Bij Uitgeverij Van Oorschot verscheen onlangs de brievenbundel Zingen in het donker. Brieven uit de hongerwinter van Nescio (ps. van J.H.F. Grönloh). Deze bundel werd bezorgd door Lieneke Frerichs. De schrijver en zijn vrouw wonen tijdens de bezetting in een bovenhuis in de Amsterdamse Watergraafsmeer. Vanaf oktober 1944 stagneert de aanvoer van voedsel en worden gas … [Lees meer...] overVerschenen: brieven van Nescio
20e eeuw
‘Door de gelige tint van het glas had de ruimte iets van een kapel’
Weinig Nederlandse schrijvers zijn zo precies over ruimtes als Vonne van der Meer. Zelfs in haar kortste verhalen beschrijft ze over het algemeen waar de personages precies zijn, en speelt die plek een rol in het verhaal, als was het nog een personage. Het kan een schuur zijn waar iemand zit te werken, een loge in een Praags theater, een pashokje van een lingerieafdeling – Van … [Lees meer...] over‘Door de gelige tint van het glas had de ruimte iets van een kapel’
Angry Young Performers
of hoe Tom Lanoye en Johan Joos in de bundel Maximaal belandden Tom Lanoye bestormde begin jaren tachtig in Gent het podium als dichter en performer. Hij stond destijds nog midden in het studentenleven, maar had al een ambitieus plan voor ogen: voor zijn dertigste een dichtbundel, een verhalenbundel, een roman én een soloshow. En hij maakte het waar. Het was het begin van … [Lees meer...] overAngry Young Performers
‘Teine tieve toete teeeekeltje’
Brieven vol vaderliefde Het boekje Dag mijn zoete krekeltje is een massage voor iedereen die houdt van taal. Guus Luijters geeft in dit boekje, zijn laatste, de overgebleven brieven uit die Johan Andreas dèr Mouw schreef aan zijn pleegdochter Hetty (1900-1997). Dat zijn opmerkelijke briefjes. Als Hetty 17 is, eindigt haar vader bijvoorbeeld zo: Dag mijn teine … [Lees meer...] over‘Teine tieve toete teeeekeltje’
‘Alle literaire bobo’s en kunstluizen kunnen me reet likken’
‘Liefdevolle aandacht voor tragische schrijvers is zó veel belangrijker dan literatuurwetenschap en zó veel boeiender om te lezen dan de meeste recensies,’ schrijft dichter, schrijver en essayist Jan Kostwinder (1960-2001) in een van de gebundelde brieven in Ben ik duidelijk? Hebben wij nog contact? (Uitgeverij Fragment). Zelf schreef hij zijn beste proza over tragische levens … [Lees meer...] over‘Alle literaire bobo’s en kunstluizen kunnen me reet likken’
En soms gebeurt het
Het was een gure dag in Amsterdam, op 13 maart 1975, vorige week vijftig jaar geleden, maar binnen in café De Engelbewaarder aan de Kloveniersburgwal was het warm en druk. Drie jaar eerder, in 1971, waren de latere uitgever en uitbater Bas Lubberhuizen en Jan in ‘t Hout daar Het Amsterdamsch Litterair Café De Engelbewaarder begonnen, vernoemd naar de roman van Willem Frederik … [Lees meer...] overEn soms gebeurt het
Zoveel werelden als er mensen rondliepen
Lucas Vlieger is een tekenaar, een cartoonist die artikelen in kranten en tijdschriften illustreert. Hij is gescheiden, hij heeft na zijn scheiding een aantal andere vrouwen gehad. Sommigen hebben hem verlaten, hij heeft anderen verlaten. Nu staat hij aan het begin van een relatie met Martine, althans dat hoopt hij. Maar hij begint na te denken over iets waarover mensen … [Lees meer...] overZoveel werelden als er mensen rondliepen
Prachtig prisma van het kwaad
Op 13 maart 2025 werd het boek Sympathie voor de duivel van Jaap Goedegebuure gepresenteerd. Manon Uphoff hield daarbij deze toespraak. Een boek over de verbeelding van het kwaad in Nederlandse en Vlaamse literatuur, een werk waar, aldus de auteur, in een periode van ruim acht jaar aan is gewerkt—het zou een klein kwaad zijn om de vrucht van die arbeid, die bloem op de … [Lees meer...] overPrachtig prisma van het kwaad
Known unto God
