De uitdaging voor gepast didactisch materiaal voor NVT-studenten in Bratislava
In dit artikel willen we de lezers van Mondiaal neerlandistiek kort een didactisch project voorstellen dat voortvloeit uit een nood aan aangepast didactisch materiaal voor toekomstige vertalers en tolken Nederlands in een snel veranderend beroep. De afgelopen twee jaar hebben de collega´s van de afdeling Nederlands aan de Comenius Universiteit te Bratislava gewerkt aan het didactisch project KEGA (034U-4/2022) Innovatieve neerlandistiek in sociolinguïstische context. KEGA is een fonds voor didactisch onderzoek van het Slowaakse ministerie van onderwijs en wetenschap. De doelen van het project waren om drie duidelijke handboeken te maken voor vakken die aangeboden worden in de bachelorfase, waarvoor nog geen of een verouderd handboek bestond telkens met een bijhorende Moodle-module. Het gaat om handboeken voor de vakken inleiding tot de studie neerlandistiek (eerste jaar, eerste semester in het Slowaaks), intercultureel management (tweede jaar eerste semester in het Slowaaks maar de Moodlecursus in het Nederlands) en een inleiding in het lexicon en de variatie van het Nederlands (tweede jaar, tweede semester, in het Nederlands).
Hoe begin je aan een opleiding Nederlands in Slowakije? Inleiding neerlandistiek
Het eerste handboek vertrekt vanuit een eenvoudige premisse, namelijk de vraag wat een basisuitrusting zou moeten zijn van een neerlandicus. We starten dan ook met eenvoudige gegevens over een bacheloropleiding neerlandistiek in de Lage Landen en in Slowakije, gevolgd door een schets rond het verschil tussen NT2 en NVT, zodat het duidelijk is dat onze studenten in Bratislava in een andere context hun Nederlands gaan gebruiken, om dan verder korte geschiedenissen en het wezen van de nationale en internationale neerlandistiek te schetsen. Aan het einde van dit deel, in een derde hoofdstuk, wordt een overzicht gegeven van enkele handige organisaties binnen de neerlandistiek, databases, canons en andere filologische hulpmiddelen. In een taalkundig deel wordt er verder ingezet op kennis van het Nederlands binnen het Germaanse taalsysteem, een korte geschiedenis van het Nederlands en taalpolitiek en taalplanning. Er zijn ook Nederlandse woorden in het Slowaaks binnengeslopen, en Nederlands in zijn positie wereldwijd met zijn verwante taal het Afrikaans komt aan bod. Aan het Fries wordt ook aandacht geschonken, er is immers lesmateriaal ontwikkeld rond Friese literatuur in het Tsjechisch waarvan Benjamin Bossaert ook medeauteur is. In de laatste drie hoofdstukken, die samen het vijfde deel van het handboek vormen behandelen we Nederlands-Vlaamse dwarsverbanden met de Slowaakse vertaalkundigen, waar de Amsterdams-Amerikaanse onderzoeker James Holmes een brug sloeg over het ijzeren gordijn. Ook vertalingen vonden hun weg in Slowaakse context en een volgend hoofdstuk toont professionele mogelijkheden voor vertalers. Het laatste deel behandelt (Tsjecho-)Slowaakse betrekkingen met de Lage Landen, zowel in handel, cultuur als diplomatie.
AI en taaltechnologie is hier ook al beginnend aanwezig, en wordt verder gebruikt in de volgende handboeken: de cover van de publicatie werd met behulp van Co-pilot gemaakt, om twee studenten te symboliseren die de wereld van het Nederlands gaan binnenstappen. Dit handboek is ook in open access raadpleegbaar:
De auteurs van het eerste handboek zijn Marketa Štefková, Petra Milošovičová en Benjamin Bossaert.
