| Subject: | Neder-L, no. 0503.a |
| From: | Ben Salemans |
| Reply-To: | Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek |
| Date: | Sun, 13 Mar 2005 23:08:02 +0100 |
| Content-Type: | text/plain |
********************* *-Dertiende-jaargang------- Neder-L, no. 0503.a -----------ISSN-0929-6514-* | | | ************************************************************ | | * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek * | | ************************************************************ | | | | Onderwerpen in dit bulletin: | | ============================ | | (1) Rub: 0503.01: Evenementenagenda, met: | | - Amsterdam: Presentatie dichtbundel 'Bronwater' van | | Diana Ozon, zo 20 maart 2005 | | - Antwerpen: Rodhan Al Galidi te gast in het | | Zuiderpershuis, wo 23 maart 2005 | | (2) Med: 0503.02: Overleden: Max Schuchart (1920-2005), Richter | | Roegholt (1925-2005) | | (3) Rub: 0503.03: Hora est!: promotie Erik van Schooten, Groningen, do | | 17 maart 2005 | | (4) Vra: 0503.04: Oproep om mee te werken aan onderzoek Ewoud Sanders | | naar imago van de joden in het Nederlands en | | Surinaams-Nederlands | | (5) Med: 0503.05: Literair cafe Het Hoge Woord met Arthur Japin, Tommy | | Wierenga en Wim Meulenkamp, Utrecht, ma 21 maart 2005 | | (6) Med: 0503.06: Lezingencyclus 'Nijmeegse coryfeeen' in het Vlaams | | Cultureel Kwartier, Nijmegen, april - juni 2005 | | (7) Med: 0503.07: Cursussen grafische communicatie en vormgeving | | Plantin Genootschap | | (8) Med: 0503.08: Plantin-Moretusprijzen 2005 | | (9) Web: 0503.09: De favoriete weblogs van De Standaard Online | |(10) Web: 0503.10: Nieuws van de dbnl - 1 maart 2005 | |(11) Lit: 0503.11: Te verschijnen: Frans Coenen. Kleine ervaringen. | | (Nijmegen, 2005) | |(12) Sym: 0503.12: Publiekscongres Letteren 'Tussen Culturen: tussen | | vreemd en vertrouwd', Nijmegen, vr 15 april 2005 | |(13) Sym: 0503.13: Workshop 'Nederlands tussen Duits en Engels', call | | for papers, Berlijn, vr 30 september 2005 | |(14) Sym: 0503.14: V10T-congres 'Portret van de taalbeheersing', call | | for papers, Nijmegen, wo 7 - vr 9 december 2005 | |(15) Col: 0503.15: Linguistisch Miniatuurtje CI: Het gelijk van Evert | | ten Napel | |(16) Informatie over Neder-L | | | *------------------------- ----------zo-13-maart-2005-* *********************
(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 10 maart 2005
From: P.J. Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050301.html
Subject: Rub: 0503.01: Evenementenagenda
=================
Evenementenagenda
=================
AMSTERDAM, Chiellerie HangPlek Voor Kunstenaars, Raamgracht 58
Presentatie nieuwe dichtbundel ‘Bronwater’ van Diana Ozon, zondag 20 maart 2005, 15.00 uur.
- Na twaalf jaar verschijnt er een nieuwe dichtbundel van Diana Ozon, getiteld ‘Bronwater’. ‘Bronwater’ (ISBN 90-5452-128-7, winkelprijs: EUR 17,50, (voor)intekenprijs: EUR 15,00) wordt een stevige, gebonden bundel van 96 pagina’s. Veel verspreid gepubliceerde gedichten hebben een onderdak in deze bundel gevonden, maar er staan ook niet eerder gepubliceerde verzen in. De feestelijke presentatie van ‘Bronwater’ wordt omlijst met optredens van: Simon Vinkenoog, Anne van Amstel, de Dichters uit Epibreren (Bart FM Droog, Tjitse Hofman, Jan Klug), Robbert-Jan Henkes, Erik Bindervoet, Fifi L’Amour en natuurlijk Diana Ozon. Vermoedelijk wordt er die middag niet alleen bronwater geschonken en gedronken.
Nader informatie is te vinden op de website van Diana Ozon: http://www.diana-ozon.nl/ (waarop men o.a. kan intekenen op de nieuwe bundel).
ANTWERPEN, Wereldculturencentrum Zuiderpershuis, Timmerwerfstraat 40.
Auteur Rodhan Al Galidi te gast in het Zuiderpershuis, woensdag 23 maart 2005, 20.30 uur.
- Rodhan Al Galidi ontvluchtte het regime van zijn geboorteland Irak en kwam in 1998 terecht in Nederland. Hij spreekt en schrijft vlot Nederlands, een taal die hij zichzelf heeft aangeleerd omdat hij niet naar school mocht. Hij publiceerde twee gedichtenbundels ‘Voor de nachtegaal in het ei’ en ‘De fiets, de vrouw en de liefde’. Zijn columns verschenen in ‘Dagboek van een ezel’ en in ‘Blanke Nederlanders doen dat wel’.
In oktober 2004 verscheen zijn eerste roman ‘Mijn opa, de president en de andere dieren’ (Arbeiderspers), waarin we het Irak van Saddam Hoessein door de ogen van een kleine jongen zien. Het is een wonderbaarlijke wereld vol schoonheid, geweld, hoop en liefde, waarin de angst een permanente rol speelt. Het boek speelt zich af op twee locaties. Enerzijds het geboortedorp van het hoofdpersonage dat door zijn opa midden in de woestijn gesticht werd om ver van alles en iedereen, maar vooral van de president, te zijn. De andere locatie is een gevangenis waar hij wordt rondgeleid door de verschillende stadia van de gevangenis-hel. “Ik dacht altijd dat ik gevangen was in het Nederlands, omdat ik die taal niet in andere landen kon gebruiken en ik niet in Nederland mag blijven,” zegt hij. “Tot ik in Belgie kwam en daar behandeld werd als schrijver en als mens.”
Toegangsprijs: 9 euro voorverkoop – 11 euro kassa; nadere informatie: http://www.zuiderpershuis.be.
(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 10 maart 2005
From: P.J. Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050302.html
Subject: Med: 0503.02: Overleden: Max Schuchart (1920-2005), Richter Roegholt (1925-2005).
=========
Overleden
=========
Op 25 februari 2005 overleed de vertaler en dichter Max Schuchart (*16 augustus 1920 Rotterdam). Schuchart vertaalde o.a. Tolkiens ‘De hobbit’ en ‘In de ban van de ring’, Richard Adams’ ‘Waterschapsheuvel’ en werk van John Erskine, James Joyce, Oscar Wilde en C.S. Lewis. Voor zijn Tolkien-vertaling ontving hij in 1959 de Martinus Nijhoffprijs. Schuchart debuteerde als dichter met ‘Zwarte verzen’ (1943); daarna verschenen ‘Verboden nadruk’ en ‘Sprekend mijzelf’ (1945). Hij publiceerde eind jaren ’40 het kinderboek ‘Het grote avontuur van Willie Wippie en Pluimpje’. Schuchart was ook redacteur van het Handelsblad en van het tijdschrift Proloog.
