Op 1 september 2025 overleed taalkundige,  NT2-deskundige, alfabetiseringsspecialist en medeontwikkelaar van Diglin+ Ineke van de Craats.

Tot in 2025 is Ineke actief gebleven. Ze bleef zeer betrokken in het wel en wee van laag opgeleide leerders van het Nederlands als tweede taal. Ze bleef zoals ze was: voortvarend, vriendelijk, toegankelijk, maar ook inspirerend, constructief en met een scherp oog voor de praktische en maatschappelijke belangen van taalleerders van het Nederlands.

Haar verdiensten van taaltheoretische aard op het terrein van tweede-taalverwervingsonderzoek zijn van international wetenschappelijk belang. Ze rondde op latere leeftijd een academische studie af, Taal en Minderheden, in Tilburg. In haar scriptie combineerde ze een generatief syntactische insteek met een corpusanalyse van beginnende spontane leerders van het Nederlands. Het ging om volwassen Marokkaanse en Turkse  leerders uit het corpus verzameld in het project European Science Foundation Second Language Acquisition by Adult Immigrants.

Complete aflevering

Ze rondde cum laude haar studie af in 1994 en ze won met haar scriptie meteen ook de Anéla scriptieprijs. Vervolgens zette ze haar taalwetenschappelijke interesse door en ging aan de slag met haar proefschrift. Ze promoveerde cum laude in 2000 in Tilburg op het proefschrift Conservation in acquisition of possessive constructions. Na het overlijden van Ineke berichtte Norbert Corver, de ene begeleider, nog aan Roeland van Hout, de andere begeleider, dat hij zich de begeleidingsbijeenkomsten nog levendig herinnert door het aanstekelijk mengsel van uitwaaierende humoristische observaties en discussies in combinatie met het uitspitten van abstracte taalkundige constructies en interpretaties. Wetenschappelijk onderzoek kan een feest zijn.  

Inekes analyses van leerdersuitingen behoren tot de top van het internationale tweedetaalverwervingsonderzoek, door de crosslinguїstische diepgang in combinatie met moderne taaltheoretische inzichten. Ze won dan ook de AVT/Anéla dissertatieprijs. Ze was gedreven, exact en had een buitengewoon talent voor het toepassen van complexe syntactische analyses van concurrerende talen bij taalverwerving. Haar analyses van bezitsconstructies en zogeheten lege hulpwerkwoorden zijn onovertroffen. Vemeldenswaard is in elk geval dat haar artikel “Conservation of grammatical knowledge: on the acquisition of possessive noun phrases by Turkish and Moroccan learners of Dutch” uit 2000 met 93 pagina’s een complete aflevering van het internationale tijdschrift Linguistics omvatte (https://doi.org/10.1515/ling.38.2.221). Ze vervolgde haar academisch loopbaan als universitair docent in Nijmegen bij de afdeling Taalwetenschap. Zij wist vele studenten te inspireren in haar onderwijs, begeleidde succesvol vele scripties en daar bovenop nog drie proefschriften.

Betrokken deelnemer

In april 1997 organiseerde het tijdschrift Levende Talen (Ineke zat toen in de redactie) een studiedag over Alfabetisering Nederlands als tweede taal. De behoefte aan informatie daarover was kennelijk heel groot, want in juni werd de studiedag vanwege grote belangstelling herhaald. Er zouden nog veel zeer goed bezochte studiedagen volgen. Het idee om een nieuwsbrief voor Alfa NT2-docenten te maken, werd meteen enthousiast samen met Jeanne Kurvers opgepakt. Zo begon het vier keer per jaar verschijnende Alfa-Nieuws voor en door alfabetiseringsdocenten. Vanaf het begin zorgde de redactie voor aandacht voor onderzoek en onderwijs. Alfa-nieuws werkte vanaf het begin met vaste rubrieken, zoals ‘Onder de loep’ (verslag van onderzoek), ‘Een taal centraal’ (informatie over de moedertalen van alfacursisten), ‘Werk in uitvoering’ (praktijkervaringen), ‘Signalementen’ (over nieuwe uitgaven of ontwikkelingen in het vak) en de rubriek ‘Verhaal in de klas’ (verhalen uit diverse culturen als leesstof voor beginnende lezers). In de rubriek ‘Gevonden voorwerpen’, stonden interessante observaties uit de alfaklas of producten van alfacursisten centraal.

