40 jaar tandeloos (68) Zwanet Vrauwdeunt heeft in de roman Stemvorken, deel 8 van De tandeloze tijd, een obsessie met de dingen. Ze laat de mensen zeker niet links liggen, en heeft voor haar werk bij de ongediertebescherming veel met dieren te maken. Maar haar aandacht betreft vooral gebruiksvoorwerpen: Poëzie schuilt voor mij in mensen, in hun verlegen weerloosheid, … [Lees meer...] overDe hebzucht is sterker dan ’s mensen overlevingsdrang
Frans
Als iemand de uitdrukking 'you are a scholar and a gentleman' gebruikt, denk ik altijd aan Frans Hinskens: iemand die een echte geleerde is én een heer, iemand die voorkomend is, en probeert anderen te helpen. Vandaag pensioneert hij van de twee plaatsen waar ik ook werk – het Meertens Instituut en de Radboud Universiteit. Een echte geleerde: Frans heeft, volgens mij al als … [Lees meer...] overFrans
Verkiezingsprogramma van de Partij voor Taal
Wie denkt dat taal een belangrijk politiek onderwerp is, krijgt niet veel hoop van de verkiezingsprogramma's van de Nederlandse politieke partijen in 2023. Het is armoe troef: men slaakt wat kreten die al vaker geslaakt worden zonder dat ze ooit ergens toe hebben geleid, of dat het duidelijk is dat ze ooit ergens toe zouden leiden. Zo willen de christelijke partijen al decennia … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma van de Partij voor Taal
Hans K.
40 jaar tandeloos (67) In juni van dit jaar hield Arjan Peters in boekhandel Roelants een mooi betoog over het oeuvre van Van der Heijden (online na te zien), aan de hand van de wederwaardigheden van één personage: Sabberita, een knappe vrouw met een mooie stem maar een scherpe tong, een Heijdensiaanse uitwerking, volgens Peters, van het oerbeeld van de femme … [Lees meer...] overHans K.
Lezen voor jongens en voor meisjes
Ook bij sociologie houden ze zich hier op de Nijmeegse campus bezig met de vraag waarom kinderen niet lezen. Onlangs verscheen in het wetenschappelijk tijdschrift Poetics een artikel van Van Hek en Kraaykamp over onder andere de vraag of positieve aandacht aan lezen (veel boeken in huis, als volwassene zelf met plezier lezen) verschil maakt in de leesmotivatie van kinderen, en … [Lees meer...] overLezen voor jongens en voor meisjes
Cuntstruck
40 jaar tandeloos (66) Een vulgaire manier om de heteroseksuele mannensoort in twee groepen te verdelen, is door ze op te splitsen in billenmannen en borstenmannen. Twee politieagenten doen dat in Kwaadschiks en vragen aan de psychopathische hoofdpersoon Nico Dorlas tot welke categorie hij zichzelf rekent. "Ik ben", zegt hij, "cunt-struck". De politieagenten blijken ook … [Lees meer...] overCuntstruck
Verkiezingsprogramma’s over taal: NSC, BBB, Denk
Tenzij er de komende tijd ineens nog een partij uit het niets als een komeet komt opklimmen. zijn we aan de laatste partijen in dit overzicht beland, die eerlijk gezegd weinig meer met elkaar gemeen hebben dan dat ze allemaal betrekkelijk laat waren met het formuleren van hun verkiezingsprogramma. NSC De partij van Pieter Omtzigt heeft de meest complete tekst over een … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: NSC, BBB, Denk
Inger Leemans over geuren
De neus werd lang verontachtzaamd als kennisbron – misschien wel vooral in de geesteswetenschappen. Met hun boek Neuswijzer willen Inger Leemans en Caro Verbeek daar, samen met ruim 20 collega's, verandering in aanbrengen. Wat kunnen we leren van geuren? … [Lees meer...] overInger Leemans over geuren
Die tweede spiegel: de ander
40 jaar tandeloos (65) Spiegels spelen een belangrijke en bijzondere rol in Stemvorken, deel 8 van De tandeloze tijd. Mensen bekijken heel vaak zichzelf, maar ze bekijken daarnaast ook elkaar via de omweg van de spiegel. Hans Krop, de rivaal van Albert Egberts, gaat af en toe naar een kapper aan de overkant van de straat om Albert te kunnen begluren ("Wie vanaf het … [Lees meer...] overDie tweede spiegel: de ander
Verkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
De links-liberale partijen hebben over het algemeen wat minder moeite met het Engels dan andere partijen. Van de twee partijen dat ik vandaag bespreek, heeft D66 de meeste ideeën en Volt de origineelste. D66 Traditioneel neemt D66 in hun verkiezingsprogramma duidelijke standpunten in over taal, meer dan de meeste andere partijen, met uitzondering van de christelijke … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: D66 en Volt
Bestaanszekerheid
Soms komt een woord ineens in de aandacht, bijvoorbeeld doordat iemand het gebruikt die erg in de belangstelling staat. Momenteel is bestaanszekerheid zo'n woord. Het wordt zozeer met Pieter Omtzigt geassocieerd dat mensen mij zelfs vragen of hij het woord misschien verzonnen heeft. Dat heeft hij niet, maar de geschiedenis van het woord is wel een interessante. Voor … [Lees meer...] overBestaanszekerheid
Verkiezingsprogramma’s over taal: PvdA/GL, BIJ1, SP, PvdD
De linkse partijen hebben de minste aandacht voor taalkwesties. Je zou kunnen denken dat aandacht voor het Nederlands, het Fries of de regionale talen te nationalistisch is, maar daar staat bij deze partijen niet veel tegenover: ook geen aandacht voor Engels of migrantentalen, bijvoorbeeld. Een linkse taalpolitiek is natuurlijk wel degelijk mogelijk, maar de gedachtevorming … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: PvdA/GL, BIJ1, SP, PvdD
Zo sjokte ik de hele dag met Corinne rond
40 jaar tandeloos (64) Hoe belangrijk is iemands jeugd voor diens latere levensloop? Dat is natuurlijk een van de centrale vraagstukken in De tandeloze tijd. Albert Egberts is als student impotent en iets later aan heroïne verslaafd. In beide gevallen wordt er een verband gesuggereerd met een jeugdtrauma van een dronken, tierende en met een mes zwaaiende vader. Nico … [Lees meer...] overZo sjokte ik de hele dag met Corinne rond
Verkiezingsprogramma’s over taal: CDA, CU, SGP
Ik vervolg mijn beschouwing van de verkiezingsprogramma's in het licht van het taalbeleid. Traditioneel hebben de christelijke partijen de meeste aandacht voor taalpolitiek. Dat is ook dit jaar zo. Het wil natuurlijk niet zeggen dat je over een van de partijen kunt zeggen dat ze taalbeleid tot inzet van de verkiezingen maken, maar over het algemeen wordt bij deze partijen het … [Lees meer...] overVerkiezingsprogramma’s over taal: CDA, CU, SGP
Scheiding der Geesten
40 jaar tandeloos (63) Bij het verschijnen van ieder nieuw deel van De tandeloze tijd putten de uitgever en de recensenten zich uit in verzekeringen dat dit nieuwe deel toch echt ook zelfstandig gelezen kan worden. Er komen weliswaar personages in voor die ook al in eerdere delen verschenen, en er wordt ook anderszins af en toe verwezen naar eerdere delen, maar dat stoort … [Lees meer...] overScheiding der Geesten
Het onderzochte leven
Een zomer vrij van nut (14) Tot nu toe in Een zomer vrij van nut: Sanne is een universitair docent Nederlandse Taal en Cultuur in 2027. Wat voor zin heeft een baan in haar gebied als sstudenten al hun tentamens kunnen laten doen door de kunstmatige intelligentie die als een stem in hun oor zit, als wetenschappelijk onderzoek beter kan worden uitgevoerd door … [Lees meer...] overHet onderzochte leven
Kleurennamen in De tandeloze tijd
40 jaar tandeloos (62) Wie De tandeloze tijd aandachtig doorleest, merkt op dat A.F.Th. van der Heijden gaandeweg steeds minder vaak benoemt welke kleur zaken hebben die de verteller of een personage ziet. De schrijver lijkt het gaandeweg steeds minder vaak over kleuren te hebben, die kleuren misschien wel steeds minder op te merken, of ze minder belangrijk te vinden. … [Lees meer...] overKleurennamen in De tandeloze tijd
