Middenin een nieuw geluid
Mijn middelste zin voor jou, Peter Arno, komt uit Een nieuw geluid: de geboorte van de moderne poëzie in Nederland 1900-1940 van Gillis Dorleijn en Wiljan van den Akker. De eerste zin van dit vier kilogram wegende boek staat op pagina 25. De laatste eindigt op pagina 1114. De middelste zin staat op de grens van pagina 569 en 570. Hij luidt aldus:
Hij had in ieder geval het bloemlezinkje van de Verweij-adepten allerminst met open armen ontvangen.
De keuze voor Een nieuw geluid viel me gemakkelijk. Immers, met het Meesterschapsteam waarvan ik samen met jou jaren deel heb uitgemaakt, hebben wij een nieuw geluid laten horen waarvan de klanken het schoolvak Nederlands hebben doen opschudden.
De bovenstaande zin had ik niet voor het kiezen. De voorgeschreven rekenmethode liet geen ruimte voor een andere. Maar dat geeft niet, want het is een opmerkelijke zin die veel verraadt van het boek waar ie in staat. Om met dit laatste te beginnen: over het vaderschap van de triomf van de moderne poëzie werd veel en fel gestreden. De middelste zin laat dat heel treffend zien.
Opmerkelijk is meteen het zinsbegin. Dat op de eerste zinsplaats hij staat en niet zij is geen toeval. De moderne poëzie was goeddeels een mannenzaak. Dat de zin niet op zichzelf staat, maar de voortzetting vormt van een redenering, blijkt uit in ieder geval. Voor een goed begrip van taal moeten we ons ook hier niet door de zinsgrens laten begrenzen.
Dat de bloemlezing waarvan sprake is niet alleen beknopt is (wat sowieso al jammer is van de bloemen), maar ook van inferieure kwaliteit, blijkt uit de aanduiding van de samenstellers. Uit de handen van adepten kan niet veel goeds komen, zelfs niet (of zeker niet?) wanneer zij Verweij navolgen. Hij vond er dan ook niet veel aan. Hij had het ontvangen, maar niet in de betekenis van ‘verstrekt of toegezonden krijgen’, maar allerminst met open armen. Laten we deze vier woorden/twee delen van de zin weg, dan krijgen we met een ander gebruik en een andere betekenis van het werkwoord ‘ontvangen’ te maken. Of met een ander werkwoord, een dat verplicht tot het vullen van een plaats voor een bijwoordelijke bepaling?
Met deze opmerkingen over de middelste zin van Een nieuw geluid stel ik me op als een man in het midden, als een derde die zich tussen twee communicerende partijen plaatst, tussen schrijvers en lezer. Ik luister hun communicatie af. Middenin Een nieuw geluid, of midden in Een nieuw geluid? Maakt dat nog uit? De vraag stellen is hem beantwoorden.
Goed en leuk stuk! Veel dank voor de moeite om je leeservaring zo uitgebreid en – gelukkig ook – kritisch te bespreken. Mag ik even pingpongen? Als ik uit jouw commentaar de zin licht “De eerste zin van dit vier kilogram wegende boek staat op pagina 25”, zal de lezer als eerste focussen op het ‘feit’ dat dit boek bizar zwaar is en pas in laatste instantie benieuwd zijn naar de inhoud van die bewuste zin op pagina 25 terwijl diezelfde lezer zich eerst nog de meest uiteenlopende voorstellingen zal maken – want zo werken de hersenen, heb ik van Marc van Oostendorp geleerd – bijvoorbeeld hoe een stokoude, gierige, enigszins dementerende geleerde dit boek probeert te stelen uit de bibliotheek, maar de uitgang niet eens meer haalt vanwege een acute hernia, waardoor hij (zij, het) met een ambulance onder het geluid van loeiende sirenes naar het ziekenhuis moet worden gebracht, waar we nooit zullen weten hoe het met haar (hem) afloopt [omdat ik dit natuurlijk allemaal verzin] of hoe een gefrustreerde universitair docent van middelbare leeftijd – “wanneer houden ze nou eens op met dit complot tegen mij en word ik eindelijk eens hoogleraar!” – vloekend en tierend het boek in zijn (haar) tas probeert