Door Gert de Jager Joost Zwagerman vond Vestdijks Een twee drie vier vijf het mooiste verhaal uit de Nederlandse literatuur. Ik lees het elk jaar met mijn zesde klas om ze iets over het interbellum en de stream of consciousness duidelijk te maken. Tien bladzijden met de gedachtestroom van een personage. Heel anders dan bij Couperus of Van Deijssel, maar: denken we echt zo? Zo … [Lees meer...] overHet mooiste verhaal
Script
Over Mens Dier Ding van Alfred Schaffer (slot)door Gert de Jager'Het ging me om het plezier van het script, de waanzinnige belichting, de schoonheid van je hallucinaties'. Aan het woord is de dichter die op het punt staat de bundel Mens Dier Ding te publiceren en zich richt tot de hoofdpersoon in diezelfde bundel: de legendarische, negentiende-eeuwse Zoeloekoning die in de … [Lees meer...] overScript
Heilige motoren
Over Mens Dier Ding van Alfred Schaffer (2) door Gert de Jager Onder meer door het motto erbij te betrekken beargumenteert Laurens Ham in De Reactor dat Mens Dier Ding veel méér is dan de casestudy van een dictator. Dat motto komt niet uit een van de boeken over het leven van Sjaka waarop Schaffer zich heeft gebaseerd, maar uit een Franse film met een Engelse titel: Holy Motors … [Lees meer...] overHeilige motoren
Knorrende beesten
Over Mens Dier Ding van Alfred Schaffer (1) door Gert de Jager Ruim een jaar geleden verscheen Mens Dier Ding, de omvangrijke bundel van Alfred Schaffer waarin het leven van de legendarische Zoeloekoning Sjaka min of meer wordt naverteld. De bundel kreeg enthousiaste recensies, was de beste van het jaar volgens de verzamelde poëziecritici, werd genomineerd voor de VSB-prijs … [Lees meer...] overKnorrende beesten
Vrijheid
door Gert de JagerEven geen emoties, maar proposities: 1. Een organisatie die zich associeert met het bezoek van Westergaard, verliest in de moslimwereld elke morele autoriteit. 2. Een organisatie die zich distantieert van het bezoek van Westergaard, verliest in de westerse wereld haar morele autoriteit. 3. PEN komt op voor vervolgde schrijvers en … [Lees meer...] overVrijheid
Een roodgeschilderde houten kraaiekop
door Gert de Jager Het woord 'aards' gaan we veel tegenkomen in necrologieën. Maar neem dit gedicht: Boodschapper mompelend tegen de boomtoppen Boomtoppen! Jullie zijn zo hoog en mijn verzegelde boodschap is leeggewaaid: van welk hof ik kwam en naar welk hof ik vlucht, het is mij ontvallen... Je zegel ben jezelf, roept een roodgeschilderde houten kraaiekop tussen de … [Lees meer...] overEen roodgeschilderde houten kraaiekop
Parasitaire mimesis
door Gert de Jager Over Fallicornia van Dirk van Bastelaere (5 en slot) Het meest fundamentele kenmerk van Van Bastelaeres poëzie berust op wat het meest een misvatting is - een misvatting die al tot uitdrukking komt in een geforceerde titel als Fallicornia en waaruit een groot verlangen naar referentie of mimesis spreekt. Van Bastelaere is … [Lees meer...] overParasitaire mimesis
Een lichte kruik
door Gert de Jager Over Fallicornia van Dirk van Bastelaere (4) Een gedicht met de kracht van het Egidiuslied: Pappies kleine meid Omdat er afwezigheid is is er poëzie. Zoals het meisje in wie ik mag kunnenwegrollen als een zich onder de kast wegspoedende knoop,schreeuwend met haar zwarte kleine haarin de onheldere zon die de mijne ishet licht … [Lees meer...] overEen lichte kruik
Fallotopia
