Door Leonie Cornips

Een droomstage voor student en begeleider is het beantwoorden van vragen die de overheid stelt zoals het politieteam Horst aan de Maas en de gemeenten Horst en Peel aan de Maas. Zij willen weten of hun informatie Poolse arbeidsmigranten bereikt? De regio Noord-Limburg herbergt immers meer dan elders in Nederland, Poolse en andere Oost-Europese arbeidskrachten.

Paulina Wołoszyn, MA-student Interculturele Communicatie aan de Universiteit van Utrecht, studeerde Neerlandistiek aan de Universiteit van Wrocław en Wenen en voerde stageonderzoek uit aan het Meertens Instituut om antwoorden te zoeken op bovenstaande vraag. Ze observeerde daartoe in Horst aan de Maas en Peel en Maas, hield interviews met Polen en nam hen schriftelijke enquêtes af in winkels en supermarkten. Sommige Polen vonden Paulina maar een vreemde Poolse. De winkelmedewerker van ‘Polo-Smak’ in Horst zei, toen Paulina groetend binnenkwam met dzień dobry (goedendag): ‘Je ziet er niet uit als een Pools meisje. Je draagt andere kleren, je hebt een ander gezicht, je gedraagt je ook anders.’ Voor anderen was Paulina niet vreemd: een Poolse vrouw met haar vriendinnen nodigde haar uit om mee te gaan naar het café en de discotheek The Shuffle in Horst.

Voortdurend ontstaan er misverstanden onder (Poolse) arbeidsmigranten. De gemeente heeft daarom een informatiepunt opgericht zoals het Service Point in Meterik en geeft ook informatiebrochures uit in het Pools die Polen nodig hebben om in Nederland te kunnen functioneren. Een brochure legt bijvoorbeeld het onderwijssysteem in Nederland uit zodat ouders weten wanneer en welke school zij voor hun kind moeten kiezen. Voor Poolse ouder(s) is het volslagen nieuw dat zij de school moeten bellen als hun kind ziek is. ‘Mijn kind was een beetje ziek (…). Na een uur kreeg ik telefoontjes van de school van bezorgde leraren met vragen of ik wist waar mijn kind was. Ik wist niet dat ik al op die dag de school moest opbellen’, vertelt een jonge Poolse moeder in Sevenum. Andere brochures informeren over de Nederlandse gezondheidszorg en hoe het Poolse rijbewijs in te wisselen voor een Nederlandse. De gemeenten kunnen ook tolken leveren en zelfhulporganisaties ondersteunen. De workshop Kiwaczek ‘iemand die twijfelt’ adviseert Polen hoe en waar ze hun toekomst kunnen opbouwen. Er zijn eveneens brochures over taalcursussen Nederlands of ambtenaren leren zelf Pools om de communicatie te versoepelen zoals sommige teamleden van de politie in Horst aan de Maas.

Paulina kan door haar grondig onderzoek de gemeente inderdaad adviseren hoe de communicatie met Poolse arbeidsmigranten te verbeteren. Poolse arbeidsmigranten vragen vooral om concrete informatie hoe ze iets moeten regelen. Een Poolse vrouw in het adviesbureau in Horst vertelt: ‘Ik zou graag ergens informatie willen vinden maar dan in korte stappen, bondig en duidelijk’. Sommige brochures zijn te lang en overladen met tekst. Door de tekst in te korten en te ondersteunen met plaatjes wordt de informatie begrijpelijk. Sommige brochures hebben een betere vertaling in het Pools nodig en zouden moeten liggen waar Polen vaak komen: winkels, adviesbureaus, uitzendbureaus en campings. De informatiewebsite van de gemeente in het Pools zit nu te diep onder Nederlandstalige pagina’s verstopt; informatie in het Pools zou met een muisklik zichtbaar moeten zijn. Uit de interviews blijkt dat vaste migranten graag willen integreren in de Nederlandse samenleving en relaties met hun buren willen opbouwen. Maar ze weten niet hoe en schamen zich voor hun gebrekkige Nederlands en onkunde over de Nederlandse cultuur. Een intercultureel specialist zoals Paulina die het Poolse en Nederlandse perspectief beheerst kan deze culturele onzekerheden oplossen.