ‘stijf’ het andere type bepaling van gesteldheid is: de resultatieve werkwoordbepaling, die aangeeft dat de slagroom stijf wordt als resultaat van het kloppen.
Misschien dat de journalist zich nog op het verkeerde been heeft laten zetten door de titel van een satirisch programma ‘Live opgenomen’, die een contradictie lijkt. Maar dat ligt eerder aan het feit dat de betekenis “opgenomen terwijl het live was” op zijn best tautologisch is, terwijl bovendien het woord ‘live’ zoveel is gaan betekenen als “rechtstreeks, dus terwijl het gebeurt, uitgezonden”, wat in tegenspraak is met ‘opgenomen’. In dit voorbeeld kun je een eventuele verbuiging bij ‘live’ niet waarnemen, zodat beide interpretaties grammaticaal mogelijk zijn.
Bij de begrippen “geklopt” en “vers” is zo’n tegenstrijdigheid in betekenis niet aanwezig, met dien verstande dat geklopt natuurlijk wel een bewerking is die enige tijd in beslag neemt. Maar de betekenis “geklopt terwijl hij vers is” is niet tautologisch. Daarom is ‘vers geklopt’ grammaticaal geheel correct, al moet ik toegeven dat de reclamemaker natuurlijk wel de suggestie wil wekken dat ‘vers geklopt’ ook ‘vers’ is. Wie over voldoende grammaticale kennis beschikt, doorziet dat onmiddellijk.
Peter-Arno Coppen
(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Sat, 26 Apr 2003 21:15:00 +0200
From: Willem Kuiper <wkuiper@xs4all.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2003/04/030434.html
Subject: Col: 0304.34: Column Willem Kuiper, no. 63: De Noormannen in Breda 2
=======================================================
Column Willem Kuiper, no. 63: De Noormannen in Breda 2
=======================================================
De laat-middeleeuwse wereld was bekend met het fenomeen geld. Dat hadden ze niet zelf uitgevonden, maar zoals zo veel andere dingen als kleding, eten, drinken, geloof, onderwijs, bouwkunst, maten en gewichten rechtstreeks overgenomen van de Romeinen. Die hanteerden in het laat-antieke Romeinse rijk als monetaire eenheid een pond (400 gram) zilver. Voor muntgeld was dat veel te veel en veel te duur, vandaar dat men het pond onderverdeelde. Een ‘libra’ was evenveel als twintig ‘solidi’, terwijl de solidus werd onderverdeeld in twaalf ‘denarii’. De middeleeuwse wereld nam de Latijnse namen voor deze valuta naar de letter over, maar niet naar de uitspraak. Men schreef dus ‘Lb’, maar zei daar ‘pont’ tegen. Evenzo sprak men van ‘schellingen’ en ‘penningen’, maar duidde die aan met respectievelijk de letters ‘s’ en ‘d’. Vandaar die ‘L’ en die ‘d’ op Engelse postzegels.
De Romeinse keizer Titus Flavius Vespasianus (9-79) heeft zich onsterfelijk gemaakt met het antwoord ‘Pecunia non olet’ (Geld stinkt niet), toen zijn raadgevers hem een directe belasting op de stadslatrines uit het hoofd trachtten te praten. Daarnaast was hij het middelpunt van een reeks anekdoten, waarin zijn exemplarische gierigheid gethematiseerd werd. Sommige daarvan zijn via de omweg ‘Schimpf und Ernst’ van de Elzasser Franciscaan Johannes Pauli in het Nederlands vertaald, en wel in “‘Een nyeuwe Cluchtboeck’, tracteerende van alle staten ende handel der werelt, seer ghenuchlijck ende om een eerlijc gheselscap te verhueghen.” […] Gheprint tHantwerpen in die Cammerstrate / in die Gulden Fonteyne bi my Jan Wijnrijcx. [AD 1554]. Zie hier een voorbeeld:
Die .CIII. cluchte. [S&E 187]
Keyser Vespasianus vraechde wat syn begravenisse costen soude (want eens machtighen Romeyns begravenisse hadde XI gulden gecost), als hi storf. Syn rentmeester seyde: ‘Dryehondert ducaten.’ Doen seide die keyser: ‘Telt mi dryehondert ducaten daer ende worpt my in den Tiber, ende en doet gheen beganckenisse over mi.’ Also ghierich was hi. […]
Als Vespasianus hoort dat zijn uitvaart wel driehonderd ducaten zal gaan kosten, zegt hij: Geef mij dat geld nu maar; en als ik dood ga, gooi me dan maar in de Tiber!