Op 2 maart 2005 overleed te Amsterdam de historicus, vertaler, publicist en dichter Richter Roegholt (*24 oktober 1925 te Semarang). Roegholt promoveerde in 1972 in Amsterdam op ‘De geschiedenis van de Bezige Bij 1942-1972’. Vanaf 1952 was hij kunstredacteur van Het Vrije Volk en werkte hij mee aan Verstandig Ouderschap en Ouders van Nu. Gedichten van hem verschenen in De Gids, in het Nieuw Vlaams Tijdschrift en in zijn eigen tijdschrift Spiegel van Sem. Bij een groter publiek werd hij bekend door zijn geschiedenis van ‘Amsterdam in de 20e eeuw’ (1976-1979) en vele andere publicaties over zijn geliefde stad, waardoor hij onderscheiden was met de zilveren medaille.
(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 10 maart 2005
From: P.J. Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050303.html
Subject: Rub: 0503.03: Hora est!: promotie Erik van Schooten, Groningen, do 17 maart 2005
=========
Hora est!
=========
Donderdag 17 maart 2005, Rijksuniversiteit Groningen.
Eric van Schooten: Literary Response and Attitude Toward Reading Fiction.
Promotor: prof. dr. C.M. de Glopper.
Leerlingen in het voortgezet onderwijs lezen vooral omdat ze lezen leuk vinden. Naarmate ze ouder worden, lezen ze steeds minder. Het literatuuronderwijs en meer aandacht voor het leesplezier kunnen deze negatieve trend tegengaan. Dat zijn enkele conclusies uit het onderzoek van Erik van Schooten. Hij promoveert op 17 maart 2005 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Hoe krijgen we leerlingen in het voortgezet onderwijs zover dat ze meer gaan lezen en dan vooral kwalitatief betere boeken? Dat was in de jaren negentig de insteek van het leesbevorderingsbeleid van de overheid. In dit kader heeft Erik van Schooten onderzocht wat de attitude (houding) van leerlingen is ten opzichte van lezen, welke factoren het leesgedrag beinvloeden en hoe leerlingen reageren op literatuur. Hij concludeert dat plezier in het lezen essentieel is om leerlingen aan het lezen te krijgen en te houden. En dat is belangrijk: “Leerlingen die veel lezen, hebben een grotere woordenschat en zijn beter in begrijpend lezen. En dat is weer van belang voor alle schoolse vakken en daarmee voor de schoolprestaties”. Hij is daarom een groot voorstander van lezen in de vrije tijd: “Op school is daar onvoldoende tijd en gelegenheid voor.”
Om meer inzicht te krijgen in de factoren die het leesgedrag van leerlingen beinvloeden, heeft Van Schooten, gebaseerd op theoretische modellen, instrumenten ontwikkeld waarmee hij de attitude ten opzichte van het lezen en de literaire respons van leerlingen kan meten. Deze instrumenten heeft hij eenmalig afgenomen bij leerlingen in de eerste drie schooljaren van alle schooltypes. Om na te gaan hoe deze aspecten zich ontwikkelen bij individuele leerlingen, heeft hij bij twee cohorten van havo- en vwo-leerlingen jaarlijks metingen verricht: van het eerste tot en met het derde en van het derde tot en met het vijfde leerjaar. Leesplezier komt naar voren als de belangrijkste factor die het leesgedrag van leerlingen in het voortgezet onderwijs bepaalt. Het onderwijs moet hiermee dan ook rekening houden, vindt Van Schooten: “Als je leerlingen al vroeg het leesplezier afneemt door ze boeken te laten lezen die ze helemaal niet leuk vinden of die te moeilijk zijn, schiet je jezelf in de voet. Dan is het heel moeilijk om ze nog te motiveren om iets anders te lezen. Andere factoren, bijvoorbeeld dat je iets leert van lezen of omdat je omgeving vindt dat je moet lezen, zijn veel minder belangrijk dan het leesplezier.”
Van Schooten onderzocht ook de literaire respons: hoe reageren leerlingen innerlijk op het lezen van literatuur? Hij onderscheidt twee factoren: trance, de mate waarin de lezer meeleeft met het verhaal, en literaire interpretatie, de manier waarop de lezer het gelezene interpreteert. “Trance en literaire interpretatie blijken elkaar niet te hinderen, zoals wel wordt beweerd, maar vullen elkaar aan. De totale beleving van een literair werk veronderstelt zowel trance als literaire interpretatie.”
Net als het lezen zelf, vermindert de literaire respons met de jaren, sneller bij jongens dan bij meisjes. Van Schooten wijst erop dat literatuuronderwijs deze trend af lijkt te remmen. “Literatuuronderwijs lijkt ervoor te zorgen dat leerlingen bij het ouder worden blijven lezen en het leuk blijven vinden om het gelezene te interpreteren. Verder blijven ze positief staan tegenover het lezen van fictie en blijven ze een sterkere trance ervaren. Dat gaat dan vooral op voor de tekstervaringsmethode, waarbij leerlingen niet wordt verteld wat ze van een boek moeten vinden, maar een eigen mening kunnen vormen. En komen ze dan met een mening die de leerkracht niet bevalt, dan is dat geen probleem.”
Hij heeft een aantal heldere aanbevelingen voor het voortgezet onderwijs. Zo vindt hij dat leraren zich in de onderbouw vooral zouden moeten richten op het bevorderen van leesplezier. “Sluit aan bij de belevingswereld van leerlingen. Laat ze zelf boeken uitkiezen en bied zelf kwaliteitsboeken aan van grote literaire schrijvers, maar let er wel op of leerlingen daar al aan toe zijn. En eis niet dat leerlingen een boek dat ze niet leuk vinden helemaal uitlezen. Dat is zo demotiverend.”
Erik Joost van Schooten (Amstelveen, 1957), studeerde Nederlandse Taal en Letterkunde, hoofdvak Taalbeheersing, aan de Universiteit van Amsterdam. Als bijvakken studeerde hij Methoden en Technieken van Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek en Portugese Letterkunde. Hij is bij deze universiteit werkzaam als opdrachtonderzoeker bij het SCO-Kohnstamm Instituut van de faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.
(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 8 Mar 2005 12:01:32 +0100
From: Ben Salemans <salemans@neder-l.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050304.html
Subject: Vra: 0503.04: Oproep om mee te werken aan onderzoek Ewoud Sanders naar imago van de joden in het Nederlands en Surinaams-Nederlands
=====================================================
OPROEP: Het beeld van de joden in de Nederlandse taal
=====================================================
In samenwerking met het Menasseh ben Israel Instituut van de Universiteit van Amsterdam is journalist en taalhistoricus Ewoud Sanders begonnen aan een onderzoek naar het imago van de joden in het Nederlands en het Surinaams-Nederlands. Hij wil onder meer de herkomst, de betekenisverandering en de verbreiding (in Nederland, Vlaanderen en Suriname) onderzoeken van woorden en uitdrukkingen die rechtstreeks betrekking hebben op joden. Te denken valt aan onder meer jodenlijm voor ‘spuug’, het lijkt hier wel een jodenkerk (gezegd bij veel lawaai) en jodenkoffie voor ‘koffie met kaneel’.