Dit jaar wil ik al het werk van Vonne van der Meer lezen. Vandaag: De reis naar het kind (1989) "Heb ik je nooit verteld dat alle maar dan ook alle wiegeliedjes bij ons over de dood gaan?" vraagt Julia's Spaanse lerares Luisa op een bepaald moment. Eerder is Julia al getuige geweest van de begrafenis van een pasgeboren baby in Peru, een begrafenis waarbij de vrolijkste … [Lees meer...] overKnown unto God
13 maart 2025: Een herinnering aan Breyten Breytenbach
Op zaterdag 23 november is Breyten Breytenbach, de bekende Zuid-Afrikaanse dichter, schrijver en schilder, op 85-jarige leeftijd overleden. Ter ere van zijn nalatenschap organiseert het Zuid-Afrikahuis op 13 maart een bijeenkomst. Tijdens een panelgesprek, geleid door Margriet van der Waal, zullen Adriaan van Dis, Yves T’Sjoen, Louise Viljoen, David Cohen, de … [Lees meer...] over13 maart 2025: Een herinnering aan Breyten Breytenbach
12 maart 2025: lezingenavond – Berlage di Nusantara
Berlage di Nusantara is een vertaling en nieuwe vertelling van een vergeten koloniaal verhaal. Een multimediaproject bestaande uit een boek, podcast serie en street-art route om Berlage’s ‘Mijn Indische Reis’ naar het nu te brengen en óók in Indonesië te delen. De gastsprekers zijn Petra Timmer en Ester van Steekelenburg. Aanmelden voor deze lezingenavond is verplicht, … [Lees meer...] over12 maart 2025: lezingenavond – Berlage di Nusantara
Het hoeft niet binnen een uur uit
Dit jaar wil ik al het werk van Vonne van der Meer lezen. Aan het begin van Vonne van der Meers eerste roman, Een warme rug, gaat de verteller, Prikkebeen, naar Schiphol om haar zus op te halen. Die zus heeft jarenlang in Toronto gewoond, maar wil nu scheiden en komt terug naar huis. "Gelukkig heeft ze me geschreven", zegt Prikkebeen, "dat ze niet meer blond is maar rood, … [Lees meer...] overHet hoeft niet binnen een uur uit
Nieuw digitaal leermiddel over Een revolverschot (1911) van Virginie Loveling
De Oost-Vlaamse schrijfster Virginie Loveling, die leefde van 1836 tot 1923, was de tante van Cyriel Buysse. Virginie en haar zus Rosalie vormden samen een invloedrijk literair duo in de 19de eeuw. Haar gevarieerde literaire productie bevat romans, poëzie en essays, maar ze is vooral bekend voor haar realistisch proza. Lovelings werk geeft de maatschappelijke toestanden van … [Lees meer...] overNieuw digitaal leermiddel over Een revolverschot (1911) van Virginie Loveling
De enige vrouw in al zijn blaadjes
Veertig jaar debuteerde Vonne van der Meer. In het kader daarvan wil ik dit jaar haar werk lezen of herlezen. Veertig jaar geleden verscheen het debuut van Vonne van der Meer, Het limonadegevoel & andere verhalen. In die veertig jaar is de bundel alleen maar sterker geworden, in ieder geval als je de recensies uit die tijd leest, want dan krijg je … [Lees meer...] overDe enige vrouw in al zijn blaadjes
15 maart 2025: Programma rond De tienduizend dingen
In de Boekenweek organiseert De Parelduiker op zaterdagmiddag 15 maart een programma in de Amsterdamse Openbare Bibliotheek (Oosterdokskade) rond Maria Dermoûts bekende roman De tienduizend dingen (1955). Schrijvers Dido Michielsen en Maurice Seleky laten het publiek delen in hun leeservaring van de roman. Onder leiding van prof. Yra van Dijk volgt een discussie waaraan ook … [Lees meer...] over15 maart 2025: Programma rond De tienduizend dingen
Een vreemde tovenaar
Brieven van Frans Lodewijk Pannekoek aan Gerard Reve Zonder de vriendschap van Gerard Reve met Frans Lodewijk Pannekoek in hun Friese jaren zou waarschijnlijk slechts een enkele kunstverzamelaar van de etser en schilder Pannekoek hebben gehoord. Wat de beeldend kunstenaar betreft was dat misschien ook het beste geweest. In tegenstelling tot Reve, was FLP wars van het … [Lees meer...] overEen vreemde tovenaar
Kinderen van sterk volk zijn Brabants menschen
Anton van Duinkerkens Brabantse herinneringen Anton van Duinkerken was een schrijver van de fierheid. Andere dichters hebben over gevoelens van liefde, of woede, of eenzaamheid geschreven, maar in de Nederlandse literatuur waren er weinigen die zo goed de trots onder woorden konden brengen: van trots over zijn geloof ("Jawel, mijneer, ik noem mij katholiek") tot en met … [Lees meer...] overKinderen van sterk volk zijn Brabants menschen
