Door Ingrid Degraeve

De studenten en docenten Nederlands in China laten van zich horen. Op 12 april bezocht premier Mark Rutte van Nederland de afdeling Nederlands aan de Beijing Foreign Studies University (BFSU). In Shanghai is er in de herfst een eerste Nederlandse bibliotheek geopend. Op 17 oktober kwam een hoogstaande delegatie onder leiding van de rector van de BFSU bij de Taalunie op bezoek.

(Bekijk deze video op YouTube.)

Anderhalve maand later verwachtte de BFSU hoog bezoek uit België: de Vlaamse minister van Cultuur, Sven Gatz, en zijn twintigkoppige delegatie. De culturele handelsmissie van de minister naar Tokyo en Beijing was de uitgelezen kans voor de Taalunie om in zijn kielzog voor het eerst een bezoek te brengen aan de twee universitaire afdelingen Nederlands in Beijing. Maar ook  om het diplomatieke en educatieve netwerk te verkennen dat de neerlandistiek en het onderwijs Nederlands als Vreemde Taal (NVT) in heel China ondersteunt.

Het is altijd weer een avontuur naar de andere kant van de wereld te trekken, me voor te bereiden op een ontdekkingsreis en tegelijk te beseffen dat ik ontvangen zal worden door mensen die van de Nederlandse taal een belangrijke pijler in hun professionele en persoonlijke leven hebben gemaakt. Dat is een van de paradoxen om als medewerker van de Taalunie op dienstreis naar China te vertrekken. Een andere tegenstrijdigheid is dat China voor de Taalunie geen onbekend terrein is. De Taalunie werkt al meer dan vijftien jaar samen met drie universiteiten. De afdeling aan de Communication University of China (CUC) kwam zelfs al in 1965 tot stand, maar werd na een jaar afgeschaft. In 2002 kreeg de afdeling Nederlands er onder leiding van de heer Liu Teping een tweede kans. Een derde uitdaging was om er drie dagen als lid van de delegatie van de minister werk te verrichten en daarna het netwerk rond de Chinese neerlandistiek in mijn eentje te verkennen. Ik ben dan ook met grote nieuwsgierigheid naar China vertrokken om me er in opdracht van de Taalunie te verdiepen in de resultaten en de uitdagingen, de drijfveren en de wensen van de studenten en docenten Nederlands.

Beklemtonen belang Nederlandse taal

De andere leden van de delegatie naar Beijing vertegenwoordigden de dans- en theaterwereld en de audio-visuele sector. Een van de doelstellingen van de delegatiereis was het beklemtonen van het belang van de Nederlandse taal. Dat heeft minister Gatz bereikt door in gesprek te gaan met het bestuur van de BFSU en er in het Nederlands een college te geven over de stripverhalencultuur in België. De ontmoetingen op de universiteit onder leiding van de docente Lisa Lin sloten mooi aan bij het bezoek eerder die dag aan een klas vol scholieren. De kinderen waren helemaal in de ban van de Vlaamse stripheld Jommeke, die sinds kort ook Chinees spreekt: de Jommeke-albums zijn recent in het Chinees vertaald. Stripverhalen zijn dan ook een van de meest geliefde en succesvolle culturele exportproducten van Vlaanderen en België. Een van de organisaties van de delegatie, het productiehuis Geronimo Film uit Antwerpen, werkt aan een film met Jommeke. Vanaf volgend jaar gaan de opnames voor de film van start en sommige scènes worden zelfs in Shanghai gedraaid. De scholieren genoten zichtbaar van het moment dat ze met een Jommeke-pruik op hun hoofd de minister in hun klas mochten ontvangen. Dit filmpje biedt een mooie samenvatting van beide hoogtepunten:

(Bekijk deze video op YouTube)

Het productiehuis Hamlet, ook uit Antwerpen, werkt dan weer aan de verfilming van het jeugdboek ‘Zijdeman’ van Kathleen Vereecken. Toen ik hoorde dat een delegatielid van Hamlet overwoog om het Vlaamse jeugdboek omwille van de Chinese verhaallijn in het Chinees te laten uitgeven, stelde ik haar voor aan de docente Nederlands aan de CUC, Jacklyn Jiang, die ook vertaalster is van onder meer het dagboek van Anne Frank en de verhalen over Jip en Janneke.

De Taalunie werkt samen met twee universiteiten in Beijing en een in Shanghai. Naar aanleiding van de dienstreis naar Beijing zijn ook de banden met de afdeling Nederlands aan de Shanghai International Studies University (SISU) aangehaald. De afdelingen Nederlands aan de BFSU, de CUC en de SISU ontvangen de jaarlijkse basisfinanciering van de Taalunie. Daarmee kunnen ze onder meer kosten voor boeken, lesmateriaal, apparatuur en abonnementen op papieren of online vaktijdschriften dekken. De afdelingen kunnen ook rekenen op co-financiering voor de komst van gastdocenten en gastschrijvers uit de Lage Landen. En de docenten en studenten zijn welkom op de jaarlijkse Taalunie Zomercursussen in Vlaanderen en Nederland. Dankzij de frequente deelname van de docenten aan de Taalunie Docentencursussen kennen we elkaar goed.

