2 december 2023: Colloquium Virginie Loveling

Op 1 december 2023 zal het honderd jaar geleden zijn dat Virginie Loveling overleed. Om haar nagedachtenis te vieren, organiseert de KANTL op zaterdag 2 december een colloquium met academici en schrijvers.

Om de honderdste verjaardag van Lovelings sterfdatum niet onopgemerkt voorbij te laten gaan, organiseert de KANTL op initiatief van Annelies Verbeke, Anne Marie Musschoot en Piet Couttenier op zaterdag 2 december een Loveling-colloquium in het Academiegebouw.

Programma

In de voormiddag zullen vijf academische sprekers tijdens een wetenschappelijk luik het belang van Loveling in context plaatsen:

Piet Couttenier – ‘Wat we weten over Virginie. Stand van zaken in de Loveling-studie’

We vragen ons af waar we staan met onze kennis over Virginie Loveling. Wat is bereikt en welke accenten zijn er in de ernstige studie van de auteur en haar oeuvre gelegd? Daarbij komen in grote lijnen aan bod: de editie, de biografie, de literair- en cultuurhistorische situering, de receptie en enkele dominante thema’s. Ten slotte stippen we invalshoeken aan die wellicht in de toekomst aandacht verdienen.

Ludo Stynen – ‘Mannen onder elkaar. Het selectieve engagement van Virginie Loveling’

Virginie Loveling was een zelfbewuste vrouw met uitgesproken meningen. In haar creatief werk, egodocumenten en persoonlijk leven was zij democratisch, sociaal bewogen, bewust van de condition féminine, Vlaamsgezind, overtuigd vrijzinnig en liberaal. In het ene geval was ze al wat strijdvaardiger dan in het andere.

Elisabeth Leijnse – ‘Adoptie in het fin de siècle. Madeleine (1897) als proeve van biologisch naturalisme’

Ik vergelijk de roman Madeleine van Virginie Loveling over een catastrofale adoptie met een roman uit hetzelfde jaar waarin adoptie eveneens een belangrijke rol speelt: Hilda van Suylenburg van Cécile de Jong van Beek en Donk. De behandeling van het adoptiethema is een graadmeter voor de positionering van de auteurs tegenover het naturalisme.

Lars Bernaerts – ‘De boekdelen van het lichaam. Over psychologie en fysiologie in romans van Virginie Loveling’

Waarin schuilen de psychologische analyse of de verdiepende uitwerking van karakters waar Virginie Loveling bekend om staat? Het ligt voor de hand ze te zoeken in expliciete uitspraken van vertellers of personages, en uiteraard ontspruiten ze ook aan de verteltechniek. In deze bijdrage is de vraag in hoeverre Loveling als romancier ook het lichaam betrekt in de psychologische analyse. In hoeverre sluiten haar romans aan bij een 19de-eeuws denken over fysiologie en fysiognomie of bij de opkomende ideeën over het lichaam als verklikker van onbewuste ideeën? Aan de hand van Barbara Kortes Body Language in Literature (1997) en Guillemette Bolens’ Le Style des gestes (2008) kijken we nader naar de spreekwoordelijke boekdelen die het lichaam spreekt in Een dure eed (1892) en De twistappel (1904).

Maaike Meijer – ‘”Ter dood!” De uniciteit van Lovelings Een revolverschot‘

De roman Een revolverschot van Virginie Loveling kan nog altijd genoten worden als een indrukwekkende psychologische thriller, een feministische studie van de sekseverhoudingen en een intrigerende loot aan de stam van het naturalisme. Dat twee vrouwen gezamenlijk een man vermoorden lijkt een unicum in de toenmalige literatuur. Moord op een vrouw door een man (Dostojevksi, Emants) is een veel gangbaarder literair thema, dat dan aanleiding geeft tot diepgravende beschrijvingen van de gekwelde gemoedsbewegingen van malende mannen. In deze bijdrage onderzoek ik eerst hoe Loveling zich met haar Revolverschot verhoudt tot bovengenoemde ‘peers’. Pas zeventig jaar later wordt de door vrouwen gepleegde moord op een man een bekend thema in feministische films als De stilte rond Christine M. en Thelma en Louise. Een vraag zal daarbij zijn wat een vergelijking tussen Een revolverschot en die latere films oplevert.

Na de middag zullen vijf hedendaagse auteurs Lovelings veelzijdige werk bespreken en er ook uit voorlezen:

‘Kitsch of camp: de poëzie van de gezusters Loveling.’ Zestig jaar geleden was ‘Het geschenk’ van Rosalie Loveling het allereerste gedicht dat Peter Theunynck hoorde. Het ritme, het rijm, de muziek en de dramatiek – hij vond het mateloos mooi. Blijft de poëzie van de gezusters Loveling vandaag nog overeind?

‘Hartenwoeling. Lovelings “zielentastvermogen” in Erfelijk belast‘ – Leen Huet zal het hebben over Lovelings empathie en psychologisch doorzicht in Erfelijk belast (1906) en over haar genadeloze pessimisme in die roman. Hoe kan dat een hedendaagse lezer beroeren?

‘Een revolverschot. Het verhaal achter ‘de zotheid”‘ – Wie is niet gewend aan de opvoering van ‘aan waanzin’ ten prooi gevallen vrouwen in film, beeldende kunst en literatuur, vol ‘hysterie’ en grilligheid? Manon Uphoff toont hoe Virginie Loveling ‘de zottin’ op geheel eigen wijze behandelt.

‘Lovelings meesterschap op de korte baan’ – Annelies Verbeke houdt van verhalenbundels, en dat gold ook voor de gezusters Loveling. Virginie Loveling bleef doorheen haar lange carrière naast romans ook ‘novellen’ schrijven. Verbeke las ze geboeid en deelt haar bevindingen.

‘Iets knellends aan ’t hart.’ – Oude liefde roest niet, maar wanneer je iemand pijnlijk veronachtzaamt, zijn excuses op hun plaats. Met woorden van spijt, maar ook van bewondering, richt Bert Van Raemdonck zich in zijn bijdrage rechtstreeks tot Virginie Loveling.