Door Ömer Demirözcan
Afgelopen week stond als ik workshopleider op de Dag van het Literatuuronderwijs in Rotterdam. Ik vertelde over de werkvorm van lerarenopleider Anita Damkot (Hogeschool van Amsterdam, master Nederlands) waarbij leerlingen door middel van empathie de hoofdpersoon van het aangeboden boek proberen te begrijpen… of juist niet begrijpen.
Al zeven jaar geef ik met veel plezier Nederlands en wereldburgerschap. Mijn masterdocent Anita Damkot kwam met een voorbeeldproject dat we samen bij mij op het Metis Montessori Lyceum hebben verzorgd. Dit is een school met o.a. wereldburgerschap hoog in het vaandel. Het project ging vooral over empathie, een belangrijk burgerschapsaspect, en sluit mooi aan op het montessorionderwijs.
De werkvorm
Ik heb een hoofdstuk uit het boek Otis van Martijn Niemeijer in de tweede klas havo/vwo voorgelezen. In het hoofdstuk wordt de hoofdpersoon Otis, zijn leven en zijn appartement omschreven. Het hoofdstuk eindigt met een cliffhanger, een dilemma.
Binnen de werkvorm analyseren leerlingen de uitspraken, de ideeën en het uiterlijk van de hoofdpersoon. Ze beschrijven hoe ze denken dat Otis is, spreekt en doet. Vervolgens krijgen ze strookjes met meer informatie, die ze samen moeten sorteren. Uiteindelijk denken ze na over hoe het boek verder zal gaan en wisselen hierover ideeën uit. Daarbij is de dialoog belangrijker dan het juiste antwoord.
Opbrengsten: empathie en leesbevordering
Ik vind het belangrijk dat leerlingen aan de hand van de gekregen gegevens een analyse hebben gedaan van hoe iemand kan denken en doen. Daarmee hebben ze de hoofdpersoon proberen te begrijpen. Dat zorgde ervoor dat ze empathie toonden voor hem, een jongen van 17 met een knettergekke moeder. Daarmee hoop ik dat ze minder snel oordelen over hem, maar ook andere mensen en situaties in het dagelijkse leven. Ik wil dat ze mensen proberen te begrijpen en daarover een gesprek voeren. Een gesprek in vorm van dialoog waarin er goed naar elkaar wordt geluisterd. Daarvoor is een open houding nodig, waartoe ze binnen deze werkvorm worden gestimuleerd.
Toen ik aan het eind van de les vroeg hoe mijn leerlingen de les vonden, reageerden ze allemaal enthousiast. ‘En wie wil het boek uitlezen?’ vroeg ik en zag dat iedereen een vinger opstak! Ik ben blij dat ze op deze manier reageren. De lessen daarna zag ik verschillende leerlingen lezen in het boek.
Dag van het literatuuronderwijs
Samen met Martijn Niemeijer en Anita Damkot presenteerden we onze werkvorm aan 44 docenten, vooral uit de bovenbouw van verschillende scholen in het land. We kregen positieve reacties en men wilde het ook graag zelf uitproberen in de klas.
En verder
We hebben een Otis leesclub op het Metis Montessori Lyceum. Leerlingen uit de onder- en bovenbouw lezen het boek, delen ideeën en bekijken het vanuit verschillende perspectieven. Tijdens het leesforum gaan we een uitgebreide analyse en interpretatie op het boek loslaten. Martijn Niemeijer en Anita Damkot zijn er ook bij betrokken, wat het extra waardevol maakt.
Het boek Otis
Otis is een jongen van zeventien. Hij woont met zijn moeder die volgens de achterflap van het boek ‘knettergek’ is of in ieder geval een egoïstisch kreng. In hun flat wonen wel 1200 mensen en negentig nationaliteiten. Het is een bijzondere dag als we instappen in het verhaal. Het is oudjaarsdag en Otis is van plan dat eens goed te gaan vieren met zijn vrienden Gino en Dennis. Otis heeft beloofd de drank te kopen, maar voordat hij dat kan doen, moet hij eerst de dagelijkse portie wiet gaan halen voor zijn moeder. Dat doet hij bij Desi, die ook in de flat woont. Desi verkoopt de wiet vanuit haar keukenla, terwijl ze ondertussen een illegale kinderopvang in haar woonkamer runt. Ze heeft die avond een date en moet nog langs de stomerij. Ze vraagt Otis om nog heel even op de laatste kindjes te passen totdat ze worden opgehaald. Dat zal niet lang duren. Hier begint het voorleesfragment.
Tarik zegt
nice!!!
Midas Steeman zegt
OMER is gaaf!
Midas Steeman zegt
ik bedoel Otis