Later vandaag vergadert de Tweede Kamer over academische vrijheid. Dat zal over van alles gaan: over Amerika en Gaza, over aanvallen op onderzoekers door de politiek en door loslopende onverlaten. Maar ik hoop dat het ook zal gaan over de vraag voor wie die academische vrijheid bedoeld is. In zijn brief schrijft de minister namelijk: De academische vrijheid is … [Lees meer...] overAcademische vrijheid als mensenrecht
Schildpad op LinkedIn
Er is de laatste jaren een verschuiving gaande van allerlei socialemediaactiviteiten naar LinkedIn. We merken dat hier op Neerlandistiek: een paar jaar geleden was Twitter de belangrijkste manier waarop mensen naar de site werden geveegd, maar inmiddels is LinkedIn belangrijker – en niet alleen omdat we Twitter verlaten hebben. Maar je ziet het ook op LinkedIn zelf. De … [Lees meer...] overSchildpad op LinkedIn
Ja, dat kan lezen ook zijn!
Leeslogboek: mei Begin van deze maand had ik een leeshapering. Dat komt vermoedelijk voortdurend voor in het lezende leven, alleen let ik er nu beter op in verband met dit logboek: de boeken waarmee je toevallig bezig bent, liggen je toevallig allemaal niet. Het is niet eens per se slecht, maar het ligt je niet, of in ieder geval op dat moment niet. Ik wilde bijvoorbeeld … [Lees meer...] overJa, dat kan lezen ook zijn!
Taalbeleid in Nederland
In dit college in de cursus sociolinguïstiek besteden we aandacht aan het taalbeleid in Nederland. Hoe is een en ander geregeld voor het Nederlands? En voor andere hier gesproken talen? … [Lees meer...] overTaalbeleid in Nederland
Stelen chatbots van auteurs?
Ik heb me lange tijd verbaasd over auteurs of kunstenaars die vinden dat de grote taalmodellen waarop chatbots gebaseerd zijn hun werk ‘stelen’. Zonder dat zij ervoor betaald worden, zeggen ze, maken de bedrijven achter die modellen goede sier met hun werk. Ook onlangs was er weer onrust, toen er een lijst circuleerde van boeken waarvan Meta, het bedrijf achter onder meer … [Lees meer...] overStelen chatbots van auteurs?
Leren wat ‘denken’ betekent
Een van de wonderlijkste dingen die kinderen doen, is: woorden leren. Heel veel woorden leren. En leren wat al die woorden betekenen. Ons volwassenen lukt het van geen enkel woord om het helemaal sluitend te definiëren, en toch hebben wel al die betekenissen ooit geleerd. Of nog sterker: we hebben ze zelf gereconstrueerd uit hoe we volwassenen die woorden hebben horen … [Lees meer...] overLeren wat ‘denken’ betekent
Een kiezelsteen is hij, in een koude rivier
Dit jaar wil ik al het werk van Vonne van der Meer lezen. Van alle katholieke sacaramenten is dat van de biecht het diepzinnigst. Ja, die van de doop, het huwelijk en de zieken begeleiden mensen op belangrijke momenten in hun leven: geboorte, partnerkeuze, dood. Dat van de biecht is alledaagser en lijkt daardoor onooglijker, maar het drukt iets uit dat volgens mij ook van … [Lees meer...] overEen kiezelsteen is hij, in een koude rivier
Red de rijkdom van onze dialecten
Hoeveel talen worden er gesproken in Nederland en Vlaanderen? Niemand die het weet. Zelfs als we talen als het Armeens, Berber, Catalaans, Deens, Ewe – en al die andere migratietalen van de afgelopen eeuw – buiten beschouwing laten, blijft het antwoord onbekend. Ook bij de autochtone talen is het aantal niet vast te stellen. Natuurlijk: er is het Limburgs, het West-Vlaams, het … [Lees meer...] overRed de rijkdom van onze dialecten
De arrogantie van de grutto