Toenemende belangstelling voor het Nederlandse taalgebied

We merken sinds kort dat de belangstelling in China voor het Nederlandse taalgebied toeneemt, en dat op zowel cultureel als economisch vlak. Kort voor mijn vertrek naar China kwam er uit Shanghai een aanvraag binnen om een bijdrage te leveren aan de eerste Nederlandse bibliotheek in China. Daarnaast is er in Shanghai een middelbare school die Nederlands als schoolvak heeft opgenomen. En ik was nog niet weg uit Beijing of ik ontving het nieuws dat er ook in Shijiazhuang een afdeling Nederlands is opgericht. Via de vertegenwoordiger van de Universiteit van Gent en de Provincie Oost-Vlaanderen in Beijing werken er nu drie Vlaamse studenten aan de Hebei Foreign Studies University (HFSU) in Shijiazhuang. Ik heb me laten vertellen dat het enthousiasme voor vreemde talen daar voortvloeit uit de voorbereidingen voor de Olympische Winterspelen die in 2022 in Beijing zullen plaatsvinden. Beijing zal zo de eerste stad zijn die zowel de Zomerspelen als de Winterspelen georganiseerd heeft. In de provincie Hebei zijn er belangrijke centra voor wintersport. Ook liep er nog voordat ik naar Brussel terugreisde, een uitnodiging binnen via WeChat, het Chinese WhatsApp, zeg maar, van een middelbare school in de buurt van de CUC. In China doe je zaken via WeChat: een paar dagen later en helemaal onverwacht zat ik inderdaad rond de tafel met de bestuurders van de middelbare school. Het tempo neemt dus toe.

Tijdens mijn presentatie aan de BFSU en de CUC over het NVT-onderwijs en het werk van de Taalunie en de docentenverenigingen in heel de wereld, stelde ik gerichte vragen aan mijn publiek.

Een student aan de BFSU wist me te vertellen dat hij erg tevreden was met de studietaal Nederlands, want: ‘Nederlands is de makkelijkste taal van Europa’. Zo kon hij snel vooruitgang boeken, legde hij uit. Hij straalde enthousiasme uit. Iemand van de CUC wil als journalist bruggen slaan tussen China en de Lage Landen, in het Chinees én het Nederlands. Hij vroeg me om tips om zijn Nederlands via zelfstudie op peil te houden, want als laatstejaarsstudent zit zijn tijd er op de afdeling Nederlands bijna op. Een medestudente van hem vroeg me hoe ze ervoor kon zorgen dat er meer Nederlandstalige romans in het Chinees verschijnen. Er vielen ook namen van gerenommeerde bedrijven als antwoord op mijn vraag hoe ze hun kennis van het Nederlands willen inzetten. Ze vertelden me over hun plannen bij Shell, Barco, Philips en ING. Sommige studenten willen Chinese bedrijven als Huawei (ICT) en Li-Ning (sportmerk) er dan weer van overtuigen een beroep op hen te doen omwille van hun kennis van de taal, cultuur en maatschappij in de Lage Landen.   

Van de docenten kreeg ik te horen dat de Chinese overheid een flink aantal beurzen voorziet voor hun studenten. Zo kunnen ze een jaar aan een Nederlandse of Vlaamse universiteit studeren. Ze kunnen ook rekenen op beurzen van de Vlaamse en Nederlandse overheid via de Taalunie of het Nuffic Neso-kantoor in Beijing, een van de ‘Netherlands Education Support Offices’.

Tijd rijp voor meer samenwerking in Azië

De gesprekken hebben mijn inzicht vergroot in het Chinese onderwijssysteem, in bestaande samenwerkingen en in de werkcultuur in China. Na alle boeiende gesprekken met de studenten, docenten en bestuursleden van de partneruniversiteiten, met medewerkers van een aantal Vlaamse en Nederlandse educatieve instellingen, zoals Nuffic, Globi, en het China Platform van de Universiteit van Gent, en met Nederlandse en Belgische diplomaten, lijkt de tijd nu rijp voor nog meer samenwerking met partners in Azië.

Ik wil iedereen in Vlaanderen, Nederland en China bedanken die heeft bijgedragen aan het welslagen van deze vruchtbare dienstreis.

O ja, en als uitsmijter: in de luchthaven van Beijing is Nijntje alomtegenwoordig. In de speelhoek, maar ook aan de bagageband. Weet iemand van de lezers hoe dat komt?