Vondel, Bredero, Hooft: het zijn de grote namen van het vroegmodern theater én het zijn alléén maar mannen! En dat terwijl vrouwelijke auteurs successen vierden in de Amsterdamse schouwburg in de 17e & 18e eeuw, maar wie kent nog de blijspelen van Catharina Questiers of de tragedies van Lucretia van Merken of Juliana de Lannoy? Stuk voor stuk toneelschrijvers die door hun tijdgenoten werden gezien als de nieuwe ‘Vondels’ van het toneel, maar in de 19e eeuw geen plek kregen in de literaire canon. In 2020-2021 stoft Theater Kwast zoveel mogelijk van hun stukken eenmalig af. Acteurs en musici repeteren in één dag een stuk en spelen het vervolgens dezelfde dag met tekst in de hand voor publiek. Om zo al deze vrouwen terug te brengen waar ze horen: op het toneel!
Spaensche Heydin
Op 14 juni 1644 gebeurde er iets unieks in de Amsterdamse Schouburgh op de Keizersgracht. Voor het eerst ooit verscheen er een stuk op de planken, dat geschreven was door een vrouw. Deze Nederlandse toneeldichteres beukte door het glazen plafond, maar haar naam is bij velen onbekend. Geen straten of pleinen zijn naar haar vernoemd. Geen grote toneelprijzen eren haar uitzonderlijke daad. Zelfs het portret dat haar man van haar maakte is onvindbaar. Hoog tijd voor herwaardering. Op 20 september trapt Kwast Vondel was een Vrouw daarom af met Spaensche heydin van Catharina Verwers.
In dit uitbundige blijspel raakt de edelman Don Jan zijn jachtgezelschap kwijt. Op dat moment komt de beeldschone Preciose in beeld. Don Jan is verloren…. er is echter één probleem: Preciose leidt met haar familie een zwervend bestaan en staat te boek als heydin. Met een zigeunerin mag Don Jan niet trouwen, maar is Preciose wel wat zij denkt te zijn?
Online-monument
Vanaf half november 2020 verschijnt in samenwerking met het influencersduo Goeie Ouwe Koeien een serie podcasts. In iedere aflevering wordt een vergeten schrijfster geïntroduceerd. Zo ontstaat een blijvend online-monument voor deze vrouwen van formaat. Op 10 september 2020 verschijnt de eerste podcast over Catharina Verwers -bij wijze van voorproefje- vast online.
Vereniging Hendrick de Keyser
Voor Vondel was een Vrouw is Theater Kwast een unieke samenwerking met Vereniging Hendrick de Keyser aangegaan. Alle stukken worden opgevoerd in monumentale panden uit de 17e en 18e eeuw, op plekken die vaak voor het publiek gesloten zijn. Op 20 september strijkt Theater Kwast neer in de prachtige barokke tuin achter het Amsterdamse Gemeenlandshuis uit 1727.
VwV: Spaensch Heydin
Wanneer: Zondag 20 september 2020, 15.30 uur (OPEN LUCHT)
Waar: Gemeenlandshuis, Diemzeedijk 27, Amsterdam
Entree: €20,-
Reserveren via: www.theaterkwast.nl
Complete speellijst en meer informatie: www.theaterkwast.nl
Op zich een terecht initiatief, maar zolang de echte Vondel nauwelijks gelezen en opgevoerd wordt, is dit alles ten dode opgeschreven.
Ik heb nog wel een kanttekening dan wel vraag. De auteurs in kwestie zijn volgens de tekst allemaal ingehaald als “de nieuwe Vondel”. Was dat terecht? Er worden alleen blijspelen van ze opgevoerd, terwijl het zwaartepunt van Vondels werk toch echt wel bij de treurspelen ligt. Bovendien is gaat toneel als kunstvorm na 1650 wel op zijn retour – niet alleen in Nederland, maar ook in Engeland en de Duitse landen. De enige Nederlandse toneelschrijver uit die tijd met een klein plekje in de canon is Pieter Langendijk. Komen de stukken van deze auteurs boven dat niveau uit?
Het is alleen al daarom wenselijk dat deze werken herdrukt worden. Dan kan ik in alle rust zelf over hun kwaliteit oordelen.
Of dit soort oude werken ooit nog in druk zullen verschijnen, lijkt me heel onwaarschijnlijk en ook niet noodzakelijk, want veel is online beschikbaar, ook het in 1644 als eerste in Nederland door een vrouw geschreven toneelstuk ‘Spaensch Heydin’ van Catharina Verwers (ook wel met een K). Je zou verwachten dat het op de DBNL staat, maar dat is niet het geval, maar het is online te vinden op de site van de Leidse Universiteit.
http://www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Ceneton/DusartHeydin1644.html
Het blijspel was gebaseerd op een werk van de Spanjaard Miguel de Cervantes en al daarvoor waren er Nederlandse bewerkingen verschenen, zoals het lange gedicht ‘Het Spaens Heydinnetje’ van Jacob Cats in 1637, dus maar een paar jaar voor haar toneelstuk. Een verdere vluchtige blik op internet geeft aan dat het gedicht van Cats nog steeds door middelbare scholieren wordt gelezen. Hij wel!
Dus Wouter, je kan nu al in alle rust het niet zo lange stuk lezen en beoordelen wat je er van vind.
Catharina was een Man!
Vaak was het ook: De nieuwe of de Nederduytsche Sappfo. Bijvoorbeeld bij Katharyne Lescailje (1649-1711) https://www.youtube.com/watch?v=OPP34wkUOsM