Voor Romeinse christenen zat er wel degelijk een luchtje aan geld. Om te beginnen waren de slaven straatarm, maar daardoor wel verzekerd van de toegang tot het Rijk der Hemelen. Ging een kameel niet eerder door het oog van de naald dan een rijk man door de hemelpoort?! Zo heette namelijk een stadspoort in het nieuwtestamentische Jeruzalem, die nogal eng en laag was opgetrokken. Om er doorheen te kunnen moest een kameel zo’n beetje afgeladen worden. De boodschap was dus duidelijk: niet eerder dan nadat de rijke man zijn bezit onder de armen verdeeld had, kon hij met hen naar binnen!
Ook was Jezus van Nazareth voor geld verraden, niet uit ideologische, religieuze of andere redenen. Judas (van) Iscarioth – die namens de Verlosser Zijn kas beheerde – was gewoon tien procent administratiekosten in rekening te brengen. Judas was namelijk geen apostel uit roeping, in feite diende hij een zichzelf opgelegde taakstraf uit voor het (onwetend) doden van zijn vader en (onwetend) huwen van zijn moeder. Omdat zijn handen bezoedeld waren, en hij met geld kon omgaan, deed hij het vuile werk. Toen Judas zag dat Maria Magdalena bij haar meer dan royale boetedoening voor 300 zilverlingen balsem vergoot, zocht hij naar andere middelen om aan ‘zijn’ dertig zilverlingen te komen.
Heel lang hebben de middeleeuwers een uitgesproken hekel aan geld gehad, aan de handel in geld, en aan de handelaars in geld. Vaak waren dat joden, omdat een gelovig christen zich daar niet mee in mocht laten. Ook gold het berekenen van rente als woeker: zonder daarvoor te werken nam het geld in omvang toe. Wij hebben daar de uitdrukking ‘slapend rijk worden’ aan over gehouden. In bovengenoemd ‘Cluchtboeck’ krijgen de woekeraars in vele anekdoten de wind van voren:
Die .CXIII. cluchte. [S&E 197]
Een woeckenaer was ghestorven ende die vrienden ende die priesters waren oneens om der begravenisse. Die priester seyde: ‘Lieve vrienden, legt dat lichaem op een carre ende spant twee ossen daer voor ende laet ons God betrouwen; si sullen hem wel trecken daer Hi hem hebben wil.’ Sy deden ’t. Alsoe ghingen die ossen van selfs onder de galghe ende en wouden nyet voort gaen. Ende daer woude hem God bi die dieven begraven hebben.
Om die onenigheid over de begrafenis te begrijpen:
Die .CXII. cluchte. [S&E 196]
Daer was een woeckenaer gestorven. D[o]e wouden sine vrienden op ’t kerckhof leggen, maer die priester en woude ’s niet gedooghen, want het haer verboden is. Doen wouden hem syn vrienden op strate begraven, maer des conincs officier en woude ’s niet gedooghen ende seyde: ‘Dat aertrijck is des conincx. Dese scalck en sal in des conincx aertrijck niet begraven worden.’ Doen was die duvel daer ende sprack: ‘Geeft mi hier, ick wil hem draghen daer syn recht begrafenisse is,’ ende nam hem op ende voerde hem in die helle.
De laat-middeleeuwse stad maakte een definitief eind aan wat tot dan toe de norm was: grootgrondbezit en ruilhandel in natura. Enerzijds ging de nieuwe beroepsgroep van de kooplieden – een gehaat syndicaat van oplichters, immers zij vroegen minstens het dubbele van wat zij ervoor boden – over op muntgeld en geldwissels, anderzijds trachtten de landsheren de stedelijke economieen in geld aan te slaan in plaats van akkerbouwproducten, levende have, brandhout enzovoort. Stads- en andere rechten werden voor grof geld verkocht, en net als Vespasianus was de laat-middeleeuwse landsheer onverzadigbaar. Echter niet uit gierigheid, maar uit spilzucht. Om toch vooral maar indruk op de rest van de wereld te maken, mat de hoge adel zich een levensstijl aan die hen aan en over de rand van een bankroet bracht. En wie kon de tekorten aanzuiveren? Jan met de kaproen, die zijn eerste levensbehoeften als brood en bier direct belast zag, terwijl de aristocratie zichzelf geen indirecte belastingen oplegde. Het waren dus de zwakste schouders die de zwaarste lasten moesten dragen!
Bezien wij nu met deze ogen het gedrag van de hoofdpersonen in de Bredase ‘Denensage’ dan valt ons het ouderwetse – in de goede zin van het woord – gedrag van heer Ancem Hey op. Deze vader van zeven kinderen leeft gelijk de ouden op en van het land:
“HEre, hier woent een goet man bi,
Die es gheheiten heer Ancem Hey,
Die pleecht hier inden tijt van mey
335 Te comen driven sijn jolijt
Ende te corten sinen tijt
Met sinen ghebueren, met sinen laten,
Beide met riken ende met maten.
