'Category Theory for Neuroscience (pure math to combat scientific stagnation)' – zo'n titel werkt voor mij als click bait. Pure wiskunde! Categorietheorie! Neurowetenschap! Wetenschappelijke stagnatie bestrijden! De spreker is Alexander Maier, een Amerikaanse psycholoog – zo te zien niet de allergrootste ster op het gebied, maar ook geen kleine jongen. Toch is het een wat … [Lees meer...] overCategorietheorie en structuralisme
Wanneer komt die elektronische literatuur er nu eens?
Een themanummer van Nederlandse letterkunde van vorig jaar – ik kom er nu pas aan toe, excuses – gaat over een belangrijke kwestie: de Nederlandse literatuur en de digitale revoluties: het internet, de opkomst van de big data, de virtuele wereld. Het is een heel mooi en lezenswaardig nummer, vol artikelen over bijvoorbeeld de eerste optredens van het internet in literaire … [Lees meer...] overWanneer komt die elektronische literatuur er nu eens?
Hoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
De nieuwe regering is er nog niet eens, maar dit weekeinde lichtte de toekomstige premier al een tipje van de sluier op over de manier waarop zijn regering de leescrisis te lijf gaat. Met het socialemediaplatform X! Dat 'emancipeert en bevrijdt de massa's'. Want kennelijk krijgen we een sociaal-democratische regering die gaat doen aan arbeidersverheffing. Dankzij X zullen … [Lees meer...] overHoe premier Wilders de leescrisis wil oplossen
Het eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Er is maar één Nederlandse schrijver die het lukt een feel good-verhaal te maken over de euthanasie op een moeder, en over een miskraam, en de platheid van een groepje acteurs en filmmakers, en dat is Ronald Giphart. Ik beschouw Ik omhels je met duizend armen (2000) als zijn meesterwerk. (In mei verschijnt er na bijna vijf jaar eindelijk weer een nieuwe druk, ik geloof de 22e.) … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Ik omhels je met duizend armen
Wat is morfologie?
Inleiding in de morfologie (1/10) De komende weken publiceer ik hier een tiendelige videocursus over morfologie, de woordstructuur van het Nederlands voor studenten (Nederlandse) taalwetenschap. Dit is de eerste video waarin ik uitleg wat de plaats is van de morfologie, wat voor soorten morfologie we hebben in het Nederlands en waarin ik wat nuttige terminologie en notatie … [Lees meer...] overWat is morfologie?
God zou een paard kunnen zijn
Het is Lucebert-jaar! Althans, op 15 september 2024 vieren we de honderdste geboortedag van de grote kunstenaar – die een paar jaar geleden met zo'n enorme smak van allerlei voetstukken donderde, toen bleek dat hij tijdens de Tweede Wereldoorlog ronduit antisemitische brieven had geschreven aan een geliefde. Het jaar lijkt nu begonnen te zijn met nog meer brieven aan een … [Lees meer...] overGod zou een paard kunnen zijn
Spellinggeweten
Wat een vreselijk woord heb ik een tijdje geleerd door de – op zich lovenswaardige – kerndoelen Nederlands te lezen. Ik ben er nog steeds ontdaan van. Een woord dat me de haren te berge doet rijzen, al is het maar omdat het laat zien dat een strijd die ik inmiddels al decennia voer, echt nergens toe leidt, dat de hele wereld aanneemt dat het volkomen normaal is om kinderen op … [Lees meer...] overSpellinggeweten
Ironie voor kinderen
Soms kun je pas goed leren hoe ingewikkeld iets is door te zien hoe kinderen het doen. Ironie herkennen bijvoorbeeld: iemand zegt iets, 'Schumann is mijn favoriete componist aller tijden', en je beseft meteen: hier klopt iets niet, hier is ironie aan de hand. Er wordt wel over geklaagd dat ironie niet meer begrepen wordt, overigens zonder dat er bij mijn weten ooit enig bewijs … [Lees meer...] overIronie voor kinderen
Hoe erg het is dat het Taalmuseum gesloten is
