Neerlandistiek

Online tijdschrift voor taal- en letterkundig onderzoek

Neder-L, no. 0509.b

door Reageer

Subject: Neder-L, no. 0509.b
From: Ben Salemans
Reply-To:Elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek
Date:Sat, 1 Oct 2005 00:03:30 +0200
Content-Type:text/plain
                           *********************
*-Veertiende-jaargang------ Neder-L, no. 0509.b -----------ISSN-0929-6514-*
|                                                                         |
|      ************************************************************       |
|      * Neder-L, elektronisch tijdschrift voor de neerlandistiek *       |
|      ************************************************************       |
|                                                                         |
| Onderwerpen in dit bulletin:                                            |
| ============================                                            |
| (1) Rub: 0509.19: Evenementenagenda, met:                               |
|                   - Amsterdam: Lezing Simon J. Bronner over zijn nieuwe |
|                     boek 'Manly Traditions', do 6 oktober 2005          |
|                   - Den Haag: Tentoonstelling 'Letterlust' rond Ewald   |
|                     Spieker en Kees van Kooten, za 1 oktober 2005 - zo  |
|                     8 januari 2006                                      |
|                   - Gent: Evenement 'Gent schrijft' t.g.v. de           |
|                     Bibliotheekweek, za 22 oktober 2005                 |
|                   - Groningen: Voorleesavond 'Proza Proeven', di 11     |
|                     oktober 2005                                        |
|                   - Kapelle: Zeeuwse Dialectdag, za 15 oktober 2005     |
|                   - Nijmegen: Tentoonstelling 'Rijkdom in eenvoud.      |
|                     Laatmiddeleeuwse handschriften uit klooster         |
|                     Soeterbeeck', t/m zo 20 november 2005               |
| (2) Med: 0509.20: Overleden: Tonny van der Horst (1915-2005); Reinold   |
|                   Kuipers (1914-2005)                                   |
| (3) Rub: 0509.21: Hora est!: promotie Olga van Marion op do 6 oktober   |
|                   2005 te Leiden en promotie H.G. Aalders op di 1       |
|                   november 2005 te Amsterdam (UvA)                      |
| (4) Vac: 0509.22: Vacatures voor leden van de Raad voor de Nederlandse  |
|                   Taal en Letteren van de Nederlandse Taalunie          |
|                   (deadline: wo 26 oktober 2005)                        |
| (5) Web: 0509.23: DBNL biedt overzicht van alle Zuid- en                |
|                   Noord-Nederlandse rederijkerskamers                   |
| (6) Med: 0509.24: Oproep van Nicoline van der Sijs: medewerking         |
|                   gevraagd bij zoektocht naar Nederlandse woorden in    |
|                   vreemde talen                                         |
| (7) Med: 0509.25: Lezingenreeks 'Anderzijds, Dialogen over mainstream   |
|                   en marge in de Nederlandse literatuur van de 21e      |
|                   eeuw', di 18 oktober, di 25 oktober, di 15 november   |
|                   en di 29 november 2005 te Antwerpen                   |
| (8) Med: 0509.26: Informatie over vernieuwing BNTL: nieuwsbrief         |
|                   september 2005; eerste bijeenkomst Vernieuwing BNTL   |
|                   op ma 17 oktober 2005 te Den Haag                     |
| (9) Med: 0509.27: Toekomst Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal-  |
|                   en Letterkunde (KANTL) nog steeds onzeker             |
|(10) Sym: 0509.28: LVVN-congres 'Wat is het ons waard? Commercie en de   |
|                   autonomie van literatuur', Leiden, za 29 oktober 2005 |
|(11) Sym: 0509.29: Discussiebijeenkomst 'Leescultuur onder vuur?',       |
|                   Amsterdam, vr 28 oktober 2005                         |
|(12) Lit: 0509.30: Pas verschenen: Pieter Terpstra. Herinneringen aan    |
|                   Havank. (Amsterdam, 2005)                             |
|(13) Lit: 0509.31: Pas verschenen: Toine Moerbeek. Van een lieflijkheid  |
|                   die wij niet bereiken kunnen. (Middelburg, 2005)      |
|(14) Lit: 0509.32: Pas verschenen: Jan Pauwels (red.). Kroniek van het   |
|                   gedrukte boek. (Brussel, [2005])                      |
|(15) Lit: 0509.33: Pas verschenen: Janet van der Meulen & Johan          |
|                   Oosterman (red.). Vele wegen. (Hilversum, [2005])     |
|(16) Col: 0509.34: Linguistisch Miniatuurtje CIV: Afijn                  |
|(17) Informatie over Neder-L                                             |
|                                                                         |
*-------------------------                     ------vr-30-september-2005-*
                          *********************

(1)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 27 september 2005
From: P.J. Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050919.html
Subject: Rub: 0509.19: Evenementenagenda

=================
Evenementenagenda
=================

AMSTERDAM, Meertens Instituut, Symposiumzaal, Joan Muyskenweg 25

Lezing Simon J. Bronner, donderdag 6 oktober 2005, 15.30 uur.

  • Simon J. Bronner (Distinguished University Professor of American Studies and Folklore, Pennsylvania State University at Harrisburg, USA & Fulbright scholar at Leiden University, Sept-Dec 2005) will give a lecture on his latest book ‘Manly Traditions’ (forthcoming September 2005, Indiana University Press). A number of folk traditions including hunting and shooting, military ritual, fraternity hazing, erotic storytelling, woodcarving, and rough and blood sports provide symbolic immersion in “manly” or hypermasculine activity. In ‘Manly Traditions’ Bronner uses some perspectives from women’s studies as well as psychological and ethnographic approaches to ask about common symbols in many of these activities and their changing functions. Routebeschrijving: http://www.meertens.knaw.nl/adres.html. Aansluitend: borrel.

DEN HAAG, Museum Meermanno, Prinsessegracht 30

Tentoonstelling ‘Letterlust’, 1 oktober 2005 – 8 januari 2006, di.-vr. 11.00-17.00 uur, za.-zo. 12.00-17.00 uur.

  • Tentoonstelling van speelse letterkunst van Ewald Spieker en Kees van Kooten. Zie ook http://www.meermanno.nl.

GENT, Bibliotheek aan het Zuid, Graaf van Vlaanderenplein 40

Evenement ‘Gent schrijft’, zaterdag 22 oktober 2005.

  • Op zaterdag 22 oktober organiseert de Gentse bibliotheek ter gelegenheid van de jaarlijkse Bibliotheekweek het evenement ‘Gent schrijft’ in de bibliotheek aan het Zuid. Maar liefst 30 Gentse auteurs vonden wij bereid om aan dit gebeuren deel te nemen in panelgesprekken, voorleessessies en workshops. Daarnaast zijn er nog tal van randactiviteiten. Toegang gratis. Nadere informatie: http://www.bibliotheek.gent.be (onder ‘activiteiten’).

GRONINGEN, Cultureel Studentencentrum Usva, Munnekeholm 10

Eerste aflevering van ‘Proza Proeven’ in het nieuwe seizoen, dinsdag 11 oktober 2005, 20.30 uur.

  • Op dinsdag 11 oktober begint het derde seizoen van ‘Proza Proeven’. Dat is een voorleesavond in Berlijnse stijl, die plaatsvindt in het sfeervolle theater van de Usva. In Berlijn vinden dagelijks verschillende van dit soort literaire avonden plaats; voor Nederland is ‘Proza Proeven’ uniek. Zes auteurs, zowel ervaren als pril, lezen elk een kwartier voor uit nog niet gepubliceerd prozawerk. De vj’s Laurine Brugman en Sieger MG verzorgen de achtergrondbeelden. Op dinsdag 11 oktober lezen de volgende auteurs voor uit eigen werk: Hedwig Baartman, Hubert Klaver, Bill Mensema, Stefan Nieuwenhuis, Lisette Togtema en John Zwart.

KAPELLE, De Vroone, C.D. Vereekestraat 74

Zeeuwse Dialectdag, zaterdag 15 oktober 2005, 9.30-16.00 uur.

  • De jaarlijkse Zeeuwse Dialectdag van de Zeeuwse Dialect Vereniging vindt plaats op 15 oktober. Aanmelden voor 7 oktober door storten van EUR 25,00 per persoon op giro 439827 t.n.v. Zeeuwsche Vereeniging voor Dialectonderzoek te Middelburg o.v.v. ‘Deelname dialectdag’.

NIJMEGEN, Museum De Stratemakerstoren, Waalkade 83-84

Tentoonstelling ‘Rijkdom in eenvoud’, t/m 20 november 2005.

