In het centrum van Triëst, een stad met een rijk multicultureel en meertalig heden en verleden, staat het gebouw waar de vakgroep Nederlands van de Universiteit van Triëst werkt. Deze vakgroep, opgericht in 1963, is ingebed binnen het Departement voor Rechtswetenschap, Taal-, Tolk- en Vertaalwetenschap (IUSLIT) en is de enige vakgroep neerlandistiek in Noordoost- Italië.

De vakgroep Nederlands maakt onderdeel uit van de prestigieuze Scuola Superiore di Lingue Moderne per Interpreti e Traduttori (SSLMIT), die werd opgericht in 1954 tijdens een periode waarin de grondslagen werden gelegd van de Europese Gemeenschap. Met name vanaf de jaren zestig was er een groeiende vraag naar hoogopgeleide tolken en vertalers voor de nieuwe instellingen. Ondertussen staat de SSLMIT internationaal bekend om haar hoogwaardige tolken- en vertalersopleiding met een sterke internationale oriëntatie en een gespecialiseerde focus op taal.

Onderwijs en specialisaties

Het onderwijsprogramma is gericht op zowel taalverwerving als de toepassing van het Nederlands in professionele en academische contexten. In de driejarige BA-opleiding Toegepaste Intertalige Communicatie (CIA), waar men binnenkomt via een toelatingsexamen, kiezen de student verplicht drie studietalen: de eerste taal is een keuze uit Engels, Frans, Duits en Spaans. Voor de tweede taal kiezen studenten uit Engels, Frans, Duits, Spaans en Russisch. Voor de derde taal kan geopteerd worden voor Frans, Duits, Spaans, Russisch, Nederlands, Portugees, Arabisch, Sloveens, Servisch of Kroatisch. De nadruk van het onderwijs ligt op vertaaltechnieken en dialoogtolken, waarmee studenten een brede en solide basis krijgen in meertalige communicatie.

Ook voor de masteropleiding moet een toelatingsexamen worden afgelegd. Triëst is de enige vakgroep in Italië die gespecialiseerde vertalers en conferentietolken op universitair niveau opleidt in een tweejarige master met het Nederlands. Dit MA-curriculum is sterk praktijkgericht en bereidt studenten via cursussen simultaan en consecutief tolken voor op een meertalige communicatiecontext. Daarnaast worden ieder jaar één of meer studenten neerlandistiek van de MA geselecteerd voor deelname aan het EMCI-programma (European Masters in Conference interpreting). Voor de meest gemotiveerde studenten die een carrière als tolk of vertaler bij de Europese instellingen ambiëren, is dit een extra uitdaging. Wie dit traject succesvol afrondt, ontvangt het prestigieuze EMCI-certificaat. Dankzij de jarenlange samenwerking met de Europese instellingen heeft de “tolkenschool” van Triëst zich ontwikkeld tot een betrouwbare leverancier van hooggekwalificeerde tolken en vertalers.

Internationale samenwerking

De vakgroep heeft door de jaren heen sterke internationale connecties opgebouwd, wat resulteert in talrijke samenwerkingsverbanden en mobiliteitsprogramma’s:

• Dubbel BA-diploma met KU Leuven (campus Antwerpen, sinds 2012). Dit programma, waaraan inmiddels circa 50 studenten uit Triëst hebben deelgenomen, biedt studenten een dubbele academische kwalificatie en bredere professionele perspectieven.
• Versterkte samenwerking met KU Leuven, via onder meer uitwisselingsmogelijkheden van een docent van de KU Leuven en een Extended Master-programma voor masterstudenten van de KU Leuven.
• Erasmus-uitwisselingen met gerenommeerde universiteiten zoals Leiden, Utrecht, Groningen, Antwerpen en Gent. Deze vormen van samenwerking stimuleren de academische mobiliteit en versterken de neerlandistiek in een internationaal kader.
• Samenwerking met de universiteiten van Tartu en Stockholm, met als doel het Nederlands te combineren met andere perifere talen om zo een bredere taalkundige horizon te creëren.
• Uitwisselingsprogramma met Stellenbosch University (Zuid-Afrika), wat bijdraagt aan de bredere verspreiding van het Nederlands buiten Europa en de studie van de taal in een mondiaal perspectief plaatst.

