Zo’n 8.000 Gezellebrieven worden bewaard in het Guido Gezellearchief van de Brugse Openbare Bibliotheek. Vijfhonderd ervan kun je nu ontdekken via Gezelle.be. Samen met een groep enthousiaste vrijwilligers en wetenschappelijke partners zoals de KANTL maakte de bibliotheek een online editie van de briefwisseling tussen Gezelle en de leraars van het Sint-Lodewijkscollege. Naar aanleiding van het project werd Gezelle.be uitgebreid met nieuwe functies die de briefwisseling toegankelijk maken en tot leven brengen. Er loopt ook een briefschijfactie op negentiende-eeuws papier. Het project loopt in samenwerking met de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren, het Guido Gezellegenootschap, en de Universiteit Antwerpen.
Schepen van Cultuur Nico Blontrock: “Dat nu ook Gezelles brieven via de nieuwe website Gezelle.be toegankelijk gemaakt worden, is een mooi vervolg op wat al een prachtig project was. Net zoals bij de lancering van de website in januari, slagen we er ook nu in om een ruim en divers publiek te betrekken. Zo gingen enkele lagere scholen in Brugge al aan de slag met Gezelles briefpapier om hartverwarmende briefjes voor de buurt te schrijven.”
De leraars van het Sint-Lodewijkscollege en hun brieven
Het Sint-Lodewijkscollege was een belangrijke katholieke school in het 19de-eeuwse Brugge. Prominente figuren als Leonard Lodewijk De Bo en Hugo Verriest waren er leraar. Ze gaven hun bewondering voor Gezelle en hun passie voor taal en cultuur door aan collega’s en leerlingen. 51 leraars van het college correspondeerden met Gezelle. In de regel priester, vormden ze samen een intellectuele elite in Brugge en West-Vlaanderen. Uit de 500 brieven blijkt dat Gezelle een centrale rol vervulde binnen dit netwerk. Hij bewerkte hun publicaties en gaf hen raad. Ze schrijven bijvoorbeeld over de vernederlandsing van wiskundige termen voor het onderwijs, of over Latijnse werken, maar ook over Middelnederlandse literatuur, de Vlaamse liederenschat, religieuze stoeten, de studentenbeweging enz. Deze leraars waren vaak de medewerkers en lezers van Gezelles tijdschriften. Zo geven de brieven ons een goed inzicht in de voedingsbodem en doelgroep van ‘t Jaer 30, Rond den heerd, Loquela en Biekorf.
Participatieproject
De digitale brieveneditie is het resultaat van vele duizenden uren werk gedurende drie jaar en was enkel mogelijk door een unieke samenwerking. De vrijwilligers van het Guido Gezellegenootschap namen de uitgave van de teksten voor hun rekening. Ze konden hiervoor verder werken op de resultaten van een eerder initiatief in het Centrum voor Gezellestudie (Universiteit Antwerpen – Prof. P. Couttenier). Het Guido Gezellearchief van de Openbare Bibliotheek Brugge coördineerde het brievenproject. Het identificeerde de brieven en leverde de digitale beelden. Het begeleidde de vrijwilligers en was verantwoordelijk voor de eindredactie. Het Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren zorgde voor de technische begeleiding en ondersteuning van het project, alsook voor de ontwikkeling van de editie zelf. Lees meer over de ervaring van de vrijwilligers op Gezelle.be.
“Door de persoonlijke correspondentie van heel dichtbij te kunnen bestuderen, kreeg ik de gelegenheid om de intiemere kant van Guido Gezelle te ontdekken. Niets is nu eenmaal zo intiem als iemands persoonlijke correspondentie.”
Bart Vandekerkhove, vrijwilliger
“Gezelle had de naam schuchter, aarzelend en niet zo ‘sociaal’ te zijn. Tegelijk beleefde hij met zoveel mensen zulke intense contacten. Het verder verkennen van dit Gezelle-geheim, dat ook in zijn gelegenheidswerk schuilt, heeft mij tot deelname aan het brievenproject aangetrokken.”
Paul Thoen, vrijwilliger
Wetenschappelijke digitale editie
De brieven van het Sint-Lodewijkscollege zijn nu beschikbaar in een online editie waarbij je zowel de afbeelding van de brief als de tekst zelf te zien krijgt. Die is vlot leesbaar voor een eerste kennismaking. Je kan ook kiezen voor een meer historisch-kritische versie, waarbij je de verschillende tekststadia en de tekstvarianten kan zien. Uniek hierbij is dat we ook alle ingrepen van Guido Gezelle zelf weergeven. Hij herwerkte de tekst tot artikels voor zijn tijdschriften, hij schreef er poëzie op of verknipte ze tot taalkundige fiches.
Om de brieven beter te kunnen begrijpen, is de brieftekst verrijkt met commentaar bij personen, verenigingen, plaatsen, titels van Gezelles werken en gedichten en gebeurtenissen uit Gezelles leven. Er zijn ook bibliografische verklaringen en inhoudelijke verduidelijkingen. De vrijwilligers identificeerden maar liefst 576 verschillende personen en organisaties in de brieven. Voor elk van hen deden ze opzoekingen en schreven ze een korte biografie. Er werden ook een vijftigtal nieuwe, soms onbekende of verdwenen brieven geïdentificeerd in andere archieven en publicaties.
Gezelle.be
Gezelle.be is de poort tot de brieven. Je kan er grasduinen in de wetenschappelijke editie of je laten leiden langs andere leuke paden. Maak kennis met de personen op het biografische plein, lees de prikkelende citaten en volg een heus WhatsApp-gesprek tussen verschillende correspondenten. Een galerij toont je de mooiste brieven. Er zitten echte pareltjes tussen vanwege het papier, de inkt, allerlei tekeningen, de manier van schrijven of de sierlijke handtekeningen.
Briefschrijfactie
We nodigen iedereen uit om zelf ook een brief aan Gezelle of je dierbaren te schrijven. Gezelles brieven brengen ons dichter dan ooit bij Gezelle en zijn correspondenten. Ze zijn een vorm van trage conversatie waarin persoonlijke gevoelens en ideeën op een heel tastbare manier verwoord worden. Intussen is de kunst van het brieven schrijven met de hand bijna erfgoed geworden. Ter promotie van het brievenproject vind je in de Brugse bibliotheken nog tot begin januari Gezelle-briefpapier dat je hiervoor kan gebruiken. Want of het nu via negentiende-eeuws briefpapier of via Whatsapp is, meningen en gevoelens met elkaar delen is van alle tijden.
Laat een reactie achter