  • Van 30 augustus tot 20 november is in museum De Stratemakerstoren de unieke tentoonstelling “Rijkdom in eenvoud. Laatmiddeleeuwse handschriften uit klooster Soeterbeeck” te bezoeken. Deze tentoonstelling is in samenwerking met de Faculteit der Letteren van de Radboud Universiteit en museum Het Valkhof gerealiseerd en loopt parallel aan de tentoonstelling “De Gebroeders Van Limburg” die in dezelfde periode in museum Het Valkhof te zien is. Museum De Stratemakerstoren is tijdens deze expositie ook op dinsdag open. Een begeleidende publicatie is in het museum te koop. De handschriften uit de collectie Soeterbeeck zijn niet eerder tentoongesteld geweest, en zullen wegens restauratiewerkzaamheden na afloop van de tentoonstelling voorlopig ook niet meer te zien zijn. Zie ook: http://www.stratemakerstoren.nl.

(2)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 21 september 2005
From: Piet Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050920.html
Subject: Med: 0509.20: Overleden: Tonny van der Horst (1915-2005); Reinold Kuipers (1914-2005)

=========
Overleden
=========

Op 6 september 2005 overleed te Amsterdam de schrijfster Anthonia Wilhelmina (Tonny) van der Horst (*1915 te Rotterdam). Tonny van der Horst heeft haar hele leven over Rotterdam geschreven, al op jonge leeftijd voor Groot Rotterdam, later in de NRC en tot kort voor haar dood in NRC/Handelsblad. Ze debuteerde met gedichten in Helicon. Na haar huwelijk met de 23 jaar oudere Victor van Vriesland dat na de Tweede Wereldoorlog ontbonden werd, kwam ze in contact met het literaire leven van die tijd, waaraan ze later een groot aantal herinneringen op schrift heeft gesteld. Zie ook: http://www.groene.nl/1999/9/xs_vanderhorst.html.

Op 12 september 2005 overleed te Amstelveen uitgever, dichter en marginaal drukker Reinold Kuipers (*26 augustus 1914 te Groningen). Kuipers wist eerst bij De Arbeiderspers vanaf 1946 en sinds 1960 bij Querido – samen met zijn vrouw Tine van Buul – een interessant fonds op te bouwen met auteurs als Simon Carmiggelt, Annie M.G. Schmidt, Louis Paul Boon, respectievelijk J. Bernlef, K. Schippers, Nicolaas Matsier, Doeschka Meising, Bob den Uyl en Gerrit Krol. Al voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog publiceerde Kuipers enkele dichtbundels, na zijn debuut in Forum en Helikon. Hij schreef onder de pseudoniemen Corn. de Rijp, Simon Coenen en P. Dorrius Kleine. In de bundel ‘Gerezen wit’ (1990) verzamelde hij zijn typografische opstellen; zelf maakte hij bibliofiele drukwerken op zijn pers De Zondagsdrukkers. Zie ook: http://www.poeziemarathon.nl/dichters/kuipers.html en http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=kuip016

(3)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 21 september 2005
From: Piet Verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050921.html
Subject: Rub: 0509.21: Hora est!: promotie Olga van Marion op do 6 oktober 2005 te Leiden en promotie H.G. Aalders op di 1 november 2005 te Amsterdam (UvA)

=========
Hora est!
=========

Donderdag 6 oktober 2005, 16.00 uur, Groot Auditorium Universiteit Leiden, Academiegebouw, Rapenburg 73.
Olga van Marion: ‘Heldinnenbrieven. Ovidius’ Heroides in Nederland’.
Promotor: prof. dr. C.L. Heesakkers; copromotor: dr. A.J.E. Harmsen.

Heldinnenbrieven vormen een klein maar bijzonder literair genre dat pas onlangs is herontdekt. In het Nederlandse taalgebied blijken er vanaf de vijftiende eeuw in navolging van Ovidius honderden in versvorm te zijn uitgebracht. Het gaat om zogenaamd vertrouwelijke brieven van beroemde figuren uit de geschiedenis: van Cleopatra tot Maria Magdalena, van Michiel de Ruyter tot Amalia van Solms. Zij proberen op dramatische momenten in hun leven een verre geliefde of intimus te overtuigen. In werkelijkheid komen die ontboezemingen echter niet van de afzenders. De heldinnenbrief is de travestie ten top. Achter veelal vrouwelijke personages gaan meestal mannelijke dichters schuil. Ze dragen bij aan een literair spel door telkens op Ovidius en op elkaar te varieren. Zo ontstaan er complete fictieve correspondenties. Maar het verzinsel zit nu eenmaal ingebakken in het genre, waaraan ook Vondel en Hooft zich hebben gewaagd. Wat de ‘brievenschrijvers’ met veel stilistische bravoure proberen te bereiken, is bij voorbaat vergeefs – de droeve afloop van hun leven als koningin, prinses of staatsvrouw is bekend.
Olga van Marion, historisch letterkundige, is werkzaam aan de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam. Ze bezorgde in 1994 de gedichten van Maria Tesselschade Roemers Visscher en publiceerde vakartikelen in diverse boeken en tijdschriften. Aan haar onderzoek naar heldinnenbrieven wijdde VPRO’s Noorderlicht een uitzending. Zie ook: http://www.vantilt.nl/nieuws/00082/ en http://www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Heroides.html.

Dinsdag 1 november 2005, Aula Universiteit van Amsterdam, Singel 411, 12.00 uur.
H.G. Aalders: Van ellende edel. De criticus Slauerhoff over het dichterschap.
Promotor: prof. dr. J.Th. Leerssen; copromotor: dr. G.J. Vis.

De dichter Slauerhoff werd geboren in de provinciestad Leeuwarden, maar hij kan met recht een Europese schrijver genoemd worden. Hein Aalders legt een verband tussen de Nederlandse schrijver Slauerhoff en de traditie van de Europese letterkunde waarvan hij deel uitmaakt. Daartoe analyseert hij zijn belangrijkste essays, vrijwel alle geschreven in de eerste jaren van zijn schrijverschap. Nieuw is de vondst van een niet eerder opgemerkt essay van Slauerhoff over Lautreamont. Twee dingen worden duidelijk: Slauerhoff voerde een gepassioneerd pleidooi voor een aantal Franse poetes maudits, dat vaak de trekken van een verdediging van zijn eigen poezie aanneemt, en hij verdiept zich in geschrifte in de vormaspecten van poezie – men zou het bij deze als slordig bekend staande dichter niet verwachten. Van de poetes maudits onderkende Slauerhoff al vroeg hun interpretatie van het dichterschap: gedoemde zielen, levend aan de zelfkant van het leven, tevergeefs vechtend tegen de demon in hen, die hen willoos maakte en hun pen voerde. ‘Van ellende edel’ zijn ze, omdat ze uitverkoren zijn dit zware lot te dragen.
Toch was van alle dichters Rilke hem het dierbaarst. De dichter van de regels ‘Alleen in mijn gedichten kan ik wonen, / Nooit vond ik ergens anders onderdak’ erkende in hem dat het moeten zwerven een wezenlijk bestanddeel van de dichter is. Bovendien deelden beiden de fascinatie voor het Orpheus-thema. Slauerhoffs visie op het dichterschap en op het dichten in het aanschijn van de dood is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de invloed van Rilke.
Met zijn voorkeur voor de Franse dichters van het fin de siecle en voor de traditionele versvormen lijkt hij terug te grijpen op de poezie van vijftig jaar eerder. En dat is des te opmerkelijker gegeven het feit dat generatiegenoten als Herman van den Bergh, Marsman en Van Ostaijen volop experimenteren met nieuwe versvormen en meer gericht zijn op de contemporaine poezie in Duitsland.
Toch zijn er ook moderne trekken in het werk van Slauerhoff te vinden. Behalve een expliciet beleden voorkeur voor het vrije vers en de spanning tussen hyperindividualisme en depersonalisatie is daar het gebruik van talrijke maskers in zijn poezie. Met de vermomming in telkens andere personages, historisch of verzonnen, schaart Slauerhoff zich in de modernistische traditie van Yeats, Pound, Eliot en Pessoa. Het proefschrift verschijnt bij uitgeverij Rozenberg, http://www.rozenbergps.com.