Kees
Iedereen die de afgelopen pakweg 25 jaar weleens een begrijpelijk woord over het Nederlands geschreven heeft, kent hem: Kees van der Zwan, die vandaag afscheid neemt van Onze Taal waar hij de laatste jaren 'hoofdredacteur' heette, terwijl hij dat feitelijk al decennia was. Hij is eerder deze maand met pensioen gegaan, vandaag wordt dat gevierd. Neem een nummer van dat … [Lees meer...] overKees
‘De chatbot was blij dat Bas Jongenelen / Wegging’
Inleiding in de promptologie Van chatbots weten we inmiddels dat ze heel gevoelig zijn voor de manier waarop je ze vragen stelt. Ieder woordje anders in de vraag kan een geheel ander soort antwoord geven. En dat nog even los van het feit dat je als je in twee sessies twee keer precies dezelfde vraag stelt, je sowieso twee heel verschillende antwoorden krijgt. Op YouTube … [Lees meer...] over‘De chatbot was blij dat Bas Jongenelen / Wegging’
Laat maar komen die mevrouw Suwijn
40 jaar tandeloos (62) Hoe geef je de gedachten van een personage weer? Dat kan in de vorm van directe rede: je schrijft een zin op, en zegt dat de persoon waarover je schrijft dat dacht. Hier is een voorbeeld uit Advocaat van de hanen. Terwijl hij daar op de stoep stond te huilen, half blind van pijn en zwelling en tranen, stond opeens de kruideniersvrouw voor hem … [Lees meer...] overLaat maar komen die mevrouw Suwijn
De leunstoeltaalkundigen slaan terug
Interensant nieuw artikel, geschreven voor het Oxford Handbook of Philosophy of Linguistics, maar nu al in een vroege versie op het internet, over Onderzoeksmethoden in de leunstoeltaalkunde van de Canadese taalkundige Charles Reiss. De filosofie van de taalkunde is de studie van – of de discussie over – vragen als: wat bestudeert de taalwetenschap eigenlijk? En hoe? Over … [Lees meer...] overDe leunstoeltaalkundigen slaan terug
Osmins aangepunte bamboestok
40 jaar tandeloos (61) Wolfgang Amadeus Mozart begeleidt de hele Tandeloze tijd. In deel 1, Vallende ouders, wordt onder meer over hem gezegd: Op een avond vertelde ik Flix hoe voor de eerste keer de muziek van Mozart me getroffen had. Mijn eigen relaas greep me behoorlijk aan, en toen ik uitverteld was en naar een bepaald punt op de muur bleef kijken, zei hij met zoete … [Lees meer...] overOsmins aangepunte bamboestok
Das Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit.
40 jaar tandeloos (60) A.F.Th. van der Heijden heeft natuurlijk in essays en interviews wel het een en ander gezegd, maar het nawoord ('Ik verzamel scharen') bij het bibliofiel uitgegeven deel 7, Kastanje a/d zee, is de enige plaats waar hij min of meer in de cyclus zelf iets zegt over de cyclus. Hij vertelt erin hoe het idee bij hem ontstond 'op een mooie, rijpe … [Lees meer...] overDas Kunstwerk im Zeitalter seiner technischen Reproduzierbarkeit.
Ouders die als uit één mond spreken
Het aardige van de taalwetenschap is dat je, ook als je zoals ik al vele decennia in het vak zit, nog af en toe een artikel leest waarbij je denkt: oh ja, dat is natuurlijk óók een onderwerp! In het nieuwe nummer van het tijdschrift Language in Society staat bijvoorbeeld een artikel over de manier waarop ouders in gesprek met hun kinderen aan tafel uit één mond spreken – hoe … [Lees meer...] overOuders die als uit één mond spreken
Jaloers orgasme
40 jaar tandeloos (59) In zijn nawoord bij het in 2016 alleen bibliofiel verschenen Kastanje a/d zee noemt A.F.Th. van der Heijden dat boek een 'erotische studie van jaloezie in al z'n facetten en verschijningsvormen'. Als we de cyclus als geheel verdelen in twee perioden (de delen die verschenen zijn tussen 1983 en 1996, en de delen die verschenen zijn na 2013), dan valt … [Lees meer...] overJaloers orgasme
