Door Lucas Seuren

Toen ik nog een ongemotiveerde tweedejaarsstudent was, fietste ik met wat mede-studenten over de Groningse Vismarkt. We waren onderweg naar een feest, het was donker, en ik had geen licht. Op een afstandje zag ik twee agenten te paard, en ik realiseerde me gelijk dat ze mij ook gezien hadden. Ik fietste dus door in de wetenschap dat ik staande gehouden zou gaan worden. En inderdaad, ik werd gestopt en mocht tekst en uitleg geven. Wat ik precies allemaal gezegd heb weet ik niet meer – mijn excuus was, geloof ik, dat mijn lampjes waren gejat eerder die week – maar ik kwam er af met een waarschuwing. De vraag die iedereen op dit soort momenten heeft is, hoe heb ik dit geflikt en wat moet ik doen om voortaan altijd onder boetes uit te komen? Twee onderzoekers uit de VS, Mardi Kidwell en Heidi Kevoe-Feldman, publiceerden recent een artikel waarin ze een antwoord geven.

Clickbait

Goed, nu je geklikt hebt op het artikel kan ik het verhaal wat gaan nuanceren. Het ging de Kidwell en Kevoe-Feldman namelijk niet om hoe je weg komt met een overtreding. Ze hadden een dataset bestaande uit opnames van dashboardcamera’s van de Amerikaanse politie en gebruikten die opnames om te onderzoeken hoe agent en burger met elkaar praten als de agent de burger staande heeft gehouden. Het viel ze daarbij op dat burgers niet altijd een reden opgeven voor hun overtreding; dat wanneer ze dit wel doen, het kan op verschillende posities in het gesprek; en dat het soort excuus van invloed kan zijn op hoe de agent verder reageert.

Eerst de bevindingen. Agenten hebben in principe het initiatief in deze gesprekken: ze hebben de burger staande gehouden en dienen dus uit te leggen waarom de interactie überhaupt plaatsvindt. Vanuit die interactionele norm, die ook geldt in 112-gesprekken, arts-patiëntgesprekken, of gewoon alledaagse telefoongesprekken, dient de burger een afwachtende houding aan te nemen. De agent vraagt om de papieren en legt daarna uit waarom hij of zij de burger gestopt heeft. Daarna wordt er een waarschuwing of boete uitgedeeld en gaan beiden weer hun eigen weg.

Verklaring

Omdat de burger een regel geschonden heeft is hij of zij in principe tekst en uitleg verschuldigd. Dit is niet bepaald verrassend natuurlijk; onze omgang met andere mensen is sterk normatief en als we van die normen afwijken dan moeten we daar een goede reden voor hebben. Bij de wet is het niet anders. Dit is ook terug te zien in de plek waar burgers een verklaring geven: de overgrote meerderheid doet dit in reactie op de omschrijving van hun overtreding door de agent. Sterker nog, als burgers dit niet doen vragen agenten regelmatig om een verklaring. Dat ziet er dan bijvoorbeeld als volgt uit:

Agent: You were going left to back center there.
Burger: Oh. I’m sorry, I just got off work at Johnson’s Trucking.

De agent legt uit wat de burger fout heeft gedaan. Die verontschuldigt zich en legt vervolgens uit dat hij net van zijn werk komt, waarbij de implicatie is dat hij moe is en daarom niet door had dat hij de regels overtrad. Een overtreding krijgt als reactie een verklaring.

Urgent

Maar burgers geven soms hun verklaring ook als de agent het gesprek pas net geopend heeft en er dus nog geen probleem benoemd is. Volgens Kidwell en Kevoe-Feldman presenteren de burgers hun verklaring daarmee als urgent. Dat kan soms vrij evident zijn – zo hebben ze een voorbeeld waar een vrouwelijke passagier aan het bevallen is – maar het kan ook om meer alledaagse situaties gaan – zo vertelt een van de burgers dat hij onderweg is om zijn dochter van hockey op te halen. Wat de verklaring ook is, door die te noemen voordat de agent de reden voor het stoppen heeft kunnen noemen, presenteert een burger zich als schuldbewust en impliceert dat hij of zij een urgente en dus goede reden heeft.

De verklaring kan zelfs nog eerder komen: de burger kan ook de eerste beurt claimen. Terwijl de agent komt aanlopen lanceert de burger al het gesprek. In het voorbeeld dat de onderzoekers laten zien zegt de burger het hem spijt, maar dat hij te laat is voor zijn werk, en reikt daarbij alvast de documenten aan de agent aan.

Uitleg

Het doen van urgentie kan daadwerkelijk helpen om de agent van zijn project af te brengen. Wanneer de burger al vroeg een verklaring geeft, zorgt hij of zij ervoor dat die verklaring wordt opgenomen in de rest van het gesprek. De agent nemen die verklaring mee als hij of zij uitlegt waarom de burger staande is gehouden. En dit leidt ertoe dat gesprekken veelal niet meer simpelweg uitgaan van een ordehandhaver die een overtreder bestraft, maar die van een onderwijzer die een burger uitleg geeft over wat hij fout heeft gedaan.

Naast urgentie speelt er nog een ander aspect mee bij het verloop van het gesprek: wat voor soort verklaring de burger geeft. In de verklaring kan de burger laten zien dat hij of zij weet dat hij iets fout heeft gedaan, en wat hij fout heeft gedaan. Maar de burger kan ook claimen van niks te weten. Dit klinkt misschien wat vreemd, want de implicatie is dan dat je niet goed oplet en dus geen goede weggebruiker bent. Maar als de burger zegt dat hij of zij van niks weet, dan begint de agent veelal uit te leggen wat de burger fout deed. De rol van de agent verandert daarmee dus ook van ordehandhaver in onderwijzer.

Werkt het?

De genoemde tactieken werken, helaas, niet altijd. Het viel Kidwell en Kevoe-Feldman op dat agenten minder vaak boetes uitdelen als de burger laat zien dat hij of zij haast heeft en/of de agent zich als onderwijzer gedragen, maar cijfers geven ze daarbij niet. Hoe sterk die trend is, is dus niet duidelijk. Bovendien lieten ze zien dat agenten nog altijd de situatie kunnen escaleren; onwetendheid is geen excuus en kan leiden tot heftige reacties. Wil je onder een boete uitkomen lijken urgentie en onwetendheid dus wel te helpen, maar je bent waarschijnlijk nog altijd afhankelijk van het soort overtreding en het humeur van de diender.