Ineke nam de eerste vijf jaar het leeuwendeel van het praktische werk op zich: ze verzorgde de abonnementenadministratie, de verzending van de nummers en liet niet na mensen aan te sporen een bijdrage te leveren of het (bescheiden) abonnementsgeld te betalen. Aan het einde van de vijfde jaargang werd Alfa-Nieuws ondergebracht bij uitgeverij Coutinho. Na 15 jaargangen kwam er een einde aan Alfa-Nieuws; informatie over Alfa NT2 zou voortaan in het tijdschrift LES verschijnen. Ineke was al die jaren een betrokken deelnemer aan drukbezochte Alfastudiedagen en NT2-conferenties.

Founding mothers

Ineke en Jeanne Kurvers hadden al vaker gesignaleerd dat alfa NT2-cursisten de grote afwezigen waren in het internationale onderzoek naar en theorievorming over tweedetaalverwerving. Alfa-NT2 cursisten moesten immers een nieuwe taal leren en tegelijkertijd voor het eerst leren lezen en schrijven in die nieuwe taal. Bovendien bleek het onderzoek nogal gefragmenteerd: de toegepaste taalkunde hield zich uitsluitend bezig met mondelinge tweedetaalverwerving, terwijl onderzoek naar beginnend lezen vooral het terrein was van psychologen. Daar moest verandering in komen: er moest internationaal en interdisciplinair samengewerkt gaan worden. In samenwerking met Roeland van Hout (Nijmegen) en Martha Young-Scholten (Newcastle) organiseerden Ineke en Jeanne Kurvers in 2005 in Tilburg het eerste LESLLA-symposium. Het eerste onderzoek naar alfabetisering in een tweede taal werd besproken en Willemijn Stockmann presenteerde het raamwerk Alfabetisering NT2.

Wat in Tilburg nog een klein clubje mensen was uit Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, groeide in de jaren daarna uit tot een groot internationaal netwerk van onderzoekers en experts in alfabetiseringsonderwijs dat tot doel had onderzoek en onderwijs bij elkaar te brengen, grenzen over te steken en de muren tussen disciplines te slechten (www.leslla.org). Dit mede dank zij Ineke als een van de founding mothers van LESLLA. Het duurde niet lang, of het begrip LESLLA-leerder was gemunt. Ineke was ook actief betrokken bij de organisatie van het vierde LESLLA-symposium (Antwerpen, 2008), het zesde (Keulen, 2010) en het tiende jubileumcongres in Nijmegen in 2014. Ook het arbeidsintensieve administratieve werk rond het bezorgen van de Proceedings (zoals de zorg voor het tijdschema, voor de reviews en de opmaak) werd voor een groot deel door Ineke gedaan.

Op de Radboud Universiteit van Nijmegen werkte Ineke mee aan het Europese Diglin-project: de ontwikkeling van een digitale alfabetiseringsmethode (digitale literacy instructor) met behulp van taalherkennings-software. De laatste tien jaar is Ineke, samen met Jan Deutekom,  vooral heel intensief bezig geweest met de verdere ontwikkeling van dit digitale alfabetiseringsprogramma voor de Nederlandse markt. Dat werd Diglin +, dat wordt uitgegeven door Boom. Daar stopte Ineke al haar ziel en zaligheid in, en er ging geen conferentie voorbij, of Ineke kwam (vaak samen met Jan Deutekom) iets vertellen over de vorderingen van Diglin+.  Tot kort voor haar dood was Ineke nog bezig met Diglin+.