(4)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 26 Sep 2005 08:09:17 +0200
From: Maya Rispens - Nederlandse Taalunie <mrispens@taalunie.org>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050922.html
Subject: Vac: 0509.22: Vacatures voor leden van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren van de Nederlandse Taalunie (deadline: wo 26 oktober 2005)

=====================================================================
Vacatures voor leden van de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren van de Nederlandse Taalunie
=====================================================================

In de Nederlandse Taalunie voeren de Vlaamse, Nederlandse en Surinaamse overheid gezamenlijk beleid op het gebied van de Nederlandse taal en letteren, en het onderwijs daarin. De Taalunie ziet het als haar opdracht om ervoor te zorgen dat alle Nederlandssprekenden hun taal op een doeltreffende en creatieve manier kunnen gebruiken. Het beleid van de Taalunie wordt vastgesteld door het Comite van Ministers, dat bestaat uit de Nederlandse en Vlaamse bewindslieden voor onderwijs en cultuur en wordt waargenomen door de Surinaamse minister van onderwijs. Het Algemeen Secretariaat draagt zorg voor de voorbereiding en uitvoering van het beleid. Het beleid wordt gecontroleerd door de Interparlementaire Commissie.

De Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren is het onafhankelijke adviesorgaan.

De Taalunie zoekt:
leden voor de Raad voor de Nederlandse Taal en Letteren

De Raad heeft tot taak het Comite van Ministers gevraagd en ongevraagd te adviseren op de hoofdlijnen van het Taaluniebeleid.

Tot het werkdomein van de Taalunie behoren:

  • de maatschappelijke functie van taal en de functie van taal in de culturele sector, met name het letterenbeleid, het leesbevorderingsbeleid en het bibliotheek- en boekenvak;
  • de positie van het Nederlands in de nieuwe media, met name op het gebied van de informatie- en communicatietechnologie;
  • de wetenschappelijke beoefening van de neerlandistiek binnen het taalgebied, met inbegrip van de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van taaltechnologie;
  • de positie van het Nederlands in de Europese Unie;
  • het niet-universitair onderwijs Nederlands binnen het taalgebied, als moedertaal en als tweede taal, met name voor groepen in achterstandsposities;
  • het onderwijs Nederlands buiten het taalgebied: de universitaire neerlandistiek en, in de grensgebieden, het niet-universitair onderwijs;

De Raad bestaat uit twaalf leden en komt vier keer per jaar plenair bijeen. Van raadsleden wordt ook verwacht dat zij participeren in commissies ad hoc waarin zij samen met externe deskundigen adviezen rond specifieke onderwerpen voorbereiden.

Van een lid van de Raad wordt het volgende verwacht:

  • onafhankelijke oordeelsvorming;
  • brede kennis van en affiniteit met meer dan een deelterrein van het Taaluniebeleid;
  • vermogen om vanuit gespecialiseerde kennis op een of meer deelterreinen verbanden te leggen met andere sectoren;
  • bestuurlijk inzicht en gevoel voor strategie;
  • inbreng van een uitgebreid (kennis)netwerk;
  • brede maatschappelijke orientatie;
  • inzicht in de politieke en bestuurlijke systemen van Nederland en Vlaanderen;
  • anticiperende en initierende houding;
  • visie en overtuigingskracht.

In het najaar van 2005 zijn er vier vacatures te vervullen. Tevens wordt een nieuwe portefeuille aangelegd waaruit op latere datum nieuwe kandidaten kunnen worden gehaald. De voorzitter van de Raad nodigt iedereen die voor het lidmaatschap in aanmerking denkt te komen of die een kandidaat onder de aandacht wil brengen, uit om te reageren.

Van de leden wordt een tijdinvestering van minimaal tien dagen per jaar verwacht. Reis- en verblijfkosten worden vergoed volgens vaste tarieven. Daarnaast is er een vacatieregeling. De leden worden benoemd voor een periode van twee jaar, met een eenmalige mogelijkheid van onmiddellijke herbenoeming. De Raad is in beginsel paritair Nederlands-Vlaams samengesteld.

Voor bijkomende informatie kunt u contact opnemen met de secretaris van de Raad. Uw reactie met motivatie en curriculum vitae kunt u uiterlijk tot 26 oktober sturen aan het Algemeen Secretariaat van de Taalunie (per post of e-mail), ter attentie van Maya Rispens, secretaris Raad

Nederlandse Taalunie
Postbus 10595
2501 HN Den Haag
Nederland
mrispens@taalunie.org
http://www.taalunieversum.org

(5)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 27 Sep 2005 16:58:40 +0200
From: dbnl <nieuws@dbnl.org>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050923.html
Subject: Web: 0509.23: DBNL biedt overzicht van alle Zuid- en Noord-Nederlandse rederijkerskamers

===================================================
27 september 2005: De dbnl presenteert:
een eigen plaats voor de rederijkers

http://www.dbnl.org/organisaties/rederijkerskamers/
===================================================

Sinds dinsdag 27 september 2005 biedt de dbnl overzichten aan met informatie over rederijkerskamers. Onder de rubriek ‘organisaties’ wordt doorverwezen naar het overzicht van alle rederijkerskamers die, voor zover bekend, actief waren in de Nederlanden vanaf het begin de veertiende eeuw tot halverwege de zeventiende eeuw. Per kamer wordt informatie gegeven over de plaats waar deze gevestigd was en de jaren waarin de kamer functioneerde (voor zover bekend). Daarnaast worden de bij naam bekende leden waarover de dbnl informatie te bieden heeft in een alfabetische lijst gepresenteerd. Bovendien worden de teksten die in de kring van deze kamer werden geschreven, en voor zover beschikbaar in de dbnl, in een overzicht gepresenteerd, naast een opgave van relevante secundaire literatuur.

In het overzicht staan grote en spraakmakende rederijkerskamers als de Antwerpse Olijftak en de Amsterdamse Eglentier naast ‘De Transfiguratie’ uit het Zeeuws-Vlaamse Hulst en ‘De Kruisbroeders’ uit Kortrijk. Deze informatie wordt ook aanklikbaar gemaakt bij de auteursoverzichten (zie bijvoorbeeld auteurs als Van Ghistele of Bredero), en ook vanuit de plaatsen die zijn opgenomen in de ‘Atlas’ kunnen de aldaar gevestigde rederijkerskamers worden aangeklikt (zoals in Katwijk, of Diksmuide (met maar liefst zeven kamers!).

Heel bijzonder is het beschikbaar komen van twee grote datacollecties over respectievelijk Zuid-Nederlandse en Noord-Nederlandse rederijkerskamers. De data zijn voortgekomen uit recent promotieonderzoek door Anne-Laure Van Bruaene en Arjan van Dixhoorn. Per rederijkerskamer wordt een overzicht gegeven van alle bekende gegevens en doorverwezen naar alle relevante archivalia. De gegevens zijn bij iedere kamer te vinden onder de kop ‘Nadere informatie over organisatie’.

(6)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 23 Aug 2005 14:24:39 +0200
From: Nicoline van der Sijs <nvdsijs@euronet.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050924.html
Subject: Med: 0509.24: Oproep van Nicoline van der Sijs: medewerking gevraagd bij zoektocht naar Nederlandse woorden in vreemde talen

============================================
Oproep: Nederlandse woorden in vreemde talen

Nicoline van der Sijs
============================================

Nederland is bij buitenlanders alom bekend om zijn klompen, kaas en molens. Het is dan ook niet toevallig dat bijvoorbeeld het Indonesisch het leenwoord ‘kelom’ voor ‘klomp’ kent, en dat in het Deens, het Duits (dankzij Frau Antje), het Engels, het Frans, het Hongaars, het Pools en het Zweeds de kaasnamen ‘edam’ en ‘gouda’ bekend zijn, soms in enigszins aangepaste spelling. Het Singalees, de taal van Sri Lanka, kent de Nederlandse ‘molen’ in de vorm ‘mola’. De Denen noemen een schaats een ‘skojte’, en ook het Engelse ‘skate’ is ontleend aan het Nederlands.

Over de Nederlandse woorden die in andere talen zijn beland, wil ik een boek schrijven met als titel ‘Nederlands in de wereld. De invloed van het Nederlands in kaart gebracht’. In dit boek zal te lezen zijn welke Nederlandse woorden door andere talen zijn overgenomen. Ik zal ruime aandacht besteden aan de cultuurhistorische achtergrond van het uitlenen: aan de contacten die er in het verleden of het heden tussen het Nederlands en andere talen hebben bestaan, en aan de redenen waarom bepaalde woorden zijn uitgeleend. Een enkel voorbeeld: zowel in het Frans als het Engels komt het woord ‘witloof’ voor. Dat komt omdat de ‘uitvinding’ van de groente ‘witlof’, in het Belgisch Nederlands ‘witloof’, in de achttiende eeuw in Brussel heeft plaatsgevonden: toevallig ontdekte men hier dat cichoreiwortels die lang in een donkere schuur hadden gelegen, scheuten wit loof kregen die heel smakelijk waren.