Vindt de academische taalkunde het eigenlijk wel belangrijk dat anderen ook iets over de taalkunde weten? Het was een van de opmerkelijkste aankondigingen van de sluiting van een museum die ik ooit gehoord heb: Fresco Sam-Sin vertelde zaterdag bij De Taalstaat dat hij zijn Taalmuseum heeft moeten sluiten. Wat het opmerkelijk maakt is het enthousiasme waarmee Sam-Sin vertelt … [Lees meer...] overHoe erg het is dat het Taalmuseum gesloten is
Een schandvlek op de taalwetenschap
Een schokkende lezing, van de Britse taalkundige Geoffrey Pullum, onlangs tijdens de jaardagen van de Amerikaanse vereniging voor de Geschiedenis van de Taalwetenschap: hier is de geschreven versie, en hier een audio-opname. Het betreft geen lezing over een taalkundig onderwerp, maar over de taalkunde zelf, en in het bijzonder gebeurtenissen van bijna 20 jaar geleden. Wat … [Lees meer...] overEen schandvlek op de taalwetenschap
Het eerste kwart: Franklin (Tomas Lieske)
Als dit jaar voorbij is, zijn ook de eerste vijfentwintig jaren van deze eeuw voorbij. Tijd voor een overzicht! Wat is de 21e eeuw eigenlijk voor een eeuw aan het worden? Over het algemeen gesproken niet veel soeps, daar kunnen we het wel over eens zijn. En het belabberdste moet vermoedelijk nog komen. Maar dan nu: de Nederlandse romankunst! Het komende jaar wil ik daarvan … [Lees meer...] overHet eerste kwart: Franklin (Tomas Lieske)
Literatuur en standaardtaal
In Nijmegen houden we mekaar lekker bezig. Maar de discussie die ik hier met mijn goede collega Jos Joosten voer – in zijn stukje van gisteren haalt hij ook nog onze voormalige collega Anja de Feijter bij – lijkt me de moeite waard om in het openbaar gevoerd te worden, bijvoorbeeld omdat hij aan het licht brengt hoe verschillend er door taal- en letterkundigen inmiddels over … [Lees meer...] overLiteratuur en standaardtaal
Kunstmatige avonden
Een zomer vrij van nut (15) Ik ben deze serie vlak voor de zomer van 2023 begonnen. De bedoeling was om de lezers van dit blog wat verstrooiing te bieden in de vorm van een feuilleton over generatieve AI. Inmiddels zijn we maanden verder, en dit is pas de 15e aflevering. Er kwam van alles tussen. De kunstmatige intelligentie is ondertussen weer een paar slagen beter … [Lees meer...] overKunstmatige avonden
De onmogelijke dystopische maatschappij
Een van de meest absurde ideeën over deze wereld van 2024 stond gisteren als hoofdartikel afgedrukt in NRC. Het gaat over de nieuwe Europese wetgeving over kunstmatige intelligentie: Het totaalpakket dat in december rondkwam is stevig. Kunstmatige intelligentie wordt zo aan banden gelegd dat een dystopische maatschappij onmogelijk gemaakt wordt. Ongerichte … [Lees meer...] overDe onmogelijke dystopische maatschappij
Argumenteren voor boekenliefhebbers
Misschien had 'boekenredacteur' Michiel Krielaars vorige week geen zin, of was hij met vakantie en had hij een stukje geplaatst dat hij ooit in een kwartiertje had geschreven voor als hij met vakantie was – in ieder geval werd de NRC-lezer opgeschrikt door de mededeling dat de KB in Den Haag 'vooruitloopt op een boekloze omgeving': fysieke exemplaren zouden alleen nog worden … [Lees meer...] overArgumenteren voor boekenliefhebbers
De Nederlandse literatuur als traumaliteratuur
Sommige dingen kun je buiten Nederland kennelijk makkelijker zeggen dan binnen. Dat de hedendaagse Nederlandse literatuur een interessante casus vormt bijvoorbeeld, een intrigerende spiegel van wat migratie met de samenleving doet. In zijn bundel essays on Contemporary Dutch Literature wijst de Italiaanse neerlandicus Marco Prandoni erop dat het beeld dat we ooit van Nederland … [Lees meer...] overDe Nederlandse literatuur als traumaliteratuur
Goede voornemens
Ik schrijf dit blog inmiddels ruim 12 jaar, en heb, als er ondertussen niet iets veranderd in het beleid, inmiddels minder dan 12 jaar te gaan tot mijn pensioen. Tijd voor bezinning en goede voornemens. Ik ben altijd bang dat de sleet er een beetje inkomt. Naarmate een witte man ouder wordt, wordt hij óf braver óf bozer over de jeugd van tegenwoordig en in beide vooruitzichten … [Lees meer...] overGoede voornemens