Samen met het genootschap Onze Taal heeft hij een digitaal vragenformulier gemaakt, dat is geplaatst op www.onzetaal.nl en rechtstreeks is te benaderen via http://www.onzetaal.nl/2005/2/sanders.php. Het gaat om 23 vragen, die in enkele minuten te beantwoorden zijn. Nota bene: het onderzoek heeft geen betrekking op de invloed van het Jiddisch en het Hebreeuws op het Nederlands. Uw medewerking wordt zeer op prijs gesteld.
(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 1 Mar 2005 10:47:54 +0100
From: Stichting Literaire Activiteiten Utrecht (SLAU) <slau@frodo.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050305.html
Subject: Med: 0503.05: Literair cafe Het Hoge Woord met Arthur Japin, Tommy Wierenga en Wim Meulenkamp, Utrecht, ma 21 maart 2005
==========================================
Het Hoge Woord
Maandag 21 maart 2005, 20.30 uur
Winkel van Sinkel, Oudegracht 158, Utrecht
Toegang gratis
==========================================
Na de boekenweek waarin Nederlandse auteurs zich in alle hoeken van het land hebben laten zien organiseert de SLAU (http://www.slau.nl) haar maandelijks literair cafe Het Hoge Woord met een Utrechtse samenkomst. Gasten in deze editie zijn de Utrechtse Libris Literatuurprijswinaar 2004 Arthur Japin en Tommy Wieringa, die lange tijd in Utrecht woonde. De Gesproken column wordt verzorgd door de Utrechtse auteur Wim Meulenkamp.
Arthur Japin (1956) kreeg in 2004 voor zijn roman ‘Een schitterend gebrek’ de Libris Literatuurprijs toegekend. In deze roman vertelt Japin het verhaal van Lucia, een vrouw waarvan Casanova in zijn memoires opmerkt dat hij haar werkelijk onrecht heeft gedaan. Na hun eerste ontmoeting in de Veneto vele jaren geleden, ziet Lucia Casanova onverwachts terug in een Amsterdams bordeel. Voor Lucia is de schokkende confrontatie aanleiding tot een reconstructie: haar jeugd in de Veneto, haar kortstondige maar heftige liefde voor Casanova, de verwoestende ziekte die haar trof, haar vlucht naar Amsterdam en haar werk als hoer. In NRC Handelsblad zegt Arnold Heumakers over de roman: “Ik kan alleen maar bewondering hebben voor de soepele en elegante manier waarop Japin met de thematische complexiteit [vanderoman] een onderhoudende, spannende en (alsof het niet op kan) ook nog ontroerende roman heeft geschreven, voorzien van een solide plot, snedige dialogen, verrassende wendingen en een onverwachtse ontknoping.” Sinds zijn debuut in 1996 met Magonische verhalen, in 2001 verfilmd als Magonia, kreeg Japin diverse prijzen voor zijn werk. In 1995 kreeg hij de LIRA-prijs en voor ‘De zwarte met het witte hart’ (1997) ontving hij de ECI-prijs. Naast romans schrijft Japin toneelstukken, scenario’s en hoorspelen. Zijn boeken zijn in diverse talen vertaald en ook in het buitenland zeer positief ontvangen.
Tommy Wieringa (1967) ontvangt louter juichende kritieken voor zijn pas verschenen roman ‘Joe Speedboot’; “een kei van een boek”, “het vlaggenschip van dit literaire seizoen”, “een ode aan de verbeelding” zijn slechts enkele van de gehoorde superlatieven. ‘Joe Speedboot’ is een roman over liefde en realiteit. De roman toont het lot van nieuwkomers in een Nederlands dorp waar de last van het onverwerkte verleden op de inwoners drukt. De tragikomische maalstroom van gebeurtenissen geeft het dorp een onverwachte dynamiek waar het niet meer van zal herstellen. Leonie Breebaart zegt in Trouw over de roman: “Het wemelt in dit boek van rake metaforen. Heel fijnzinnig zijn ze niet, maar precies zo zouden ze in het hoofd van Fransje [de verteller] kunnen opkomen. En zo wordt je een boek lang gedwongen te kijken met zijn ogen en te luisteren met zijn oren. Daar komt bij dat Tommy Wieringa een enorm gevoel voor ritme heeft. Nergens verliezen zijn zinnen spanning. Het blijft lopen, het blijft swingen. Zelfs een bladzijdenlang verslag van een wedstrijd armworstelen blijft daardoor een genoegen om te lezen.”
Wieringa debuteerde in 1995 met de roman ‘Dormantique’s manco’, ‘Joe Speedboot’ is zijn vierde roman. Naast romans schrijft hij poezie, columns en reisverhalen. Hij was mede-oprichter van het literaire tijdschrift ‘Vrijstaat Austerlitz’. Ook schreef hij het scenario voor de korte speelfilm ‘Laatste Wolf’.
Wim Meulenkamp (1953) is vooral bekend van de prachtige boeken die hij schreef over Follies (bizarre bouwwerken), maar nu hij wijdt zich vooral aan het schrijven van fictie. In 2002 verscheen zijn debuutroman ‘Over de horizon: verwilderde roman’. Recent publiceerde Meulenkamp ‘Letterkundig leven: De pen, de dood, de liefde, observaties van aspecten van een schrijvend leven’. De episodes in dit boek spelen afwisselend in het verleden en in het heden. Deels zijn het ficties, maar ook betreft het manipulaties met historische personages. Momenteel schrijft hij aan een nieuwe roman.
(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 07 Mar 2005 15:58:13 +0100
From: Bert Vanheste <g.vanheste@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050306.html
Subject: Med: 0503.06: Lezingencyclus 'Nijmeegse coryfeeen' in het Vlaams Cultureel Kwartier, Nijmegen, april - juni 2005
====================================
Vlaams Cultureel Kwartier
Lezingencyclus ‘Nijmeegse coryfeeen’
====================================
Het Vlaams Cultureel Kwartier heeft begin dit jaar, na jarenlange voorbereiding, zijn intrek genomen in het Arsenaal, het rijksmonument aan de Marienburg te Nijmegen. De feestelijke opening vindt naar verwachting half september plaats.
Als bijdrage aan ‘Nijmegen 2000 jaar’ wijdt de Stichting het Vlaams Cultureel Kwartier zijn allereerste lezingencyclus aan acht prominente Nijmeegse figuren: Nescio, Ivens, Kellendonk, gebroeders Van Limburg, Rosseels, Ter Balkt, Schillebeeckx en Mariken van Nieumeghen.