15 maart 2025: Lezing Andreas Burnier, veelzijdig pionier
16.00 uurPerdu | AmsterdamPrijs: 8 euro Koop je tickets Te vaak gaat het werk van historische queer iconen verloren. Andreas Burnier schreef in de jaren zestig al openlijk over de lesbische liefde en bekritiseerde het masculiene systeem dat vrouwen uitsluit. Toch weten velen niet wie zij is, terwijl we nog steeds veel van haar kunnen leren. Op 15 maart vertellen Minke … [Lees meer...] over15 maart 2025: Lezing Andreas Burnier, veelzijdig pionier
Eerst ‘Het licht’, dan ‘De wandelaar’
De tweede uitgave van Nijhoffs debuutbundel De wandelaar is in 1926 verschenen, met heel wat wijzigingen, die naar de mening van vele poëzielezers zelden verbeteringen zijn. De meest opvallende en betekenisvolle verandering is de omzetting van de eerste twee gedichten: de uitgave van 1916 opent met het gedicht ‘De wandelaar’, waarna het sonnet ‘Het licht’ verschijnt, in … [Lees meer...] overEerst ‘Het licht’, dan ‘De wandelaar’
De oorlog van Jan Arends (1925-1974)
Vandaag, 13 februari, de honderdste geboortedag van de dichter, schrijver en huisknecht Jan Arends, ontving ik een verhelderend artikel van Erik Schaap over de oorlogsjaren van Arends, die zich in de oorlog in Amsterdam in een impulsieve bui blijkt te hebben aangemeld bij de Kriegsmarine, zo werd duidelijk uit het CABR-dossier van Arends in het Nationaal Archief. Maar even snel … [Lees meer...] overDe oorlog van Jan Arends (1925-1974)
Dèr Mouw-middag in Den Haag
Op zondagmiddag 9 februari 2025 was er in De Constant Rebecquestraat in Den Haag, in zaal 3 - onderdeel van Het nationale toneel - een middag georganiseerd rondom dichter / filosoof Johan Andreas dèr Mouw. Zaal 3 is een ‘laboratorium voor de jongste nieuwe makers’. Men focust daar ‘op toneel en performance, met cross-overs naar beeldende kunst, muziek, poëzie en filosofie. … [Lees meer...] overDèr Mouw-middag in Den Haag
‘De feiten zijn maar kiezelstenen’
Overwegingen bij de Bomans-biografie van Gé Vaartjes Over Godfried Bomans kunnen we kort zijn: dat was een ronduit nare man. Hij loog, fantaseerde, was in vrijwel alle opzichten ontrouw, was in de omgang en financieel onbetrouwbaar, gedroeg zich bij voortduring miskend en verwend, was een ijdeltuit die schreeuwde om bevestiging en hij vertoonde pestgedrag, bij voorkeur … [Lees meer...] over‘De feiten zijn maar kiezelstenen’
Hardleerse hymnes
‘Tussen kanselcultuur en kwezelarij.’ Zo zou ik, in een milde bui, de bijdrage willen omschrijven die Jan Uyttendaele publiceerde op Neerlandistiek. Via die site reikt hij leraren Nederlands geregeld ‘digitale leermiddelen’ aan. Ditmaal aangaande een heruitgave, begin vorig jaar, van de novelle Monsieur Hawarden.In eerdere bijdragen behandelde Uyttendaele onder meer Lanseloet … [Lees meer...] overHardleerse hymnes
Herinneringen aan Victor E. van Vriesland
Toen Rob Groenewegen Weerloos tegenover alles. Het leven van Victor E. van Vriesland (Amsterdam/Antwerpen 2023) publiceerde, had ik de biograaf vanaf 2011 via bijna dagelijkse mailtjes voortdurend informatie over deze fascinerende letterkundige verschaft. Zelf heb ik afgezien van een biografie, omdat ik geen afstand kon nemen. Maar ik geef graag hieronder mijn persoonlijke … [Lees meer...] overHerinneringen aan Victor E. van Vriesland
De geschiedenis van het verloren Pijpelijntjes
Een roman met een opdracht aan een vriend Het is het jaar 1904. De roman Pijpelijntjes van Jacob Israël de Haan is zojuist uitgegeven met een opdracht aan zijn vriend Arnold Aletrino, misschien de eerste Nederlandstalige roman waarin een homoseksuele relatie openlijk beschreven wordt. Het verloop heeft iets weg van een detectiveroman. Onmiddellijk na de verschijning heeft … [Lees meer...] overDe geschiedenis van het verloren Pijpelijntjes