Intercultureel management – klaar voor de arbeidsmarkt
Het handboek intercultureel management is bedoeld voor studenten neerlandistiek, maar als leermiddel in het Slowaaks ontwikkeld en houdt ook rekening met studenten germanistiek, waar het vak in de masterstudie wordt aangeboden. Naast de voor velen bekende principes van Geert Hofstede over culturele eigenschappen gaat het handboek al snel dieper in op enkele andere methodes om cultuurverschillen, cultuurdiversiteit en omgaan met interculturaliteit te stimuleren. De cursus wordt aangevuld met een Moodle-module, die een aanzet geeft tot praktische oefeningen met rollenspelen en situaties op de werkvloer rond interculturaliteit, taboes, beleefdheid en cultuurverschillen. Voorbeeldopdrachten van deze cursus staan ook klaar op MijnNederlands, het portaal van de Taalunie. De auteur van het tweede handboek is Petra Milošovičová, aan de Moodlecursus verleende ook oud-lector Juultje Wolters haar medewerking.
Structuur, dynamiek en variatie van het Nederlands lexicon. Theorie en praktijk
Het achterliggende idee van het derde handboek ligt in het verzoenen van twee vakken die in het curriculum van de opleiding relevant zijn voor vertalers in spe. Ten eerste moeten zij op een gestructureerde manier inzicht kunnen krijgen in taalkundige principes en daardoor volgens een klassieke structuur de onderdelen, de bouwstenen van taal door middel van morfologie, syntactische en lexicale morfologie begrijpen hoe het Nederlands werkt. Anderzijds komen zij ook in contact met verschillende vormen van het Nederlands, en zullen ze die variatie, of het nu gaat om standaardtaal, Belgisch – Nederlands, straattaal in liedjes of poëzie, ook adequaat moeten omzetten in het Slowaaks. Dit boek poogt dan ook een kennismaking te zijn met de structuur, de dynamiek de variatie van het Nederlandse lexicon in al zijn aspecten. Na een aantal basisbegrippen, waarbij bijvoorbeeld aan bod komt wat het verschil is tussen terminologie en lexicologie, gaan we over tot de basis van lexicale morfologie. In een volgend hoofdstuk komen normering, taalnormen en taalpolitiek aan bod. Het vierde hoofdstuk behandelt taalvariatie vanaf de opvattingen in Laboviaanse sociolinguïstiek tot de jongeren- en chattaal. Daarna wordt er in hoofdstuk vijf aandacht geschonken aan taalverandering. Tot slot komt taaltechnologie aan bod en worden er naast een inleiding in corpora, zowel meertalige als eentalige, ook vormen van taaladvies besproken, naast termenbanken en ook het belangrijkste lexicografische materiaal.
De auteurs van het tweede handboek zijn Marketa Štefková en Benjamin Bossaert.
Uitdagingen
De grootste uitdaging voor het schrijven van deze handboeken is het evenwicht houden tussen het doseren van het lesmateriaal en de beperkte tijd die in de colleges ter beschikking hebben. De studenten moeten allemaal ingeleid worden in deze vakgebieden waar ze geen voorkennis van hebben, en tegelijk moet het materiaal toch inhoudelijk sterke en recente lesstof bieden, zonder te droog te worden. Om een en ander actueel te houden, werd er geopteerd voor een Moodle-cursus naast de handboeken, waar er sneller materiaal kan aangepast worden volgens de snel veranderende noden van ons vakgebied. We komen enerzijds tegemoet aan een desideratum dat lang behoort tot de prioriteiten in het curriculum: studenten beschikken graag over een handboek, liefst op papier, waar ze mee als studieboek aan de slag kunnen als hulp bij de colleges. Anderzijds veroudert een handboek ook snel en hopen we met de bijhorende Moodle-modules de cursus regelmatig te actualiseren.
Het lesmateriaal wordt nu beoordeeld tot het einde van het jaar door collega´s uit de Tsjechische neerlandistiek, voor wie leerstof in het Slowaaks ook toegankelijk is. Een eerste testversie in het eerste semester met het eerste handboek is al gestart wat betreft de inleiding tot de neerlandistiek en onze tweedejaars zullen volgend jaar met de twee andere handboeken van start gaan. Zo krijgt het studiejaar 2024-2025 voor het eerst met alle nieuwe handboeken te maken die zij ook gaan evalueren en bijsturen.
Laat een reactie achter