In het boek zal onder andere blijken welke talen de meeste Nederlandse woorden hebben overgenomen, in welke periode de meeste Nederlandse woorden zijn uitgeleend, en wat voor soort woorden er zijn uitgeleend. Ik kan nu al verklappen dat het aantal uitgeleende Nederlandse woorden groot is, veel groter dan de meeste mensen verwachten.

Welke woorden in het verleden de grens over zijn gegaan, kan nagezocht worden in etymologische woordenboeken en woordenboeken van vreemde woorden in de verschillende talen. Veel moeilijker is het echter om te achterhalen welke Nederlandse woorden momenteel in andere talen worden gebruikt. Daarbij kunnen de lezers van Neder-L mij wellicht helpen. Misschien heeft u tijdens uw vakantie, werk in het buitenland, bij geemigreerde familieleden, in buitenlandse media, fictie of nonfictie een of meer Nederlandse woorden opgevangen. Of kent u als wetenschapper Nederlandse vondsten waarvan de namen door uw buitenlandse collega’s zijn overgenomen. Of bent u een student of docent Nederlands in het buitenland en heeft u in bijvoorbeeld Georgie Nederlands geleerd, waarbij het u opviel dat in uw moedertaal enkele Nederlandse woorden voorkomen. Ik ben geinteresseerd in ieder Nederlands woord dat in het buitenland gebruikt wordt.

Als u Nederlandse woorden in andere talen kent, zou u mij een groot plezier doen als u een korte vragenlijst wilt invullen. De lijst staat op de website van Onze Taal (zie: http://www.onzetaal.nl/2005/10/sijs.php en http://www.onzetaal.nl/2005/10/oproep.php) en in de Bijlage aan het eind van dit Neder-L-bericht. In de lijst staan vragen over de taal van het door u gesignaleerde woord, de bron, de datering, de context en de kenmerken ervan. Ook staat er een nadere toelichting van het beoogde boek. Iedereen die de vragenlijst invult, dank ik bij voorbaat van harte. In de toekomst zal ik zo nu en dan in het tijdschrift Onze Taal rapporteren over de gevonden Nederlandse woorden in andere talen. Uiteindelijk zal alles na te lezen zijn in het boek ‘Nederlands in de wereld’.

BIJLAGE
Vragenlijst: Nederlandse woorden in vreemde talen

Nederlandse woorden zijn door veel andere talen overgenomen. Over deze uitgeleende Nederlandse woorden wil ik een boek schrijven met als titel ‘Nederlands in de wereld. De invloed van het Nederlands in kaart gebracht’. Graag roep ik de hulp in van lezers van Onze Taal en Neder-L om te achterhalen welke Nederlandse woorden momenteel in andere talen worden gebruikt. Heeft u tijdens uw vakantie, werk in het buitenland, bij geemigreerde familieleden, in buitenlandse media, fictie of nonfictie een of meer Nederlandse woorden opgevangen? Of bent u student of docent Nederlands in het buitenland en zijn u overeenkomsten in woordenschat opgevallen tussen uw moedertaal en het Nederlands? In dat geval zou u mij een groot plezier doen als u de vragenlijst op http://www.onzetaal.nl/2005/10/oproep.php zo volledig mogelijk zou invullen. Eventueel kunt u ook onderstaande lijst invullen en opsturen naar mijn e-mailadres: nvdsijs@euronet.nl of naar mijn postadres: Korte Jufferstraat 7, 3512 EX Utrecht, Nederland.

Bij voorbaat veel dank voor de moeite!

Nicoline van der Sijs (nvdsijs@euronet.nl)

1. Welke Nederlandse woorden worden naar uw waarneming in een 
   andere taal gebruikt?
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................

2. In welke plaats of streek heeft u de Nederlandse woorden
   gehoord/gelezen, en welke taal spreekt men daar?
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................

3. Heeft u de Nederlandse woorden gehoord of gelezen? Indien 
   gehoord: van wie? Indien gelezen: in welke bron(nen)?
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................

4. Wanneer heeft u de Nederlandse woorden gehoord/gelezen? Geef 
   s.v.p. een jaartal of periodeaanduiding.
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................

5. Kunt u de context vermelden waarin u de Nederlandse woorden 
   heeft gehoord/gelezen? Weet u iets over de betekenis, de 
   verbuiging of vervoeging, het woordgeslacht of het gebruik 
   van het woord?
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................

6. In welke situatie heeft u de Nederlandse woorden 
   gehoord/gelezen? Kruis een van de volgende mogelijkheden aan:

   o  vakantie
   o  buitenlandse lectuur
   o  als expat
   o  als geemigreerde
        Zo ja: Hoelang geleden bent u geemigreerd?
           Welke taal spreekt u als geemigreerde thuis; en 
               welke taal in andere situaties?
               ..................................................
               ..................................................
               ..................................................
               ..................................................
   o  bij geemigreerde familie
        Zo ja: Hoelang geleden is uw familie geemigreerd?
           Welke taal spreekt uw geemigreerde familie thuis; 
               en welke taal in andere situaties?
               ..................................................
               ..................................................
               ..................................................
               ..................................................
   o  als student/docent Nederlands in het buitenland
        Zo ja: In welk land bent u student/docent Nederlands?
               ..................................................
               ..................................................
   o  anders, namelijk: 
               ..................................................
               ..................................................
               ..................................................
               ..................................................

7. Heeft u verder nog relevante opmerkingen?
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................
   ..............................................................

8. Vermeld hier uw e-mailadres als u te zijner tijd informatie 
   wilt ontvangen over het onderzoek:
   ..............................................................

(7)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 26 Sep 2005 15:03:22 +0200
From: Dietlinde Willockx <Dietlinde.Willockx@ua.ac.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050925.html
Subject: Med: 0509.25: Lezingenreeks 'Anderzijds, Dialogen over mainstream en marge in de Nederlandse literatuur van de 21e eeuw', di 18 oktober, di 25 oktober, di 15 november en di 29 november 2005 te Antwerpen

======================================================
Lezingenreeks ‘Anderzijds. Dialogen over mainstream en marge in de Nederlandse literatuur van de 21e eeuw’
======================================================

Het is niet gemakkelijk om een overzicht te krijgen van het hedendaagse Nederlandstalige literaire aanbod. Krantenbijlagen worden dunner en verschuiven hun aandacht naar vertaalde literatuur en non-fictie. Het lijkt wel of de belangstelling voor proza en poezie van Nederlandstalige schrijvers tanende is. Met ‘Anderzijds’ willen het Instituut voor de Studie van de Letterkunde in de Nederlanden (ISLN) van de Universiteit Antwerpen, Stichting Lezen en het AMVC daar verandering in brengen. Op vier avonden worden evenveel tendensen in de hedendaagse literatuur belicht, met enerzijds een blik op de ‘mainstream’ en anderzijds op de uitdijende marge. Elke avond treden twee medewerkers in dialoog, met elkaar en met het publiek. Iedereen is welkom. Graag lezen strekt tot aanbeveling.

18 oktober 2005
Over raps, slams en andere kunstjes: Performance in de Lage Landen Met act van de Dichters uit Epibreren
Poezie-uitgaven lijken in economisch opzicht tot een bestaan in de marge veroordeeld. Niettemin bestaat er vandaag een grote publieke belangstelling voor ‘performende’ dichters als Ramsey Nasr, Peter Holvoet-Hanssen en Tsjitske Jansen. Festivals als De Nachten en Crossing Border, en de evenementen van Behoud de Begeerte lokken volle zalen. Via allerlei podia slagen schrijvers er alsnog in het midden van de stroom te bereiken. Kevin Absillis en Indra van Sprundel staan stil bij het fenomeen ‘performance’. Trend of traditie? Kunst of gimmick? Mainstream of marge?

25 oktober 2005
Los van het verleden? Vlaamse identiteit in de hedendaagse roman
Literatuur en Vlaamse Beweging zijn sinds jaar en dag met elkaar verbonden. De werken van de deugdzame opvoeder Conscience, de romantische radicalist Rodenbach of priester-dichters als Gezelle zijn nauwelijks voor te stellen zonder deze beweging. Maar is dat tegenwoordig nog zo? Is Vlaanderen nu er al jaren een zware hypotheek op dit thema rust nog een onderwerp voor de huidige generatie schrijvers (Pol Hoste, Tom Naegels, Erwin Mortier, Leo Pleysier)? En op welke manier? Op deze avond voeren Britt Kennis en Matthijs de Ridder een dialoog over een verleden dat is losgelaten, of toch niet.

