Door Yves T’Sjoen

Van 7 tot 20 augustus ontvangt de Universiteit Gent 120 buitenlandse studenten Nederlands. Buiten het Nederlandse taalgebied zijn volgens de Taalunie-webstek taalunieversum minstens 15.000 studenten ingeschreven aan een academisch instituut waar de wereldtaal Nederlands wordt gedoceerd. Collega’s van deze departementen maken op basis van een taaltest, conform het Europees Referentiekader voor het leren van een vreemde taal, een selectie. Een nieuw opgezet beurzensysteem, een schamele €200 per deelnemer, biedt de helft van de studenten de gelegenheid gedurende twee weken de Nederlandse taal, cultuur en werksfeer in het taalgebied zelf te ervaren. De andere helft van de selectie vraagt geen financiële tussenkomst.

In het voorjaar van 2015 zag het er niet naar uit dat de jarenlange traditie van de zomercursus Nederlandse taal en cultuur kon worden gehandhaafd. De cursus is vele jaren door de Taalunie georganiseerd op drie verschillende plaatsen in het Nederlandse taalgebied. De Universiteiten van Hasselt (Diepenbeek) en Gent, en ook het wat meer afgelegen Zeist in Nederland ontvingen elk jaar weer een paar honderd anderstalige studenten Nederlands. Gent en Zeist organiseren de cursus al sinds de jaren vijftig. De instellingen en hun onvermoeibare organisatoren boden workshops aan, gastlezingen, lessen in Nederlandse taalvaardigheid en gingen met hun enthousiaste gasten op culturele uitstap.

In april 2015 bereikte ons het ontij dat de Taalunie veroordeeld was tot drastische bezuinigingen. De besparingsmaatregelen golden vooral de suppleties voor buitenlandse lectoren Nederlands, het Talencentrum in Jakarta en ook de zomercursus. De algemeen secretaris Geert Joris lichtte toe dat de zomercursus te veel geld opslorpte en bijgevolg moest worden geschrapt. Nog tijdens de onderhandeling in Gent ging de deur op een kier en was alleen nog sprake van afslanken. Neerlandici hebben wereldwijd acties ondernomen, protestbrieven geschreven en petities ondertekend. Opdat de boekhoudkundige ingrepen geen destructieve proporties zouden aannemen. Suppleties zijn immers noodzakelijk voor buitenlandse docenten, omdat het talenonderwijs geen brood op de plank brengt. En dat de zomercursus Nederlands moest verdwijnen, was volstrekt ondenkbaar. Hij behoort tot de core business van de Taalunie en is zelfs ouder dan de verdragsorganisatie van zelf. De Taalunie is opgericht in 1980. Decennia lang hebben vele studenten die het Nederlands als vreemde taal studeren, van Poznan tot Moskou en van Münster tot Berkeley, de kans gekregen in ons taalgebied enkele weken te verblijven, elkaar te ontmoeten en hun Nederlands bij te spijkeren.

De soep is uiteindelijk niet zo heet gegeten als ze bijna anderhalf jaar geleden is opgediend. Na de alert call van Geert Joris en een felle reactie van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, de vakvereniging voor docenten Nederlands, heeft de Taalunie een openbare aanbesteding georganiseerd. Finaal kende de bevoegde commissie de zomercursus toe aan de Universiteit Gent. Het Universitair Centrum voor Talenonderwijs (UCT) heeft samen met de docenten Nederlands een voorstel uitgewerkt waarin nu voor het eerst professionele stageplaatsen zijn voorzien. Indien de bezuiniging al een gunstig effect sorteerde, dan is dat het nieuwe concept. In de organisatie van de zomercursus en naar het verblijf van alle studenten ging niet alleen veel geld. Ook de formule was uitgeleefd. Na een week met workshops en academische gastlezingen volgt nu een tweede week met stages en bijbehorende posterpresentaties. Voor het eerst wordt gefocust op de professionele sector. Het UCT is erin geslaagd tal van journalistieke en culturele instituten (bv. NRC, VRT, Poëziecentrum), bedrijven en andere partners bereid te vinden buitenlandse studenten Nederlands een tweedaagse stage aan te bieden.

De studenten kunnen tijdens hun eerste week kiezen tussen vier leerlijnen, omdat dit de sectoren zijn waar ze meestal ook terechtkomen: media-politiek-diplomatie, kunst-literatuur-cultuur, vertalen-uitgevers-bedrijfswereld en taalkunde-literatuurwetenschap-didactiek. Zij worden vooraf klaargestoomd door onze buitenlandse collega’s met “webcolleges, interactieve discussies en kennisclips”. De nieuw gestileerde cursus heet voortaan Taalunie Zomercursus Nederlands – taal, cultuur en beroep, met Gent dus als unieke gastinstelling voor de Lage Landen.

Dat studenten die Nederlands als vreemde taal volgen nu aan mijn alma mater te gast zijn, is niet minder dan een prestigezaak voor de Universiteit Gent. Het nieuwe concept vergde inspanningen van velen en overleg met tal van partners. Dat het uiteindelijk is gelukt in een relatief korte tijdspanne, nog geen anderhalf jaar, een volwaardige nieuwe zomercursus te concipiëren, is zonder meer de verdienste van het UCT. De acties van de collega’s werkzaam in de internationale neerlandistiek en de druk van de IVN hebben er aanzienlijk toe bijgedragen dat de rijke traditie van Taalunie-zomercursus in eer wordt gehouden. De buitenlandse studenten komen van China en Amerika, Zuid-Afrika en Indonesië, Spanje en Portugal, Polen en Roemenië. Van heinde en verre. Ze kunnen over enkele weken de vruchten plukken van de nieuwe cursus. Méér dan een prestigezaak voor een universiteit is het evenement een zegen voor het Nederlands. De neerlandistiek in Gent kan deze opsteker gebruiken.