De grutto is een fascinerend dier: tien jaar geleden gekozen tot de nationale vogelsoort van Nederland, omdat het hier vaak broedt in de weiden. Een dier dat zijn naam dankt aan zijn karakteristieke roep. Zoals veel diersoorten heeft de grutto last van de schade die de mens toebrengt aan het klimaat en aan de natuur. Dat we ooit weiden zijn gaan aanleggen, heeft hij nog … [Lees meer...] overDe arrogantie van de grutto
Ontkoeid polderland
Wat is ontkoeid polderland? Wanneer je Nederlands goed genoeg is, weet je het: polderland waarvan de koeien op de een of andere manier zijn verwijderd. Je hebt het woord ontkoeid waarschijnlijk nooit eerder gehoord, maar toch kun je er een betekenis aan geven. Daarover gaat een artikel van de Nederlands-Berlijnse hoogleraar Muriel Norde en haar Schotse collega Graeme Trousdale … [Lees meer...] overOntkoeid polderland
Lucebert en het geheim van de raadkamer
Ik neem mijn hoed af voor Hans Ulrich Jessurun d'Oliveira, de laatste nog levende redacteur van Merlyn en, onder andere omdat hij geen beroepslezer is, althans niet van gedichten, misschien wel de allerbeste lezer die we hebben. Hij laat het zien in zijn nieuwe boek Speuren in Lucebert, een update van zijn eerdere Luceberts zoekend oog. Het boek verzamelt essays die Jessurun … [Lees meer...] overLucebert en het geheim van de raadkamer
Taalwetenschap door chatbots
Ik schrijf wel veel over de grotetaalmodellen, maar ik sta er toch iedere keer weer van te kijken. Het gevoel is voor mensen van mijn generatie bekend van een jaar of dertig geleden, toen het internet doorbrak: wat verandert onze wereld snel, en wat zullen we daar niet allemaal mee kunnen doen. (Ik ben bij dit tijdschrift begonnen in 1996 als redacteur die precies de … [Lees meer...] overTaalwetenschap door chatbots
Interplanetair
Om te laten zien hoe de Nederlandse woordenschat borrelt, bespreek ik iedere week met de twee groepen eerstejaarsstudenten Nederlands een nieuw woord uit het nieuws van deze week. Deze week vroeg ik of ze zelf een woord hadden, en allebei de groepen kwamen met het woord interplanetair. Kennelijk is er over dat woord in de afgelopen weken tumult ontstaan. Het stond in een … [Lees meer...] overInterplanetair
Een naakt, verschrompeld vrouwtje met wijd uitstaand wit haar
Een thema in Van der Meers boeken is de manier waarop mensen elkaar kunnen beïnvloeden: hoe je een gevoel kunt overnemen van een ander, een gedachte, een kijk op de wereld. In Ik verbind u door ging dat vooral over een slecht humeur. In Take 7 gaat het over enthousiasme. Een jonge Deen komt in een Spaans dorpje, vergane glorie, en door een samenloop van omstandigheden beginnen … [Lees meer...] overEen naakt, verschrompeld vrouwtje met wijd uitstaand wit haar
Hoeveel tinten blauw in het Nederlands?
Beïnvloedt je taal de manier waarop je kijkt naar de wereld? Die vraag is inmiddels een klassieker in de tak van de taalwetenschap die met de psychologie overlapt – de psycholinguïstiek. Heel vaak gaat het daarbij om kleuren. Talen verschillen hoe ze het kleurenspectrum opdelen. Er zijn bijvoorbeeld talen die geen verschillende woorden hebben voor groen en blauw, en weer … [Lees meer...] overHoeveel tinten blauw in het Nederlands?
Begrijpt de chatbot dit of doorgrondt hij het slechts?
Soms worden filosofische vragen na vele jaren ineens praktisch. Zoiets beleven we nu met het woord begrip. Filosofen hebben baden met bloed gevuld tijdens hun discussies over de vraag wat het precies wil zeggen dat we een bepaalde tekst begrijpen, en nu wordt de mensheid ineens geconfronteerd met een apparaat waarvan je je concreet kunt afvragen wat het begrijpt. De … [Lees meer...] overBegrijpt de chatbot dit of doorgrondt hij het slechts?