15 november 2005
Boeken met een boodschap: 13 auteurs over onze maatschappij
Welke waarheid willen wij horen over de holocaust en de opkomst van het neofascisme (Paul Verhaegen)? Wat is een multiculturele samenleving en hoe sterk is Fort Europa (Pol Hoste, Kamiel Vanhole, Tom Naegels)? Hoe gaan we om met (zelf)moord en doodstraf (Gerrit Krol), hoe met andere ethische vraagstukken (M. Februari)? Is ontwikkelingshulp niet meer dan een waterhoofd (Ellen Ombre)? Mag de mens dieren exploiteren (Jan Lauwereyns)? Over deze en andere vragen uit recente romans en dichtbundels over onze maatschappij treden Dietlinde Willockx en Joris Gerits in gesprek.

29 november 2005
De dubbele knoop: Schrijven tussen culturen
In ‘Een beer in bontjas’ noemt Hafid Bouazza zichzelf een Nederlandse Schrijver van Marokkaanse Afkomst met Nederlandse Nationaliteit – kortweg N.S.M.A.N.N. Impliceert dit (label) dat de auteur de Marokkaanse en de Nederlandse cultuur in zijn verhalen en romans tracht te verzoenen of wil hij ze juist met elkaar in conflict brengen? Neemt zijn collega Abdelkader Benali een zelfde positie in? En op welke manier gaan andere auteurs, zoals Al Galidi, Kader Abdolah, Mustafa Stitou en Ramsey Nasr om met hun complexe identiteit? Liggen ook zij in een dubbele of zelfs meervoudige knoop? Pieter Van Dyck en Katrien Jacobs gaan op zoek naar antwoorden.

Plaats: AMVC-Letterenhuis, Minderbroedersstraat 32, 2000 Antwerpen
Aanvang: 20 u
Toegang: 3 euro per avond
Graag vooraf aanmelden bij els.crauwels@ua.ac.be
Op 25 oktober en 29 november kunt u de tentoonstelling over 200 jaar literatuur in Vlaanderen in het AMVC-letterenhuis vanaf 19u gratis bezoeken.

(8)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Tue, 27 Sep 2005 12:39:06 +0200
From: Karina van Dalen <Karina.van.Dalen@niwi.knaw.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050926.html
Subject: Med: 0509.26: Informatie over vernieuwing BNTL: nieuwsbrief september 2005; eerste bijeenkomst Vernieuwing BNTL op ma 17 oktober 2005 te Den Haag

================================
Informatie over vernieuwing BNTL
================================

Door: Karina van Dalen-Oskam

Nieuwsbrief september 2005

In de tweede ‘Nieuwsbrief BNTL’ wordt u geinformeerd over de organisatorische stand van zaken, de planning, en de communicatie met de doelgroep, de wetenschappelijke gebruikers van de BNTL. Deze nieuwsbrief verschijnt eveneens op de website van het Huygens Instituut (http://www.huygensinstituut.knaw.nl, Projecten, e-Research, BNTL-vernieuwingsproject).

Stand van zaken

Per 1 juli 2005 is het Constantijn Huygens Instituut (CHI) formeel gefuseerd met de afdeling Neerlandistiek van het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten (NIWI). De naam van het nieuwe instituut is veranderd in Huygens Instituut.
Eveneens per 1 juli zijn de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de vernieuwing van de BNTL aangenomen en ondergebracht in de afdeling e-Research van het Huygens Instituut.
De projectgroep die de vernieuwing van de BNTL zal realiseren bestaat uit Karina van Dalen-Oskam (neerlandica, hoofd van de afdeling e-Research), Joris van Zundert (neerlandicus, onderzoeker/informaticus), Ramona Land (neerlandica, informatiemanager), Michael Baars (documentalist), Pauline Beckers (medewerker acquisitie en catalogisering) en Elly Kamp (neerlandica, coordinator vernieuwing BNTL).

Daarnaast werken twee redacteuren door aan de huidige BNTL om de voortzetting te garanderen tot het moment dat de vernieuwde BNTL operationeel is.

De coordinator vernieuwing BNTL, die vanaf nu de informatie zal verzorgen, is vanaf de oprichting van de BNTL, eind 1969, betrokken bij het samenstellen van de BNTL. Zij heeft de afgelopen 35 jaar als redacteur alle veranderingen van de BNTL meegemaakt en is overtuigd van het belang van het exploreren, ontwikkelen en toepassen van inhoudelijke en technologische vernieuwingen van de BNTL. Zij zal de werkzaamheden rond deze ingrijpende vernieuwing van de BNTL de komende jaren coordineren en hoopt dat vertegenwoordigers van het wetenschappelijk veld zich blijvend betrokken zullen tonen.

Planning

De eerste fase (de reorganisatie van het NIWI en het werven van medewerkers voor de vernieuwing van de BNTL) is per 1 juli 2005 afgerond.

De ontwikkel- en implementatiefase (juli 2005-juli 2007) is formeel gestart.
Om de wetenschappelijke gebruikers van de BNTL vanaf het begin te betrekken bij de keuzes die bij het vernieuwen van de BNTL gemaakt moeten worden, wordt er op 17 oktober 2005 een eerste bijeenkomst met hen georganiseerd. De verschillende mogelijkheden worden aan de hand van concrete voorbeelden gedemonstreerd.
Het BNTL-vernieuwingsproject steunt op het resultaat van bestaand technologisch onderzoek, maar daarnaast zal er ook zelf ontwikkeld worden. Na deze eerste, inventariserende bijeenkomst worden de verschillende technologieen bestudeerd op hun geschiktheid om aan de mede tijdens de bijeenkomst geformuleerde wensen te voldoen. Dan wordt ook duidelijk wat er zelf ontwikkeld of aangepast moet worden. Op basis van dit onderzoek, dat in samenwerking met programmeurs wordt uitgevoerd, zal een definitief projectplan worden opgesteld.

Communicatie met het veld

De begeleidingscommissie onder leiding van prof. dr. P. Wackers (UU) is definitief geformeerd en bestaat uit prof. dr. Hugo Brems (KU Leuven), prof. dr. J. Hoeksema (RUG), prof. dr. J.M. Koppenol (VU Amsterdam), prof. dr. Reinier Salverda (UCL Londen), dr. Rene van Stipriaan (DBNL).

Voor de gebruikersgroep hebben zich tot nu toe aangemeld: Johan Eeckhout (Openbare bibliotheek Gent), dr. Piet Verkruijsse (UVA Amsterdam), drs. Ton Wolf (Instituut voor de Opleiding van leraren, Suriname), drs. Betty van Wonderen (UB UVA).
We herhalen hierbij de oproep u aan te melden voor de gebruikersgroep. Deze zal betrokken worden bij het testen en evalueren van functionaliteiten die voor de vernieuwde BNTL ontwikkeld worden. We hopen en verwachten dat met name neerlandici extra muros zich zullen melden.

Maandag 17 oktober 2005: eerste bijeenkomst Vernieuwing BNTL

Maandag 17 oktober vindt de eerste bijeenkomst plaats over de vernieuwing, waarbij de inbreng van ‘het veld’ essentieel is. Doel van de bijeenkomst is het vaststellen van de eerste concrete doelen binnen de voor de nieuwe BNTL ingeslagen richting.
Een bijgewerkt concept-projectplan zal voor de vergadering worden gestuurd naar degenen die zich hebben aangemeld als deelnemers aan deze discussie, en ook worden verspreid via de website van het Huygens Instituut.
Tijd van de bijeenkomst: 11.00-13.00 (aansluitend lunch); plaats: Koninklijke Bibliotheek te Den Haag, zaal B/C.

Aanmeldingen voor deze bijeenkomst, voor de gebruikersgroep, reacties en vragen naar: elly.kamp@huygensinstituut.knaw.nl

(9)-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Mon, 26 Sep 2005 15:09:49 +0200
From: KANTL <secretariaat@kantl.be>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050927.html
Subject: Med: 0509.27: Toekomst Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) nog steeds onzeker

========================================
Toekomst van de KANTL nog steeds onzeker
========================================

Naar aanleiding van het standpunt van minister Anciaux over de toekomst van het huis van Oombergen in Gent, verwoord in de persmededeling van Bert Anciaux van 23 september 2005 (p.6), neemt de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) het volgende standpunt in:

Positief is, dat het gebouw naar de nieuwe inzichten van minister en kabinet, deel zal blijven uitmaken van het patrimonium van de Vlaamse Gemeenschap.

Ook positief lijkt dat de academie verder van het gebouw gebruik zal kunnen blijven maken. Over een rationeler gebruik van de lokalen in het gebouw kan een discussie gevoerd worden onder mensen die het dossier kennen. De academie staat hiervoor open, maar zal haar eigen doelstellingen voor een adequate culturele en wetenschappelijk-intellectuele werking, gericht op een ruim publiek in de Vlaamse Gemeenschap als geheel, en de Gentse regio in het bijzonder, hierbij als een evident uitgangspunt verdedigen.

