voor wie: geïnteresseerde scholieren in de bovenbouw van het vwo
wanneer: 13.00 – 16.00 uur
waar: campus Radboud Universiteit
Het Gouden Ei (1984) van Tim Krabbé is al sinds de jaren negentig het meest gekozen boek voor de leeslijst van havo- en vwo-scholieren. De novelle is dun, spannend en is heel goed te analyseren volgens de structuuranalyse die vanaf de brugklas behandeld wordt. Als we echter goed kijken naar het wereldbeeld van hoofdpersoon Rex Hofman, dan blijkt zijn blik soms seksistisch of zelfs racistisch te zijn, aldus Jeroen Dera. Zijn vaststelling leidde tot de nodige ophef op onder literatuurcritici. Is het niet politiek-correct of zelfs woke om op seksistische visies in literatuur te wijzen? Leggen we de literatuur niet het zwijgen op als we analyseren of personages ‘deugen’?
Dit debat is niet nieuw in de literatuurwetenschap. Al decennia worden veel gelezen, vaak canonieke teksten ook benaderd vanuit ideologische vragen: wie hebben er macht in een tekst, wie niet, en hoe wordt dat literair vormgegeven? In het voortgezet onderwijs is deze manier van analyseren minder gebruikelijk, al zien we de laatste jaren dat ook leerlingen ideologische vragen bij teksten gaan stellen. Zo roept de verteller van Jan Wolkers’ Turks fruit bij sommige tieners weerstand op, omdat ze hem vrouwonvriendelijk vinden.
Hoe kun je literaire teksten kritisch bekijken, zónder de complexiteit ervan uit het oog te verliezen? Ook Cécile de Morrée geeft hiervan een aangrijpend voorbeeld. In het middeleeuwse toneelstuk Lanseloet van Denemerken (ca. 1400) wordt het mooie en slimme meisje Sanderijn begeerd door de hooggeplaatste Lanseloet. Uiteindelijk belandt ze bij hem in bed, maar de precieze toedracht rond de situatie blijft onbekend, omdat de sleutelscène zich off stage afspeelt: de seksscène ontbreekt in het toneelstuk. We moeten dus op zoek naar andere, impliciete aanwijzingen om te kunnen bepalen of hier sprake is geweest van verkrachting of andere vormen van grensoverschrijdend gedrag. Daarbij stuiten we niet alleen op problemen in de tekst zelf, maar ook op lastige vragen over het grijze gebied tussen dwang en instemming – in de middeleeuwen én in het hier en nu. Op die manier kan ook historische literatuur ons waardevolle gesprekken opleveren over wat wel en niet kan, in literatuur én in de samenleving.
In deze masterclass gaan dr. Cécile de Morrée en dr. Jeroen Dera met sprekende voorbeelden in op deze manier van tekstanalyse. Nu kijken we eens niet alleen naar thema, ruimte, tijd en perspectief, maar naar wat de auteurs aan de lezers te vertellen hebben.
Aanmelden via website van de Radboud Universiteit
Laat een reactie achter