door Gert de JagerOver Fallicornia van Dirk van Bastelaere (3)"De patroon van het Vlaamse postmodernisme" noemde ik Van Bastelaere eerder - het Vlaamse postmodernisme dat zich met de programmatische bloemlezing Twist met ons uit 1987, felle polemieken, een internationaal referentiekader en bundels waar niemand om heen kon, razendsnel een positie in het centrum wist te … [Lees meer...] overFallotopia
Liftloze liftmuziek
door Gert de Jager Over Fallicorniavan Dirk van Bastelaere (2) Een vreemd, opvallend kenmerk van het taalgebruik van Van Bastelaere, in Fallicornia en eerdere bundels, is het gebruik van de punt. Soms staat hij wel en soms staat hij niet voor de hoofdletter die een nieuwe zin aanduidt. Wel bijvoorbeeld in deze strofe: (...) Boven Borrego draaien oude … [Lees meer...] overLiftloze liftmuziek
Men, hernomen
door Gert de Jager Dit gedicht op de kalender van Van Oorschot vandaag: MenDat men voor alles zichzelf isin zijn badkuip zijn oorlog zijn spiegel dat men voor alles zijn huis ismet zijn inzicht zijn leesbril zijn spiegel dat men voor alles zijn uitzichtmet zijn siertuin zijn sikkel zijn spiegel dat men voor alles zijn datumin zijn stilstand zijn afgang … [Lees meer...] overMen, hernomen
Fallicornia
door Gert de JagerVan Dirk van Bastelaere, de patroon van het Vlaamse postmodernisme, verscheen een nieuwe bundel met de titel die hierboven staat en onder meer de naam van een Amerikaanse staat verhaspelt. Het is, bibliofiele varianten niet meegerekend, Van Bastelaeres zesde bundel. Ook Fallicornia gaat een bibliofiele toekomst tegemoet: de bundel verscheen in 126 genummerde … [Lees meer...] overFallicornia
Literair systeem
door Gert de Jager Het doet denken aan dit gedicht: Zeer vrij naar het Chinees de zon komt op. de zon gaat onder.langzaam telt de oude boer zijn kloten. En daarmee automatisch aan dit gedicht: Zeer vrij naar het Chinees De zon gaat op, de zon gaat onder.Wat doet die boer nou toch weer? Maar ook aan dit gedicht: … [Lees meer...] overLiterair systeem
Louche
door Gert de Jager Het gaat om een adjectief dat 'onguur, verdacht' betekent. De kwestie is bekend. Een strafpleiter uit Maastricht, producent van een reclamefolder die als boek op de markt wordt gebracht, zelfverklaard 'dandy' en 'dwarsligger', wil door een cartoonist niet als 'louche advocaat' worden neergezet. De cartoon wordt verspreid in een huis-aan-huisblad en argeloze … [Lees meer...] overLouche
Slot: men is/ ikzelf
Over de ontwikkeling van Kouwenaar, de autonomie van het kunstwerk en neerlandici die het lezen serieus nemen Vervolg van (1), (2) en (3) door Gert de Jager Het gedicht over de zelfmoord van Van Gogh: wanneer Kouwenaars 'men' een 'hij' wordt, lezen we niet veel meer dan een anekdote; wanneer 'men' 'jij' wordt, is er … [Lees meer...] overSlot: men is/ ikzelf
Vervolg: men is/ ikzelf
door Gert de Jager Hoe onbepaald kan een voornaamwoord zijn? In Kouwenaars 1890: 27-29 juli zijn de data in alle betekenissen van het woord zeer specifiek: wat gegeven is, zijn de bijzondere omstandigheden van Van Goghs sterfproces dat zich binnen deze drie dagen voltrok. De 'men' die de weg terug loopt, is dat ene personage van wie de laatste dagen goed zijn gedocumenteerd. … [Lees meer...] overVervolg: men is/ ikzelf
men is/ ikzelf
Wie is 'men' bij Kouwenaar? Men is men, aldus dichter Han van der Vegt onlangs in een beschouwing over Kouwenaars regel 'men moet aan alles een vorm geven': Je denkt misschien dat hij ‘men’ gebruikt om geen ‘ik’ of ‘je’ te hoeven schrijven. Maar wie een aantal van zijn gedichten achter elkaar leest is er snel aan gewend. Kouwenaar schrijft ‘men’ omdat hij ‘men’ … [Lees meer...] overmen is/ ikzelf