te wurmen, waardoor haar (zijn) vrouw (partner, vriend) binnensmonds mompelt: “Was ‘Een Nieuw Geluid’ nou maar geschreven door [naam onhoorbaar], dan was zij [en alleen ‘zij’, want ‘geschiedenis’ is een vrouwelijk woord] niet zo absurd dik geworden, terwijl de inhoud net zo goed [of slecht] was geweest”, of hoe een student begint te lachen om het feit dat dit nog een papieren boek is, zich indenkt wat dat allemaal wel niet gekost moet hebben en hoeveel bomen ervoor moesten sneuvelen, zeker gezien de fraaie en dus kostbare uitvoering en tegen de student die naast hem (haar) zit, fluistert: “Die Gillis Dorrestijn en Vandenackere [want die tweede auteur is meestal een Vlaming] hebben kennelijk nog nooit gehoord van online publiceren of, nog beter – want gratis – van Open Science” en daaraan toevoegt: “Wedje maken dat ik deze baksteen volgend jaar in de ramsj kan kopen [zonder dat deze student weet heeft van de gigantische kosten die de opslag in het distributiecentrum van het Centraal Boekhuis met zich meebrengt waardoor veel boeken voor een uitgever louter verliesposten zijn]? Dus in de tussentijd leen ik het wel uit de bibliotheek” [niet wetend dat een stokoude, gierige, enigszins dementerende geleerde het precies op dat moment onder de jas verbergt, nog niet beseffend dat even later de zwaailichten van een ambulance de gevels zullen doen oplichten en de sirenes zó oorverdovend zullen loeien, dat voorbijgangers bang zijn dat hun trommelvliezen zullen scheuren en uit voorzorg hun vingers in hun oren stoppen…
Enfin, om dit verhaal niet al te lang te maken: ik heb maar één onnauwkeurigheid in je bespreking gevonden: het boek weegt géén vier kilo, maar bijna drie ons. Ook niet een lichtgewicht, maar we moeten wel aan ‘factchecking’ blijven doen. Dat wilde ik even kwijt, zonder iets af te doen aan de aardigheid van je stuk op neerlandistiek.
Met een hartelijke groet van Wiljan
Oeps.
Te licht bevonden.
Geen fact gecheckt.
Geciteerd zonder bron.
Studenten altijd voorgehouden.
Citaat?
Bron!
Zonder?
Herbronnen!
Herstelwerk, hier en nu.
Bron was Gillis zelf.
Of Wiljan?
Gillis dacht ik.
In Utrecht.
Zoveel is zeker.
Het weegt al meer dan 4 kilo.
Zei hij.
Hij toch?
Ja, hij.
In een boek zo vol geladen, mist men vijf zes dichters niet.
Dachten zij.
Hij en hij.
Misrekening.
Qua gewicht en gemis.
Kan de beste gebeuren.
Blijkt weer.
Drie ons??
Weegschaal vervangen Wiljan!
Hier meer dan twee.
Hier is Dordt.
Twee is kilo.
Kilo ja.
Maar mooie zin Wiljan!
Van Als ik uit jouw commentaar tot in hun oren stoppen.
Lekker lang.
Kun je aan rekenen.
Heb ik gedaan.
Leestekens eruit.
Getallen ook.
Over?
421 woorden.
2089 letters.
Ga maar na.
Langste woord?
Distributiecentrum!
Dat is toch het gemiddelde?
Ja.
Of de mediaan.
De mediaan?
Ja, het midden van de verdeling.
En welk woord is dat?
Welk woord waar?
In de zin van Wiljan.
Ah, nummer 210.
Ja, maar het woord?
Dik.
Dik?
Ja, dik.
Nee.
Ja echt, ga maar na.
Dus toch dik.
Echt dik.
En wat weegt zo’n zin?
Heb ik uitgerekend.
Hoe dan?
Met S-weights.
S-weights?
Ja, van Scrabble.
Te gek, dat dat kan.
Je kunt tegenwoordig rekenen aan taal.
Kijk maar.
letter N S-w gram
a 142 1 142
b 42 3 126
c 28 5 140
d 112 2 224
e 396 1 396
f 16 4 64
g 56 3 168
h 56 4 224
i 146 1 146
j 26 4 104
k 38 3 114
l 82 3 246
m 45 3 135
n 207 1 207
o 133 1 133
p 27 3 81
q 0 10 0
r 120 2 240
s 84 2 168
t 150 2 300
u 57 4 228
v 43 4 172
w 40 5 200
x 0 8 0
y 0 8 0
z 43 4 172
N 2089 G 4130
G is?
Gewicht!
4130…
Lettergram.
Ruim 4 kilo.
Dus!
Met een hartelijke groet van Kees
Beste Kees,
Wat ben jij een excellente statisticus! “Chateau, chateau”, zoals de buurvrouw van mijn eerste studentenkamer placht te zeggen als ze iemand heel erg waardeerde.
Dank en een hartelijke groet