De lezingen vinden plaats op maandag om 20.00 uur in het Arsenaal. Het lokaal van het Vlaams Cultureel Kwartier (Arsenaalpoort, 6, tweede verdieping) biedt plaats aan 82 personen. De toegangsprijs bedraagt EUR 10 per avond, koffie/thee met koekje in de pauze inbegrepen. Een abonnement op de cyclus kost EUR 70.
Bestellen van kaartjes en abonnementen: telefoon +31 (0)24-356.26.49 (A. Vanheste) of e-mail: g.vanheste@let.ru.nl
De kaartjes kunnen worden opgehaald tegen contante betaling tot twee weken voor de lezing ofwel Uniceflaan, 37, Nijmegen ofwel Arsenaalpoort, 6. De tijden waarop dit kan, worden telefonisch of per e-mail doorgegeven.
- Nescio in Nijmegen: hoe (on)hollands! Bert Vanheste. Maandag 4 april 2005.
Nescio, misschien wel de beste schrijver van Nederland, richtte in enkele sublieme passages het onvergankelijke beeld op van Nijmegen als de meest onhollandse stad. - Joris Ivens: Nijmegen in de filmische voorhoede. Andre Stufkens. Maandag 11 april 2005.
De directeur van de Europese Stichting Joris Ivens laat zien hoe zijn stadgenoot, de grootste documentaire cineast van zijn tijd, Nijmegen zichtbaar heeft gemaakt. - Frans Kellendonk, het mystiek lichaam van Nijmegen. Peter Altena. Maandag 18 april 2005.
Kellendonk ontpopt zich van lieverlee als de belangrijkste Nederlandse schrijver van het laatste kwart van de vorige eeuw. Sterke boeken laten zich steeds weer ontdekken. - De Nijmeegse Gebroeders van Limburg. Pieter Roelofs. Maandag 25 april 2005.
Eindelijk! Nijmegen ontdekt zijn eigen oude meesters. In een tentoonstelling van wereldklasse in Museum Het Valkhof staan vanaf eind augustus Paul, Johan en Herman van Limburg centraal. Pieter Roelofs is de conservator oude kunst. - Hoe onhollands zijn Rosseels’ parken? Christ van der Heijden. Maandag 9 mei 2005.
De landschapsarchitect Rosseels ontwierp het prachtige Kronenburger- en het inmiddels verminkte Hunnerpark. Ook het Valkhofpark heeft veel aan hem te danken. Een Vlaamse landschapsarchitecte belicht de creaties van de Leuvense ontwerper. - De P.C. Hooftpoezie van H.H. ter Balkt. Jos Joosten. Maandag 23 mei 2005.
Misschien wel de ware Dichter des Vaderlands. Vast en zeker de Nijmeegse Stadsdichter. Valt meer en meer in de hoogste prijzen. Is voor geen enkel poetisch gat te vangen. Betrokken, raadselachtig, origineel, onhollands? - Edward Schillebeeckx. Jezus, wat een theoloog! Erik Borgman. Maandag 13 juni 2005.
Schillebeeckx voelt zich al 45 jaar als een vis in het rebelse Nijmeegse water. De theoloog van zijn tijd vertrekt van de tijdgebonden menselijke ervaringen. Zijn biograaf Borgman portretteert de 90-jarige, grootste Nijmeegse Vlaming. - Mariken, heldin van Bohuslav Martinu’s opera. Joost Langeveld. Maandag 20 juni 2005.
Nijmeegs Mariken is al vijf eeuwen de heldin in een Antwerps leesdrama. Martinu maakte van haar een operaheldin. Op 16 oktober treedt zij voor het eerst op in ons land en wel in De Vereeniging. Er zit dus ook muziek in Mariken van Nieumeghen.
Bert Vanheste
Voorzitter stichting Het Vlaams Cultureel Kwartier
Uniceflaan, 37, 6525 JL Nijmegen
+31 (0)24-356.26.49
(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 1 maart 2005
From: Martijn Van Groningen <Martijn.VanGroningen@stad.Antwerpen.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050307.html
Subject: Med: 0503.07: Cursussen grafische communicatie en vormgeving Plantin Genootschap
=============================
Cursussen Plantin Genootschap
=============================
Eind september van dit jaar begint een nieuwe reeks cursussen van het Plantin Genootschap vzw, Hoger Instituut voor Grafische Kunsten. Het Genootschap legt zich toe op de verbetering van het esthetische peil van de typografie en de grafische kennis in het algemeen. De cursuscyclus die het daartoe organiseert, richt zich tot iedereen die actief is of wil worden binnen het brede spectrum van de grafische communicatie, maar in het bijzonder tot grafische vormgevers, typografen, dtp- en pre-pressşmedewerkers, communicatieverantwoordelijken en uitgevers.
De cursussen beogen zowel een inzicht te geven in de rijke grafische traditie en historische achtergronden, als een esthetische en technische kennis te ontwikkelen, die de cursisten in hun beroepsactiviteiten kunnen toepassen. Uiteenlopende onderwerpen als druktechnieken, papierfabricatie, kopijvoorbereiding, boekbinden, mediarecht en kostprijsberekening komen aan bod. Een kleine veertig gespecialiseerde docenten behandelen telkens een aspect van het grafisch proces, gaande van de geschiedenis van de drukletter tot de actuele digitale technieken. Onder hen ontwerpers van overheidsdrukwerk, zaakvoerders van letterenbibliotheken, letterontwerpers en eminente wetenschappers uit binnen- en buitenland.
De cyclus loopt over twee jaar en omvat 300 lesuren, uitsluitend gegeven op zaterdagen. De lessen worden gegeven in het speciaal ingericht Christoffel Plantinauditorium in het prachtige en historische kader van het Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet te Antwerpen. Om de persoonlijke aandacht zoveel mogelijk te waarborgen is het aantal cursisten beperkt. Van hen wordt wel enige kennis en ervaring verwacht. De opleiding is als posthogeschoolvorming erkend door de Hogeschool Antwerpen.
Een uitvoerige beschrijving van de cursussen is beschikbaar via onze website http://www.plantingenootschap.be, waar u ook een algemene brochure of een studiegids kunt aanvragen. Dat kan natuurlijk ook telefonisch via +32 (0)3-221.14.68 of per fax via nummer +32 (0)3-221.14.62, e-mail info@plantingenootschap.be.
