Graag nodig ik u uit voor de derde Dag van het Nederlandse lied die op 10 mei 2011 in de middag in Utrecht (13.00-17.00 uur) gehouden zal worden. De Dag van het Nederlandse lied is verbonden met het NWO-project Dutch Songs on Line, dat nu bijna twee jaar loopt. Tijdens deze middag brengen wij u graag verslag uit van de laatste ontwikkelingen en presenteren we u een programma met drie lezingen (door Donald Haks, Lotte Jensen en Geert Buelens) en een workshop. Wie de Dag van het Nederlandse lied bezoekt, weet weer precies wat er op dit terrein gaande is!

De deelname is gratis, maar met het oog op de catering verzoek ik u wel uw komst bij mij aan te melden door middel van een mailtje, graag voor 3 mei.

Met vriendelijke groet,
mede namens Martine de Bruin, Louis Grijp, Rene van Stipriaan en Els Stronks,
Dieuwke van der Poel

Dag van het Nederlandse lied
10 mei 2011
Plaats: Utrecht, Drift 21, Sweelinckzaal

13.00 uur: opening en welkom

Verslag van de voortgang van het project Dutch Songs on Line, met bijzondere aandacht voor de Canon van het Nederlandse lied tot 1900. In de nieuw te ontwikkelen databank zal extra informatie gegeven worden aan liederen die tot deze Canon behoren. Louis Grijp en Martine de Bruin zullen vertellen over de wijze waarop deze canon thans wordt samengesteld en daarop ook een beroep doen op kennis en inzicht van de aanwezigen.

Lezing: Donald Haks (Universiteit Leiden), Oorlogsliedjes 1672-1713.
In de jaren tussen 1672 en 1713 voerde de Republiek drie oorlogen tegen Frankrijk. In tal van media – kranten, pamfletten, prenten, gedenkpenningen e.a. – vonden nieuwsverspreiding, legitimering, beeldvorming en opwekking plaats. Het aantal ’oorlogsliedjes’ uit die tijd is verbazend groot. Een uitstekende kennismaking bieden twee, rijk geïllustreerde, liedboekjes: Het Prince Liet-Boeck of Trompet des Oorlogs met liedjes uit de jaren 1672-1675 en Triomf van Nederlandt dat de jaren 1702-1713 bestrijkt. Zij zijn dus afkomstig uit de beginjaren, maar ook de eindfase van de oorlogsperiode, uit een periode met en zonder Oranje-stadhouder, uit eerst jaren van dreiging, tenslotte gevolgd door opluchting maar ook teleurstelling.

Lezing: Lotte Jensen (Universiteit Nijmegen), ‘Het handboek der natie’. Oorlogsliederen en nationale identiteitsvorming 1780-1815
In tijden van oorlog spelen nationale gevoelens hoog op. Deze werden onder andere in gedichten, toneelteksten én liederen uitgedragen. Zo staken dichters als Hiëronymus van Alphen en Jacobus Bellamy burgers een hart onder de riem met hun emotievolle strijdzangen tijdens de Vierde Engelse Oorlog. Ook tijdens de Franse Inlijving verdedigden verzetsauteurs als Hendrik Tollens en Cornelius van Marle de eer van hun natie met pakkende zangstukken. Wie deze teksten leest vanuit het perspectief van de nationale identiteitsvorming, zal merken dat zelfs het meest onschuldige, huiselijke versje als een heuse oorlogsmars kan worden gelezen.

Theepauze

Lezing: Geert Buelens (Unversiteit Utrecht), Nederlandse oorlogsliederen ten tijde van de Eerste Wereldoorlog
Internationaal wordt de Eerste Wereldoorlog vooral geassocieerd met gedichten als ‘In Flanders Fields’ en, uit ons taalgebied, Bezette Stad van Paul van Ostaijen. Ook een liedje als ‘It’s a Long Way to Tipperary’ (oorspronkelijk uit 1912) dankt zijn bekendheid echter aan de Grote Oorlog; al in december 1914 stond het bekend als “The Marching Anthem on the Battlefields of Europe”. Nederland mocht dan al geen slagveld zijn, gemarcheerd werd er natuurlijk wel – vele duizenden soldaten waren gemobiliseerd. In 1915 verscheen speciaal voor hen een Zangbundel voor het Nederlandsche leger. Ook het niet-gemilitariseerde volksdeel zong over de oorlog – een prachtige, maar weinig onderzochte bron over hoe de vrouw en de man in de straat omgingen met het officiële Nederlandse neutraliteitsdiscours.

Liederenworkshop

17.00 uur: afsluiting en borrel