Internationalisering moet van twee kanten komen
Iemand vraagt zich af of België ook tot het buitenland moet worden gerekend in ons managersfeuilleton De verleden tijd van lijken. Wouter Pieterse had een rode stropdas omgedaan. Nu de voormalig hoogleraar Financiële Letterkunde minister van onderwijs geworden was, had hij niet styling advies gevraagd aan zijn 14-jarige nicht. Zij was de enige in de familie met voldoende … [Lees meer...] overInternationalisering moet van twee kanten komen
Hoe het paard Prosody de poëziestudie bezighield
Poetry's Data van de Amerikaanse literatuurwetenschapper Meredith Martin gaat over allerlei onderwerpen die me interesseren. Poëzie. Klemtoon. Databases. Geschiedenis. En hoe al die dingen met elkaar te maken hebben. Het is geen gemakkelijk boek, en je moet denk ik wel in ál die onderwerpen geïnteresseerd zijn om het met plezier te kunnen lezen. Maar áls je dat bent, dan is het … [Lees meer...] overHoe het paard Prosody de poëziestudie bezighield
Een Duitsland en Europa die samen sterk zijn
Consternatie op Mastodon, gisteren, naar aanleiding van een bericht bij de NOS over de oorlogsambities van kanselier Merz. Want wat schreef de Nederlandse Omroepstichting hierover: "Kracht schrikt agressors af. Zwakte daarentegen nodigt agressors uit", aldus Merz. "Ons doel is een Duitsland en Europa die samen zo sterk zijn dat we nooit onze wapens hoeven te … [Lees meer...] overEen Duitsland en Europa die samen sterk zijn
Piet Grijs, Wouter Buikhuisen en het zwijgen
Omdat de criminoloog Wouter Buikhuisen vorige week overleden is, herlas ik Hugo Brandt Corstius' pamflet-in-tien-columns Buikhuisen – dom én slecht. Hij gebruikte daarvoor zijn pseudoniem Piet Grijs. In de in memoriams voor Buikhuisen werd Grijs wel steeds genoemd, maar vooral als iemand die enorm tekeer was gegaan tegen Buikhuisen en daarmee verantwoordelijk was voor het feit … [Lees meer...] overPiet Grijs, Wouter Buikhuisen en het zwijgen
‘Via via kende hij iemand in Driebergen’
De mensheid is één groot lichaam. Wat mij overkomt heeft onherroepelijk uiteindelijk invloed op jouw leven, en andersom. Vonne van der Meer, die in haar hele oeuvre steeds heeft geëxperimenteerd met manieren om in goed geschreven korte romans belangrijke vragen aan te snijden, laat in Ik verbind u door (2004) zien wat dat betekent. Ik verbind u door is dus het verhaal van de … [Lees meer...] over‘Via via kende hij iemand in Driebergen’
We moeten ons blijven verzetten
Jullie hebben al een paar weken niet van me gehoord over de bezuinigingen. Hoe nu? Zijn ze van de baan? Welnee — met de beruchte voorjaarsnota komt er immers opnieuw een flinke dreun aan. En gezien de slapte waarmee tot nu toe in universitaire kring is gereageerd op al het onheil, zou ik het als neoliberale politicus in een coalitie met radicaal rechts wel weten: daar kunnen … [Lees meer...] overWe moeten ons blijven verzetten
En velen, zelfs de verstoktste gamers, veerden op
Ik ren niet meer voor iedere nieuwe bundel naar de boekhandel, maar als er een nieuwe bundel van Annemarie Estor is, maak ik een uitzondering. Haar poëzie heeft alles wat een mens van hedendaagse poëzie kan verwachten. Dat is in de eerste plaats taal: bijzondere woorden, die tesamen intrigerend, ja zelfs mooi, klinken. "In de hoogmoed van de oogstverwachting", staat in het … [Lees meer...] overEn velen, zelfs de verstoktste gamers, veerden op
Een bevlogen idealist voor een toegankelijke letterkunde
Laudatio Cees Klapwijk Gisteren reikte de KANTL de Taalpenning uit aan Cees Klapwijk, oprichter van de DBNL. Ik schreef daarvoor de bijgaande laudatio. Cees Klapwijk, die de KANTL vandaag eert, is de verpersoonlijking van een ideaal: het ideaal van de vrije toegankelijkheid van kennis over boeken, van kennis over de Nederlandse taal en letterren, vrije toegankelijkheid … [Lees meer...] overEen bevlogen idealist voor een toegankelijke letterkunde
Vwo-eindexamen 2025: mijn antwoorden
Het is natuurlijk een eer als er een tekst van je is opgenomen in het centraal eindexamen: iemand heeft het de moeite waard gevonden om jouw tekst aan tienduizenden voor te leggen en hen te dwingen erover na te denken. Die eer overkwam me dit jaar toen een tekst van mij uit dit tijdschrift werd gelicht voor het vwo-eindexamen dat vandaag is afgenomen. Daarbij werd mij iets … [Lees meer...] overVwo-eindexamen 2025: mijn antwoorden