Hi doet hier dranc ende spise bringhen,
340 Hi doetse lachen ende singhen,
Hi doet hem al haers leids vergheten,
Hi gaet hier bi hem sitten eten.
Dat doet hi al om sijn ghewin:
Si voeren sijn hoy, sijn coren in,
345 Si varen met sinen boden int wout,
Ende halen hem sijn borninc hout;
Si doen hem al dat hi begheert.
Dese goede man es vele eren weert.
Sijn es dit erve altenen gader,
350 Ende es hem bleven van sinen vader,
Daer omme soude hijs ghelosen node.”
“Ay goeder! seint daer enen bode.
Hi sal daer varinghe sijn ghelopen.
Laet vraghen, of hijt wille vercopen.
355 Had ic den goeden man ghesproken,
Ende ghi daer toe wilt helpen stoken,
Dat ic daer aen mocht gheraken,
Soe woudic hier een huys doen maken
In te wonen met minen maghen.”
360 MYn here Heinric riep: “Aert Haghen,
Gaet hier te mi, wel lieve garsoen!
Ghi moet mi ene boodscap doen.
Laet sien, of ghi yet lopen cont.
Ghi wit wel, waer heer Ancem woent?
365 Gaet, segt hem, dat ic hem ontbiede,
Dat hier sijn comen goede liede,
Die sine erve willen copen:
Hi mach hier halen ghelt met hopen,
Can hi te tide ghesegghen: ja!”
370 Aert Haghen seide: “Addyeu, ic ga.”
Hi nam enen spiet in die hant,
Hi liep daer hi heren Ancem vant.
Hi seide: “Here Ancem, goeden dach
Gheve u God, diet wel doen mach.
375 Ay here, mijn here bidt u sere,
Dat ghi daer coemt, daer is een here,
Die u erve wille copen,
Daer om coem ic hier ghelopen.
Coemt, wijst hem putte ende palen;
380 Hi sal u herde wel betalen.
Ic hoorde, dat hem die here vermat
Onder den boem aldaer hi sat.”
“Gaet, segt hem, dat ics niet en doe:
Ic cochter liever erve toe,
385 Dan ic mijn erve liete smalen;
Ic gheve luttel om sijn betalen.
Soudic mijn .vij. kinder onterven?
Ic soude liever der penninghe derven.”
Doen Aernout Haghen dat verhoorde,
390 Dat hem mijn heer Ancem stoorde,
Hi seide: “Heer Ancem, blijft met Gode!
Dat ic seide, seidic als bode;
Ic seide, alsmen mi bevel.”
Arnout Haghen, “dat wetic wel:
395 Ghi en hebt anders niet ghedaen;
Blijft te Gode, ende ic wil gaen.”
“Wildi anders yet ontbieden
Minen here? Ic saelt hem bedieden.”
“Ja, segt hem, dat hi elre spiet:
400 Mijn erve inne vercope ic niet.”
Ancem Hey is niet te koop en weigert pertinent zijn vaderlijk erfgoed, het land dat zijn voorouders toebehoorde, waarvan zij gegeten hebben en waarin zij begraven zijn, te verpatsen. Heinric van Breda daarentegen gedraagt zich als een projectontwikkelaar die een Vinex-locatie aan een geinteresseerde koper wil slijten. Hij is zelfs bereid als makelaar op te treden, en vindt van zichzelf dat hij goed bezig is: doet hij niet zijn best om van Ancem Hey een gefortuneerd man te maken? Of zoals Nina Brink dat formuleerde: niet voor mijzelf, maar voor mijn kinderen…
Als Heinric van Ancem Hey een vette nul op het rekwest krijgt, vertelt de tekst niet wat zijn reactie is. Het antwoord van Godevaert spreekt echter boekdelen: Ik ben niet bang om met hem de vete aan te gaan!
Dus es Aernout van danen ghesceden.
Hi vant die heren onder hem beden
Onder den boem, daer hise liet.
Her Heinric vraghede: “Coemt hi yet?”
405 “Neen hi, here, bi sente Jan!”
Her Godevaert sprac: “Daer ende leit niet an.
En coemt hi niet, soe blive al daer;
Sijn hoverde heeft mi ommaer.
Ic houde luttel van sijnre veten;
410 Nochtan salicker maken [k]eten
Ende logieren na minen wille
Opt alder scoenste vanden hille,
Mine compane cleine ende grote,
Maect u ghereet, gaet inden bote
415 Ende doet ons comen metter spoet
Onse vriende ende onse goet.”
