Op 21 juni 1992, lang voordat het internet gemeengoed werd, gebeurde er iets bijzonders in de neerlandistiek. Ben Salemans begon een nieuwsbulletin voor Neerlandici met de naam Neder-L. Je kon je erop abonneren via een mailinglist, waarna je meerdere keren per maand een bericht ontving met neerlandistische vragen, antwoorden en aankondigingen.
In 18 jaar tijd werden er 565 nieuwsbrieven verstuurd, waarin vele duizenden berichten stonden. Online was dit allemaal helaas niet meer terug te vinden, maar bewaard werd het wel, op het Meertens Instituut. De afgelopen maanden zijn ze stuk voor stuk afgestoft, in de mal gegoten van deze Neerlandistiek-website en klaargezet, en vanaf vandaag zijn ze hier ook te lezen. Ze hebben de tag ‘Neder-L’ gekregen, en zijn daarmee makkelijk te vinden via de link neerlandistiek.nl/tag/neder-l/ (samen met een 15-tal stukjes die deze tag al hadden, die staan bovenaan die pagina). Het eerste Neder-L-bulletin staat hier: 9206.a (lees als: 1992, juni, aflevering a).
De manier waarop het archief was opgeslagen maakte het noodzakelijk elke nieuwsbrief van harde regeleinden te ontdoen, en waar nodig de opmaak aan te passen (in het pre-html-tijdperk kon je je layout met spaties maken, maar het modernere html brengt die allemaal terug naar 1 spatie; zie bijvoorbeeld de ondertekening van het 5e bericht in 9309.a, of de teletekstpagina daar vlak boven). En zo waren er nog wat van die technische beperkingen waardoor de omzetting handmatig moest gebeuren. Maar het aardige daarvan was dat ik in enkele maanden jaren aan neerlandistiek voorbij zag komen, en daarbij en passant bijna het internet zag ontstaan
In de eerste edities ging het bijvoorbeeld veel over technische zaken: de werking van listservers, verschillende netwerken (bitnet/surfnet/internet) en ftp. En buitenlandse abonnees informeerden in de tijd dat het www nog niet bestond af en toe ook naar de voetbaluitslagen van het EK (in 9206.b). Na een paar maanden vroeg iemand: ‘kan het eens wat vaker over neerlandistiek gaan?’ Men sprak nog over ‘e-postadressen’, en de aanhalingstekens maakten destijds duidelijk hoe onwennig als die internettermen toen voelden: “Een on-line verbinding maakt dat er na afloop van het programma ‘gesurfd’ en ‘gebrowsd’ kan worden.” (9704.b, 5e bericht).
En het is natuurlijk ook de geschiedenis van Ben Salemans, die vele uren werk stopt in het samenstellen van de nieuwsbulletins, allemaal terwijl hij zijn proefschrift aan het schrijven is. We zien hem promoveren (0002.a, 2e bericht) en, bij het 10-jarig bestaan van Neder-L, verrast worden met een jubileum-editie die buiten zijn weten geheel door zijn mederedacteuren is samengesteld, als cadeau aan hem (0206.b). De eerste jaargangen stelt Salemans de bulletins grotendeels zelf samen, later krijgt hij steeds meer versterking, van onder meer Willem Kuiper, Piet Verkruijsse, Peter-Arno Coppen, Marc van Oostendorp en Francien Petiet.
Enkele mijlpalen uit de geschiedenis van Neder-L:
- 1993 [9306.a] Bij het éénjarige jubileum van Neder-L hebben ruim 160 mensen een abonnement, verdeeld over 11 landen.
- 1993 [9306.a] Peter-Arno Coppen begint met zijn columnreeks ‘Linguïstische miniatuurtjes’, die tot vandaag de dag doorgaat.
- 1993 [9310.c] Willem Kuiper begint een reeks columns.
- 1994 [9406.b] De eerste vermelding van het world-wide-web, met http-links.
- 1996 [9603.b] Marc van Oostendorp begint met een column.
- 1996 [9606.a] 5 jaar, 740 abonnees.
- 1997 Neder-L krijgt een eigen website (bij de universiteit Nijmegen, nu niet meer online).
- 2002 Neder-L krijgt een eigen domeinnaam (www.neder-l.nl, nu niet meer online).
- 2007 [0703.a] De eerste vermelding van Wikipedia (“de Wikipedia”)
- 2010 [1005.a] Het laatste reguliere nieuwsbulletin. Hierna volgt alleen nog de aankondiging dat de nieuwsbrieven via de listserver stoppen: Neder-L wordt een weblog (en in 2016 verandert de naam naar het huidig Neerlandistiek).
Met de toevoeging van 18 jaar Neder-L-historie is Neerlandistiek eindelijk compleet!
Marcel Meijer Hof zegt
Waarlijk, een mooi, modern monument. Proficiat, Neerlandistiek.
[ En nu maar hopen dat een zonnevlam nog wat op zich laat wachten. ]