Ten slotte wordt de bekommernis om het gebouw ook voor een ruim publiek open te blijven stellen zonder meer positief gewaardeerd. De KANTL heeft daar met de bescheiden middelen die haar ter beschikking staan, in de laatste jaren zelf een sterke nadruk op gelegd. In het voorstel tot beheersovereenkomst met de Vlaamse Gemeenschap, dat zij eind 2004 bij het kabinet van cultuur heeft ingediend, zijn voorstellen gedaan om die culturele en wetenschappelijke werking, ten dienste van de Gemeenschap, uit te breiden.
Op basis van dit voorstel heeft de KANTL op hetzelfde ogenblik ook een -uiteraard, zolang het voorstel voor beheersovereenkomst niet besproken en geaccepteerd is, voorlopig- voorstel voor een meerjarenplanning gedaan. Daarbij speelt het gebouw in de Koningstraat 18 in Gent een weliswaar absoluut niet exclusieve, maar wel erg belangrijke rol. Realisatie van een en ander na een door ons vorig jaar al gevraagde bespreking en discussie met het kabinet en de administratie van cultuur zou een uitstekende invulling opleveren voor de vooropgestelde doelstellingen van minister en kabinet. De KANTL dringt erop aan dat de discussie over de twee voorstellen nu onverwijld gevoerd wordt.

Gent, maandag 26 september 2005

Meer info:
http://www.kantl.be/
Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde
Koningstraat 18, 9000 Gent
Tel 09 2659340 (vragen naar: Werner Waterschoot of Georges De Schutter)
e-mail: secretariaat@kantl.be

(10)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Fri, 16 Sep 2005 13:50:46 +0200
From: Guido Leerdam <G.Leerdam@dienst.vu.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050928.html
Subject: Sym: 0509.28: LVVN-congres 'Wat is het ons waard? Commercie en de autonomie van literatuur', Leiden, za 29 oktober 2005

=======================================================================
Wat is het ons waard? Commercie en de autonomie van literatuur
Congres Landelijke Vereniging van Neerlandici, 29 oktober 2005
Locatie: Justus Lipsiusgebouw Universiteit Leiden, Cleveringaplaats 1
=======================================================================

In 1997 organiseerde de LVVN een congres met het thema ‘Nederlands: economisch goed’, waarin de Nederlandse taal als handelswaar centraal stond. Ditmaal belichten we de Nederlandse literatuur vanuit een financiele invalshoek. Literatuur heeft – net als de andere kunsten trouwens – altijd op gespannen voet gestaan met geldelijk gewin. Een ware auteur – zo wil het romantische beeld – schrijft omdat hij daartoe innerlijk gedreven wordt, niet om er geld mee te verdienen. Tegelijkertijd heeft hij inkomsten nodig om te kunnen schrijven. Hoe groter het commerciele succes van een uitgave, hoe twijfelachtiger de artistieke waarde is: denk aan de doktersromans.

Maar welke auteur wil nu niet dat lezers zich in rijen opstellen bij de boekhandel om een exemplaar direct bij het verschijnen te bemachtigen? Is het bevorderlijk voor de literatuur als een drogisterijketen romans voor spotprijzen gaat verkopen? Wie bepaalt eigenlijk wat een auteur waard is: hijzelf, zijn uitgever, zijn publiek of de subsidiegever? Welke invloed heeft het boekenbedrijf op het succes van een auteur? Moeten schrijvers zich verre houden van alles wat met geld te maken heeft, of dienen ze juist hun zakelijke talenten te ontplooien evenzogoed als hun artistieke? In hoeverre moeten onrendabele publicaties waar slechts een klein publiek voor te verwachten is, financieel ondersteund worden? Op het congres buigen de volgende sprekers zich over deze prikkelende vragen:

Programma:

11.00 uur: Algemene Ledenvergadering LVVN
12.00 uur: lunch (op eigen gelegenheid)
13.00 uur: ontvangst, registratie en koffie
13.30 uur: Marijke Spies, Vereniging van Letterkundigen
Marijke Spies is emeritus hoogleraar oudere Nederlandse letterkunde aan de UvA en de VU en is oud-voorzitter van de VvL. Ze publiceerde in 2004 haar eerste roman, ‘Een onschuldige familie’.
14.00 uur: Henk Proepper, Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds
Henk Proepper is neerlandicus, schrijver en momenteel directeur van het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds. Voorheen was hij directeur van het Institut Neerlandais in Parijs. Hij werkt(e) als literair criticus en essayist voor verschillende kranten en tijdschriften.
14.30 uur: Paul Sebes, Sebes & Van Gelderen Publicity & Creative Support
Paul Sebes is literair agent. Relevante links: http://www.BoekEenSchrijver.nl
15.00 uur: pauze
15.30 uur: Inger Leemans, Opleiding Nederlands Radboud Universiteit Nijmegen
Inger Leemans promoveerde in 2003 op ‘Het woord is aan de onderkant. Radicale ideeen in Nederlandse pornografische romans’, 1670-1700 (Nijmegen, Vantilt).’
16.00 uur: Lidewijde Paris, Em. Querido’s Uitgeverij bv, Amsterdam
Lidewijde Paris is uitgever.
16.30 uur: afsluiting, gevolgd door borrel

Deelname: EUR 10. Opgave en nadere informatie bij Nelleke Moser,
e-mail: ph.moser@let.vu.nl

(11)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 23 september 2005
From: huizinga-fgw <huizinga-fgw@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050929.html
Subject: Sym: 0509.29: Discussiebijeenkomst 'Leescultuur onder vuur?', Amsterdam, vr 28 oktober 2005

==============================================
Discussiebijeenkomst ‘Leescultuur onder vuur?’
==============================================

Organisatie: Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen i.s.m. Stichting Lezen. Datum: 28 oktober 2005. Locatie: Trippenhuis, Kloveniersburgwal 29, Amsterdam. Aanvang: 13.30 uur

Op 28 oktober 2005 organiseert de Raad voor Geesteswetenschappen van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) in samenwerking met de Stichting Lezen een discussiebijeenkomst over geletterdheid.

Zes sprekers zullen vanuit verschillende invalshoeken aandacht besteden aan het probleem van de overdracht van kennis van complexe teksten. De discussie spitst zich de laatste tijd vooral toe op de inhoud van de canon, maar de vraag hoe jonge mensen met het cultureel erfgoed in contact te brengen blijft vaak onbeantwoord. Zowel docenten in het voortgezet als wetenschappelijk onderwijs worden geconfronteerd met studenten die ‘anders’ omgaan met klassieke werken. Geletterdheid heeft in alle perioden van onze geschiedenis een andere betekenis gehad. Vroeger stond vooral leesvaardigheid centraal. Het valt nog te bezien of deze vaardigheid voor de komende generatie van belang is en of zij niet eerder via bijvoorbeeld het beeld kennis wil maken met historische hoogtepunten.

Sprekers: Marita Mathijsen (UvA), Frans-Willem Korsten (UL), Jeanet Bus (UL), Marc Verboord (EUR), Christophe de Voogd (voormalig directeur Maison Descartes) en Thomas Vaessens (UvA). Dagvoorzitter: Aad Meinderts (directeur Stichting Lezen)

De bijeenkomst is gratis toegankelijk, maar u dient zich wel van tevoren aan te melden. Het volledige programma en een inschrijfformulier zijn te vinden op http://www.knaw.nl/cfdata/rgw/activiteiten.cfm (mocht de link niet werken, ga dan naar www.knaw.nl/rgw en klik op Activiteiten).

Voor meer informatie kunt u ook contact opnemen met Suzanne Wagenaar (+31 (0)20-5510860 of Suzanne.Wagenaar@bureau.knaw.nl).

(12)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 23 september 2005
From: p.j.verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050930.html
Subject: Lit: 0509.30: Pas verschenen: Pieter Terpstra. Herinneringen aan Havank. (Amsterdam, 2005)

==============
Pas verschenen
==============

Pieter Terpstra. Herinneringen aan Havank. Artikelen 1964-1975. Bezorgd door C.J. Aarts. Amsterdam: Uitgeverij C.J. Aarts / Leeuwarden: De Stichting Mateor, 2005. 72 blz.; ills.; isbn 90-6187-658-3.