Martijn van Groningen
(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 8 maart 2005
From: Martijn Van Groningen <Martijn.VanGroningen@stad.Antwerpen.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050308.html
Subject: Med: 0503.08: Plantin-Moretusprijzen 2005
===========================
Plantin-Moretusprijzen 2005
===========================
Vorig jaar zijn na zeven stille jaren voor het eerst weer de Plantin-Moretusprijzen voor de best verzorgde boeken in Vlaanderen uitgereikt. Acht boeken die zich, volgens de deskundige jury, onderscheidden door hun uitzonderlijke verzorging – op het vlak van onder meer typografie, grafische vormgeving en prettige hanteerbaarheid – werden tijdens een feestelijke persconferentie in het Antwerpse Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet bekroond en nadien aldaar geexposeerd. De tentoonstelling van de bekroonde werken is daarna nog te zien geweest op de Boekenbeurs, op beurzen in het buitenland (waaronder de Frankfurter Buchmesse) en zal nog te zien zijn in Antwerpen (KBC-toren, mei/juni 2005) en Damme (Stadhuis, augustus 2005). Belangrijke artikelen verschenen in De Standaard, diverse regionale kranten en in de gespecialiseerde pers.
De Vlaamse Uitgevers Vereniging en het Plantin Genootschap bundelen opnieuw de krachten en bieden uitgevers en vormgevers in 2005 de gelegenheid om hun best verzorgde boeken van 2004 in te zenden. De uitgaven dienen de Vlaamse vormgeving of uitgeverswereld in de ruimste zin te vertegenwoordigen. De laureaten zullen tijdens een feestelijke persconferentie eind september bekend gemaakt worden, waarna de bekroonde boeken in binnen- en buitenland tentoongesteld zullen worden.
De precieze modaliteiten en het deelnameformulier zijn op te vragen bij het secretariaat van de Vlaamse Uitgevers Vereniging (Sofie Eeckelaers) of bij het Plantin Genootschap (Martijn van Groningen). De uiterste inzenddatum voor deelname aan de Plantin-Moretusprijzen 2005 is 20 april 2005.
De zeven jaar waarin de Plantin-Moretusprijzen niet werden uitgereikt, worden belicht in de tentoonstelling ‘De Ongekroonde Jaren’, die zal plaatsvinden in mei/juni 2005 in de Scaldiszaal van de kbc-toren te Antwerpen en in het stadhuis van Damme in augustus 2005. Meer informatie hierover op http://www.plantingenootschap.be/ongekroondejaren
Vlaamse Uitgevers Vereniging
Sofie Eeckelaers
Huis van het Boek
Hof ter Schriecklaan 19
2600 Berchem
+32 (0)3-2815361, fax 2816762,
sofie.eeckelaers@boek.be, http://www.vuv.be
Plantin Genootschap vzw
Hoger Instituut voor Grafische Kunsten
Martijn van Groningen
Museum Plantin-Moretus/Prentenkabinet
Vrijdagmarkt 22
2000 Antwerpen
+32(0)3-2211468, fax 2211462,
info@plantingenootschap.be,
http://www.plantingenootschap.be/plantinmoretusprijzen
(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 11 Mar 2005 17:18:39 +0100
From: <p.vandermeersch@standaard.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050309.html
Subject: Web: 0503.09: De favoriete weblogs van De Standaard Online
==============================
Favoriete weblogs De Standaard
==============================
Weblogs zijn hip, weblogs zijn hot. Elke dag opnieuw voegen honderdduizenden mensen nieuwe pagina’s toe aan hun internetdagboek, in de hoop gelezen te worden. Maar tussen het koren zit veel kaf. Tik het woordje ‘blog’ in op Google en er rollen 105 miljoen resultaten over je scherm. Daarom selecteerden de redacteurs van De Standaard Online voor u enkele weblogs die een bezoekje waard zijn.
Bekijk de keuze van De Standaard Online op http://www.standaard.be/blogdso.
(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 1 Mar 2005 13:19:12 +0100
From: dbnl <nieuws@dbnl.org>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050310.html
Subject: Web: 0503.10: Nieuws van de dbnl - 1 maart 2005
======================================
Nieuws van de dbnl: teksten maart 2005
http://www.dbnl.org/
======================================
Oplevering teksten maart 2005 http://www.dbnl.org/nieuws/opl032005.htm
- Almanak voor de beschaafde jeugd voor het jaar 1799
- [lopend project, 2003-….] G.J. van Bork (red.), Aanvullingen op Schrijvers en dichters (dbnl biografieenproject I): auteurs beginnend met een ‘F’
- P.C. Boutens, Stemmen
- Hans Faverey, Chrysanten, roeiers
- Jaap ter Haar, Het wereldje van Beer Ligthart
- Francois Haverschmidt, Familie en kennissen
- Robert Hennebo, Rouwklachten van den heere Jacobus Veenhuysen; beneevens de Lof der Jenever, eerste en tweede deel
- P.C. Hooft, De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft (3 delen)
- Arnold Hoogvliet, Abraham, de aartsvader
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1789-1797, 1799
- Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1889-1892
- Johan de Brune de Oude (1588-1658)
- Johan de Brune de Oude (1588-1658). Descriptieve auteursbibliografie
- Gerrit H. Jongeneelen, Fonetiek en verlichting
- G.W. Lovendaal, Kindergedichten
- Ivo Michiels, Het boek alfa
- Simon Stijl, De opkomst en bloei der Verenigde Nederlanden
- C.M. Stutvoet-Joanknecht, Der byen boeck
- Jakob Zeeus, De wolf in ’t schaepsvel
Nieuwe gedichten maart 2005 http://www.dbnl.org/gedichten/
- Erik Jan Harmens, ‘kijk papa ik maak een loop’
(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 12 maart 2005
From: Uitgeverij Flanor <info@uitgeverijflanor.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050311.html
Subject: Lit: 0503.11: Te verschijnen: Frans Coenen. Kleine ervaringen. (Nijmegen, 2005)
==============
Te verschijnen
==============
Frans Coenen. Kleine ervaringen. Nijmegen: Uitgeverij Flanor, 2005 (Flanor 58). 134 blz.; ills.; EUR 18,50; isbn 90-73202-63-9.
In april 2005 zal ‘Kleine ervaringen’ verschijnen, een verzameling tot dusver ongebundeld werk van Frans Coenen. De teksten worden bezorgd door Patrick Rooijackers. Frans Coenen (1866-1936) had een ziekelijke jeugd zodat hij afgezonderd van zijn leeftijdsgenoten opgroeide. Hij studeerde rechten en promoveerde in 1892 op het proefschrift ‘De Fransche wet ter bescherming van verwaarloosde en mishandelde kinderen’, een werk dat al vroeg blijk geeft van zijn sterke sociale bewogenheid. Tijdens zijn latere leven ging Coenen indifferent staan tegenover zijn eigen scheppende werk. In de jaren dertig kreeg hij van vrienden zelfs zijn eigen romans cadeau: hij had ze niet meer in zijn bezit. ‘Kleine ervaringen’ verschilt op enkele punten verrassend van meer bekende romans als ‘Een zwakke’ (1896) en ‘Zondagsrust’ (1902). Tijdens Coenens leven werden de teksten uit ‘Kleine ervaringen’ nooit gebundeld. Dit boekje bevat daarmee vrijwel het gehele ongebundelde literaire werk dat van Coenen na 1902 verscheen. De reden waarom Coenen deze verhalen zelf nooit heeft gebundeld, zou wel eens samen kunnen hangen met Coenens afnemende ‘noodzaak tot schrijven’. Patrick Rooijackers geeft in zijn nawoord bij deze uitgave enkele overtuigende argumenten voor deze stelling.