Tegen het professionalisme
Oudejaarstoespraak 2023 Misschien wel het succesvolste wat ik hier heb gedaan was het feuilleton De verleden tijd van lijken, waarin allerlei personages bij een niet nader geïdentificeerde afdeling Nederlands werkten, maar gaandeweg in managers veranderden. De reden dat mensen het leuk vonden was omdat ze dachten dat ik bestuurders belachelijk maakte. Maar mijn opzet was … [Lees meer...] overTegen het professionalisme
Literatuur als professie
Het boek verscheen eind vorig jaar, en ik begreep van een aantal letterkundige collega's dat het opzien had gebaard, dus ergens in het voorjaar had ik het gekocht. Maar omdat ik het vervolgens in de zomer op mijn vakantieadres had laten liggen, kom ik er nu pas aan toe: Professing Criticism, waarin de New Yorkse Shakespeare-deskundige John Guillory het lastig parket analyseert … [Lees meer...] overLiteratuur als professie
Zo weet niemand meer wat waar is
Onlangs nam Marjolein van Herten afscheid van het Meesterschapsteam Nederlands. Andere leden van het MT Nederlands boden haar ter gelegenheid daarvan een bundel overwegingen aan bij het gedicht Vergezichten en gezichten van Lieke Marsman. Vandaag publiceren wij deze beschouwingen, die samen een 'leeswijzer' willen zijn bij dit gedicht. (Verslag van een gesprek met twee … [Lees meer...] overZo weet niemand meer wat waar is
Het verschil tussen ‘in’ en ‘volgens’
Wat betekent fictie? Dat is een uitdagende vraag voor de betekenisleer, bijvoorbeeld omdat er vaak van wordt uitgegaan dat de betekenis van een keiharde nonfictiezin zoals 'het regent' iets te maken heeft met de vraag of het buiten wel of niet regent. In het eerste geval is de zin waar en in het tweede niet. Zinnen verwijzen in dat opzicht naar de werkelijkheid buiten de taal – … [Lees meer...] overHet verschil tussen ‘in’ en ‘volgens’
Lale Gül schrijft het beste Nederlands
Wat je er ook verder over kunt zeggen: Ik ga leven van Lale Gül is een transgressief boek. De titel drukt een programma uit: ik trek me vanaf nu niets meer aan van jullie regels, en dat heeft de schrijfster, Lale Gül, geweten. Nadat ze eerst bedolven werd onder woedende reacties vanuit de Turks-islamitische kringen waaruit ze voortkwam, hebben nu ook de verdedigers van het … [Lees meer...] overLale Gül schrijft het beste Nederlands
Verspreking Van Het Jaar 2023: ChatGTP
Het is een verspreking die het afgelopen jaar zo vaak gemaakt is dat minstens vijf lezers me er onafhankelijk van elkaar op gewezen hebben: ChatGTP zeggen in plaats van ChatGPT. Hoe zit dat? Natuurlijk heeft het iets te maken met gebrek aan vertrouwdheid met het woord – de verspreking zal allengs minder frequent worden naarmate de chatbot nóg meer besproken wordt. Maar dat … [Lees meer...] overVerspreking Van Het Jaar 2023: ChatGTP
Türkiye contra The Netherlands
Turkije heet nu ongeveer 2 jaar Türkiye, in ieder geval als het aan Recep Erdoǧan en zijn regering ligt: in december 2021 werd er een memorandum de wereld ingestuurd dat bepaalde dat het land voortaan zo genoemd wilde worden – niet alleen in het Turks, maar ook in het Engels en alle andere talen. Ik heb niet de indruk dat de naamsverandering in Nederland tot een groot … [Lees meer...] overTürkiye contra The Netherlands
2023 in de neerlandistiek en in Neerlandistiek
Het was een woelig jaar in de neerlandistiek. Dat had een aantal institutionele oorzaken, die vooral zorgen baren, maar er waren ook mooie inhoudelijke gebeurtenissen. De Algemeen Secretaris (A.S.) van de Taalunie, Kris Van de Poel, trok zich terug nadat het al lange tijd rommelde in de organisatie. Sindsdien zit er al een tijdje een ad interim A.S., en er is onlangs … [Lees meer...] over2023 in de neerlandistiek en in Neerlandistiek