‘Herinneringen aan Havank’ is een bundeling van alle artikelen die Pieter Terpstra schreef over Nederlands populairste detectiveschrijver. Toen Havank in 1964 stierf, was Terpstra door een gelukkig toeval de enige die de afloop kende van de roman die Havank door zijn plotselinge dood onvoltooid moest nalaten. De honger van zijn trouwe lezers naar de verdere avonturen van de Schaduw en zijn Gezellen was nog lang niet gestild en het door Terpstra voltooide ‘Menuet te middernacht’ (1964) vond een enthousiast onthaal. Terpstra bracht nog twee uitgebluste manuscripten tot leven en vervolgde daarna op eigen kracht de Schaduwiaanse Kronieken. Ze bleef de Schaduw na het overlijden van zijn eerste biograaf nog eenentwintig jaar zijn hoogst merkwaardige avonturen beleven.

Pieter Terpstra maakte het laatste interview met Havank eenendertig dagen voor zijn dood. Hij herdacht Havank in enkele necrologieen en haalde nog jaren later herinneringen op aan die merkwaardige schrijver die met zijn onorthodoxe detectiveverhalen een miljoenenpubliek wist te boeien. En Havank is niet vergeten. Op tweedehands-boekenmarkten wisselen de Havankjes veelvuldig van eigenaar; oude en nieuwe lezers houden de oude meester nog altijd in ere en een club trouwe vrienden bezoekt jaarlijks zijn graf.

Terpstra’s vrijwel onvindbare artikelen werden in 2004 tussen Havanks honderste geboortedag en veertigste sterfdag bijeengebracht en zo aan de vergetelheid ontrukt in deel 3 van de door Kees Aarts uitgegeven Havank-Bibliotheek. De vijftien artikelen zijn door Aarts bijeen verzameld uit het Nieuwsblad van het Noorden, de Friese Koerier, Trouw, NRC en andere bladen (de auteur wist van enkele niet eens meer dat hij ze geschreven had) en nauwgezet geediteerd, inclusief een lijst met correcties en varianten en noten. De publicatie wordt besloten met een overzicht van de romans en verhalen van Havank en Terpstra en met diverse registers (personen, aardrijkskundige namen, personages, tijdschriften en zaken).

(13)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 23 september 2005
From: p.j.verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050931.html
Subject: Lit: 0509.31: Pas verschenen: Toine Moerbeek. Van een lieflijkheid die wij niet bereiken kunnen. (Middelburg, 2005)

==============
Pas verschenen
==============

Toine Moerbeek. Van een lieflijkheid die wij niet bereiken kunnen. Middelburg: Stichting CBK Zeeland, 2005 (SlibreeksGroot, 112). 47 blz.; ills.; EUR 9,00; isbn 90-6354-116-3.

Deel 112 van de Grote Slibreeks bevat de tekst van schrijver-schilder Toine Moerbeek over zijn vriendschap met de op 24 augustus 2004 overleden dichter Kees Ouwens. Moerbeek behandelt de drie gedichten die Ouwens schreef over de Westerschelde: ‘betreft het breskens’, ‘Noemloos zijn tijding ontruimende wijkende’ en ‘Voorproef’. Hij beeindigt zijn essay met het slot van het interview dat hij Kees Ouwens afnam op de reis die zij samen maakten voor de VPRO-radio naar Vlissingen en Breskens. Zeven tekeningen die Moerbeek in Breskens gemaakt heeft, zijn opgenomen in het boek, evenals een portrettekening van Ouwens, gemaakt enkele weken voor diens dood.

Deel 112 is behalve in de betere boekhandel verkrijgbaar bij de uitgever: Centrum voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Architectuur Zeeland, Balans 17, 4331 BL Middelburg, +31 (0)118-611443, slibreeks@cbkzeeland.nl.

(14)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 23 september 2005
From: p.j.verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050932.html
Subject: Lit: 0509.32: Pas verschenen: Jan Pauwels (red.). Kroniek van het gedrukte boek. (Brussel, [2005])

==============
Pas verschenen
==============

Jan Pauwels (red.). Kroniek van het gedrukte boek in de Nederlanden tot 2000, [afl.] 27. Overdruk van: Archief- en Bibliotheekwezen in Belgie 74 (2003), p. 337-465. Brussel [2005]. issn 0775-0722.

Van het uitermate degelijke en kritische overzicht van publicaties op het terrein van het gedrukte boek in de Nederlanden is aflevering 27 verschenen, ditmaal voor het eerst onder redactie van Jan Pauwels die Elly Cockx-Indestege is opgevolgd. Deze aflevering bestrijkt de periode 1 januari 2001-15 december 2003. De eerste 25 afleveringen zijn inmiddels ook elektronisch beschikbaar op de site van de Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis: http://www.boekgeschiedenis.be/kroniek/index.htm.

In de standaardrubrieken Algemeenheden, Meer dan een eeuw, en vervolgens vanaf de 15e eeuw chronologisch, worden de nummers 3213-3456 besproken door de zevenkoppige redactie: Jan Pauwels, Elly Cockx-Indestege, Johan Hanselaer, Hubert Meeus, Stijn van Rossem, Marcus de Schepper en Werner Waterschoot.

Het redactieadres waar men overdrukken of publicaties kan inzenden, is Koninklijke Bibliotheek, Keizerslaan 4, B-1000 Brussel, jan.pauwels@kbr.be.

(15)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: 23 september 2005
From: p.j.verkruijsse <p.j.verkruijsse@uva.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050933.html
Subject: Lit: 0509.33: Pas verschenen: Janet van der Meulen & Johan Oosterman (red.). Vele wegen. (Hilversum, [2005])

==============
Pas verschenen
==============

Janet van der Meulen & Johan Oosterman (red.). Vele wegen. Visies op de middeleeuwse letteren in de Nederlanden. Themanummer van: Queeste; tijdschrift over middeleeuwse letterkunde in de Nederlanden 11 (2004), nr. 2, p. 97-224. Hilversum: Verloren, [2005]. EUR 20,00; issn 0929-8592.

De tiende verjaardag van Queeste werd gevierd met een tweedaags symposium in Leiden op 3 en 4 april 2004. Bij die gelegenheid presenteerden Nederlandse en Vlaamse medievisten hun visie op de studie van de middeleeuwse literatuur in de Nederlanden. Vanuit wisselende invalshoeken, met oog voor de bredere Europese middeleeuwse context en de internationale ontwikkelingen binnen de medievistiek nu, spraken zij zich uit over zwarte gaten, aanlokkelijke perspectieven en vruchtbare terreinen van studie. Deze lezingen zijn gebundeld in dit themanummer van Queeste.

Inhoud:

  • JANET VAN DER MEULEN/JOHAN OOSTERMAN, Vele wegen, bij wijze van inleiding
  • JOOST VAN DRIEL, Stijl en schoonheid van de Middelnederlandse epische poezie
  • GEERT WARNAR, “Studeren in duytschen boeken van geestelicheden”. Het Middelnederlands als literatuurtaal in de veertiende eeuw
  • BART RAMAKERS, Lezen als een toeschouwer. Over performatieve receptie van Middelnederlandse teksten
  • DIEUWKE VAN DER POEL, Glad ijs, afgewezen minnaars en een dronken student. Over de interpretatie van Middelnederlandse liedteksten
  • JOHAN OOSTERMAN, Oogkleppen en grote lijnen. Een pleidooi voor onderzoek naar de dynamiek van literaire veranderingen
  • WIM VAN ANROOIJ, Ridderromans uit de late Middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd. Een internationaal onderzoeksthema in opkomst
  • HERMAN BRINKMAN, De hardnekkige Middeleeuwen. Persistentie van literaire productie- en transmissievormen
  • REMCO SLEIDERINK, Is Beatrijs een loser? Middeleeuwse literatuur in het middelbaar onderwijs
  • Naar aanleiding van. ..:
    DANIEL CUNIN, Hadewijch a-t-elle jamais ete traduite?
    HERMINA JOLDERSMA, Seeking to Find the Speech of Silent Women

(16)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Date: Wed, 28 Sep 2005 23:14:50 +0200
From: Peter-Arno Coppen <P.A.Coppen@let.ru.nl>
URL artikel: http://www.neder-l.nl/bulletin/2005/09/050934.html
Subject: Col: 0509.34: Linguistisch Miniatuurtje CIV: Afijn

=============================
Linguistisch Miniatuurtje CIV
Afijn
=============================

In een artikel over de poezie van F. van Dixhoorn van Rutger H. Cornets
de Groot (http://meander.italics.net/artikelen/artikel.php?id=82) heeft de auteur het over het vervreemdende effect van een zinsnede als ‘Iedereen lachen natuurlijk’. Dat is een voorbeeld van spreektaal, maar is dat het enige taalkundige kenmerk dat voor dit effect zorgt? De tegenstelling poetische taal – gewone taal? Ik denk dat er wel iets meer over te zeggen valt.