men is/ ikzelf
door Gert de Jager "Je". De lyrisch toegesprokene in de poëzie van Komrij die blijkbaar geen 'ik' wil zeggen: "Je denkt niet graag terug aan kinderjaren." Alle Nederlandse voetballers sinds Johan Cruijff wanneer ze na afloop van de wedstrijd worden geïnterviewd. Kouwenaars 'men'. Wat er aan de hand is, leert misschien een reeks onderzoeken van … [Lees meer...] overmen is/ ikzelf
De duivel, misschien wel
Over enkele regels van Lucebertdoor Gert de JagerWie door Brabant of Limburg rijdt, komt ze bijna altijd tegen en wie er is opgegroeid, kent ze zeker: de immense gebouwencomplexen waar tot diep in de jaren vijftig de monnikspijen ruisten en de kappen van de nonnen niet gesteven genoeg konden zijn. Scholen zijn het geworden, appartementencomplexen, bedrijfsruimtes voor de … [Lees meer...] overDe duivel, misschien wel
Een lasso van luister (slot)
Over drie gedichten van Jacques Hamelink, vervolg van (1), (2) en (3)door Gert de Jager Poëzie die alle taalmiddelen gebruikt die maar mogelijk zijn: die Vollkraft der Sprache. En ook thematisch een maximale inzet: 's dichters autobiografie, de liefde, de kunst, in Germania opkomst en neergang van het Avondland. De goden. Je zou niet denken dat het mogelijk was, maar het … [Lees meer...] overEen lasso van luister (slot)
Een lasso van luister (3)
door Gert de Jager Wat is er aan de hand met Hamelinks poëzie? Nogmaals het eerste van de drie gedichten die ik citeerde uit Onder de kastanje met de tegenstander - een van de elf reeksen die samen Germania, een canto vormen. Geen lediggang is het meer, van en naar school te gaan.We lopen ons stuk kassei samen, lettend op onze woorden. Volle kracht van de zon met … [Lees meer...] overEen lasso van luister (3)
Een lasso van luister (2)
door Gert de Jager Kenmerkend voor poëzie, en wellicht ook die van Hamelink, zou bijvoorbeeld dit kunnen zijn: Poëtisch taalgebruik zal de woorden, die in de primaire code - het dagelijks taalgebruik - conventioneel en willekeurig zijn en hun betekenissen uitsluitend aan afspraken danken, een iconische functie opdringen, waardoor zij deel gaan hebben aan het wezen van … [Lees meer...] overEen lasso van luister (2)
Een lasso van luister (1)
door Gert de Jager Taal, stijl, poëtische taal, poëtische stijl. In deze cyclus van drie gedichten bijvoorbeeld: 1. Geen lediggang is het meer, van en naar school te gaan.We lopen ons stuk kassei samen, lettend op onze woorden. Volle kracht van de zon met ons. Met de armen om elkaarsschouders komen we het speelplein op. Believen de staande, de … [Lees meer...] overEen lasso van luister (1)
Onbekommerdheidsblauw
door Gert de Jager Ik weet niet zoveel. In ieder geval niet genoeg om dit gedicht direct te begrijpen: (lied van het W. Müllerbos)Door het W. Müllerbos te S.liep ik een zomerdag.De zon scheen op mijn mosbegroeide paden het was ritselragfijntjilpen stil.Hoe makkelijk voorstelbaar was het daarlopend in het W. Müllerbos te S.niet in het W. Müllerbos te … [Lees meer...] overOnbekommerdheidsblauw
Gelijkenis
door Gert de Jager Niet direct de fysionomie, maar lichaamsbouw, schedelvorm. Koppen waarmee je een gat in de grond kunt boren. Je komt uit bij Paaseiland. Mijn grootste tekortkoming? Dat ik naïef ben. Dat lieg je, zegt de door de wol geverfde interviewer. Nee, ik ben naïef. We zien: als er iets is wat hij oprecht meent, dan is het dat. De ander: ik ben te goed … [Lees meer...] overGelijkenis