In plaats van als ‘leenheer’ de belangen van zijn ‘leenman’ te behartigen, laat de heer van Breda zich omkopen door een vreemdeling, iemand die hij nog nooit gezien heeft, wiens vader en familie hij niet kent. Daarmee zondigt hij tegen alle geschreven en ongeschreven regels met betrekking tot onbekende lieden.
Wat koning Laomedon van Troje deed, de vader van Priamus, namelijk het niet toestaan dat de Argonauten de nacht zouden doorbrengen op zijn grondgebied, was beledigend en ongastvrij. De Eerste Trojaanse Oorlog was er het gevolg van, waarbij de stad door Jason en Hercules verwoest werd.
Maar de vreemdelingen in je stad en in je bed laten, wat Dido van Carthago deed, was ook geen goede beslissing. Het blijven vreemdelingen, en dus zijn ze niet te vertrouwen. In het eerste boek over de gekke, d.i. dwaze en impulsieve liefde van Dirc Potters ‘Der minnen loep’ wordt de lezer/luisteraar keer op keer gewaarschuwd om toch vooral terughoudend ten opzichte van vreemdelingen te zijn.
Heinric van Breda had als landsheer deze bootvluchtelingen in staat moeten stellen proviand in te slaan – tegen betaling natuurlijk – en daarna had hij hen een goede reis moeten wensen. In plaats daarvan rook hij geld, en oh, wat rook dat lekker! Zo lekker dat hij zich liet verleiden zijn onkreukbare buurman te verraden, en in ruil voor een paar ton(nen) geld beide ogen dicht te knijpen, terwijl de vreemdelingen de buitenhof van Ancem Hey bouwrijp maakten.
De geschiedenis heeft hem ongelijk gegeven. Net als de slang die uit de vrieskou gehaald werd en eenmaal aan de borst gekoesterd zijn weldoener overweldigde, zo toonde Godevaert zijn dankbaarheid door dertig jaar lang de wijde omgeving af te stropen en alle mooie vrouwen en maagden te verkrachten. Ook speelde Heinric van Breda geen enkele rol in de verdrijving van de Denen. Het zijn ‘burgers’ uit Breda en omstreken die hun nood bij de hertog van Brabant klagen, en die stuurt er zijn maarschalk, de heer van Wesemale, op af. Die overwint, en neemt als beloning alle juwelen mee. De bevolking van Breda plundert – waar heb ik dat meer gezien? – het kasteel en komt zo in het bezit van het heilige kruis, dat al die jaren de Denen beschermd had. Het heilige kruis blijkt net zo plooibaar als Heinric van Breda, en is net zo tuk op geld:
NU willic u voert doen weten
565 Van enen mirakel, diet heeft ghedaen.
Een meester smit was op ghestaen
Voer den daghe ende soude gaen smeden;
Sijn wijf was op ende soude gaen kneden.
Met luder stemmen riep si: “Hille,
570 Staet op, ghi ligt te langhe stille!
Staet op, ghi soudt gaen weinden tmout.”
“Moeder, Hilleken is al cout,”
Sprac dat kint, dat bi haer sliep.
Anderwerf dat knechtken riep:
575 “Moeder, Hilleken is al doet!”
Die vrouwe met der haeste scoet
Voer dbedde, daer dat kint op lach,
Ende doe die vrouwe haer kint besach,
Seide si: “Heinric, gaet ter dore,
580 Wect op alle onse ghebuere,
Ende doetse comen met groter haeste.”
Doen quamen, die daer woenden naeste
Ende dreven groot misbaer.
Doen quam noch een vrouwe daer,
585 Als diet kint wilde besien.
Si seide: “Nu valt op uwe knien,
Alle die sijn binnen den huys,
Ende roept ghenade aent theylighe cruys
Wenender oghen, wringhender hande,
590 Ende belovet uwe offerande
Den heylighen cruce na uwe vermoghen.
Theylighe cruce sal u verhoghen
Ende verbliden in corter tijt:
Het heeft soe meneghen mensche verblijt,
595 Die aen hem riep in sijnre noot.”
In Breda, maar niet alleen daar – ook in Zaandam dat sinds kort een casino rijker is – is alles te koop.
(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-= *-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://www.neder-l.nl/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@neder-l.nl, naar | | Willem.Kuiper@hum.uva.nl, naar Piet.Verkruijsse@hum.uva.nl (voor de | | evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@meertens.knaw.nl of naar | | P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------* *-Einde-------------------- Neder-L, no. 0304.b --------------------------*
Laat een reactie achter