DBNL in beeld (5)

Misschien heb je je ooit al eens afgevraagd waarom je weinig recente teksten kunt vinden in de DBNL en waarom je soms geen toegang krijgt tot sommige tijdschriftartikelen. Hoe komt dat? En waarom lijken het vooral Vlaamse publicaties te zijn die minder toegankelijk zijn?

Auteursrecht

Dit heeft te maken met het auteursrecht. Het auteursrecht beschermt onder meer literaire en wetenschappelijke teksten, illustraties en foto’s. De bescherming van het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de maker: de schrijver, editeur of beeldmaker. Dit houdt in dat veel werken in de DBNL-collectie nog auteursrechtelijk beschermd zijn.

Om deze werken in de DBNL te mogen opnemen zijn afspraken gemaakt met de Nederlandse auteursrechtorganisaties Lira (voor teksten) en Pictoright (voor beeldmateriaal). Voor de werken waarvoor deze niet gelden, worden afspraken gemaakt met individuele makers. Als er geen afspraken gemaakt konden worden, mag het werk niet beschikbaar gesteld worden in de DBNL. Om die reden kom je bij tijdschriftartikelen soms de melding tegen dat het werk ‘om auteursrechtelijke redenen niet getoond kan worden’. Het tijdschrift is dus volledig gedigitaliseerd, maar dat specifieke artikel kan niet weergegeven worden, omdat er geen toestemming is van de rechthebbende.

Recente teksten zijn beperkt beschikbaar in de DBNL. In de eerste plaats omdat de DBNL zich vooral richt op (literair) erfgoed en niet op de actualiteit. Maar ook vanwege het auteursrecht: werken die nog in de handel zijn en zeer recente werken mogen we niet opnemen in de DBNL-collectie. Bovendien hebben auteurs altijd het recht om hun werk uit de DBNL te laten verwijderen.

Vlaanderen en Nederland

Helaas is er een groot verschil tussen de beschikbaarheid van Vlaamse en Nederlandse werken in de DBNL. Dit komt doordat er voor de Nederlandse boeken en tijdschriften in de DBNL collectieve afspraken zijn gemaakt, maar voor Vlaamse werken nog niet. Tot die tijd worden alleen publicaties uit Vlaanderen getoond waarvoor toestemming is verkregen van de individuele rechthebbenden. Het betekent ook dat er uit voorzorg minder titels uit Vlaanderen gedigitaliseerd worden, omdat we die vaak niet mogen tonen. We doen ons uiterste best om ook voor de Vlaamse werken in de DBNL collectieve afspraken te kunnen maken en om individuele rechthebbenden op te sporen zodat we hen toestemming kunnen vragen.

Hergebruik

Van veel, vooral recentere teksten en afbeeldingen in de DBNL is het auteursrecht dus nog niet verlopen. Dat wil zeggen dat je deze teksten niet zomaar mag hergebruiken. De bescherming van het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de maker. Het is je eigen verantwoordelijkheid om te controleren of er nog auteursrechten rusten op een tekst of afbeelding voordat je die hergebruikt.

Wat mag wel? Een printje maken om zelf te lezen of boven je bed te hangen, en de tekst of afbeelding downloaden voor eigen gebruik mag altijd. Ook mag je korte passages citeren in een essay of scriptie, mits je een correcte bronvermelding gebruikt.

Wat mag niet? Een auteursrechtelijk beschermde tekst of afbeelding mag je niet verder verspreiden of opnieuw publiceren, ook niet via sociale media of andere online kanalen. Wil je dat wel doen, dan zul je eerst toestemming moeten vragen aan de rechthebbende(n). Dat is de maker zelf of zijn/haar nabestaanden. Wij kunnen je niet helpen aan contactgegevens van individuele rechthebbenden.  Op de website is meer informatie voor rechthebbenden beschikbaar

Als het auteursrecht is verlopen mag je de tekst of afbeelding vrij gebruiken Op de website vind je een overzicht van alle teksten in de DBNL waarvan het auteursrecht verlopen is.

Dit bericht is onderdeel van een reeks. Wekelijks vertellen wij je over verschillende onderwerpen rond de DBNL. Wij, dat zijn: Ryanne Keltjens, coördinator van de DBNL bij de KB (Den Haag), en Sarah Fierens, projectleider DBNL in Vlaanderen bij de vwz Vlaamse Erfgoedbibliotheken. Wat gebeurt er allemaal achter de schermen? En wat kun je allemaal nog meer met de DBNL? Je leest het hier.

Nog meer weten over de DBNL? Houd deze reeks in de gaten of kijk eens bij de veelgestelde vragen op de website.