Het boek is te verkrijgen door overmaking van EUR 18,50 op postbankrekening 1912112 ten name van Uitgeverij Flanor in Nijmegen, onder vermelding van ‘Flanor-58’. Voeg s.v.p. bij overmaking met Girotel uw adresgegevens toe. Na ontvangst van de betaling wordt uw bestelling zonder verdere kosten bij u thuis afgeleverd.
Uitgeverij Flanor geeft sinds 1987 op bescheiden schaal boeken uit op het gebied van de Nederlandse literatuur(geschiedenis). Jan van Herpen, Willem Huberts en Gerben Wynia vormen de redactie. Zie hieronder voor de nadere (adres)gegevens. Een fondslijst is beschikbaar op de website.
Uitgeverij Flanor, Willem Huberts, Beijensstraat 30, NL-6521 EC Nijmegen, +31 (0)24-3281464, info@uitgeverijflanor.nl, http://www.uitgeverijflanor.nl.
(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 11 Mar 2005 12:23:13 +0100
From: Audrey van den Ham <A.v.d.Ham@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050312.html
Subject: Sym: 0503.12: Publiekscongres Letteren 'Tussen Culturen: tussen vreemd en vertrouwd', Nijmegen, vr 15 april 2005
===========================================
Publiekscongres Letteren: ‘Tussen Culturen’
===========================================
Op vrijdag 15 april 2005 organiseert de Faculteit der Letteren van de Radboud Universiteit Nijmegen voor de zesde keer het Publiekscongres Letteren. Thema van dit congres is ‘Tussen Culturen: tussen vreemd en vertrouwd’. Tien sprekers, van zowel binnen als buiten de Nijmeegse letterenfaculteit, vertellen over de rijkdom en problematiek van interculturele ontmoetingen in het heden en verleden, in de literatuur en in de kunst. De sprekers zijn:
- Kader Abdolah (auteur)
- Prof. dr. Hans Bots (decaan Faculteit der Letteren, Radboud Universiteit Nijmegen)
- Dr. Peter-Arno Coppen (Taalwetenschap, Radboud Universiteit Nijmegen)
- Dr. Eep Francken (Nederlands, Universiteit Leiden)
- Drs. Ineke Eisenburger (directeur Afrikamuseum, Berg en Dal)
- Prof. dr. Henk Driessen (Mediterrane Studies, Radboud Universiteit Nijmegen)
- Dr. Jacomine Nortier (Taalkunde, Universiteit Utrecht)
- Dr. Marianne Starren (Bedrijfscommunicatie, Radboud Universiteit Nijmegen)
- Dr. Eric Kellerman (Taalwetenschap/Engels, Radboud Universiteit Nijmegen)
- Drs. Evelyne Vos-Fruit (Bedrijfscommunicatie, Radboud Universiteit Nijmegen)
Iedereen met belangstelling voor het thema is van harte welkom. Meer informatie over het congresprogramma, de lezingen en de wijze van aanmelding, vindt u op de website http://www.ru.nl/letterencongres. Het congres vindt plaats in de Aula van de Radboud Universiteit Nijmegen, Comeniuslaan 2. De deelnamekosten bedragen EUR 20,00 inclusief een lunch en borrel.
(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 8 Mar 2005 22:01:40 +0100
From: Ulrike Vogl <uvogl@zedat.fu-berlin.de>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050313.html
Subject: Sym: 0503.13: Workshop 'Nederlands tussen Duits en Engels', call for papers, Berlijn, vr 30 september 2005
============================================
Workshop ‘Nederlands tussen Duits en Engels’
============================================
De vakgroep Nederlands van de Freie Universitaet Berlin organiseert op 30 september 2005 een workshop onder de titel ‘Nederlands tussen Duits en Engels’. Aanleiding voor deze workshop is het verschijnen van Van Haeringens studie ‘Nederlands tussen Duits en Engels’ in 1956.
In de afgelopen vijf decennia is er heel wat onderzoek verricht naar de verhouding tussen de Westgermaanse talen, waardoor onze kennis over de onderlinge relatie tussen deze talen enorm vergroot is. Het is onze bedoeling om tijdens de workshop aan de hand van recent onderzoek te laten zien dat er vooruitgang geboekt kon worden zowel op methodologisch en theoretisch vlak als ook met betrekking tot de analyse en de kennis van de talige feiten.
We hopen op deze manier raakvlakken te kunnen identificeren met betrekking tot de thematische belangstelling en/of de theoretische benadering tussen de verschillende deelnemers, die in het vervolg zouden kunnen leiden tot gezamenlijk onderzoek en gezamenlijke projecten.
We kiezen voor deze workshop voor een neerlandistisch-vergelijkende invalshoek en richten deze oproep in eerste instantie aan taalkundigen uit het Nederlandse, Engelse en Duitse taalgebied.
We nodigen u uit om uw belangstelling voor deelname aan de workshop kenbaar te maken en hopen op bijdragen over o.a. de volgende onderwerpen:
- typologische studies over de positie van het Nederlands binnen de Westgermaanse talen
- vergelijkende studies over de structuur van het Nederlands enerzijds en het Duits en/of Engels anderzijds
- historisch onderzoek naar convergentie en/of divergentie met betrekking tot de structuur van de genoemde talen
- de socio-culturele status van het Nederlands in vergelijking met die van de andere Westgermaanse talen
Het is de bedoeling om begin 2006 – vijftig jaar dus na het verschijnen van Van Haeringens boekje – een bundel met bijdragen over dit onderwerp te presenteren. Een bundel die naar wij hopen het startsein zal worden voor verdergaande samenwerking.
Eerste registratie van mogelijke bijdragen onder vermelding van een (voorlopige) titel graag voor 30 maart 2005 aan het volgende adres: Dr. Ulrike Vogl <uvogl@zedat.fu-berlin.de>.
Workshop ‘Nederlands tussen Duits en Engels’
- Plaats: Freie Universitaet Berlin
- Datum: 30-09-2005
- Voertaal: Nederlands (eventueel ook Duits en Engels)
- Organisatie: prof. dr. Matthias Huening <mhuening@zedat.fu-berlin.de>, dr. Ulrike Vogl <uvogl@zedat.fu-berlin.de>
- In samenwerking met: dr. Ton van der Wouden <a.van.der.wouden@let.rug.nl>, prof. dr. Arie Verhagen <arie.verhagen@let.leidenuniv.nl>
(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 07 Mar 2005 11:43:48 +0100
From: Lettica Hustinx <L.Hustinx@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050314.html
Subject: Sym: 0503.14: V10T-congres 'Portret van de taalbeheersing', call for papers, Nijmegen, wo 7 - vr 9 december 2005
=============================================
V10T-congres ‘Portret van de taalbeheersing’,
7 – 9 december 2005, Nijmegen
Call for papers
=============================================
Van woensdag 7 tot vrijdag 9 december 2005 vindt het tiende V10T-congres plaats aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Graag nodigen we alle taalbeheersers in Vlaanderen en Nederland uit om deel te nemen aan dit congres. De organisatie van het congres is in handen van de afdeling Bedrijfscommunicatie Letteren, de afdeling Nederlandse Taal en Cultuur en de Vereniging Interuniversitair Overleg Taalbeheersing. Het congres wil een open forum voor ontmoeting en discussie zijn. Ook beginnende onderzoekers zijn daarom hartelijk welkom om hun eerste bevindingen en knelpunten voor te leggen aan collega-taalbeheersers uit Vlaanderen en Nederland.
