Klaarkomen, wippen, soppen, naaien, pijpen, rukken, poesje, lid, meesteres: ik verklap geen geheim als ik zeg dat al deze woorden er een seksuele betekenis bij hebben gekregen. Sterker nog, de seksuele betekenis van deze woorden is op weg de niet-seksuele te verdringen. Bij andere, zoals pruim en paal, overheerst de oorspronkelijke betekenis nog (of ik ben naïef).

Waarom deze observatie? De leeftijd dat ik het leuk vond om zulke woorden op schrift te stellen heb ik wel achter me gelaten, en de grote waarschijnlijkheid dat deze blogpost de komende jaren een gestage stroom zoekmachinegebruikers zal trekken én teleurstellen, verschaft me wel wat voorpret, maar mijn drijfveer is het toch niet. Nee, wat me boeit is een historische vraag.

Ik ben nieuwsgierig hoe taalgebruikers in pakweg 1925 of 1975 deze woorden ervoeren als ze in de niet-seksuele betekenis werden gebruikt. Wat dachten mijn grootouders en ouders als ze hoorden of lazen dat iemand “danste naar het pijpen van de hoofdzuster” of “almaar niet klaarkwam met zijn nijvere handwerk”?

Ook toen waren deze woorden al dubbelzinnig, want hun seksuele betekenis is verrassend oud. Sommige woorden leken me twintigste-eeuws, maar ik zat er flink naast: wippen in de betekenis ‘paren’ is al in 1829 genoteerd, het synoniem naaien zelfs als in het Middelnederlands.

Hoe komt het dan dat de woorden waarmee dit stukje begint, hun zedige betekenis nu alsnog beginnen te verliezen? Ik heb drie mogelijkheden bedacht (en ben benieuwd naar andere).

Ten eerste is het denkbaar dat dit een continu proces is, waarmee ik bedoel dat er door de eeuwen heen voortdurend neutrale woorden een seksuele betekenis erbij krijgen die de oorspronkelijke betekenis uiteindelijk verdringt. Het rijtje waarmee dit stuk begint zou dan enkel maar een aantal actuele voorbeelden uit een historisch gezien veel langere reeks omvatten. In voorbije tijden hebben woorden als vrijen (voorheen ‘het hof maken’) en kloot (voorheen ‘bol’ of ‘bal’) hetzelfde traject afgelegd, terwijl pruim en paal misschien gewoon wat later zijn vertrokken op weg naar (eventuele) algehele seksualisering. Maar zelfs als deze waarneming klopt, verklaart die nog niet waarom op dit moment zo véél woorden dit traject doorlopen (al kan ik niet met bronnen en statistieken bewijzen dat het er nu meer zijn dan in eerdere periodes).

Ten tweede zou het kunnen dat de seksuele betekenis van deze woorden voorheen minder wijdverbreid was, en daardoor niet zo makkelijk doordrong tot het algemene spraakgebruik. De dubbelzinnigheid ervan beperkte zich misschien tot één of enkele regio’s, zuilen of sociale klassen of tot één geslacht. Leden van andere bevolkingsgroepen, pakweg katholieke Oost-Vlaamse schrijvers of socialistische Twentse verpleegsters, bleven zich argeloos zo uitdrukken.

Maar wat ik eigenlijk het leukste theorietje vind, is dat de meeste mensen de seksuele betekenis van die woorden wel degelijk kenden, maar dat ze dit in verreweg de meeste situaties niet lieten merken. Wie weet moesten mijn grootouders inwendig wel gniffelen om ‘het poesje aaien’ of ‘een lid hard aanpakken’ of ‘hebt u zin in een pruim?’, maar ging de seksuele interpretatie alle fatsoensnormen zo ver te buiten dat het bij dit binnenpretje bleef. Nu onze omgangsvormen informeler zijn geworden en diverse seksuele taboes verwaterd, lachen we hardop en gezamenlijk. We laten ons kennen, en zo leren we elkaars taal beter kennen. Daardoor verwerft de seksuele betekenis van deze woorden zich een steeds prominentere plek in ons lexicon. Met als gevolg dat we diezelfde woorden waar dat kan juist steeds vaker mijden wanneer we de oorspronkelijke betekenis willen uitdrukken. Een mens heeft lang niet altijd zin in voorspelbare flauwiteiten.