Wetenschappelijk onderzoek

De vakgroep Nederlands in Triëst speelt een belangrijke rol in academisch onderzoek en draagt bij aan de internationale neerlandistiek door middel van diverse onderzoeksprojecten en publicaties, waaronder:

• Project ‘Binnenlandse vogels, buitenlandse nesten’, dat zich richt op de rol van uitgevers in de verspreiding van Nederlandstalige literatuur. De bevindingen worden gepubliceerd in Literary Translation Policy – Cases from the Low Countries (Routledge).
• Publicatie van Lage Landen Studies 13 met als thema Grensverleggende beelden. Literaire transfer uit de Lage Landen naar Zuid-Europa, een studie naar de dynamiek van Nederlandstalige literatuur in het Mediterrane gebied.
• Coördinatie van het Anne-Frankproject, waaraan ook de vakgroepen Nederlands van Bologna, Rome en Napels deelnemen. Dit project koppelt academisch onderzoek aan maatschappelijke bewustwording en draagt bij aan de verspreiding van kennis bij een breed publiek over het dagboek en de vereiste vertaalvaardigheden.

Culturele Activiteiten en Publieksbemiddeling

De vakgroep is niet alleen actief in onderwijs en onderzoek, maar speelt ook een belangrijke rol in de culturele bemiddeling tussen de Lage Landen en Italië. Dit gebeurt via schrijverspresentaties, vertalingsprojecten en publieksgerichte evenementen. Enkele recente hoogtepunten:

• Schrijversbezoeken: Tom Lanoye (2018), Kader Abdolah (2019), Wytske Versteeg (2019), Martin Michael Driessen (2020), Ilja Leonard Pfeijffer (2021), David Barnouw (2023).  
• Professionele deskundigen zoals vertalersTom De Keyzer (2025), Claudia Di Palermo (2024) en Franco Paris (2024), en tolken zoals Alric Van den Broek (2025).
• Anne-Frankproject: symposium op 28 maart 2025, met lezingen van onder meer de Italiaanse vakgroepen die betrokken zijn bij dit onderzoeksproject, een medewerker van het Anne Frank Huis en vertalers van Franse, Engelse, Duitse en Italiaanse edities.
• Salone del Libro (Turijn, mei 2025): presentatie van een vodcast over Nederlandstalige literatuur en vertaling door de studenten Nederlands, in samenwerking met de andere vakgroepen in Italië en het Nederlands Letterenfonds.

Voor een uitgebreider overzicht verwijzen we naar onze Instagram-pagina: https://www.instagram.com/nederlands_in_triest/

Met 116 studenten, verspreid over de bachelor- en masteropleidingen, vormt de vakgroep een dynamische leeromgeving waarin taalverwerving, vertaal- en tolkvaardigheden en de praktische toepassing van het Nederlands centraal staan. Via diverse projecten worden studenten niet alleen geïnspireerd, maar ook gestimuleerd om op een creatieve en doeltreffende manier met de taal te werken.
Tot 2022 werd de vakgroep geleid door Dolores Ross, die een cruciale rol speelde in de ontwikkeling en internationale positionering van de afdeling. Sindsdien heeft Paola Gentile het roer overgenomen en zet zij samen met Elisabeth Braem de bestaande initiatieven voort. De vakgroep gaat verder met het uitwerken van een nog sterkere internationale dimensie, met de uitbreiding van samenwerkingsverbanden met Nederlandstalige instellingen en de opbouw van nieuwe academische partnerschappen.

“Dankzij haar uitgebreide internationale samenwerkingen, vernieuwende projecten en culturele initiatieven bevordert de vakgroep de uitwisseling tussen de Nederlandstalige wereld en een breder Europees en mondiaal netwerk. Door in te zetten op wetenschappelijk onderzoek, professionele ontwikkeling en culturele uitwisseling draagt de vakgroep Nederlands in Triëst actief bij aan een dynamische en meertalige samenleving.”