Wat de doorgewinterde taalkundige onmiddellijk in het oog springt bij de uiting ‘Iedereen lachen natuurlijk’ is het elliptische karakter ervan. De zin is niet volledig, er ontbreekt een persoonsvorm. Nu zijn er verschillende mogelijkheden om dit te analyseren. De meest eenvoudige is om te stellen dat ‘lachen’ zelf die persoonsvorm had moeten zijn, en dat alleen de vervoeging is weggelaten. De zin is dan elliptisch voor ‘Iedereen lachte natuurlijk’.

Een andere analyse is dat hier een hulpwerkwoord ontbreekt. Ook nu weer twee mogelijkheden: er is een concreet hulpwerkwoord weggelaten (‘moest’, ‘begon te’), of er ontbreekt een abstract betekenisarm hulpwerkwoord (iets als ‘doen’), dat niet eens ingevuld zou kunnen worden.

Is ‘lachen’ zelf de persoonsvorm? Ik denk het niet. Immers, er zijn aanwijzingen dat het werkwoord in de zogeheten “achterpositie” staat: als je ‘lachen’ vervangt door een scheidbaar samengesteld werkwoord (‘iedereen uitkijken natuurlijk’) dan zie je dat het eerste lid voor het werkwoord staat, terwijl dat bij de persoonsvorm er juist achter staat (‘iedereen keek uit natuurlijk’). Ook vervanging van ‘lachen’ door constructies met voorwerpen (‘iedereen het uitschreeuwen natuurlijk’, ‘iedereen kreten slaken natuurlijk’) onthult dat de voorwerpen voor het werkwoord staan.

Er zijn twee gevallen waarin het werkwoord in achterpositie staat: in bijzinnen (‘omdat iedereen kreten slaakte natuurlijk’) en bij toevoeging van een hulpwerkwoord (‘iedereen begon kreten te slaken natuurlijk’). Voor een bijzinsanalyse lijkt in onze constructie geen argumentatie voorhanden (dan zou er op zijn minst een voegwoord bij moeten kunnen), dus het betreft een constructie met hulpwerkwoord. In ‘iedereen lachen natuurlijk’ is klaarblijkelijk een hulpwerkwoord weggelaten of achterwege gebleven.

Wat is dat voor een hulpwerkwoord? Bij ‘iedereen lachen natuurlijk’ zou je nog kunnen argumenteren voor ‘moest’, maar dat is in lang niet alle gevallen mogelijk. Bij ‘iedereen kreten slaken natuurlijk’ is dat uitermate vreemd, en hulpwerkwoorden die qua betekenis daar voor de hand liggen (zoals ‘beginnen’) vereisen ook nog een extra ’te’, zodat er dan ineens twee woorden “weggelaten” zouden zijn.

Taalkundig lijkt het daarom het meest aantrekkelijk om ‘iedereen lachen natuurlijk’ te analyseren als een constructie met een abstract (niet hoorbaar) hulpwerkwoord. Laten we zeggen een soort ‘doen’, al is het dan niet ‘doen’ maar iets anders, dat de persoonsvormvervoeging draagt, en iets specifieks aan de betekenis toevoegt: ‘iedereen “deed” lachen natuurlijk’.

Wat voegt dat onhoorbare ‘doen’ toe aan de betekenis? Daartoe moeten we ons voorbeeld vergelijken met andere voorbeelden van dezelfde constructie. Wat valt er allemaal onder die constructie? Behalve ‘iedereen lachen’ kun je dezelfde constructie ook hebben met andere voornaamwoorden (‘jij lachen natuurlijk’, ‘ik lachen natuurlijk’), en met eigennamen (‘Harry lachen natuurlijk’), en zelfs met hele woordgroepen (‘de burgemeester lachen natuurlijk’). Maar dat is niet alles.

In plaats van het werkwoord ‘lachen’ kun je ook een naamwoordelijk deel van het gezegde hebben: ‘iedereen boos natuurlijk’, ‘jij blij’, ‘de burgemeester in alle staten’. Nu lijkt niet zozeer een hulpwerkwoord, maar het koppelwerkwoord achterwege gebleven. Ik zou zeggen het koppelwerkwoord ‘worden’, maar daar kom ik zo meteen op terug. De overeenkomst met de constructie met werkwoord is dat ook nu een betekenisarm werkwoord dat de vervoeging draagt achterwege is gebleven.

Kenmerk van al deze voorbeelden is dat ze gemakkelijk voorkomen na het stopwoordje ‘enfin’, in spreektaal vernederlandst tot ‘afijn’. Probeert u het maar eens uit. Volgens mij zit daar de kern voor de analyse: de constructie markeert een ‘overgang’ tussen twee toestanden. In vakjargon: heeft een ‘inchoatief aspect’. De uiting ‘iedereen lachen natuurlijk’ kan alleen worden gebruikt in een groter verband waarbij, als gevolg van iets wat zojuist is opgemerkt, iedereen ‘begon’ te lachen. Het woordje ‘enfin’ versterkt die overgang met een beroep op gezamenlijke kennis. Iets als ‘Nou ja, je begrijpt wel, dubbele punt’. Hetzelfde zie je bij een uiting als ‘Hij boos’. De spreker heeft zojuist een gebeurtenis beschreven en merkt op, min of meer ten overvloede, zo lijkt het, dat er iemand boos wordt.

Blijkbaar betekent dat abstracte hulpwerkwoord dus toch iets: het heeft een inchoatief aspect. Daarnaast wordt de constructie blijkbaar mogelijk gemaakt door een abstract betekeniselement ‘als gevolg daarvan’. Dat klinkt de taalkundige allemaal niet vreemd in de oren: inchoatieve en causale aspecten zijn zeer frequent in taal, en doen hun invloed op allerlei manieren gelden.

Wat is het nut van zo’n constructie? Waarom spreken we zo graag in ellipsen? Ik denk dat het een kwestie van ‘bonding’ is: de spreker probeert een emotionele band met de gesprekspartner te ontwikkelen door vanzelfsprekende dingen weg te laten. Wat je weglaat wordt immers bekend verondersteld. Daarmee wordt het gezamenlijke kennis, die de band tussen beide gesprekspartners versterkt. In eerdere miniatuurtjes, over ‘Maf ze’ en ‘Evert ten Napel’, speelde hetzelfde thema.

Het “vervreemdende” effect van de dichtregel lijkt me dan ook de opzichtige poging tot communicatieve omhelzing. Met een syntactische constructie (niet met woordbetekenissen!) port de dichter de lezer met een elleboog in de zij. De lezer deinst terug.

Peter-Arno Coppen

(17)=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=

*-------------------------------------------------------------------------*
|                                                                         |
| Informatie over Neder-L:                                                |
| ========================                                                |
| Algemene informatie opvragen over Neder-L: stuur mail naar              |
|   listserv@nic.surfnet.nl met daarin de boodschap: GET NEDER-L INFO     |
| Abonnement nemen op Neder-L: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl    |
|   met als boodschap: SUB NEDER-L uw-voornaam/voorletters uw-achternaam  |
| Neder-L op het web/WWW: Neder-L-nummers zijn vanaf januari 1997 in      |
|   web-formaat te lezen via: http://www.neder-l.nl/                      |
|   Nadere informatie over Neder-L in web-formaat: zie artikel 9706.01    |
|   Er is ook een WWW-archief met alle e-mailversies van Neder-L sinds    |
|   juni 1992, dat ook op trefwoord doorzocht kan worden; de URL van dit  |
|   listserv-archief: http://listserv.surfnet.nl/archives/neder-l.html    |
| Oude Neder-L-bulletins opvragen: stuur mail naar listserv@nic.surfnet.nl|
|   met daarin een boodschap als: GET NEDER-L LOG9206                     |
|   (resultaat: logboek met Neder-L-artikelen van juni '92 wordt gestuurd)|
|   Of maak gebruik van het listserv-archief (zie enkele regels hierboven)|
| Bijdrage voor Neder-L opsturen: stuur mail naar salemans@neder-l.nl     |
| Contact met redactie: stuur mail naar Salemans@neder-l.nl, naar         |
|   Willem.Kuiper@uva.nl, naar P.J.Verkruijsse@uva.nl (voor de            |
|   evenementenagenda), naar Marc.van.Oostendorp@meertens.knaw.nl of naar |
|   P.A.Coppen@let.kun.nl                                                 |
*-------------------------------------------------------------------------*

*-Einde-------------------- Neder-L, no. 0509.b --------------------------*

Lees Interacties

Laat een reactie achter

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.