Bij een antiquaar in Minster-on-See op het eiland Sheppey heeft een vriend van mij, Henk Krigee, een heel bijzondere ontdekking gedaan. Hij vond er een rapport van een leerling van Gerrit van de Linde, ondertekend en ingevuld door De Schoolmeester zelf. De leerling zat op het ‘Collège Français’ in het Cromwell House te Highgate in 1850. Het gaat om een zekere Richard Soutter. Hij komt voor in de volkstelling van 1851, als 11-jarige leerling uit Bow, Middlesex. Krigee wist Soutter te plaatsen: hij is geboren 20 oktober 1839, en overleed 7 oktober 1904. Van beroep was hij aannemer en handelaar.

Dat rapport is uniek omdat het heel gedetailleerd een beschrijving geeft van de missie van de kostschool van Van de Linde. Bovendien laat het zien welke vakken er gegeven werden. Tot nu toe kende ik zulke specifieke gegevens daarover niet.

Een aanbeveling voor de school staat op de voorzijde van het rapport. Uit de boventiteling blijkt al dat Van de Linde zich ‘Reverend’ noemde hoewel hij nooit de theologische studie voltooide, en dat hij zich aangesloten had bij de Engelse kerk. Dat laatste schreef Jacob van Lennep ook in de inleiding bij de uitgave van De gedichten van den Schoolmeester in 1859. De school gaf ‘French protestant education’ en zou al in 1830 gesticht zijn. Van de Linde arriveerde pas in 1834 in Engeland, hij moet dus een bestaande school overgenomen hebben. Hij legt in zijn beschrijving van de school de nadruk op de Engels-protestantse opvoeding:

Religious training and instruction, in conformity with the principles of the Church of England, are considered as subjects of vital importance, and the reading and study of the Scriptures, in which the pupils are examined periodicaly, form part of the daily business of the School.

Dan volgt de verzekering dat het Frans meestal de voertaal is en een grondige kennis ervan in korte tijd aangeleerd zal worden.

De school leidt op voor universiteiten, handelsinrichtingen, colleges, militaire scholen en marineopleidingen. Taal en literatuur van het Frans, Duits en Engels krijgen aandacht.

Er is onderwijs in de klassieke talen, mathematiek en handelskennis, en daarnaast zijn er lessen in ‘natural philosophy, astronomy and navigation’. Over kunsten, wetenschap en literatuur worden er geregeld lezingen gegeven. Als er behoefte is aan andere talen dan de genoemde, kan daarvoor gezorgd worden, tegen vergoeding. Dat geldt ook voor lessen tekenen, dansen, muziek, schermen en gymnastiek.

Het Cromwell House ligt in ‘one of the most salubrious and beautiful spots near London’. De leerlingen hebben elk een afzonderlijk bed. Er zijn vier interne onderwijzers. Voor dit alles betalen de ouders 60 guineas per jaar, exclusief dus vergoedingen voor extra lessen.

Ik geef hieronder weer welke vakken in door Richard gevolgd werden. Het ventje is als het rapport verzonden wordt (rond juli 1850) ruim tien jaar. Dan krijgt hij al de volgende vakken, die ik laat volgen door de aantekeningen erbij, voorzover ontcijferbaar (‘proficiency’ genoemd). Op het rapport staat ook hoeveel weken hij les kreeg, hoeveel punten hij ervoor behaalde en de rangorde op basis daarvan (Number, Marks en Rank).

Religious Knowledge Quite Satisfactory.
French Getting on.
Latin Good. See M.S.S.
Eng. Gram., Compositon &c and occasional account of  Sermons.
Exercises See M.S.S. Improved.
Arithmetic Rapid improvement. See Ciphering Book.
Mental Calculation D[it]o.
Writing Rapid improvement. See Copies
Geography Very Good.
History D[it]o.
Lessons on Objects, and General Information Intellectual.
Lessons in Readinge Huite [?] French
Drawing See Work [?] Report favourable.
French Conversation Attended to. Getting on.
Lectures On Music. With Weekly Lesson.

Over zijn ‘Attendance’ merkt Van deLinde op dat hij ‘Extremely Punctual’ is en zijn gedrag is ‘On the whole very good’.

De volgende vakken staan wel in de lijst maar die volgt Soutter kennelijk (nog?) niet:

German
Greek
Mathematics
Algebra
Book-keeping
Natural History
Science

Aan de zijkant van het rapport staat het volgende voor de vader van Soutter, in de hand van Van de Linde, ondertekend behalve door hemzelf ook door de leraar die Duits en Frans gaf, en de leraar klassieke talen:

Sir,

In submitting the annexed Report we beg to acquaint you, that we re-open punctually on the 25th July 1850.

We are, Sir,

Your ob^dt faithful Serv^ts
GvandeLinde Monteuuis Principal.
S. Koch M.C.P. German and French Professor.
J.R. Reid M.A. Classical & Head Master.

Achterop staat dan nog:

            1850

            Rev. GvandeLinde

School Report

Richard

Volgens de volkstelling (Census Records) van 1851 had Van de Linde behalve huishoudelijk personeel, onder wie een full time kokkin, nog een leraar Duits (de genoemde Koch), Engels en een leraar die zowel mathematiek gaf als klassieke talen in dienst. Zijn vrouw werd ingezet voor de Franse lessen. Er werden toen 29 leerlingen geteld, de oudste was 28 jaar, de jongste 9. Ze kwamen onder andere uit Australië, West-Indië, Brazilië, Portugal en Frankrijk. Zelf had hij toen 4 kinderen.[1]

Hoe vond Henk Krigee dit document? Het lijkt toch zo onwaarschijnlijk dat er 175 jaar na dato nog een schoolrapport gevonden kan worden van een verder onbekend gebleven leerling in een klein antiquariaat aan huis op een Brits eiland? Hij deed niets anders dan op het juiste moment in Google ‘Van de Linde Monteuuis’ intikken…

---

[1] Zie hiervoor: Marita Mathijsen, De brieven van De Schoolmeester. Amsterdam 1987, dl.1, 485.