Thema’s
Typisch voor het V10T-congres is het vlootschouwkarakter waardoor een portret wordt geschetst van het taalbeheersingsonderzoek. Net als de vorige congressen biedt ook V10T 2005 een forum voor onderzoek in het brede domein van de taalbeheersing. Het congres wil een overzicht presenteren van wat er de voorbije drie jaar op de verschillende deelgebieden van het taalbeheersingsonderzoek gebeurd is. Tegelijkertijd is het natuurlijk ook de bedoeling om een boeiende onderzoeksagenda voor de volgende jaren uit te zetten.
Onderwerpen
Het tiende V10T congres biedt een forum voor onderzoek over argumentatie, retorica, conversatie, tekstontwerp, tekstbegrip, tekstproductie, taalvaardigheid en professionele communicatie. Binnen deze domeinen besteden we aandacht aan uiteenlopende teksttypes en -genres voor mondelinge en schriftelijke communicatie, en uiteraard ook aan de digitale media.
Trefwoorden: instructieve teksten, technische rapporten, informatieve voorlichtingsteksten, persuasieve brieven, toespraken, interviews, chatsessies, hypertext, spraaktechnologie, e-zines etc.
Settings
In het taalbeheersingsonderzoek wordt de laatste jaren aandacht besteed aan de rol die de specifieke setting speelt in communicatie. Het V10T-congres wil een forum bieden waar communicatieprocessen en -producten in uiteenlopende settings belicht worden.
Trefwoorden: bedrijf, overheid, onderwijs en training, interpersoonlijke communicatie, interculturele communicatie en e-learning, beleid, politiek, media, gezondheidszorg, juridische sector, etc.
Invalshoeken
We willen tijdens het congres ruimte bieden voor verschillende invalshoeken voor de taalbeheersingsstudie.
Trefwoorden: kwaliteit en het beoordelen ervan, design en effect, analyse en experiment, structuur en stijl, methode en kritiek, product en proces, theorie-ontwikkeling en praktijktoepassingen, maatschappij en cognitie, taalverwerving en technologie, etc.
Methodes
Een andere kracht van het V10T-congres is dat de bijdragen gebruik maken van verschillende onderzoeksmethodes.
Trefwoorden: tekstanalyse, schrijf- en leesprocesonderzoek, discours- en conversatieanalyse, doelgroeponderzoek, usability testing, argumentatiestudie etc.
Abstract en deadline
Op de website van de conferentie, http://www.let.ru.nl/viot2005, vindt u een formulier waarin u uw abstract (300 a 400 woorden: thema, context, methode en conclusies), korte samenvatting (maximaal 70 woorden) en uw contactinformatie kunt opgeven. Stuur deze informatie voor 16 mei 2005 naar de congresorganisatoren. Gebruik hiervoor het formulier op de congreswebsite in de rubriek ‘call for papers’. Hou er ook rekening mee dat u tijdens het congres 20 minuten krijgt voor uw presentatie, gevolgd door 10 minuten discussie.
Beoordelingsprocedure
De abstracts worden beoordeeld door een commissie.
(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 11 Mar 2005 12:18:30 +0100
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/03/050315.html
Subject: Col: 0503.15: Linguistisch Miniatuurtje CI: Het gelijk van Evert ten Napel
==============================
Linguistisch Miniatuurtje CI
Het gelijk van Evert ten Napel
==============================
Het gebeurde in de laatste tien minuten van de wedstrijd AS Monaco – PSV op 9 maart 2005. Het stond 0-2, het ging eigenlijk nergens meer over. Een beetje plichtmatig werd de wedstrijd uitgespeeld, en ik denk dat Evert ten Napel ook niet meer zo scherp was. PSV kreeg nog een corner. Die leverde niets op, mede omdat de verdedigers van PSV, met name Alex, ook niet meer de moeite namen om naar voren te gaan. De commentator verwoordde het zo: “Alex gaat natuurlijk ook niet meer naar voren, en ‘gelijk dat-ie heeft.'”
Hee, dacht ik, ‘Gelijk dat-ie heeft’, dat klopt niet. Moet dat niet zijn ‘Gelijk heeft-ie’? Maar Evert praatte gewoon door, alsof er niets aan de hand was. Toch denk ik dat hij het -net als ik- heel even gemerkt heeft. Er moet een klein ‘oeps’ in zijn hersenen hebben geklonken, maar zijn taalmodule oordeelde dat het slippertje niet belangrijk genoeg was om te herstellen. We moeten door, er zijn belangrijker dingen dan zinloze correcties.
Als je erover gaat nadenken heb je al snel de neiging om Ten Napel gelijk te geven. Waarom zou dat niet kunnen, ‘Gelijk dat-ie heeft’? Je zegt toch ook ‘Spannend dat het was!’ of ‘Een corners dat ze kregen!’ Wat is er dan mis met ‘Gelijk dat-ie heeft’? Is dat niet gewoon een uitroepende variant van ‘Hij heeft gelijk’? Misschien is ‘Gelijk heeft-ie’ alleen maar gebruikelijker, en is ‘Gelijk dat-ie heeft’ taalkundig volkomen in orde.
Het wordt wat anders als je wat zwaarder taalkundig geschut in stelling brengt. Bijvoorbeeld met een beroep op wat in de Algemene Nederlandse Spraakkunst (ANS) staat. Die spreekt in dit verband over de “typisch Nederlandse uitroepende constructie met een beklemtoonde constituent gevolgd door een dat-zin”. Het gaat dan om zinnen als ‘Koud dat het daar was!’, ‘Liegen dat hij kan!’ en ‘Lummel dat je bent!’. De laatste verschilt prosodisch nogal van de eerste twee. De ANS stelt dat de eerste twee, in tegenstelling tot de laatste, “op vrij hoge toon” worden uitgesproken. Ik denk dat het daarbij voornamelijk gaat om de eindintonatie. Die stijgt in de eerste twee gevallen, alsof er nog iets volgt, en daalt bij de laatste uitroep, net zoals bij een normale mededelende zin.
Ook in betekenisopzicht is er een belangrijk onderscheid. Zinnen als ‘Lummel dat je bent!’ zijn altijd verwensingen. Je scheldt iemand uit (dat kun je ook zelf zijn, zoals in ‘Sukkel dat ik ben!’) en de uitdrukking versterkt alleen het uitroepende karakter en de prominente positie van het scheldwoord. De andere zinnen echter vertonen nog een extra betekenisaspect: daar gaat het om een hoge mate, of een hoge graad van het vooropgeplaatste zinsdeel. ‘Lekker dat het was!’ betekent zoveel als ‘Het was heel erg lekker’. ‘Liegen dat hij kan!’ betekent ‘Hij kan heel erg goed liegen’.
Zo op het eerste oog is er nog een ander type zin met deze woordvolgorde: ‘Goed dat je dat opmerkt’. Dit type verschilt echter in belangrijk opzicht van de andere: het zijn elliptische zinnen, die je kunt parafraseren als ‘Dat je dat opmerkt is goed’. Zo’n parafrase kan niet bij ‘Dat het daar was is koud’, ‘Dat hij kan is liegen’, en ‘*Dat je bent is een lummel’.
Wat is ‘Gelijk dat-ie heeft’ nu voor een constructie? Het is in ieder geval geen verwensing, zoals ‘Lummel dat je bent!’ En het is ook niet te parafraseren als ‘*Dat-ie heeft is gelijk’. Dus moet het analoog zijn aan ‘Koud dat het daar was!’ Maar dat betekent dat de zin een betekenisaspect “hoge mate” heeft: ‘Hij heeft heel erg gelijk’. Is dat wat Evert wilde zeggen? Ik denk het niet. Ik denk dat hij bedoelde te zeggen dat hij sterk van mening was dat Alex gelijk had, niet dat hij van mening was dat Alex heel erg gelijk had. Met andere woorden: de hoge mate geldt niet het gelijk van Alex, maar dat van Evert zelf. En hoe had hij dat dan moeten benadrukken, dat eigen gelijk? Door het vervoegde werkwoord te accentueren (‘dat is zo! Ik heb je wel gezien!’), en wel op de tweede zinsplaats. Hij had dus inderdaad moeten zeggen ‘Gelijk heeft-ie’.
Waarom maakt Evert ten Napel deze vergissing? Wat is de overeenkomst tussen de constructie ‘Koud dat het daar was!’ en ‘Gelijk heeft-ie’? Dat is een vraag die in de ANS niet beantwoord wordt, maar wel in de modernere generatieve grammatica. Kort gezegd komt de theorie over de Nederlandse zin hierop neer dat in ons hoofd elke zin ontstaat uit een bijzinsvolgorde. Een zin als ‘Het was daar koud’ ontstaat uit een basis ‘Dat het daar koud was’ in twee eenvoudige stappen: (1) zet het vervoegde werkwoord op de plaats van het voegwoord ‘dat’ (‘Was het daar koud’) en (2) zet het woordje ‘het’ vooraan de zin (‘Het was daar koud’).
Het aardige is dat je met deze twee stappen elke variant van de oorspronkelijke zin kunt maken. Laat je beide stappen weg, dan hou je de bijzin ‘dat het daar koud was’. Pas je stap (2) toe op een ander zinsdeel, dan maak je ‘koud was het daar’, of ‘daar was het koud’. Heb je stap (2) toegepast op ‘koud’, dan had je ook stap (1) kunnen weglaten. Dat is de variant ‘koud dat het daar was’.
Deze theorie houdt in dat ‘Gelijk heeft-ie’ is ontstaan uit ‘dat hij gelijk heeft’. Met de stappen (1) (‘heeft hij gelijk’) en (2), toegepast op ‘gelijk’, krijg je ‘gelijk heeft hij’. Laat je stap 1 weg, dan heb je ‘Gelijk dat hij heeft’. Blijkbaar mag dat in dit geval niet. Waarom niet?
Wanneer je welke stap op welk element mag of moet toepassen is een van de kernvragen van de generatieve grammatica. De heersende gedachte is dat toepassing van een stap moet worden ‘getriggerd’ door een in de structuur aanwezig element. Dat kan een woord zijn, maar ook een abstract betekeniselementje.
In normale zinnen wordt stap 1 afgedwongen door de afwezigheid van het voegwoord. De zin begint als ‘dat het daar koud was’, je laat ‘dat’ weg, en op de opengevallen plek komt het werkwoord te staan. In bijzinnen staat altijd een voegwoord, waardoor stap 1 wordt overgeslagen (‘omdat het daar koud was’). In zinnen met een uitroepende betekenis mag blijkbaar in bepaalde omstandigheden het voegwoord ‘dat’ blijven staan: ‘dat je dat maar weet!’, ‘dat het uitgerekend nu zo koud moet zijn!’. Wil je het “hoge-mate-aspect” toepassen op een zinsdeel, dan triggert dat stap 2 (‘Koud dat het daar was!’) Wil je alleen de hoge mate van je eigen gelijk benadrukken, dan accentueer je het vervoegde werkwoord, wat stap 1 toch weer triggert: ‘Koud was het daar!’.
Evert ten Napel koos omwille van het uitroepende karakter van de zin voor het achterwege laten van stap 1, en paste het hoge-mate-aspect (per vergissing) toe op het zinsdeel ‘gelijk’ in plaats van op het werkwoord. Daardoor bleef stap 1 ook in tweede instantie achterwege, en benadrukte hij het gelijk van Alex in plaats van zijn eigen gelijk.
En waarom gaat die intonatie nog omhoog aan het eind van die uitroep? Ik denk dat dat net zoiets is als de aankondiging van een graadbepaling. Begin je een zin met ‘Het duurde zo lang…’ met stijgende eindintonatie, dan kondig je een bepaling aan (‘… dat ik maar ben vertrokken’). Zoiets doe je in die uitroep ook. Alleen is wat je aankondigt niet talig, maar een andere uitdrukking van emotie (een veelbetekenende blik, een gebaar als het wapperend naar beneden uitschudden van je hand ter hoogte van je lever). ‘Koud dat het daar was! (veelbetekenende blik, nou nou, wapper wapper’). Een beetje het ‘Say no more, nudge nudge’ uit de bekende Monty Pythonsketch.
Peter-Arno Coppen
(16)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-= *-------------------------------------------------------------------------* | | | Informatie over Neder-L: | | ======================== | | Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar | | listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO | | Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl | | met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam | | Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in | | web-formaat te lezen via: http://www.neder-l.nl/ | | Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01 | | Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds | | juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit | | listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html | | Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl| | met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206 | | (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)| | Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)| | Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar neder-l@nic.surfnet.nl | | Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@neder-l.nl, naar | | Willem.Kuiper@uva.nl, naar P.J.Verkruijsse@uva.nl (voor de | | evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@meertens.knaw.nl of naar | | P.A.Coppen@let.kun.nl | *-------------------------------------------------------------------------* *-Einde-------------------- Neder-L, no. 0503.a --------------------------*
Laat een reactie achter